Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các trường thcs huyện vũ thư, tỉnh thái bình

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG THỊ THU VÂN

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN VŨ THƯ TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG THỊ THU VÂN

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN VŨ THƯ TỈNH THÁI BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Hồng Thị Thu Vân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

i




LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lịng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo, Cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường.
Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Nguyễn Thị Tính
người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình

học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo Phòng GD&ĐT huyện Vũ thư
Tỉnh Thái Bình, Ban lãnh đạo cùng các thầy cơ giáo trường THCS Vũ Vinh,
Vũ Thư, Thái Bình và bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật
chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hồn
thành luận văn.
Trong q trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết.
Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Ngày 30 tháng 8 năm 2015
Tác giả

Hồng Thị Thu Vân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

ii




MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ............................................................................ vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN
CHƯƠNG TRÌNH NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS ................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6
1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................ 6
1.1.2. Ở Việt Nam ....................................................................................... 10
1.2. Các khái niệm công cụ................................................................................ 13
1.2.1. Chương trình giáo dục....................................................................... 13
1.2.2. Chương trình nhà trường ................................................................... 15
1.2.3. Phát triển chương trình giáo dục ....................................................... 16
1.2.4. Phát triển chương trình nhà trường ................................................... 17
1.2.5. Quản lý phát triển chương trình nhà trường ..................................... 18
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iii




1.3. Những vấn đề cơ bản về quản lý phát triển chương trình nhà trường
ở các trường THCS ............................................................................................ 19
1.3.1. Một số vấn đề về phát triển chương trình nhà trường ở các
trường THCS ............................................................................................... 19

1.3.2. Nội dung quản lý phát triển chương trình nhà trường ...................... 22
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý phát triển chương trình nhà trường
ở trường THCS .................................................................................................. 32
1.4.1. Các yếu tố khách quan...................................................................... 32
1.4.2. Các yếu tố chủ quan ......................................................................... 32
Kết luận chương 1.............................................................................................. 34
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG
TRÌNH NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VŨ
THƯ TỈNH THÁI BÌNH................................................................................. 35
2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng ....................................................................... 35
2.1.1. Vài nét về các trường THCS huyện Vũ Thư Tỉnh Thái Bình.......... 35
2.1.2. Mục tiêu khảo sát ............................................................................. 36
2.1.3. Nội dung khảo sát ............................................................................ 36
2.1.4. Khách thể khảo sát ........................................................................... 36
2.1.5. Phương pháp khảo sát ...................................................................... 36
2.2. Thực trạng chương trình sách giáo khoa hiện hành ................................... 36
2.3. Thực trạng phát triển chương trình nhà trường ở các trường THCS
huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình............................................................................ 39
2.3.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên, học sinh về chương trình
nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình ................. 39
2.3.2. Thực trạng về năng lực của giáo viên về phát triển chương trình ....... 40
2.3.3. Thực trạng về phát triển chương trình nhà trường ở các
trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ............................................ 42
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iv

2.4. Thực trạng quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các trường
THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình ................................................................ 46
2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch phát triển chương trình nhà trường ở
các trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ..................................... 46
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện phát triển chương trình nhà
trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình........................ 47
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo phát triển chương trình nhà trường ở các
trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình ............................................. 50
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, giám sát và kết quả phát triển chương trình
của giáo viên ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình ................ 60
2.5. Những thuận lợi và khó khăn trong quản lý phát triển chương trình
nhà trường ở trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình ............................... 67
2.5.1. Thuận lợi .......................................................................................... 67
2.5.2. Khó khăn .......................................................................................... 67
2.6. Đánh giá khái quát thực trạng thực trạng quản lý phát triển chương
trình nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình ................ 68
2.6.1. Những ưu điểm ................................................................................ 68
2.6.2. Những hạn chế ................................................................................. 68
Kết luận chương 2.............................................................................................. 70
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VŨ THƯ TỈNH
THÁI BÌNH ...................................................................................................... 71
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 71
3.1.1. Đảm bảo đúng đường lối của Đảng về đổi mới giáo dục sau 2015 ...... 71
3.1.2. Đảm bảo tính mục đích .................................................................... 72
3.1.3. Đảm bảo tin
́ h thực tiễn của các biêṇ pháp ....................................... 72
3.1.4. Đảm bảo tin
́ h đối tượng ................................................................... 73
3.1.5. Đảm bảo tính cải tiến liên tục để nâng cao chất lượng .................... 73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

