Khai thác yếu tố văn hoá truyền thống trong tổ chức không gian công viên tại đô thị bắc ninh

BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO

BỘXÂYDỰNG

TRƯỜNGĐẠIHỌCKIẾNTRÚCHÀNỘI
--------------------------

NGUYẾNTHỊDIỆUHƯƠNG

KHAITHÁCYẾUTỐVĂNHĨATRUYỀNTHỐNGTRONGTỔC
HỨCKHƠNGGIANCƠNGVIÊNTẠIĐƠTHỊBẮCNINH(LẤYCƠNGV
IÊNKHUVỰCKHUĐƠTHỊ MỚITÂYBẮC
LÀMĐỊABÀNTHÍĐIỂM)

LUẬNÁNTIẾNSỸ
CHUNNGÀNHQUYHOẠCHVÙNGVÀĐƠTHỊ

HÀNỘI,2019


BỘGIÁODỤCVÀĐÀOTẠO

BỘXÂYDỰNG

TRƯỜNGĐẠIHỌCKIẾNTRÚCHÀNỘI
-------------------------------

NGUYẾNTHỊDIỆUHƯƠNG

KHAITHÁCYẾUTỐVĂNHĨATRUYỀNTHỐNGTRONGTỔC
HỨCKHƠNGGIANCƠNGVIÊNTẠIĐƠTHỊBẮCNINH (LẤYCƠNG

VIÊNKHUVỰCKHUĐƠTHỊMỚITÂYBẮC
LÀMĐỊABÀNTHÍĐIỂM)

LUẬNÁNTIẾNSỸ
CHUNNGÀNH:QUYHOẠCHVÙNGVÀĐƠTHỊM
ÃSỐ:62.58.01.05

NGƯỜIHƯỚNGD Ẫ N KHOAHỌC:
GS.TS.KTS.ĐỖHẬU

HÀNỘI,2019


1

LỜICAM ĐOAN
Tôix i n c a m đ o a n đ â y l à c ô n g t r ì n h n g h i ê n c ứ u đ ộ c l ậ p c ủ a c á n
h â n t ô i . Cács ố l i ệ u , k ế t q u ả đ ề x u ấ t t r o n g l u ậ n á n l à t r u n g t h ự c , c h í n h x á c
v à c h ư a t ừ n g đượccơngbố trongbấtkỳcơngtrìnhnàokhác.
Tácgiảluậnán

NCS.NguyễnThịDiệuHương


LỜICÁMƠN
TơixinbàytỏlịngbiếtơnsâusắcđốivớiGS-TS-KTSĐỗHậu-ngườithầyđã
tậntìnhhướngdẫn,độngviêntơitừngbướchồnthànhLuậnán.Thầychínhlàtấm gương sáng- là nguồn động lực
vơ tận thơi thúc tôi cố gắng phấn đấu, rèn luyệntronghọctập,nghiêncứuvà
côngtácgiảngdạy.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Kiến trúc Hà

nội,KhoaS a u đ ạ i h ọ c , B a n c h ủ n h i ệ m K h o a Q u y h o ạ c h đ ô t h ị n ô n g t h ô n , B ộ m ô n Thiếtkếđôthịvàcácđơnvịbanngànhliênquanđãtạođiềukiện,giúpđỡtôitrongquátrìnhthực
hiệnLuậnán.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, giúp đỡ của các chuyên gia, các
nhàkhoa học,các đồngnghiệpđã chia sẻ kinh nghiệm vàdành chotôin h ữ n g
ý k i ế n đónggópquýbáutrongthờigiannghiêncứuLuậnán.
Cuối cùng, từ sâu thẳm trái tim, tơi xin được dành lời cảm ơn tới gia
đình,người thân, bạn bè đã luôn đồng hành cùng tôi, là chỗ dựa tinh thần, ủng hộ,
độngviêntơitrongsuốtq trìnhnghiêncứuvàhồnthànhLuậnánnày./.
Hànộinăm2019T
ácgiảluậnán

NguyễnThịDiệuHương


MỤCLỤC
LỜICAMĐOAN............................................................................................................i
LỜICÁMƠN.................................................................................................................ii
MỤCLỤC....................................................................................................................iii
DANHMỤCBẢNGBIỂU.........................................................................................viii
DANHMỤCHÌNHVẼ..................................................................................................x
MỞĐẦU.......................................................................................................................1
1.

Lýdochọnđềtài................................................................................................1

2.

Mụcđíchnghiêncứu........................................................................................2

3.

Đốitượngvàphạmvinghiêncứu......................................................................2

4.

Phươngphápnghiêncứu.................................................................................3

5.

Ýnghĩakhoahọcvàthựctiễn............................................................................3

6.

Nhữngđónggópmớicủaluậnán.......................................................................4

7.

Cáckháiniệmsửdụngtrongluậnán..................................................................4

8.

Cấutrúcluậnán................................................................................................5

NỘIDUNG...................................................................................................................6
CHƯƠNG1.TỔNGQUANK HA I THÁCYẾUT ỐVĂNHĨA T R U Y Ề N THỐN G
TRONGTỔCHỨCKHÔNGGIANCÔNGVIÊNTẠIĐÔTHỊBẮCNINH................6

1.1. Tổngq u a n k h a i t h á c y ế u t ố V ă n h ó a t r u y ề n t h ố n g t r o n g t ổ c h ứ c
k h ô n g giancơngviêntrênthếgiớivàViệtNam..........................................................6
1.1.1. Trênthếgiới........................................................................................................6

1.1.2. ViệtNam..........................................................................................................10
1.2. ThựctrạnghệthốngcơngviêntrongđơthịBắcNinh.........................................12
1.2.1. GiớithiệuchungvềđơthịBắcNinh....................................................................12
1.2.2. HệthốngcơngviêntrongđơthịBắcNinh...........................................................15
1.3. NhậndiệncácyếutốVănhóatruyềnthốngđặctrưngtạiBắcNinh...................16
1.3.1. Yếutốvănhóavậtthể.........................................................................................17
1.3.2. Yếutốvănhóaphivậtthể....................................................................................22
1.4. Thựct r ạ n g k h a i t h á c y ế u t ố V ă n h ó a t r u y ề n t h ố n g t r o n g t ổ c h ứ c
k h ô n g giancơngviêntạiđơthịBắcNinh...................................................................27
1.5. Tổngquancáccơngtrìnhnghiêncứuliênquan.................................................32
1.5.1. Cácnghiêncứutrênthếgiới...............................................................................32
1.5.2. CácnghiêncứuởViệtNam................................................................................35


1.6. Nhữngtồntạivàhướngtậptrungnghiêncứucủađềtài.....................................38
1.6.1. Nhữngtồntại.....................................................................................................38
1.6.2. Hướngtậptrungnghiêncứucủađềtài................................................................40
CHƯƠNG

2.

