Thiết kế cảnh quan hay "làm" vườn pdf

Thiết kế cảnh quan hay "làm" vườn
Thiết kế cảnh quan là một thuật ngữ chuyên môn và là một ngành thiết kế mới xuất
hiện chính thức trong khoảng sáu, bảy năm gần đây trong giới thiết kế và các công
trình kiến trúc ở Việt Nam, mặc dù đây là một định nghĩa hoàn toàn không mới về
nghề nghiệp và chuyên môn tại các nước phát triển ở châu Âu, Mỹ, Singapore, Úc.
Sự quan tâm đến cảnh quan trong các công trình tại Việt Nam được chính thức dấy lên từ
một trào lưu thiết kế và đầu tư đến từ các nước trong khu vực, đặc biệt là các công trình
đến từ Singapore. Kể từ đó, chủ đầu tư có thêm mối quan tâm mới, để làm công trình đẹp
và giá trị hơn. Các kiến trúc sư có thêm một lĩnh vực chuyên môn để học tập. Những
người sử dụng công trình có thêm những góc không gian thú vị hơn để chiêm nghiệm và
thư giãn.

Khi mua căn hộ chung cư, không chỉ mua căn hộ mà cần xem xét cả không gian
cảnh quan và nhiều thứ khác.

Nguồn gốc sâu xa của thiết kế cảnh quan xuất phát từ việc trang trí vườn tược và công
viên cho các cung điện, đền đài và các công trình tôn giáo ở châu Âu khoảng thế kỷ 17 –
18. Các công trình ở thời điểm đó mang nặng tính chất phục vụ tôn giáo và giới quý tộc
nên việc thiết kế cảnh quan và vườn tược cũng không thoát khỏi sự cứng nhắc và khuôn
mẫu trong triết lý thiết kế và chủ yếu xoay quanh những không gian vườn tược cho các
cung điện. Khi đô thị bắt đầu phát triển và bùng nổ ra khỏi sự kiểm soát của giáo hội thì
thiết kế cảnh quan mới bắt đầu có điều kiện tiếp cận đến nhiều loại không gian với tính
chất và tỷ lệ kích thước khác nhau như công viên đô thị, quãng trường, đường phố,v.v.
Từ khoảng giữa thế kỷ 20, thiết kế cảnh quan được chính thức nâng lên thành một định
nghĩa chuyên môn nghề nghiệp ở tầm toàn cầu cùng với ngành thiết kế đô thị. Kể từ đó,
thiết kế cảnh quan có nhiều cơ hội phát triển vượt bậc cùng với sự phát triển của các đô
thị trên thế giới.

Một cách ngắn gọn và dễ hiểu, thiết kế cảnh quan liên quan chủ yếu đến các không gian
mở còn lại giữa các công trình, làm cho các không gian đó đẹp hơn nhờ các giải pháp
thiết kế, xử lý không gian, xử lý các tầm nhìn và sự phối hợp tinh tế giữa các bề mặt vật

liệu khác nhau. Các giải pháp thiết kế bao gồm giải pháp về cây trồng, giải pháp về điêu
khắc, giải pháp về ánh sáng, giải pháp về vật dụng ngoại thất (ghế đá, trụ đèn, thùng
rác ).

Do rất mới về góc độ chuyên môn nghề nghiệp một cách chính thống ở Việt Nam nên tôi
muốn chia sẻ những quan điểm mà tôi đã gặp phải trong quá trình làm nghề tư vấn thiết
kế các dự án phát triển bất động sản ở Tp.HCM.
Thiết kế cảnh quan đồng nghĩa với làm vườn?
Đây là một trong những ngộ nhận rất phổ biến. Thiết kế cảnh quan ngày nay không đồng
nghĩa với “làm vườn”. Tuy ở một quy mô rất nhỏ, nó có thể đồng nghĩa phần nào. Thiết
kế cảnh quan hiện đại ngày nay là một nghề nghiệp chuyên môn cần sự phối hợp đa
ngành trong đó giải pháp về cây trồng chỉ là một thành tố trong chuỗi cảnh quan. Như đã
đề cập ở trên, thiết kế cảnh quan cần đến chuyên môn của ngành kiến trúc với các nhận
thức phù hợp về không gian, thẩm mỹ, vật liệu; cần đến chuyên môn của ngành nông lâm
với kiến thức về cây trồng; cần đến sự phối hợp của điêu khắc gia, các chuyên gia thiết kế
tạo dáng sản phẩm (industrial design); cần đến chuyên môn của các kỹ sư hệ thống (chiếu
sáng, cấp thoát nước ).