v




3.2. Các biện pháp quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các
trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình .................................................... 73
3.2.1. Hướng dẫn tổ chun mơn lập kế hoạch phát triển chương
trình giáo dục nhà trường ........................................................................... 73
3.2.2. Nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên về phát
triển chương trình nhà trường .................................................................... 75
3.2.3. Huy động mọi nguồn lực để phát triển chương trình giáo dục
nhà trường .................................................................................................. 78
3.2.4. Chỉ đạo thiết kế và tổ chức dạy học, giáo dục theo chủ đề liên
môn và chủ đề môn học ............................................................................. 81
3.2.5. Kiểm tra, giám sát hoạt động phát triển chương trình của giáo
viên và có biện pháp xử lý kịp thời ........................................................... 86
3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................... 89
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .......................... 90
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ...................................................................... 90
3.3.2. Đối tượng khảo nghiệm ..................................................................... 90
3.3.3. Nội dung khảo nghiệm ...................................................................... 91
3.3.4. Phương pháp khảo sát ....................................................................... 91
3.3.5. Kết quả khảo nghiệm......................................................................... 91
Kết luận chương 3.............................................................................................. 94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 98
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vi




DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCH

:

Ban chấp hành

BGH

:

Ban giám hiệu

CBQL

:

Cán bộ quản lý

CMHS

:

Cha mẹ học sinh

CNTT

:

Công nghệ thông tin

CSVC

:

Cơ sở vật chất

CT

:

Chương trình

CTGD

:

Chương trình giáo dục

GD

:

Giáo dục

GDĐT

:

Giáo dục đào tạo

GDPT

:

Giáo dục phổ thông

GV

:

Giáo viên

GVCN

:

Giáo viên chủ nhiệm

HS

:

Học sinh

HT

:

Hiệu trưởng

KHDH

:

Kế hoạch dạy học

ND

:

Nội dung

PHT

:

Phó hiệu trưởng

PPCT

:

Phân phối chương trình

PPDH

:

Phương pháp dạy học

PT

:

Phổ thơng

PTCT

:

Phát triển chương trình

QLGD

:

Quản lý giáo dục

SGK

:

Sách giáo khoa

TBDH

:

Thiết bị dạy học

THCS

:

Trung học cơ sở

THPT

:

Trung học phổ thơng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iv




DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1.

Nhận thức của cán bộ giáo viên về ý nghĩa, vai trò và mục
tiêu phát triển chương trình nhà trường của các trường THCS
huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ....................................................... 39

Bảng 2.2.

Tự đánh giá về năng lực phát triển chương trình nhà trường
của giáo viên trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. ........ 41

Bảng 2.3.

Nội dung công tác tổ chức thực hiện phát triển chương trình
giáo dục nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư, Tỉnh
Thái Bình ....................................................................................... 48

Bảng 2.4.

Nội dung chỉ đạo phát triển chương trình giáo dục nhà trường
ở các trường THCS huyện Vũ Thư, Tỉnh Thái Bình ..................... 51

Bảng 2.5a. Đánh giá của CBQL về kết quả phát triển chương nhà trường
ở các trường THCS huyện Vũ thư tỉnh Thái Bình ........................ 62
Bảng 2.5b. Đánh giá công tác chỉ đạo của BGH nhà trường trong việc chỉ
đạo phát triển chương trình nhà trường ở đơn vị theo các mức
độ rất tốt, tốt và chưa tốt ................................................................ 64
Bảng 2.5c. Đánh giá của học sinh về chương trình giáo dục mới của nhà
trường khi thực hiện phát triển chương trình nhà trường................... 65
Bảng 2.5d. Đánh giá của phụ huynh học sinh về chương trình giáo dục mới

của nhà trường khi thực hiện phát triển chương trình nhà trường ...... 66
Bảng 3.1.