CƠ

SỞ

KHOA

HỌC

KHAI

THÁC

YẾU

TỐ

VĂN

HÓA

TRUYỀNTHỐNGT R O N G T Ổ C H Ứ C K H Ô N G G I A N C Ô N G V I Ê N T Ạ I Đ
Ô T H Ị BẮCNINH.................................................................................................................... 41

2.1. Cơsởlýluận..........................................................................................................41
2.1.1. Cơsởlýluậnvềtổchứckhơnggiancơngviên..................................................41
2.1.1.1. Cácloạihìnhcơngviêntrongđơthị.................................................................41
2.1.1.2. Hệthốngtầngbậccáccơngviêntrongđơthị....................................................42
2.1.1.3. Cấutrúckhơnggiancơngviên........................................................................43
2.1.1.4. Cácđốitượnghoạtđộngtrongcáckhuchứcnăng............................................47
2.1.1.5. Cáchìnhthứcbốcụckhơnggiancơngviên......................................................48
2.1.1.6. Khơnggianvănhóatruyềnthống...................................................................51
2.1.2. CơsởlýluậnvềVănhóatruyềnthống.............................................................52
2.1.2.1. TriếthọcPhươngĐơngtrongtổchứckhơnggiancơngviên...........................52
2.1.2.2. VaitrịcủaVănhóatruyềnthốngtrongxuthếtồncầuhóa...............................53
2.1.2.3. XuhướngkhaithácyếutốVănhóatruyềnthốngtrongtổchứckhơnggian
cơngviên.......................................................................................................................54
2.2. Cơsởpháplý.........................................................................................................56
2.2.1. Cácvănbảnquyphạmphápluật........................................................................56
2.2.2. Cáctiêuchuẩn,quychuẩn.................................................................................58

2.2.3. ĐịnhhướngmạnglướicơngviêntrongQuyhoạchchungđơthịBắcNinh.602.2.4
.C á c địnhhướngpháttriển........................................................................................62
2.3. Cơsởthựctiễn......................................................................................................63
2.3.1. Kếtquảđiềutraxãhộihọc vềviệc khaithácV ăn hóatruyềnthốngtrong tổc
hứckhơnggiancơngviêntạiđơthịBắcNinh..................................................................63
2.3.2. CácyếutốtácđộngđếnviệckhaithácyếutốVănhóatruyềnthốngtrongtổchứ
ckhơnggiancơngviên.................................................................................................65
2.3.2.1. Điềukiệntựnhiên...........................................................................................67
2.3.2.2. Yếutốkinhtế...................................................................................................68
2.3.2.3. Yếutốvănhóaxãhội........................................................................................69
2.3.2.4. Yếutốchínhtrị................................................................................................70


2.3.2.5. Yếutốquyhoạch.............................................................................................72
2.3.2.6. Yếutốkhoahọccôngnghệ..............................................................................73
2.3.2.7. Sựthamgiacủacộngđồng...............................................................................74
2.4. Cácb à i h ọ c t h ự c t i ễ n v ề k h a i t h á c y ế u t ố V ă n h ó a t r u y ề n t h ố
n g t r o n g tổchứckhônggiancôngviên..................................................................75
2.4.1. Trênthếgiới......................................................................................................75
2.4.2. TạiViệtNam.....................................................................................................80
2.4.3. NhữngbàihọcđúcrúttừkinhnghiệmthếgiớivàViệtNam.................................84
CHƯƠNG3 . G I Ả I PH ÁP K H A I T H Á C Y Ế U T Ố VĂNH Ó A T R U Y Ề N T H Ố N G TRON
GTỔCHỨCKHƠNGGIANCƠNGVIÊNTẠIĐƠTHỊ

BẮCNINH.8 5

3.1. Quanđiểm,mụctiêu...........................................................................................85
3.1.1. Quanđiểm........................................................................................................85
3.1.2. Mụctiêu...........................................................................................................86
3.2. CácnguntắckhaithácyếutốVănhóatruyềnthốngtrongtổchứckhơnggianc

ơngviêntạiđơthịBắcNinh........................................................................................87
3.3. Đềx u ấ t k h ả n ă n g á p d ụ n g c á c y ế u t ố V ă n h ó a t r u y ề n t h ố n g t r
o n g c á c côngviênđôthịBắcNinh.............................................................................89
3.4. Xácđịnhquymô,mứcđộưutiêncáckhuchứcnăngtrongcôngviên.................92
3.4.1. Xácđịnhquymôcáckhuchứcnăngtrongcôngviên...........................................92
3.4.2. Xácđịnhmứcđộưutiêngiữacáckhuchứcnăngtrongcơngviên........................94
3.5. MơhìnhcấutrúckhơnggiancơngviêntạiđơthịBắcNinh.................................98
3.5.1. Mơhìnhtổngqtcấutrúckhơnggiancơngviên...............................................98
3.5.2. Mơhìnhcấutrúchạtnhântậptrung..................................................................100
3.5.3. Mơhìnhcấutrúchạtnhânphântánđộclập.......................................................100
3.5.4. Mơhìnhcấutrúchạtnhânđanxenkếthợp.........................................................101
3.6. CácgiảiphápkhaithácyếutốVănhóatruyềnthốngt r o n g t ổ c h ứ c khô
nggiancôngviêntạiđôthịBắcNinh.........................................................................102
3.6.1. Giảiphápphânkhuchứcnăngtrongcôngviên................................................102
3.6.2. Giảipháptổchứckhônggiancôngviên...........................................................111
3.6.3. Giảipháphạtầngkỹthuật................................................................................120
3.6.4. Giảip h á p đ ầ u t ư x â y d ự n g , k h a i t h á c v à q u ả n l ý c ô n g v i ê n t r o n g q u á t r ì
n h sửdụng..................................................................................................................125
3.6.5. Giảiphápvaitrịcủacộngđồngtrongxâydựngvàquảnlýcơngviên................128


