Hạ huyết áp tư thế: không nên xem thường pdf

Hạ huyết áp tư thế:
không nên xem thường
Khi thay đổi tư thế đột ngột, chẳng hạn như đang nằm hoặc ngồi mà
đứng lên quá nhanh, ở một số người xuất hiện các triệu chứng như tối
sầm mặt mày, xây xẩm, hoa mắt, chóng mặt, quay cuồng, đứng không
vững, muốn té, nặng hơn nữa là ngất.

Các triệu chứng này được gọi chung là chóng mặt tư thế, nguyên nhân là do
hạ huyết áp tư thế (HATT), làm máu và ôxy cung cấp lên não bị thiếu.
Hạ HATT sẽ gây nguy hiểm như trường hợp bà N.T.L., 75 tuổi. Trước đó,
bà L. thường bị xây xẩm, tối sầm mặt mày mỗi khi đứng dậy. Triệu chứng
này thoáng qua rất nhanh, chỉ vài giây là hết. Vì thế bà không đi khám bệnh
và không cho con cháu biết. Cho tới một đêm bà L. thức dậy đi tiểu, khi đi
được vài bước bà có cảm giác quay cuồng và quỵ ngã. Sau té, bà không tự
đứng dậy được, phần hông bên phải đau rất nhiều. Kết quả khám bệnh cho
thấy bà bị gãy cổ xương đùi bên phải.

Một số nguyên nhân
Theo American Academy of Neurology, hạ HATT là sự giảm huyết áp động
mạch khi chuyển từ tư thế nằm sang tư thế đứng sau ba phút: huyết áp tâm
thu giảm trên 20 mmHg, huyết áp tâm trương giảm trên 10 mmHg.
Bình thường huyết áp được duy trì ổn định để cung cấp đầy đủ máu đến các
cơ quan trong cơ thể. Để duy trì huyết áp bình
thường cần các yếu tố:

Các yếu tố nguy cơ
- Hạ HATT thường xảy
ra ở người lớn tuổi do

mạch máu bị xơ vữa trở
nên kém đàn hồi, không
thích nghi kịp thời khi
cần.
- Thai kỳ: khi có thai,
thể tích tuần hoàn và
huyết áp có khuynh
hướng giảm, dẫn đến
dễ bị chóng mặt khi
đứng.
- Đổ mồ hôi do tập thể
lực quá mức mà không
uống nước đủ.
- Nghiện rượu, thuốc
- Sự co bóp của tim. Nếu bị suy tim, sức co bóp
của tim bị yếu, huyết áp có thể giảm.
- Sự co thắt của thành mạch máu.
- Có đủ máu và dịch trong lòng mạch máu.
- Hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm điều hòa hoạt động của mạch máu.
Khi cơ thể chuyển sang tư thế đứng, do ảnh hưởng của trọng lực, máu sẽ dồn
xuống chân. Ngay lập tức hệ thần kinh giao cảm được kích thích dẫn đến
nhịp tim tăng, tim co bóp mạnh hơn và mạch máu co thắt nhiều hơn. Tất cả
hoạt động này nhằm làm tăng huyết áp để đẩy máu lên não và các cơ quan
khác một cách đầy đủ.
Bất kỳ nguyên nhân nào ảnh hưởng lên bốn yếu tố trên sẽ làm máu không
đẩy lên não được mà dồn xuống chân (do tác động của trọng lực) sẽ gây ra
tình trạng hạ HATT.
Những nguyên nhân dẫn đến hạ HATT thường thấy:
- Giảm thể tích dịch trong lòng mạch: ói mửa, tiêu chảy, sốt, mất máu.
- Do sử dụng thuốc ảnh hưởng lên hệ thần kinh tự động, thuốc ức chế beta,

thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị rối loạn cương,
thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc an thần kinh.
- Suy tim, loạn nhịp tim.
- Suy van tĩnh mạch gây ứ trệ máu ở tĩnh mạch chân.
- Bệnh nội tiết như Adison, suy giáp.
- Bệnh gây tổn thương hệ thống thần kinh: đái tháo đường (là nguyên nhân
rất thường gặp gây hạ HATT), Parkinson, hội chứng Shy-Drager
gây nghiện.
- Hạ HATT xảy ra sau ăn no.
Có thể gây tai nạn
Hạ HATT thường là nhẹ, tuy nhiên có thể là dấu hiệu của một bệnh nặng. Vì
vậy khi có biểu hiện hạ HATT cần phải đi khám bệnh để tìm nguyên nhân
và điều trị thích hợp.
Hạ HATT kéo dài có thể gây giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ.
Mặt khác nếu hạ HATT nặng có thể gây ngất, bệnh nhân có thể té ngã và
chấn thương như gãy tay, chấn thương hông hoặc trầm trọng hơn là chấn
thương sọ não. Ngoài ra người bị hạ HATT có thể gây ra tai nạn nếu đang lái
xe hoặc đang điều khiển máy móc.
Điều quan trọng người bệnh nên biết là khi có biểu hiện hạ HATT thì phải
nằm xuống ngay, các triệu chứng sẽ biến mất nhanh chóng. Kế đến là phải đi
khám bệnh càng sớm càng tốt để xác định nguyên nhân gây ra hạ HATT và
có kế hoạch điều trị thích hợp.
Người bệnh có thể tự chăm sóc bằng cách mang vớ áp lực nếu có giãn tĩnh
mạch chân, thay đổi tư thế một cách từ từ, tránh nằm lâu một chỗ. Ở những
người không có bệnh gì đặc biệt cần phải điều trị thì nên ăn nhiều muối và
uống nhiều nước, nhất là khi tập thể dục nhiều. Tránh dùng các loại thuốc an
thần và rượu. Ở những người hạ HATT sau ăn nên tránh ăn quá thịnh soạn.