Đánh giá của các chuyên gia về tính cấp thiết của các biện
pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý phát
triển chương trình giáo dục ở các trường THCS huyện Vũ
thư, tỉnh Thái Bình ......................................................................... 91

Bảng 3.2.

Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức khả thi của
các biện đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý
phát triển chương trình giáo dục ở các trường THCS huyện
Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.................................................................. 92

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

v




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1:

Tự đánh giá của giáo viên về năng lực phát triển
chương trình ........................................................................... 41

Biểu đồ 2.2.

Nội dung công tác tổ chức thực hiện phát triển chương
trình giáo dục nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ
Thư, Tỉnh Thái Bình ............................................................... 49

Biểu đồ 2.3.

Nội dung phát triển chương trình giáo dục nhà trường ở
các trường THCS huyện Vũ Thư ........................................... 52

Biểu đồ 2.4a.

So sánh học lực giữa 2 năm học 2013 - 2014 và 2014 - 2015....... 59

Biểu đồ 2.4b.

So sánh hạnh kiểm giữa 2 năm học 2013 - 2014 và
2014 - 2015 ..................................................................... 59

Biểu đồ 2.5a.

Đánh giá của CBQL về kết quả phát triển chương nhà
trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái bình ......... 63

Biểu đồ 3.1.

Phản ánh mức độ cần thiết của các biện pháp ........................ 92

Biểu đồ 3.2.

Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức khả thi

của các biện đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả cơng tác
quản lý phát triển chương trình giáo dục ở các trườn
THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình .................................... 93

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vi




MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chương trình giáo dục phổ thông là yếu tố cơ bản, nền tảng quyết định
chất lượng giáo dục, chương trình giáo dục phổ thơng là sản phẩm của xã hội,
nó phản ánh trình độ phát triển của kinh tế, văn hóa xã hội. Chương trình giáo
dục nhà trường phổ thơng bao gồm mục tiêu, nội dung chương trình, hình thức
tổ chức dạy học các điều kiện dạy học, hoạt động của giáo viên và hoạt động
của học sinh và đánh giá kết quả dạy học.
Chất lượng giáo dục khởi đầu bằng một chương trình giáo dục với mơ
hình thiết kế và tổ chức thực hiện phù hợp. Muốn dạy tốt và học tốt phải thiết kế
chương trình tốt, có những nỗ lực đáp ứng những bối cảnh và phong cách học
tập đa dạng. Chương trình giáo dục phổ thơng cần ln ln được phát triển đáp
ứng với yêu cầu phát triển của xã hội, vì vậy để phát triển chương trình giáo dục
thường xuyên cần có hệ thống các biện pháp quản lý chương trình giáo dục nhà
trường nhằm giúp cho việc vận hành chương trình một cách hiệu quả.
Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, có nhấn mạnh “thực hiện đổi mới chương trình và SGK GDPT theo hướng
quy chuẩn đầu ra của từng cấp học, chuyển từ chú trọng kiến thức sang chú
trọng phát triển năng lực và phẩm chất người học....”. [1] Chiến lược phát triển

giáo dục giai đoạn 2011-2020, trong đó xác định: “Thực hiện đổi mới chương
trình SGK từ sau năm 2015 theo định hướng phát triển năng lực học sinh, vừa
đảm bảo tính thống nhất tồn quốc, vừa phù hợp với đặc thù mỗi địa phương”.
Dự thảo đề án đổi mới chương trình và SGK GDPT sau năm 2015 đã xác định
mục tiêu và những định hướng lớn trong việc phát triển chương trình GDPT
sau năm 2015.
Với những định hướng trên, việc phát triển chương trình giáo dục trường
phổ thơng nói chung và phát triển chương trình giáo dục ở trường THCS nói
riêng sao cho phù hợp với điều kiện thực tế có ý nghĩa hết sức quan trọng.
1