3.7. Áp dụng mơ hình và giải pháp khai thác yếu tố văn hóa truyền thống
trongtổ chức khơng gian cơng viên khu đô thị mới Tây Bắc- Thành phố Bắc
Ninh1293.7.1.V ị trívàđặcđiểmhiệntrạng...............................................................129
3.7.2. Mơ hình cấu trúc áp dụng cho cơng viên khu đô thị mới Tây Bắc- Thành
phốBắcNinh.............................................................................................................136
3.7.3. Cácg i ả i p h á p á p d ụ n g t ạ i c ô n g v i ê n k h u đ ô t h ị m ớ i T â y B ắ c T h à n h p h ố BắcNinh...............................................................................................137
3.7.3.1. Phân khuchức năng trong côngv i ê n k h u đ ô t h ị m ớ i T â y B ắ c T h à n h p h ố BắcNinh.........................................................................................137
3.7.3.2. Giảipháptổchứck h ô n g g i a n c á c k h u c h ứ c n ă n g t r o n g c ô n g v i
ê n k h u đôthịmớiTâyBắc-ThànhphốBắcNinh......................................................140

3.7.4. Giảip h á p t ổ c h ứ c t h ự c h i ệ n , q u ả n l ý , k h a i t h á c c ô n g v i ê n k h u đ ô t h
ị m ớ i TâyBắc-ThànhphốBắcNinh...........................................................................139
3.8. Bànluậncáckếtquảnghiêncứu........................................................................142
3.8.1. Bànl uậ n v ề k h ả n ă n g k h a i t h á c y ế u t ố V ă n h ó a t r u y ề n t h ố n g t r o n g t ổ ch
ứ c khơnggiancơngviêntạiđơthịBắcNinh...................................................................142
3.8.2. BànluậnvềmơhìnhcấutrúckhơnggiancơngviêntạiđơthịBắcNinh...............143
3.8.3. Bànl uậ n v ề g i ả i p h á p k h a i t h á c yế u t ố V ă n h ó a t r u y ề n th ốn g t r o n g t ổ ch ứ
c khơnggiancơngviêntạiđơthịBắcNinh......................................................................144
3.8.4. Bànluậnvềgiảiphápđầutưxâydựng,khaithácvàquảnlýcơngviêntrongqúat
rìnhsửdụng...............................................................................................................145
3.8.5. Bànluậnvềhuyđộngsựthamgiacủacộngđồngtrongquyhoạchvàquảnlýcơngvi
ên

147

KẾTLUẬNVÀKIẾNNGHỊ..................................................................................149
DANHM Ụ C C Á C C Ơ N G T R Ì N H K H O A H Ọ C C Ủ A T Á C G I Ả L I Ê N
Q U A N ĐẾNLUẬNÁN...........................................................................................153
TÀILIỆUTHAMKHẢO..........................................................................................154
PHỤLỤC...................................................................................................................161


DANHMỤCCÁCCHỮVIẾTTẮT
Chữviếttắt

Tênđầyđủ

Cơngviên

CV

Cơngviênđachứcnăng

CVĐCN

Đơthị

ĐT

Đơthịhóa

ĐTH

Đơthịmới

ĐTM

Khoahọckỹthuật

KHKT

Tiêuchuẩnxâydựng

TCXD

Thànhphố

TP

Thểdụcthểthao

TDTT

Quyhoạchchung

QHC

Quyhoạchđơthị

QHĐT

Quyhoạchxâydựng

QHXD

Vănhóatruyềnthống

VHTT

Ủybannhândân

UBND


DANHMỤCBẢNGBIỂU
Bảng1 . 1 .T ổ n g q u a n t ì n h h ì n h k h a i t h á c y ế u t ố V H T T t r o n g t ổ c h ứ c k h ô n
g g i a n côngviêntrênthếgiới...........................................................................................6
Bảng1 . 2 . T ổ n g q u a n t ì n h h ì n h k h a i t h á c y ế u t ố V H T T t r o n g t ổ c h ứ c k h ô n
g g i a n côngviêntạiViệtNam........................................................................................10
Bảng1.3.Hiệntrạng câyxanhvườnhoacôngviênđịabànTPBắcNinh[101].......................15

Bảng1 . 4 . S ố l ư ợ n g v ư ờ n h o a , c ô n g v i ê n t rê n đ ị a b à n TP ( S ố l i ệ u Công t y T N H
H MTVMôitrườngvà CTĐTBắcNinh)..........................................................................15
Bảng1.5. H iệ n trạngcâyxanh c ôn g viênđịab à n thịxã Từ S ơn N gu ồn ViệnQ uy hoạchKiếntrúcBắcNinh....................................................................15
Bảng1 6.HiệntrạngcâyxanhcơngviênđịabànhuyệnTiênDuvà cácxãQuế Võ15
Bảng1.7.NhữngyếutốVănhóatruyềnthốngđặctrưngtạitỉnhBắcNinh.....................17
Bảng1.8.HiệntrạngcâyxanhtrongcơngviênNgunPhiỶLan.................................28
Bảng1.9.HiệntrạngtrịchơitrongcơngviênNgunPhiỶLan...................................28
Bảng1.10.ĐánhgiáhiệntrạnghoạtđộngVHTT-cơngviênNgunPhiỶLan............28
Bảng1.11.Hiệntrạngcáctrịchơitruyềnthốngtạicơngviên........................................28
Bảng1.12.HiệntrạngcâyxanhvườnhoatrongcơngviênNguyễnVănCừ...................29
Bảng1.13.HiệntrạngtrịchơitrongcơngviênNguyễnVănCừ....................................29
Bảng1.14.HiệntrạngcáchoạtđộngVHTTtrongcơngviênNguyễnVănCừ...............29
Bảng1.15.HiệntrạngcáctrịchơitruyềnthốngtạicơngviênNguyễnVănCừ..............31
Bảng2.1.Cácloạihìnhcơngviên..................................................................................41
Bảng2.2.Phâncấpcơngviên........................................................................................42
Bảng2.3.TriếthọcphươngĐơngtrongt ổ c h ứ c k h ô n g g i a n v ư ờ n c ô n g v i ê n ViệtNam................................................................................................52
Bảng2.4.Tổnghợptiêuchuẩndiệntíchđấtcâyxanhsửdụngcơngcộng........................58
Bảng2.5.Diệntíchđấttốithiểucủacácloạicơngviên...................................................58
Bảng2.6.Thànhphầnsửdụngđấttrongcơngviênvănhóanghỉngơi.............................59
Bảng2.7.Tỷlệcácloạiđấttrongcơngviênvănhóanghỉngơi.........................................59
Bảng2.8.ChỉtiêudiệntíchcâyxanhcơngcộngởđơthịViệtNam...................................59
Bảng2.9.C h ỉ tiêudiệntíchcâyxanhcơngcộngtrênthếgiới.......................................60
Bảng2.10.Quyhoạchsửdụngđấtcơngviên,câyxanh,TDTTtạicácphânkhuđơthịđơthịBắcNinh.............................................................................................................61
Bảng2.11.HệthốngcơngviêntạithànhphốBắcNinhtheoQHchung..........................61
Bảng2.12.Mụcđíchđếncơngviên...............................................................................64


