Phân tích khả năng hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi trường thông qua các giải pháp tổ chức kiến trúc cảnh quan (KTCQ)- xí nghiệp công nghiệp(XNCN) ( cho ví dụ ).doc

Đề: Phân tích khả năng hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi trờng thông qua các
giải pháp tổ chức kiến trúc cảnh quan (KTCQ)- xí nghiệp công nghiệp(XNCN) (
cho ví dụ ).
$ $
$
Khi bắt đầu thiết kế kiến trúc công nghiệp, một công việc không thể không đ-
ợc quan tâm là thiết kế kiến trúc cảnh quan cho XNCN. Thiết kế KTCQ cho XNCN
không chỉ đơn thuần là tạo cho khu công nghiệp một cái nhìn phong phú hơn, làm
cho các công trình kiến trúc đỡ khô cứng hơn mà nó còn có một ý nghĩa vô cùng
quan trọng nữa, đó chính là hạn chế khả năng ô nhiễm, bảo vệ môi trờng. Tổ chức
KTCQ không chỉ khi làm kiến trúc công nghiệp chúng ta mới quan tâm, trong tất cả
các lĩnh vực thiết kế kiến trúc KTCQ luôn là một yếu tố không thể thiếu. Ngời kiến
trúc s thiết kế KTCQ phải làm sao cho các công trình mình thiết kế có cảnh quan hợp
lý và quan trọng là nó phải đóng vai trò hạn chế ô nhiễm, bảo vệ môi trờng thông qua
các giải pháp cụ thể.
Việt Nam là một nớc đang phát triển, các khu công nghiệp đợc đầu t thiết kế
ngày càng nhiều, do đó khả năng hạn chế ô nhiễm và bảo vệ môi trờng thông qua các
giải pháp tổ chức KTCQ đợc đặt lên hàng đầu, đảm bảo cho XNCN không chỉ là
những công trình kiến trúc đẹp mà còn giải quyết tốt vấn đề ô nhiễm trong không
gian xung quanh.
Có thể nói KTCQ là một bộ phận quan trọng của thiết kế tổng mặt bằng
XNCN làm nhiệm vụ hỗ trợ và hoàn chỉnh hơn nữa chất lợng thẩm mỹ và tiện nghi
lao động, nghỉ ngơi cho ngời lao động của XNCN. Vai trò thẩm mỹ của các khu vực
cảnh quan cần tơng ứng với các khu vực chức năng trong xí nghiệp công nghiệp, gắn
1
bó với nhau, với cảnh quan bên ngoài, trong một bố cục chung thống nhất. Việc
nghiên cứu các giải pháp thiết kế định hớng KTCQ các XNCN làm cơ sở chắc chắn
cho việc thiết kế tốt KTCQ. Khi nghiên cứu xong chúng ta có thể biết đợc nên thiết
kế nh thế nào cho các khu vực khác nhau trong XNCN. Hầu hết các XNCN trong nớc
và thậm chí cả những khu công nghiệp ở nớc ngoài hiện nay, khả năng ô nhiễm môi
trờng là rất nhiều. Vậy cần thiết kế làm sao để các khu công nghiệp hạn chế đợc tối

đa ô nhiễm cho môi trờng xung quanh.
Kiến trúc cảnh quan trong XNCN đợc hình thành bởi hai yếu tố: 1) hệ thống
không gian mở (open space thờng đợc giới hạn bởi các công trình) và 2) hệ thống
các yếu tố cảnh quan tự nhiên (cây xanh, mặt nớc ) và cảnh quan nhân tạo ( các
kiến trúc nhỏ, tợng đài, quảng cáo, chiếu sáng ) đ ợc tổ chức theo các quy luật thẩm
mỹ trong các không gian mở. Để tổ chức KTCQ trong XNCN trớc tiên phải xác định
đợc trục tổ hợp của XNCN. Trong XNCN thờng lấy các không gian mở làm trục tổ
hợp. Trong lãnh thổ XNCN, trục quy hoạch chính thờng là đờng giao thông có luồng
ngời lớn nhất, quan trọng nhất, nối giữa giao thông bên ngoài và giao thông bên
trong XNCN. Xung quang trục quy hoạch chính là các trục phụ, kết hợp với trục giao
thông chính trong XNCN phân chia thành các không gian phù hợp với dây chuyền
sản xuất. Dọc theo trục chính nên bố trí các công trình có yêu cầu thẩm mỹ cao, liên
kết với không gian bên ngoài. Không gian quanh đó gọi là không gian trớc XNCN.
Tiếp theo là hệ thống giao thông liên xởng, các công trình tập trung tại đó có yêu cầu
thẩm mỹ kém hơn, nên cảnh quan nơi đây chủ yếu tập trung tổ chức không gian an
toàn lao động, hạn chế ô nhiễm, tạo ra cảnh quan kỹ thuật hài hoà với cảnh quan
thiên nhiên và con ngời.
Việc đầu tiên cần nói đến ở đây là cây xanh là yếu tố không thể thiếu trong
việc tổ chức kiến trúc cảnh quan. Nó không chỉ tạo ra cảnh quan thiên nhiên đẹp đẽ
mà còn là yếu tố quan trọng trong việc tổ chức KTCQ giúp hạn chế ô nhiễm và bảo
vệ môi trờng. Chúng ta cần xét đến các khu vực cảnh quan trong XNCN. Trớc tiên là
cảnh quan khu trớc XNCN. Đây là khu vực quan trọng trong XNCN, việc đầu tiên
2
cần tổ chức tại đây là các công trình có yếu tố liên quan với cảnh quan bên ngoài khu
công nghiệp. Các giải pháp tổ chức cảnh quan ở khu vực này thờng đợc mở ra bên
ngoài, tạo sự liên kết cảnh quan XNCN với cảnh quan chung. Trong tất cả các giải
pháp tổ chức không gian cảnh quan cho khu vực trớc XNCN, với các loại hình
XNCN khác nhau đều phải làm sao cho không gian khu vực này đợc thông thoáng và
mở ra bên ngoài. Ngoài các công trình có yêu cầu thẩm mỹ cao, việc bố trí các cụm
cây cảnh cũng làm tăng khả năng thoáng đãng cho khu này. Các cây xanh đợc bố trí

