Lưu ý khi dùng thuốc sắc Ðông y pptx

Lưu ý khi dùng thuốc sắc Ðông y


Trong Đông y, sắc thuốc đã là một công việc khá phức tạp và công phu, nhưng khi
sắc xong rồi, uống như thế nào cho đúng cũng là một vấn đề rất quan trọng.

Nên uống nóng, uống ấm hay uống lạnh?
Thường thì khi sắc thuốc xong, chắt nước thuốc ra bát, đợi một lát để thuốc nguội đến độ
vừa phải, không nóng không lạnh rồi uống như vậy gọi là uống ấm. Cách uống này hay
được sử dụng hơn cả vì rất hợp sinh lý. Nhưng với những bệnh nhân bị chứng hàn như
cảm mạo phong hàn, đau bụng đi ngoài do lạnh… muốn nâng cao tác dụng tán hàn của
thuốc thì phải uống nóng. Ngược lại, với những bệnh nhân bị chứng nhiệt như sốt sao,
môi khô họng khát, miệng lưỡi lở loét, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ… thì phải đợi cho
thuốc thật nguội mới uống nhằm mục đích tăng cường hiệu quả thanh nhiệt của dược
liệu. Các vị thuốc cần phải uống ấm thường có dược tính tương đối ôn hòa lấy công dụng
tư bổ điều lý làm trọng, khi sắc hay dùng lửa nhỏ (văn hỏa). Các vị thuốc cần phải uống
nóng thường có dược tính ôn nhiệt, khi sắc phải dùng lửa to (vũ hỏa), sắc nhanh. Các vị
thuốc cần phải uống lạnh thường có dược tính hàn lương, khi sắc thời gian kéo dài hơn
một chút.

Nên uống vào lúc nào?
Thuốc có hiệu quả hay không ngoài việc dùng đúng bệnh và sắc đúng cách còn phụ thuộc
vào thời gian uống thuốc có hợp lý hay không. Để hấp thu tốt và phát huy tác dụng cao
nhất, các thuốc tư bổ nên uống vào sáng sớm khi chưa ăn sáng; các thuốc có công dụng
kiện tỳ, tả hạ (tẩy xổ), khu trùng (trừ giun) nên uống khi bụng đói, trước khi ăn; các thuốc
tiêu thực và có phản ứng kích thích dạ dày, ruột nên uống sau bữa ăn; các thuốc thăng đề
(đưa lên trên) và ôn lương bổ khí nên uống vào khoảng thời gian từ sáng sớm đến trước
giữa trưa; các thuốc tư âm dương huyết, thuốc thanh tả phục hỏa ở âm phận nên uống vào
buổi tối; các thuốc trừ tà ở khí phận và dương phận nên uống vào sáng sớm…
Làm gì để hạn chế cảm giác buồn nôn khi uống thuốc?
Những người uống thuốc sắc Đông y lần đầu thường có cảm giác buồn nôn, thậm chí có

thể nôn ngay lập tức, đặc biệt là khi uống các thuốc thanh nhiệt giải độc có vị đắng.
Thêm nữa, trong khi thần kinh đang căng thẳng lại nhắm mắt, bịt mũi cố uống một hơi
cho hết bát nước thuốc, kết quả là nôn ra toàn bộ vừa mệt sức vừa phí thuốc. Để hạn chế
tình trạng này, trước tiên phải hết sức bình tĩnh, thư giãn thần kinh, không nóng vội, chú
ý độ ấm của thuốc và cách uống trước hay sau bữa ăn rồi uống một ngụm nhỏ, ngậm
trong miệng một lát để tạo cảm giác thích ứng, sau đó từ từ nuốt xuống họng. Khi uống
hết, nên dùng một chút nước ấm tráng miệng. Ngoài ra, hòa thêm vào bát thuốc một ít
nước gừng tươi cũng có thể đem lại hiệu quả chống nôn và buồn nôn ở một mức độ nhất
định.
Có nên uống đông dược và tân dược cùng một lúc?
Tốt nhất là nên uống cách xa nhau vì rằng nhiều loại thuốc tây và thuốc ta không thể
cùng uống một lúc. Ví như các vị thuốc như đào nhân, hạnh nhân có chứa nitriglycoside
thì không nên uống cùng các tân dược thuộc nhóm an thần, gây mê, gây tê vì có thể gây
ức chế trung tâm hô hấp và rối loạn chức năng gan. Các thuốc cường tim thuộc nhóm
digitalis không được uống cùng với các dược liệu như trúc đào, vạn niên thanh, vì có thể
gây rối loạn nhịp tim. Các thuốc thuộc nhóm sulfanilamide không nên uống cùng các
dược liệu có chứa acid hữu cơ như bồ công anh, xuyên khung, ngũ vị tử, ô mai… vì có
thể gây nên sỏi đường tiết niệu và chứng đái ra máu. Kháng sinh thuộc nhóm tetracyclin
không nên uống cùng một lúc với các vị thuốc có chứa nhiều canxi, magiê và nhộm
nhôm như thạch cao, mẫu lệ… vì sẽ làm giảm hiệu lực của tetracyclin, hình thành các
hợp chất kim loại bền vững ở đường ruột làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và tiêu
hóa thức ăn.

Khi uống nên kiêng cữ ăn uống như thế nào?
Kiêng cữ về ăn uống khi dùng thuốc đông y là một điều rất cần thiết. Bởi lẽ, theo quan
niệm của y học cổ truyền, thức ăn cũng là những vị thuốc, cho nên nếu ăn uống không
hợp lý thì có thể làm ảnh hưởng đến hiệu lực của đơn thuốc và sức khỏe của người bệnh.
Tuy nhiên, do hạn chế về kiến thức, nhiều thầy thuốc bắt bệnh nhân kiêng quá nhiều thứ,
kể cả những thức rất cần thiết cho cơ thể hoặc giả tạo nên thói quen cứ khi dùng thuốc
Đông y là phải kiêng tôm, cua, ốc, thịt gà, rau muống… một cách cứng nhắc. Trên thực

tế, việc kiêng cữ về ăn uống phải tùy thuộc vào 2 yếu tố: một là các món ăn kị với các vị
thuốc đang dùng, ví dụ bạch linh kị giấm, miết giáp kị thịt gà…; hai là các thức ăn chống
lại tác dụng của thuốc, ví dụ đang uống thuốc trị chứng hàn thì phải kiêng các thức ăn
mát lạnh… Như vậy, về vấn đề này, việc tuân thủ theo chỉ dẫn của thầy thuốc có chuyên
khoa là hết sức quan trọng.