Bảng2.13.Lýdongườidânđếncôngviên.....................................................................64
Bảng2.14.Khoảngcáchtừnhàởtớicôngviên...............................................................64
Bảng2.15.Tầnsuấtsửdụngcôngviên..........................................................................64

Bảng 2.16. Nhu cầu xây dựng công viên mang nét đặc trưng VHTT tại Bắc
Ninh.65Bảng 2.17.Nhu cầu sử dụng các khu chức năng trong cơng viên của các nhóm
đốitượng,theođộtuổi...................................................................................................65
Bảng 2.18.Nhu cầu sử dụng các khu chức năng trong công viên của các nhóm
đốitượng,theogiớitính................................................................................................65
Bảng 2.19.Nhu cầu sử dụng các khu chức năng trong cơng viên của các nhóm
đốitượngtheonghềnghiệp...........................................................................................65
Bảng 2.20.Nhu cầu sử dụng các khu chức năng trong công viên của các nhóm
đốitượngtheotrìnhđộhọcvấn......................................................................................66
Bảng 2.21. Nhu cầu sử dụng các khu chức năng trong cơng viên của các nhóm
đốitượngcóchênhlệchkhoảngcáchtừnhàtớicơngviên...............................................66
Bảng 2.22. Nhu cầu sử dụng các khu chứcn ă n g t r o n g c ô n g v i ê n t h e o
t ầ n s u ấ t s ử dụng...................................................................................................66
Bảng3.1.KhảnăngápdụngyếutốVHTTtrongcáccôngviêntạiđôthịBắcNinh
..............................................................................................................................89
Bảng3 . 2 . B ả n g đ ề x u ấ t t ỷ l ệ c á c k h u c h ứ c n ă n g t r o n g c ô n g v i ê n c ó k h a i t h á c c á
c yếutốVHTT................................................................................................................93
Bảng3.3.Bảngđềxuấttỷlệtừngthànhphầntrongcáckhuchứcnăngcơngviêncókhaith
áccácyếutốVHTT.......................................................................................................94
Bảng3.4.Đềxuấtmứcđộưutiêngiữacáckhuchứcnăngtrongcơngviên.......................97
Bảng3.5.Đềxuấtcácdạngmơhìnhcấutrúck/gcơngviêntạiđơthịBắcNinh..................99
Bảng3.6.VậndụngcácyếutốVHTTtrongcáckhuchứcnăngCVĐCN......................102
Bảng3.7.C ác khu c h ứ c năngchuyên b i ệ t tr on gc ôn g viên v ậ n d ụ n g y ế u tốV H T
T đặctrưngcủaBắcNinh..............................................................................................106
Bảng3.8.ĐềxuấtkhaithácyếutốVHTTtrongphânkhuchứcnăngcáccôngviêntại
đôthịBắcNinh.............................................................................................................61
Bảng3.9.KhaithácyếutốVHTTtrongtổchưckhônggiancâyxanht r o n g CVĐCNt
ạiBắcNinh.................................................................................................................116
Bảng3.10.Đ ề xuấtkhuchứcnăngcôngviêntại khuĐTMTây Bắc-TPBắc Ninh
............................................................................................................................1 3 7

DANHMỤCHÌNHVẼ
Hình1.1.VườncơngviênthờikỳCổđại..........................................................................8
Hình1.2.DinhthựVecxay-Pháp...................................................................................8
Hình 1.3.Tổchứckhơng giankiếntrúc cảnhquancơngviên Yanweizhou-TrungQuốc......9
Hình1.4.MặtbằngcơngviênThốngNhất-HàNội-1962-làloạihìnhCVĐCN............11
Hình1.5.SơđồđịnhhướngpháttriểnkhơnggianlàngvănhóadulịchcácdântộcViệ
tNam............................................................................................................................11
Hình1.6.MặtbằngCơngviênTuổitrẻ..........................................................................11
Hình1.7.CơngviênLêThịRiêng-TPHồChíMinh.......................................................11
Hình1.8.CơngviênHịaBìnhlàCVĐCN.....................................................................12
Hình1.9.CơngviênvănhóaĐầmSen-TPHồChíMinh.................................................12
Hình1.10.MặtbằngquyhoạchdựáncơngviênCentrePark-TPHồChíMinh...............12
Hình1.11.BảnđồtỉnhBắcNinh....................................................................................13
Hình1.12.HiệntrạnghệthốngcơngviêntạiđơthịBắcNinh..........................................15
Hình1.13.MộtsốhìnhảnhlàngnghềởBắcNinh...........................................................18
Hình1.14.M ặtbằng-mặtcắt-trạm khắcbêntrong đìnhlàng ĐìnhBảng- BắcNinh
..............................................................................................................................19
Hình1.15.(a)ChùaPhậttích;(b)ĐềnĐơ;(c)ChùaDâu................................................21
Hình1.16.Cấutrúcchunglàngtruyềnthống................................................................21
Hình1.17.QuanhọBắcNinhdisảnvănhóaphivậtthểđượcUnescocơngnhận23Hình1.18.Mộtsốhìnhảnhlễhộitruyề
nthốngởBắcNinh........................................................................................................25
Hình1.19.VịtrícơngviênNgunPhiỶLan-thànhphốBắcNinh...............................27
Hình1.20.SơđồmặtbằngcơngviênN g u y ê n PhiỶLan-ThànhphốBắcNinh.........27
Hình1.21.MộtsốhoạtđộngvănhóadịplễhộitạicơngviênNgunPhiỶLan2 7
Hình1.22.Mộtsốtrang thiếtbịtậpthểdục, t r ị chơi vàchịinghỉxuống cấp, hình
thứckiếntrúckhơkhantạicơngviênNgunPhiỶLan...................................................27
Hình1 . 2 3 . ( a ) N h à v ệ s i n h c ô n g c ộ n g t ạ i c ô n g v i ê n ; ( b ) N ơ i t ậ p k ế t r á c ;
( c ) H ệ thốngđènchiếusángtrongcơngviên..................................................................27