Tôi nhận thấy khi cảnh quan của một dự án, đặc biệt là dự án các khu dân cư, các khu
chung cư được giao cho một “nhà vườn” nào đó, nó thường vấp phải những khuyết điểm
sau:

• Cây trồng không phù hợp không gian và không tạo ra sự đặc trưng của không gian đó.
• Trồng quá nhiều loại cây theo một cách tuỳ tiện.
• Không xử lý được tính kết nối giữa kiến trúc và không gian mở xung quanh.
• Không xử lý và phối hợp thẩm mỹ được các bề mặt vật liệu khác nhau: bề mặt vật liệu
cứng (lối đi, sân cứng) và bề mặt vật liều mềm.

Thiết kế cảnh quan đồng nghĩa với thiết kế đô thị?
Thiết kế cảnh quan và thiết kế đô thị có mối quan hệ rất gần với nhau và tương đồng với

nhau phần nào. Dù xét về thời điểm ra đời của chuyên môn, thì thiết kế đô thị non trẻ hơn
thiết kế cảnh quan, tuy nhiên thiết kế đô thị ngày ngay có tính chất bao trùm và với
những góc nhìn vĩ mô hơn. Những chuyên gia thiết kế đô thị hoàn toàn có khả năng làm
tốt các thiết kế cảnh quan trong sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên môn khác nhau.
Quy hoạch gia có thể làm thiết kế cảnh quan?
Quy hoạch gia vẫn có thể làm thiết kế cảnh quan, tuy nhiên theo quan điểm của tôi, có lẽ
sẽ không bằng các chuyên gia thiết kế đô thị bởi vì các quy hoạch gia thường được đào
tạo trên một góc nhìn rất vĩ mô, hơn tầm vĩ mô của chuyên ngành thiết kế đô thị.
Kiến trúc sư có thể làm thiết kế cảnh quan?
Kiến trúc sư hoàn toàn có thể làm thiết kế cảnh quan ở một chừng mực và quy mô nào
đó. Cũng giống như các chuyên gia thiết kế đô thị, kiến trúc sư làm thiết kế cảnh quan
cũng cần có sự phối hợp giữa các chuyên ngành khác nhau. Tôi nhận định theo lẽ tự
nhiên của chuyên ngành được đào tạo, kiến trúc sư làm thiết kế cảnh quan sẽ không tốt
bằng chuyên gia thiết kế đô thị làm cảnh quan.
Thiết kế cảnh quan chưa từng tồn tại ở Việt Nam?
Thiết kế cảnh quan từng tồn tại ở Việt Nam và bắt đầu vào thời kỳ phong kiến. Thiết kế
cảnh quan của ta lúc ấy đa phần gắn liền với thiết kế vườn tược của cung điện và triều
đình. Nó có một sự hấp dẫn và thu hút trong cách xử lý các không gian và tầm nhìn.
Ngày nay, một phần của thiết kế cảnh quan hiện đại ở nước ta có xu hướng kế thừa các tư
duy và mô típ thiết kế xa xưa nhưng thổi vào đấy một hơi thở đương đại của màu sắc,
hình khối và vật liệu.

Trong nghề nghiệp thiết kế chuyên nghiệp ngày nay (công trình, khu dân cư hay đô thị)
đòi hỏi phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên ngành thiết kế khác nhau. Trong
đó có một số chuyên ngành rất mới như thiết kế cảnh quan và thiết kế đô thị.

Khi đưa ra những tiêu đề trên tôi không có ý định rạch ròi hay phân biệt đúng sai giữa
các chuyên ngành thiết kế với nhau mà chỉ muốn nêu ra những nhận định tốt nhất cho
ngành thiết kế cảnh quan và những công trình có liên quan đến nó. Sẽ không có một rào
cản nào để kiến trúc sư, hay quy hoạch gia, hay chuyên gia thiết kế đô thị hành nghề thiết

kế cảnh quan cả ngoài việc học và tìm hiểu sâu thêm kiến thức chuyên môn của thiết kế
cảnh quan cộng với trái tim nghệ sĩ của một nhà thiết kế.