NHỮNG THUỐC CÓ TÁC DỤNG PHỤ GÂY DƯ CÂN VÀ BÉO PHÌ doc

NHỮNG THUỐC CÓ
TÁC DỤNG PHỤ GÂY
DƯ CÂN VÀ BÉO PHÌ

Tác giả : DS. PHAN QUỐC ĐỐNG
Trong số các dược phẩm, có khá nhiều
loại gây những tác dụng phụ ngoài ý
muốn, làm tăng cân hoặc béo phì cho
người sử dụng. Nguyên nhân vì chúng có
tác dụng giữ nước trong các mô, làm tăng
tỷ lệ mỡ hoặc kích thích ăn ngon miệng, thèm ăn. Theo
thống kê trên 8.000 loại thuốc lưu hành ở các nước đang
phát triển, có tới 3.000 loại gây tác dụng phụ lên cân, chỉ
có điều may mắn là chúng không tạo hiệu quả giống nhau
cho tất cả mọi người.
Các dược phẩm có tác dụng phụ làm tăng cân, béo phì có thể
bao gồm trong 4 nhóm sau:
1. Nhóm thuốc hướng tâm thần
Các thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần đều có tác dụng
phụ gây béo phì rõ rệt.
Người ta đã tiến hành thử nghiệm trên một số đông bệnh
nhân phải sử dụng thuốc hướng tâm thần, thì thấy có tới 1/3
số bệnh nhân lên cân, tăng thể trọng từ 5-20kg. Tác dụng
tăng cân xảy ra ngay từ những tuần đầu hoặc sau khi dùng
thuốc một thời gian dài, bất kể liều lượng cao hay thấp.
Thuốc an thần làm cho bệnh nhân ít hoạt động, lờ đờ nên tiêu
hao ít năng lượng, càng dễ gây béo phì.
Thuốc chống trầm cảm còn tác dụng trên các trung tâm điều
hòa cảm giác đói ở não, nên làm bệnh nhân luôn luôn thèm
ăn và ăn nhiều hơn nhu cầu của cơ thể.

Khi cần thiết vẫn phải dùng các thuốc hướng tâm thần, nhưng
cần tránh lạm dụng tác dụng phụ này với mục đích tăng cân.
2. Nhóm thuốc corticoid
Do có tác dụng phụ là giữ muối trong các mô, kích thích sản
xuất mỡ và làm rối loạn hấp thu các chất đường, nên bệnh
nhân dùng Cortison có khuôn mặt tròn và bụng phệ to, tăng
cân béo phì.
Trong quá trình dùng Cortison, nếu không hạn chế chất
đường và muối trong khẩu phần ăn, sẽ càng dễ tăng cân, béo
phì.
Tuy vậy, nhiều trường hợp cần thiết vẫn phải điều trị bằng
Cortison, không vì lý do sợ tăng cân, béo phì mà để bệnh tiến
triển có hại, chẳng hạn như trường hợp thấp khớp cấp thì cần
sử dụng Cortison, dù có tăng lên vài cân, mất vòng eo đẹp
còn hơn là bị biến chứng về tim do thấp khớp.
3. Nhóm thuốc nội tiết tố nữ
Nội tiết tố nữ thường được sử dụng cho các phụ nữ mãn kinh
để đề phòng những rối loạn trong thời kỳ này như chứng bốc
hỏa, loãng xương, nhưng có nhược điểm là làm tăng cân, béo
phì vì giữ nước trong các mô và làm tăng khối lượng mỡ
trong cơ thể, đồng thời kích thích ăn ngon miệng và thèm ăn
ngọt.
Trong quá trình sử dụng nội tiết tố nữ, nếu thấy tăng lên 2-
3kg, cần thông báo cho bác sĩ để điều chỉnh vấn đề điều trị
cho thích hợp.
4. Nhóm thuốc kháng viêm có steroid
Nhóm thuốc này thường được sử dụng trong trường hợp đau
thấp khớp, cũng có tác dụng phụ là làm tăng cân, gây béo phì
như các nhóm thuốc kể trên.
Tuy có tác dụng phụ ngoài mong muốn là làm tăng cân gây

béo phì, nhưng trong trường hợp cần thiết để điều trị bệnh, ta
vẫn phải sử dụng, còn hơn là chịu bệnh tật hành hạ, đeo đẳng
suốt đời.
Khi sử dụng các thuốc trên, cần thường xuyên theo dõi thể
trọng, đảm bảo đúng chế độ ăn kiêng đã quy định.
Tuyệt đối không được lạm dụng tác dụng phụ của thuốc với
mục đích tăng cân vì sẽ gây tác hại khôn lường.