Hình1.24.Vịtrícơngviên,TượngđàitổngbíthưNguyễnVănCừ.................................30
Hình1.25.SơđồmặtbằngcơngviênNguyễnVănCừ-TPBắcNinh...............................30
Hình1 . 2 6 . C á c c ô n g t r ì n h p h ụ t r ợ ( c h ò i n g h ỉ , n h à v ệ s i n h c ô n g c ộ n g ) ,
h ệ t h ố n g đườngdạovàđènchiếusángtrongcơngviên.................................................30
Hình1 . 2 7 . C á c t r ò c h ơ i t r o n g c ô n g v i ê n N g u y ễ n V ă n C ừ B ắ c N i n h m a n g t í n h hiệnđại.................................................................................30
Hình1.28.SơđồmặtbằngcơngviênHồngQuốcViệt-TPBắcNinh............................31
Hình1.29.TượngđàivànhàtưởngniệmtrongcơngviênHồngQuốcViệt..................32


Hình1.30.CáctrịchơihiệnđạidànhchothiếunhitạicơngviênHồngQuốcViệt
..............................................................................................................................32
Hình2.1.Sơđồcấutrúckhơnggianchứcnăngcơngviên...............................................44
Hình2.2.Cấutrúccơngviêndướigócđộchứcnănghoạtđộng.......................................44
Hình2 . 3 . C ấ u t r ú c k h ô n g g i a n c ô n g v i ê n t h e o t í n h c h ấ t m ứ c đ ộ h o ạ t đ ộ n g c ủ a
c á c đốitượngsửdụng....................................................................................................44
Hình2.4.Sơđồcấutrúccơngviên..................................................................................45
Hình2 . 5 . S ơ đ ồ c á c t h à n h p h ầ n , đ ố i t ư ợ n g h o ạ t đ ộ n g ả n h h ư ở n g đ ế n k h ô n g
g i a n chứcnăngtrongcơngviên.....................................................................................48
Hình2.6.Sơđồtậndụngđiềukiệntựnhiên....................................................................49
Hình2.7.Sơđồbốcụctheomảng,tuyến,điểm...............................................................50
Hình2.8.Sơđồsửdụngcácđườngtiahộitụ,hướngtâm..................................................50
Hình2.9.Sơđồsửdụngcácdạnghìnhhọcvớicáctrụcđốixứng......................................50
Hình2.10.Sơđồsửdụngcácdạnghìnhhọcđềuđặn........................................................50
Hình2.11.Sơđồbốcụckếthợp......................................................................................50
Hình2 . 1 2 . M i n h h ọ a t r i ế t h ọ c P h ư ơ n g Đ ô n g t r o n g t ổ c h ứ c k h ô n g g i a n v ư ờ
n l ă n g MinhMạng.........................................................................................................52
Hình2.13.MạnglướicâyxanhtrongQuy hoạchchung đơthịBắc Ninhnăm2030
tầmnhìn2050...............................................................................................................61
Hình214.M ạ n g lướicơngviêntrongquyhoạchchungđơthịBắcNinhnăm2030
tầmnhìnđếnnăm2050..................................................................................................61

Hình2.15.DiHịaViên.................................................................................................76
Hình2 . 1 6 . M ơ h ì n h t h u n h ỏ c á c c ô n g t r ì n h v ă n h ó a l ị c h s ử n ố i t i ế n g c ủ a
T r u n g QuốctrongcơngviênTrungHoaCẩmTú..........................................................77
Hình2.17.C á c cơng t r ì n h kiếntrúctrong c ô n g viênđược xâydựng m a n g đậ m n
étkiếntrúctruyềnthốngcủaNhậtBản............................................................................78
Hình2.18.CơngviênTjapukai-Australia..................................................................79
Hình2.19.BảnđồcơngviênFranceMinianutermơphỏnglạibảnđồnướcPhápvàmơ
hìnhthunhỏcácditíchvănhóanổitiếngcủaPháp..........................................................79
Hình2.20.CơngviênVănhóaSuốiTiên-TPHồChíMinh............................................81
Hình 2.21. Tượng điêu khắc và Cánh chim Lạc khổng lồ được thiết kế theo
phongcáchÁ Đ ô n g t r u y ề n t h ố n g t ạ o n ê n s ự đ ộ c đ á o c h o c ô n g v i ê n k ế t h ợ p h ồ đ i
ề u h ị a đượcbốtríđanxentạonênmộtcảnhquan,mềmmại,hấpdẫn...............................82
Hình2.22.CơngviênnSở-quậnHồngMai-TPHàNội...........................................82
Hình2.23.BảnđồQuyhoạchtổngthểdựáncơngviênVănLang...................................83
Hình3.1.Biểusosánhmứcđộưutiêncủacáckhuchứcnăngtheonhucầusửdụng
..............................................................................................................................97