Các trường phổ thông, đại học, cao đẳng, các cơ sở giáo dục ở cả nước
cũng đang thực hiện việc chuyển đổi này, tuy nhiên trong quá trình thực hiện
gặp khơng ít khó khăn. Nhiều trường chỉ đang thực hiện những thay đổi hình
thức theo yêu cầu mới mà nội dung tính chất chưa thực sự thay đổi. Các
trường THCS trong huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình cũng đang trong tình trạng
chungtồn tại nhiều bất cập trong phát triển chương trình giáo dục nhà trường,
do giáo viên hạn chế về năng lực phát triển chương trình, tư duy theo lối mịn,
dạy những thứ nhà trường và giáo viên có chưa quan tâm đến dạy những nội
dung, kiến thức, kỹ năng học sinh cần. Chương trình nhiều năm khơng có sự
thay đổi, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học lạc hậu, chậm đổi mới.
Chính vì các lí do trên tác giả đã chọn đề tài: “Quản lý phát triển chương
trình nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình” với
mong muốn đưa ra những biện pháp quản lý phát triển chương trình nhà
trường phù hợp với điều kiện của địa phương nhằm đáp ứng được xu thế đổi
mới chung của đất nước, của thế giới.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng về quản lý phát triển
chương trình nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình đề tài

đề xuất một số biện pháp quản lý phát triển chương trình giáo dục nhà trường ở
các trường THCS trong huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, nhằm nâng cao chất lượng
chương trình giáo dục nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình quản lý phát triển chương trình nhà trường của các trường
THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các trường
THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.
2


4. Giả thuyết khoa học
Chương trình giáo dục ở các trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái
Bình đang thực hiện được xây dựng trên cơ sở chương trình khung của Bộ Giáo
dục và Đào tạo hướng dẫn thực hiện chương trình của Sở Giáo dục và Đào tạo
Thái Bình. Tuy nhiên nội dung chương trình giáo dục cịn tồn tại những hạn
chế. Nếu nghiên cứu, đề xuất được biện pháp phát triển chương trình giáo dục
nhà trường, phù hợp với điều kiện thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của học sinh và
địa phương và xã hội thì sẽ nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THCS
huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sử lý luận về phát triển chương trình nhà trường và
quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các trường THCS.
5.2. Khảo sát, phân tích thực trạng phát triển chương trình và quản lý
phát triển chương trình ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.
5.3. Đề xuất và tổ chức khảo nghiệm một số biện pháp quản lý phát triển
chương trình nhà trường ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.
6. Phạm vi nghiên cứu

6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Phát triển chương trình nhà trường hiểu theo nghĩa đầy đủ nhất là Phát
triển chương trình tổng thể gồm cả chương trình dạy học và chương trình
giáo dục. Ngồi ra có thể hiểu theo nghĩa là Phát triển chương trình dạy học
được thể hiện ở các mơn học và phát triển chương trình tổ chức các hoạt
động giáo dục.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài chúng tôi tập trung nghiên cứu
quản lý phát triển chương trình nhà trường thơng qua phát triển chương trình
dạy học các môn học ở các trường THCS huyện Vũ Thư tỉnh Thái Bình.
3


6.2. Giới hạn khách thể khảo sát
Ba trường THCS trong huyện Vũ Thư gồm 54 cán bộ giáo viên trong đó
(3 hiệu trưởng, 3 phó hiệu trưởng, 6 tổ trưởng chuyên môn, 42 GV phụ trách 14
môn học của cấp học THCS). Các tổ chức chính trị xã hội khác: 39 người của 3
trường (03 đ/c Bí thư Đồn; 03đ/c tổng phụ trách; 03 đ/c Chủ tịch Cơng đồn
Trường; 30 đ/c hội trưởng phụ huynh ho ̣c sinh các lớp) và 100 học sinh của ba
trường trong huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (THCS Vũ Vinh, THCS Vũ Hội,
THCS Việt Thuận). Số liệu khảo sát lấy trong năm học 2014 - 2015.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu, văn bản có liên quan
đến phát triển chương trình nhà trườngnhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra: Chúng tôi sử dụng các bảng hỏi dành cho cán
bộ quản lý, giáo viên, học sinh phụ huynh để thu thập thông tin về thực trạng
chương trình, quản lý chương trình và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý
chương trình nhà trường. Từ đó, tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên
nhân của thực trạng.