thành từng dải có khả năng hạn chế ô nhiễm cao cho khu này. hệ thống cây xanh
không chỉ đợc tổ chức tại các trục đờng chính, khi tổ chức trồng cây xanh tại nơi liên
kết với khu vực sản xuất hoặc với những nơi có khả năng ô nhiễm cao cũng là một
biện pháp tốt.
Với không gian kề cận XNCN, đây là một khu vực không gian rất quan
trọng. Khu vực kề cận thờng là các giải cách ly XNCN với khu vực dân c đô thị.
Tuỳ theo các đặc điểm sản xuất, loại sản xuất mà chiều rộng của dải cách ly cũng
khác nhau. Việc quy định kích thớc là một điều kiện quan trọng trong việc tạo yếu tố
cảnh quan cũng nh hạn chế ô nhiễm môi trờng. Một lần nữa cần nói rằng cảnh quan
góp một phần quan trọng vào việc hạn chế ô nhiễm. Hầu hết các yếu tố cảnh quan
một phần nó có chức năng hạn chế ô nhiễm cao. Không chỉ cây xanh mà các yếu tố
khác cũng có chức năng tơng tự, các quảng trờng, không gian mở thậm chí việc tạo
một con đờng trong XNCN cũng là việc hạn chế ô nhiễm môi trờng.
Nếu không gian trống trong khu vực không lớn, các công trình của khu trớc
XNCN cần phải tạo một khoảng trống cách ly từ hàng rào XNCN tới mép ngoài
của đờng giao thông ngoài XNCN ít nhất 3m để tổ chức cây xanh theo hàng đơn
nh của đô thị, song khoảng cách giữa các tán nên tha để không che chắn và hạn
chế tầm nhìn. Dới chân gốc cây nên trồng cỏ. Phần bề mặt còn lại tại các vị trí
gần cổng và quảng trờng trớc nhà máy, chỉ nên tổ chức các loại cây cảnh, cây hoa
có kích thớc nhỏ, hình dáng đẹp, không che chắn tầm nhìn để nhấn mạnh trục tổ
3
hợp của xí nghiệp và đảm bảo an toàn giao thông. Tại khu vực không gian này, việc
tổ chức cây xanh rất quan trọng vì, hầu hết các khu công nghiệp đều có yếu tố gây ô
nhiễm môi trờng, kể cả các khu công nghiệp ít độc hại đợc nằm trong thành phố.
Ngoài ra đờng trong khu công nghiệp cũng là một yếu tố giúp cho việc hạn chế ô
nhiễm môi trờng của khu công nghiệp đến các khu vực xung quanh. Không những
các yếu tố trên hạn chế ô nhiễm cho khu vực dân c xung quan khu công nghiệp, nó
còn làm cho không gian ngay tại khu công nghiệp bớt ô nhiễm hơn.
Khu vực vờn hoa, khu nghỉ ngắn trớc XNCN là không gian thoáng thờng bố
trí tại khu vực giữa hoặc hai bên của trục quy hoạch chính XNCN, có chức năng