Hình3.2.Mơhìnhtổngqtcấutrúckhơnggiancơngviên............................................98
Hình3.3.Mơhìnhcấutrúchạtnhântậptrung...............................................................100
Hình3.4.Mơhìnhcấutrúchạtnhânphântánđộclập....................................................101
Hình3.5.Mơhìnhcấutrúchạtnhânđanxenhỗnhợp....................................................102
Hình3.6.Sơđồhóakhunghỉtĩnhvậndụngnguntắctậndụngđiềukiệntựnhiên
............................................................................................................................1 0 3
Hình 3.7. Sơ đồ hóa khu VHGD với nguyên tắc bố cục theo tuyến (các không
gianchức năng theo chuyên đề), kết hợp với nguyên tắc các đường tia hội tụ, tạo
điểmnhấnlàkhơnggianVHTT...................................................................................103
Hình 3.8.Sơđồ hóa khu VCGT vớingun tắc đườngtiahộitụ( v ớ i c á c k h u
t r ị chơitruyềnthống)kếthợpvớinguntắcbốcụcđốixứng.....................................104
Hình 3.9. Sơ đồ hóa khu chức năng biểu diễn với nguyên tắc bố cục theo trục

tuyếnkếthợpvớinguyên tắcđư ờn g tiahộitụtạođiểmnhấnlàcáckhơng gian biểu
diễn
............................................................................................................................1 0 5
Hình3.10.S ơđồhóa khuchứcnăng thểdục thể thao,sửdụngnguyêntắc bốcục dạ
nghìnhhọckếthợpvớiđiềukiệntựnhiên.....................................................................105
Hình3 . 1 1 . S ơ đ ồ h ó a c á c h t ổ c h ứ c k h ô n g g i a n k h u B ắ c N i n h t h u n h ỏ v ớ i b ố c ụ c
hỗnhợ p, p h ố i kế t g i ữ a c á c h b ố c ục tự nh iê n v à cácyếu tố mả ng , t r ụ c , t u y ế n đi ểm
............................................................................................................................1 0 7
Hình3.12.Sơđồhóac ác h tổchứckhơnggianKhuBắc Ninhtruyền thuyết,huyền
thoạivàlịchsửvớibốcụctheotuyến...............................................................................107
Hình3 . 1 3 . S ơ đ ồ c á c h t ổ c h ứ c k h ô n g g i a n K h u l à n g n g h ề t r u y ề n t h ố n g v ậ n d ụ
n g cấutrúclàngtruyếnthốngtrongtổchứckhơnggiankếthợptrụctuyến, hướngtâm
............................................................................................................................1 0 8
Hình3.14.SơđồhóacáchtổchứckhơnggiankhulàngQuanhọBắcNinh....................109
Hình3.15.Sơđồhóacáchtổchứckhơnggiankhutrịchơitruyềnthống.......................109
Hình3.16.SơđồphânkhuchứcnăngtrongCVĐCNtạiBắcNinh...............................110
Hình3 . 1 7 . M i n h h ọ a t ổ c h ứ c k h ô n g g i a n k ế t h ợ p c á c y ế u t ố c â y x a n h , m ặ t n ư
ớ c , cơngtrìnhkiếntrúcvàcácyếutốphụtrợtheophongcáchtruyềnthống....................112
Hình3.18.Minhhọatổchứckhơnggianvậndụngcách tổ chứckhơnggiantruyền
thống............................................................................................................................113
Hình3.19.M i n h họatổchứckhơnggiancâyxanh...................................................115
Hình3.20.Minhhọakhơnggianmặtnướclớntrongcơngviên-bốcụctheodạngtựnhiên
...................................................................................................................................117
Hình3.21.Minhhọakhơnggianmặtnướcnhỏtrongcơngviênbểtrangtrícódạnghìnhhọc..........................................................................................117
Hình3.22.Minhhọakhơnggianmặtnướcnhỏtrongcơngviên...................................118


Hình3 . 2 3 . M i n h h ọ a h ì n h t h ứ c k i ế n t r ú c c ô n g t r ì n h v ớ i v ậ t l i ệ u s ử d ụ n
g t r u y ề n thốngtre,gỗ.................................................................................................119
Hình3.24.Minhhọatiệníchtrongcơngviên...............................................................120

Hình3.25.Sơđồmạnglướiđườngtheođiềukiệntựnhiên...........................................120
Hình3.26.Sơđồmạnglướiđườngtheodạnghìnhhọc.................................................121
Hình3.27.Minhhọachiếusángmangtínhdẫnhướng.................................................123
Hình3.28.Minhhọachiếusáng
khơnggianđộng................................................123
Hình3.29.Minhhọachiếusángkhơnggiantĩnh.........................................................123
Hình3.30.Minhhọatạođiểmnhấntrongkhơnggian..................................................124
Hình3.31.Minhhọahìnhthức,vậtliệucácloạihìnhtrangthiếtbịchiếusángtrongcơng
viên............................................................................................................................124
Hình3 . 3 2 . V ị t r í c ơ n g v i ê n v à k h u Đ T M T â y B ắ c t r o n g m ạ n g l ư ớ i c â y x a n h
m ặ t nướctrongquyhoạchchungđơthịBắcN i n h .....................................................130
Hình3.33.VịtrícơngviênnghiêncứutrongkhuĐTMTâyBắc-TPBắcNinh.............135
Hình3.34.MặtbằnghiệntrạngcơngviênkhuĐTMTâyBắc-TPBắcNinh.................135
Hình3.35.MơhìnhcấutrúccơngviênkhuĐTMTâyBắc–TPBắcNinh......................136
Hình3.36.CơcấuchứcnăngcơngviêntạikhuĐTMTâyBắc-TPBắcNinh................138
Hình3 . 3 7 . T ổ c h ứ c k h ô n g g i a n k h u t h ể d ụ c t h ể t h a o v à v u i c h ơ i g i ả i t r í t ạ i c
ơ n g viênkhuĐTMTâyBắc-TPBắcNinh....................................................................141
Hình3.3 8 . Minhhọakhuvuichơi giải trí- cơng viênĐTMTây Bắc-TPBắ c Ninh
............................................................................................................................1 3 5
Hình3.39.Thơng kêchủngloạicâyxanhtrongcáckhuchứcnăngtrongcơngviên
khuĐTMTâyBắc-TPBắcNinh..................................................................................135
Hình340.MinhhọatổchứckhơnggiankhuvănhóagiáodụcvàlàngnghềTT133
Hình3.41.Minhhọacơng trình kiếntrúctrong khuvăn hóagiáo dụcvà làngnghề
............................................................................................................................1 3 6
Hình3.42.Minhhọađườngdạotrongkhulàngnghềtruyềnthống..............................136
Hình3.43.Minhhọamêcungcây-đườngdạotrongkhuvănhóagiáodục....................136
Hình3.44.TổchứckhơnggiankhudâncaQuanhọtrongcơngviênĐTMTâyBắc
............................................................................................................................1 3 4
Hình3.45.MinhhọatổchứckhơnggiankhudâncaQuanhọtrongcơngviênĐTMTâyB
ắc...............................................................................................................................138

Hình3.46.Tổchứckhơnggiankhuthảohoaviên(khunghỉtĩnh)tạicơngviênkhuĐT
MTâyBắc-TPBắcNinh.............................................................................................137
Hình3.47.Tổchứckhơnggiankhutrungtâm –
ápdụngcácdạnghọatiếthoa văntruyềnthốngtạicơngviênĐTMTâyBắc-TPBắcNinh
...................................................................................................................................139
Hình3.48.Minhhọacơngtrìnhkiếntrúctrongkhudịchvụtổnghợp...........................139


1

MỞĐẦU
1.