7.2.2. Phương pháp quan sát: Quan sát công tác quản lý các hoạt động hướng
tới Phát triển Chương trình giáo dục nhà trường của Hiệu trưởng ba trường
THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Quan sát hoạt động dạy của giáo viên và
hoạt động học của học sinh ba trường THCS trong huyện Vũ Thư đểthu thập
thông tin liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý về
công tác phát triển chương trình và quản lý phát triển chương trình nhà trường
của các trường THCS trong huyện Vũ Thư.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia: Trưng cầu ý kiến của các chuyên gia về lĩnh
vực QLGD (Lãnh đạo và chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vũ
4


Thư, tỉnh Thái Bình). Từ đó đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các
biện pháp quản lý xây dựng phát triển chương trình giáo dục ở các trường
THCS huyện Vũ Thư, Tỉnh Thái Bình.
7.2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động của nhà trường theo
các bước phát triển chương trình giáo dục nhà trường như: Nghiên cứu
sản phẩm hoạt động chuyên môn của giáo viên (giáo án, đồ dùng dạy học,
kết quả học tập của HS…); sản phẩm quản lý nhà trường của Hiệu trưởng
(kế hoạch năm học, kế hoạch chuyên môn, các quyết định quản lý…); công
tác quản lý hoạt động chuyên môn và phát triển, xây dựng kế hoạch giáo
dục của nhà trường.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài danh mục ký hiệu, chữ viết tắt, phần mở đầu, kết luận và khuyến
nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý phát triển chương trình nhà trường ở
các trường THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các
trườngTHCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.

Chương 3: Biện pháp quản lý phát triển chương trình nhà trường ở các
trường THCS huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.

5


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH
NHÀ TRƯỜNG Ở CÁC TRƯỜNG THCS
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
1.1.1.1. Những nghiên cứu về phát triển chương trình
Có nhiều cơng trình nghiên cứu của các tác giả trên thế giới về phát triển
chương trình nhà trường và các vấn đề liên quan.
Các cơng trình nghiên cứu về phát triển chương trình nhà trường bao
gồm các báo cáo tổng kết đề tài khoa học, bài báo, sách chuyên khảo, các bài
phê bình, các văn bản pháp qui về chính sách giáo dục nói chung và về phát
triển chương trình giáo dục nói riêng. Các cơng trình này xuất hiện chủ yếu vào
những năm từ 1974 cho đến nay.
Phần lớn các cơng trình đến từ Ơxtrâylia, chỉ riêng trong Australian
Education Index đã có 350 (trong đó có 29 luận án tiến sĩ) bài viết về phát triển
chương trình nhà trường. Ngồi ra cịn có nhiều cơng trình nghiên cứu đến từ
Hoa kì, Canada, Vương quốc Anh, Israel. Cuối thập niên 80 đầu thập niên 90 ở
New Zealand cũng xuất hiện một số chuyên khảo, báo cáo tổng kết đề tài khoa
học, bài báo về phát triển chương trình nhà trường. (Ramsey et al., 1995;
Ramsey, Hawk, Harold, Mariot và Posskin.1993). Ở những nước nói tiếng Anh
nêu trên trong những năm 70 - 80 phát triển chương trình nhà trường được xem
như đã đạt đỉnh cao nhất của nó. Đến giữa những năm 90 thuật ngữ này gần
như biến mất trong các cơng trình nghiên cứu về giáo dục. Nguyên nhân thứ

nhất có thể là thể là trong giai đoạn này nhiều nước bắt đầu các cuộc cải cách
giáo dục một cách mạnh mẽ và rộng lớn. Nguyên nhân thứ hai là do có sự dịch
chuyển trong việc sử dụng thuật ngữ để mô tả các nguyên tắc và quá trình phát
triển chương trình nhà trường.
6


