Độc đáo lễ cúng tạ ơn của đồng bào Gia Rai docx

Độc đáo lễ cúng tạ ơn của
đồng bào Gia Rai

Lễ tạ ơn hay còn được gọi là Lễ cầu sức khỏe là một trong những lễ cúng đặc sắc
nhất, mang đậm bản sắc riêng của người Gia Rai (Gia Lai).
Lễ tạ ơn được tổ chức để tạ ơn Giàng, trời
đất đã cho họ một mùa màng bội thu,… Ảnh: minh họa
Lễ tạ ơn là lễ cúng có từ lâu đời của đồng bào Gia Rai. Lễ được tổ chức để tạ ơn
Giàng, trời đất đã cho họ một mùa màng bội thu, hay tạ ơn công lao của cha mẹ đã
sinh thành nuôi dưỡng, hoặc những người có ân nghĩa với gia đình. Lễ tạ ơn cũng
được tổ chức để cầu sức khỏe, may mắn cho một hoặc những người thân trong gia
đình, buôn làng tránh khỏi bệnh tật, tai ương…
Vào ngày lễ, bà con không ai lên rẫy, họ ở nhà chuẩn bị đồ lễ và chờ thầy cúng đến
nhà để làm lễ cúng tạ ơn, cúng sức khỏe. Gia đình tổ chức lễ sẽ làm thịt một con gà
để cúng Yàng, thần Lửa Pơtao; một con heo để cúng cho người được tạ ơn, được
cầu sức khỏe, một con bò để mời họ hàng cùng đến ăn uống, sau đó chia thịt cho
mỗi người đến dự lễ mang về. Tùy theo kinh tế của gia đình mà đập heo, bò to
hoặc nhỏ, riêng gà cúng thì phải là loại gà nhỏ. Khác với các lễ khác như bỏ mả,
cầu mưa… cả làng cùng góp của để làm thì lễ tạ ơn chỉ làm theo từng hộ gia đình.
Khi hành lễ, thầy cúng tiến đến đứng cạnh hai con vật và nói bằng tiếng Gia Rai:
“trước khi giết thịt con vật, thầy cúng nói cho con vật biết, hôm nay làm lễ tạ ơn
nên phải giết thịt chúng để cúng Yang (trời) và sau khi chết, chúng đừng oán trách
chủ nhà mà hãy đầu thai sang kiếp khác”. Thầy cúng “nói chuyện” xong với hai
con vật. Một người thanh niên khỏe mạnh cầm một khúc gỗ to đập thẳng vào giữa
đầu hai con vật, theo trình tự đập heo trước, đập bò sau, đập cho đến khi hai con
vật chết mới thôi.
Tiếp đến, thầy cúng lấy một con dao có mũi nhọn đâm vào bên hông hai con vật,
khi máu chảy ra lấy lá cây nhét vào lỗ đã đâm, mục đích không để máu chảy ra
ngoài nhiều. Đám thợ nhanh chóng khiêng hai con vật lên bếp lửa để thui.

Thầy cúng bắt đầu cúng, đầu tiên là cúng cho Yang và Pơtao Apui. Thầy ngồi
chậm rãi rót rượu ra cái chén rồi khấn. Khấn xong thầy cúng ngồi nói chuyện, ăn
thịt gà và uống rượu với các thần. Tiếp theo là phần cúng chính của lễ tạ ơn, thầy
cúng bê một chén heo gồm có phần thịt đầu thái nhỏ, gan, tim… đặt ở ghè bên
cạnh, cho gọi chủ nhà đến ngồi bên cạnh chân đặt lên cái lưỡi rìu có một sợi bông
gòn.
Theo quan niệm của người Gia Rai, cái rìu là biểu tượng cho sức mạnh của người
đàn ông. Sợi bông làm cho tâm hồn con người được nhẹ nhàng, thanh thoát. Chủ
nhà đến ngồi bên cạnh thầy cúng và người được cúng tạ ơn. Thầy cúng sẽ rót rượu
cần từ chiếc ghè lớn nhất lên chân chủ nhà và khấn: “Hỡi Yang, hỡi Pơtao Apui
hãy xua đuổi tà ma và ban sức khỏe, cho sống lâu, sống khỏe….”. Lời khấn đã
xong, thầy cúng đeo một vòng bằng đồng vào tay chủ nhà… Nghi lễ kết thúc, mọi
người cùng uống rượu, ăn thịt heo, bò và nói chuyện vui vẻ./.