Lýdochọnđềtài

Công viên là thànhp h ầ n
trong

hệthống

cây

chủ

yếu

xanh

đô

t h ị , c ó v a i t r ị khơng thể thiếu trong hệ
thống văn hóa, giáo dục, nghỉ ngơi giải trí và là
mơi trườngvật chất quan trọng trong việc hình
thành, phát triển nhân cách con người thông
quagiao tiếp xã hội và nâng cao sức khỏe. Xã
hội ngày càng phát triển, nhu cầu về đờisống
tinh thần của con người đòi hỏi ngày càng cao
hơn, sâu sắc hơn, nhu cầu nghỉngơi giải trí, tham
gia các hoạt động văn hóa giáo dục của người
dân

ngày

càng

lớn,phongp h ú c ả v ề l ư ợ n g v à c h ấ t . V ì t h ế , t r o
n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y , t ổ c h ứ c k h ô n g gian
vườn hoa công viên đang là một vấn đề nóng và nhận được sự quan tâm
khôngchỉc ủ a c á c c ơ q u a n q u ả n l ý c ủ a N h à n ư
ớ c , c h í n h q u y ề n c á c đ ơ t h ị m à c ị n n h ậ n đượ
csựquantâmcủađôngđảoquầnchúngnhândân.
Việck h a i t h á c c á c g i á t r ị V H T T t r o n g t ổ
c h ứ c k h ô n g g i a n c á c c ô n g v i ê n h i ệ n cịnr ấ t h
ạnchế.Cácchứcnăngvàcáchoạtđộngtr
o n g c ơ n g v i ê n c h ư a đ á p ứ n g được nhu cầu nguyện
vọng của người dân, nhiều hoạt động cịn mang nặng tính giảitrí.Các
trịchơitrong

cơng

viên

chủ

yếulàcáctrị

chơim a n g t í n h h i ệ n đ ạ i , h ì n h thức cơng
trình chưa được nghiên cứu kỹ, không mang đậm dấu ấn văn hóa
vùngmiềndântộc.Tổchứckhơnggiantrongcơng
viênđơnđiệu,việcphốikếtcâyxanhvàchủngloạ
inghèonànkhơngphảnánhđượchếtsựphong
phú,đadạngsinhtháitựnhiênViệtNam.


2

Là một đất nước
giàu truyền thống
văn hóa, bản sắc văn
hóa của dân tộc
đượctrầmtíchhàng
ng àn năm, đ ư ợ c k ế
thừa, t i ế p n ối , b ồ i
đắp v à giữgìnquan
hiều t hế hệ. Đây là những
giátrịtiêubiểutạothànhcộinguồn
sức mạnh cho cả dân tộc.
Kếthừa và phát huy
các giá trị văn hóa
truyền thống có vai

trị rất quan trọng
trong
việcpháttriểnnềnvă
nhóaởViệtNam.Vi
ệckhaithác cácyếu
tốVHTTnhữnggiátrịđã được
đúc kết,lưu truyền từ
thếhệnày

sang

thếh ệ k h á c trong
tại

hiện
và

t ư ơ n g lai là nhiệm vụvô
cùngquantrọng.Bởilẽtácđộng
của các giá trị VHTT đến
đờisống con người
Việt Nam là rất lớn.
Tại Hội nghị TW 5
khóa VIII- văn kiện
mangtínhđườnglối,

chủtrươngchínhsáchcủaĐảngtrênlĩnhvựcvă
nhóa,đãđúckếtý

kiến về các giá trị truyền thống cơ bản của người Việt Nam để đưa ra định nghĩa
vềbảns ắ c d â n t ộ c , t r o n g đóq u a n đ i ể m giữ g ì n , x â y d ự n g , p h á t t r i ể n đ ậ m đàb ả n
s ắ c dântộcchínhlànhiệmvụhếtsức quantrọngcủavănhóa.
Đề tài chọn Bắc Ninh là địa bàn nghiên cứu khai thác các yếu tố VHTT trong
tổchức không gian công viên bởi lẽ. Thứ nhất, Bắc Ninh là vùng đất lưu giữ nhiều
dấutích, cũng như nhiều giá trị VHTT nổi trội của vùng đồng bằng Bắc Bộ đồng
thờicũng là nơi sản sinh ra nền văn hóa Quan họ vơ cùng đặc sắc. Thứ hai thực trạng
tổchức không gian côngv i ê n ở B ắ c N i n h , c á c y ế u t ố V H T T g ầ n
n h ư c h ư a đ ư ợ c đ ư a vàokhai thác.Thứ ba trong Quyhoạch chung đôthị Bắc
Ninh đếnnăm 2030t ầ m nhìn 2050 và quy hoạch xây dựng vùng tỉnh Bắc Ninh đến
năm 2030 tầm nhìn 2050đã xác định mục tiêu, động lực phát triển đó là bảo tồn và
phát huy giá trị các di sảnvăn hóa, lịch sử, từng bước xây dựng Bắc Ninh hiện đại,
mang