Ở New Zealand các cơng trình về phát triển chương trình nhà trường ít
hơn, bao gồm một vài chun khảo, bài báo, báo cáo tổng kết đề tài khoa học…
nhờ có 2 dự án lớn về phát triển chương trình nhà trường cuối những năm 80
đầu những năm 90 (Ramsey và cộng sự 1995. Ramsey, Hawk, Harold, Marriot
và Posskit, 1993). 10 năm gần đây số cơng trình viết về phát triển chương trình
nhà trường tăng khơng đáng kể. Tuy nhiên từ năm 2000 nhiều cơng trình được
thấy ở Hong Kong, Trung quốc, Nhật, Đài Loan.
Các cơng trình này tập trung giải quyết một số vấn đề lí luận liên quan
đến phát triển chương trình nhà trường, như định nghĩa chương trình nhà
trường, các ngun tắc, luận cứ, vai trị của nhà nước, nhà trường trong đó có
nhấn mạnh vai trị của giáo viên trong phát triển chương trình nhà trường.
Nhiều cơng trình đề cập tới vai trị của cộng đồng, trong đó có vai trị của cha
mẹ học sinh, của các bên liên quan (steakholder), các chuyên gia trong phát
triển chương trình nhà trường.
1.1.1.2. Những kinh nghiệm của các nước trên thế giới về phát triển chương trình
Ở Hàn Quốc, trong vòng 42 năm từ 1955 đến 1997 các nhà giáo dục của
Hàn Quốc đã nghiên cứu, thay đổi 7 lần chương trình giáo dục quốc gia.
Chương trình quốc gia lần thứ 7 được công bố vào ngày 30/12/1997, năm 2007
chương trình GDPT của Hàn Quốc lại đã thay đổi và hiện đang chuẩn bị xây
dựng lại chương trình mới (chỉ tập trung ở bậc THPT) gọi là chương trình
2009. Mỗi lần thay đổi chương trình ở mỗ cấp học có một mục tiêu khác nhau
như: mục tiêu của bậc THPT nhằm khuyến khích học sinh có những kỹ năng
khác nhau cần thiết cho tương lai và với tính cách của một cơng dân tồn cầu.

Chương trình bao gồm chương trình cơ bản chung của quốc gia và
chương trình tự chọn ở THPT.
Chương trình cơ bản chung của quốc gia bao gồm các môn học, hoạt
động tự chọn và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Các hoạt động tự chọn được chia
ra các hoạt động tự chọn theo môn học và các hoạt động tự chọn sáng tạo. Môn
chung bao gồm: Tiếng Hàn, Giáo dục đạo đức, Nghiên cứu xã hội, Toán, Khoa
7


học, Cơng nghệ và kinh tế gia đình, Thể dục, Âm nhạc, Nghệ thuật, Ngoại ngữ,
Chữ Hàn và Tự chọn.Các mơn học chun sâu bao gồm các học trình nghiên
cứu trong lĩnh vực nông nghiệp, Công nghiệp, Thương mại, Nghề cá và vận tải
biển, Kinh tế gia đình và giáo dục nghề, Khoa học, Thể thao, Nghệ thuật, Ngoại
ngữ và Quan hệ quốc tế.
Các hoạt động ngồi chương trình bao gồm Hoạt động tự quản, Hoạt
động thích ứng, Các hoạt động tự phát triển, Các hoạt động dịch vụ xã hội và
Các hoạt động thi đấu (thể thao).
Ở Malaysia Giáo dục phổ thông Malaysia luôn được phát triển, lịch sử
phát triển chương trình giáo dục phổ thơng ở Malaysia trải qua 07 lần thay đổi,
lần thứ 7 vào giai đoạn 2010-2012 là xây dựng và thử nghiệm chương trình phổ
thơng mới. Chương trình giáo dục phổ thơng của Malaysia đặt ra 4 nhóm mục
tiêu cơ bản là: Người học phát triển cân bằng về trí tuệ, tinh thần và tình cảm;
có trách nhiệm cơng dân, có hiểu biết và có thể tham gia vào cuộc chơi tồn
cầu. Cả 4 nhóm mục tiêu này đều được xây dựng dựa trên cơ sở của các thành
tố: Triết lý giáo dục quốc gia, chính sách giáo dục quốc gia, tầm nhìn giáo dục
2020, kế hoạch dài hạn Malaysia lần thứ 3, xu thế giáo dục thế giới, các lý
thuyết học tập và 4 trụ cột giáo dục của UNESCO.
Chương trình giáo dục trung học được xây dựng theo tinh thần tích hợp
dựa trên 7 nguyên tắc: (1) Tiếp nối chương trình tiểu học, (2) Tích hợp các yếu
tố trí tuệ, tinh thần, tình cảm và thể chất, (3) Sử dụng ngôn ngữ quốc gia, (4)