tôn tạo, liên kết quần thể công trình và kết hợp nghỉ ngơi của công nhân trong các
thời điểm trớc và sau giờ làm việc. Để đáp ứng yêu cầu trên, cây xanh khu trớc
XNCN nên thoáng, không che khuất công trình. Phía trớc các công trình trọng yếu
nên tổ chức các thảm cỏ, cây cảnh, cây độc lập và hoa mang tính bố cụa cao, nhấn
mạnh công trìnhđây là không gian nghỉ ngơi của công nhân sau giờ làm việc. Khi
bố trí không gian thoáng, có yếu tố cây xanh và các kiến trúc nhỏ làm dịu đi nét khô
cứng của công trình công nghiệp. Mặt khác không gian thoáng kết hợp cây xanh làm
cho không khí trở nên thoáng và hạn chế tối đa sự ô nhiễm của nhà máy.
Một không gian quan trọng cần đợc tổ chức kiến trúc cảnh quan tốt để đảm
bảo hạn chế ô nhiễm chính là không gian sản xuất bên trong XNCN. Không gian này
bao gồm các khu vực không gian giao thông luồng hàng, luồng ngời: không gian kề
cận công trình (vỉa hè, sân bãi quanh chu vi công trình); các khu nghỉ tích cực và khu
nghỉ yên tĩnh ngoài trời. Cảnh quan khu vực giao thông: trên quan điểm cảnh quan,
không gian giao thông không chỉ có chức năng liên lạc, mà còn là kênh thông gió và
kênh thị giác, liên kết các không gian khác nhau, phân chia khu đất XNCN thành
những không gian phù hợp với chức năng, thẩm mỹ đề ra, đồng thời dẫn gió đến các
khu vực trong XNCN. Nguyên tắc chủ yếu cho việc tổ chức cảnh quan giao thông là:
phù hợp yêu cầu chức năng, an toàn, đáp ứng điều kiện thụ cảm cảnh quan, tạo tiện
4
nghi vi khí hậu. Không gian giao thông gồm có giao thông cơ giới và giao thông đi
bộ.
Giao thông cơ giới chính là giao thông luồng hàng, tại không gian giao thông
này, mật độ ngời đi lại thấp (là giao thông dành riêng cho việc vận chuyển hàng), là
nơi liên hệ trực tiếp với các khu vực sản xuất hoặc kho tàng, tiếp xúc với giao thông
bên ngoài, cùng với mật độ ngời đi lại ít là việc thờng xuyên qua lại của các loại xe
vận chuyển hàng hoá, do đó việc ô nhiễm cao hơn tại các nơi khác. Các giải pháp bố
trí cảnh quan XNCN tại không gian này cần chú ý đến việc hạn chế ô nhiễm, hạn chế
sự lan truyền bụi và các khí độc hại khác. Việc bố trí cây xanh tại vị trí này là một
điều thiết yếu. Cây xanh bóng mát nên bố trí theo tuyến và không hạn chế tầm nhìn
tại các đoạn chuyển hớng của tuyến. Việc tổ chức cây xanh không chỉ hạn chế bức

xạ, chống nóng, mà còn hạn chế sự lan truyền các ô nhiễm bụi và ồn do giao thông
gây nên. Rõ ràng giải pháp thiết kế cảnh quan cho khu vực này gắn chặt với việc tạo
cây xanh hạn chế ô nhiễm, lan truyền tiếng ồn do giao thông cơ giới gây nên. Việc
bố trí cây xanh theo tuyến có khả năng hạn chế bụi bặm ô nhiễm rất cao, các cây bố
trí dọc theo tuyến đờng tăng khả năng hạn chế bụi và ô nhiễm do giao thông. Cây
xanh bóng mát trồng cùng với cây bụi ở mọi hớng tạo nên bức màn xanh, cản trở lan
truyền ô nhiễm, việc tổ chức đờng giao thông hoàn thiện h hỏng sẽ tạo điều kiện tốt
hơn hạn chế không chỉ tai nạn, nó còn giúp phần hạn chế ô nhiễm.
Giao thông đi bộ thờng là các khu vực giao thông gần các công trình sản xuất,
các khu vực hành chính nơi tập trung đông công nhân lao động. Việc tổ chức cảnh
quan tại khu vực này cần đợc chú ý cao. đây là khu vực yêu cầu thẩm mỹ cao cũng
nh yêu cầu về vệ sinh và không gian thoáng tốt. Ngoài những yêu cầu cho khu vực
giao thông, việc tổ chức không gian cây xanh cần chú ý những điều sau: các cây
xanh nên bố trí để liên kết các công trình, hệ thống cây xanh không chỉ tham gia tạo
bóng mát, giảm bức xạ, chống ô nhiễm, mà còn tạo nên thẩm mỹ cho khu vực này.
Là khu vực có đông ngời qua lại, các giải pháp tổ chức không gian cảnh quan của
không gian giao thông đi bộ đều u tiên sao cho có điều kiện tốt nhất cho con ngời ở
5