đặc

trưng

văn

hóaKinhBắc,điềunàyđãđược ThủtướngChínhphủphêduyệtthơngquaQuyếtđị
nhsố1 5 6 0 / 2 0 1 5 / Q Đ T T g . T h ứ t ư t r o n g k ế t q u ả n g h i ê n c ứ u c ủ a c á c c ô n g t r ì n h k h o a họcđãcơngbố,việc
lồngghépyếutốVHTT,đưaranhữngmơhìnhtổchứckhơnggiantrongcác cơngviên vẫnchưa được nghiên
cứu mộtc á c h đ ầ y đ ủ , s â u s ắ c v à tồn diện. Chính vì vậy, luận án đã lựa
chọn đề tài “Khai thác yếu tố VHTT trong tổchức khônggian cơngviên tại đơ thị Bắc
Ninh”,nhằm

góp

phầng i ả i

quyết

n h ữ n g vấnđềnêutrên.Đâythựcsựlàđềtàimangýnghĩakhoahọcvàthựctiễncao.
2. Mụcđíchnghiêncứu
Đề xuất các giải pháp tổ chức không gian CVĐCN dựa trên cơ sở khai thác
cácyếu tố VHTT nhằm đáp ứng các nhu cầu nghỉ ngơi, vui chơi giải trí của người
dânđồng thời góp phần giữ gìn các bản sắc VHTT, phát huy yếu tố thẩm mỹ độc
đáotrongquyhoạchđôthị BắcNinh.
3. ĐốitượngvàphạmvinghiêncứuĐ
ốitượngnghiêncứu
 NhậndiệncácyếutốVHTTđặctrưngtạiBắcNinh.
 Khait h á c c á c y ế u t ố V H T T t r o n g t ổ c h ứ c k h ô n g g i a n c á c k h u c h ứ c n ă n g C ô n
g viênđachứcnăngtạiđôthịBắcNinh


Phạmvinghiêncứu:
 Vềkhônggian
 Nghiên cứu định hướng tổ chức không gian CVĐCN tại đô thị Bắc
Ninhtheo đồ án Quy hoạch chung đô thị Bắc Ninh đã được phê duyệt (bao
gồmthànhphố Bắc Ninh, huyệnTiênDu, thị xã TừSơnvà 3 xãt h u ộ c
h u y ệ n QuếVõ)
 NghiêncứucụthểcôngviêntrongkhuĐTMTâyBắctạiTPBắcNinh
 Vềthờigian
 Theo quyh o ạ c h
đơ

thị

Bắc

địnhhướng
Ninh

phát

triển

khơng

gian

đ ế n năm2030tầmnhìnđến2050đã đượcphê

duyệt.
4. Phươngphápnghiêncứu


Phươngp h á p t i ế p c ậ n h ệ t h ố n g : đ á n h g i á k i ể m n g h i ệ m q u á t r ì n h h ì
n h t h à n h pháttriểnhệthốngcơngviên,phântíchnhữngđặcđiểmriêngcủaCVĐCN.



Phương pháp điều tra xã hội học: Điều tra, phỏng vấn các cộng đồng dân
cư,nhằm đánh giá nhu cầu nguyện vọng của người dân về tổ chức không gian
côngviênvàvấnđềkhaithácyếutốVHTT tại BắcNinh

 Phươngpháptổnghợpvàdựbáo:Nhậnđịnhvàđưaracácquanđiểmápdụngvềk
haithácyếutốVHTTtrongtổchứckhônggiancôngviên
 Phương pháp kế thừa: Tiếp thu, chắt lọc những kết quả nghiên cứu có liên

quanlàmcơsởchonghiêncứuđề xuấtcủaluậnán.
 Phương pháp chuyên gia: Bao gồm các nghiên cứu, các kinh nghiệm thực
tiễn,cácthiếtkế kiểm nghiệmvàhộithảochunmơn.
5. Ýnghĩakhoahọcvàthựctiễn
Vềmặtkhoahọc:
 HệthốnghóacơsởlýluậntổchứckhơnggiantrongCVĐCN.
 NhậndiệncácyếutốVHTTtạiBắcNinh
 Đónggópchocơngtácđàotạovàtưvấnquyhoạchcơngviênđachứcnăng.
Vềmặtthựctiễn:
 GópphầngiữgìncácbảnsắcVHTTtạicácđơthịBắcNinh.


 Đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, nhu cầu văn hóa và tinh thần cho người dân đơ
thịBắcNinh.
 HồnthiệnvàpháttriểnhệthốngcơngviêntạiđơthịBắcNinh
6. Nhữngđónggópmớicủaluậnán
 Nhận diện những yếu tố VHTT (bao gồm yếu tố vật thể và phi vật thể) của
BắcNinh, lựa chọn những yếu tố đặc trưng và phù hợp đưa vào tổ chức khơng
giancơngviên.
 Đề xuất mơ hình tổng qt cấu trúc khơng gian cơng viên và 3 mơ hình cấu
trúchạtnhânpháttriểntừ mơhìnhtổngqt:
 Mơhìnhcấutrúchạtnhântậptrung
 Mơhìnhcấutrúchạtnhânphântánđộclập
 Mơhìnhcấutrúchạtnhânđanxenkếthợp


Đềx u ấ t c á c g i ả i p h á p k h a i t h á c y ế u t ố V H T T t r o n g t ổ c h ứ c k h ô n g g i a n
c ô n g viên tại đôthị Bắc Ninhở

các

khía

cạnh:

Phân

năng;

khu

chức

tổchức

k h ơ n g gianc ơ n g v i ê n ; h ạ t ầ n g k ỹ t h u ậ t v à c á c g i ả i p h á p t ổ c h ứ c t h ự c h
i ệ n , q u ả n l ý , khaitháccơngviên trongqtrình sửdụng.
7. Cáckháiniệmsửdụngtrongluậnán
 Cơngviên:Là khoảng tr ốn g quant rọ ng dà nh cho cá c hoạtđộng ng hỉ ngơigiải trí;đặcbiệtđâylànơilýtưởngchoviệctổchứclễhộitruyềnthốngvàhiệnđạimangtính cộng đồngvà giaolưu
quần chúngvớiq u y m ô r ộ n g l ớ n . Đ ồ n g t h ờ i công viên là tác phẩm
nghệ thuật có giá trị lớn trong việc giáo dục thẩm mỹ chocon ngườivà góp phần
vào việc hình thànhgương mặt đơ thị,nơng thơn.Cơngviên cịn là khơng gian thiên
nhiên quan trọng của đơ thị trong việc hình thành vàcảithiệnmơisinh.[31]
 Câyxanhvườnhoa:Làdiệntíchcâyxanhchủyếuđểngườiđibộđếndạochơivàng
hỉng ơi tr on g m ộ t thời gi an ngắn.D iện tíchvườn hoa khơnglớn, t ừv ài baha trở
xuống.Nộidungchủyếugồmhoa,lá,cỏ,câyvàcáccơngtrìnhxâydựngtươngđốiđơngiản.[107]
 Cơngviên đ a c h ứ c n ăn g :l à l o ạ i c ô n g v i ê n c ó k h ơ n g g i a n c â y x a n h - m ặ t n ư ớ c