Học tập suốt đời, (5) Nhấn mạnh các giá trị đạo đức, (6) Sử dụng những lĩnh
vực hiểu biết hiện tại, (7) Giáo dục cơ bản cho mọi người.
Giáo dục trung học chia thành 2 bậc: Trung học bậc thấp (năm1-3),
Trung học bậc cao (năm 4-5)
Ở Liên bang Nga Nội dung GDPT theo truyền thống được phân chia
thành các lĩnh vực Khoa học xã hội- nhân văn và Khoa học tự nhiên-Toán
học. Lĩnh vực Khoa học xã hội- nhân văn bao gồm các môn học: Tiếng Nga,

8


Tiếng nước ngoài, Văn học, Nghệ thuật, Lịch sử, Địa lý, Xã hội. Lĩnh vực
Khoa học tự nhiên-Toán học bao gồm các mơn học: Tốn học, Tin học, Vật
lý, Hóa học, Sinh học.
Tổ chức dạy học phân ban ở trung học phổ thông: Từ những năm 1970,
Liên bang Nga cho thí điểm và từ những năm 1980 đưa vào chương trình giảng
dạy các mơn học nâng cao tự chọn bắt buộc, các giáo trình tự chọn ngoại khóa
chun sâu, cơ sở của giáo dục phân hóa. Có các lớp học thí điểm dạy học một
số mơn chun như Tốn, Lý, Hóa, Sinh, Ngoại ngữ.
Liên Xơ trước đây áp dụng hệ thống GDPT 10 năm gồm 3 cấp Tiểu học:
4 năm, THCS: 4 năm, THPT hồn chỉnh: 2 năm.
Chương trình học gồm 3 phần: chuẩn quốc gia+ nhà trường lựa chọn+
học sinh tự chọn.
Ở Phần Lan Việc đổi mới chương trình GDPT diễn ra theo chu kì
khoảng 10 năm. Chương trình quốc gia đầu tiên vào năm 1970 là chặt chẽ và
chi tiết, sau nhiều lần đổi mới, cuộc đổi mới tiếp theo gần đây nhất bắt đầu năm
2000, Chương trình mới được ban hành năm 2004 và triển khai bắt buộc vào
2006. Hiện nay Phần Lan cũng đang chuẩn bị cho đổi mới chương trình giáo
dục phổ thơng trong tương lai (chẳng hạn đã thành lập nhóm để xem xét sự
phân bổ thời lượng như thế nào,...?). Nhìn tổng quát quá trình đổi mới chương

trình ở Phần Lan cho thấy quá trình chuyển từ chương trình truyền thống, quản
lý tập trung (với chương trình cụ thể) tới chương trình trên cơ sở nhà trường mà
nhấn mạnh tới quá trình dạy và học hơn là nhấn mạnh tới nội dung các bộ môn
khoa học, tới “Truyền đạt” các nội dung. Tương tự như vậy, việc quản lý giáo
dục cũng phát triển có hệ thống từ quản lý tập trung, cứng nhắc sang quản lý
địa phương mềm dẻo và trên cơ sở nhà trường. Lý do đáp ứng sự đa dạng giữa
các vùng miền, giữa các cá nhân người học; tăng tính tự chủ của nhà trường,
giáo viên;... nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
9