Lý thuyết Biên Phiên dịch docx

Page 1
Lý thuyết Biên Phiên
d chị
Phạm Thị Thanh Huyền
Học viện Ngoại giao
Page 2
Quan niệm
về công việc dịch thuật
•
"Dịch là một người đàn bà đẹp, nhưng
thiếu thủy chung"
•
«Traduire c’est trahir »
•
«To translate means to betray »
•
« Translation, unfortunately is
something you learn only by doing »
Page 3
Quan niệm
và nghề biên phiên dịch
•
Interpreters are born, not made
•
Tất cả những gì bạn cần để biên dịch là
một cuốn từ điển tốt
•
Các nhà biên dịch rồi chẳng bao lâu nữa
sẽ được thay thế bằng máy vi tính
•
Để trở thành một phiên dịch, bạn chỉ cần

biết ngôn ngữ
•
Phiên dịch nào chả làm được. Tôi không
cần tới phiên dịch hội nghị
Page 4
Lý thuyết Biên – Phiên dịch
•
Mục đích học:
–
Giúp hiểu đúng về hoạt động dịch thuật và nghề biên,
phiên dịch;
–
Giúp nắm bắt các nguyên tắc, kỹ năng cơ bản về
dịch thuật và qui trình dịch
–
Nắm bắt các cơ sở lý luận để thực hiện các nghiên
cứu về dịch thuật
•
Các thành tố của LTBPD:
–
Hệ thống các khái niệm và các phổ niệm về biên dịch
và phiên dịch
–
Hệ thống các phổ niệm về phương pháp, kỹ năng
dịch thuật, cả với Biên và Phiên dịch
Page 5
Khái niệm dịch thuật
•
Dịch thuật hiểu theo nghĩa rộng, là chuyển những điều được viết
hay nói từ một ngôn ngữ này (gốc, nguồn – source language/

langue source/de départ) sang một ngôn ngữ khác (đích, dịch –
target language/ langue cible/d’ arrivée).
•
"La traduction est un acte de communication. Par conséquent, le
traducteur doit comprendre pour faire comprendre à son lecteur…
le traducteur est un médiateur entre deux mondes, deux cultures,
deux civilisations." (Daniel Moskowitz, Discours à la Société
française des traducteurs, mai 1973)
•
Translation is « the replacement of textual material of one language
by equivalent textual material in mother language” (Catford, A
Linguistic Theory of Translation, Oxford, Oxford University Press,
1965)
•
«Translating consists in producing in the receptor language the
closest natural equivalent to the message of the source language,
first in meaning, and secondly in style » (Nida 1969 : 12).

Page 6
Khái niệm về dịch thuật
•
Dịch thuật không phải là một sự lắp
ghép các từ (word for word translation/
traduction mot à mot),không phải là sự
chuyển mã thuần túy về ngôn ngữ
(transcoding/ transcodage)
VD: Tôi đã có bài phát biểu tại nghị viện hôm
qua
•
Dịch thuật là một hoạt động nghệ thuật

hay một khoa học?
Page 7
Biên - phiên dịch
là những nghề thực thụ
•
Biên - phiên dịch là những nghề thực thụ
cần được đào tạo và có thể đào tạo được.
•
Dịch chuyên nghiệp (professional
translation/ traduction professionnelle)≠
Dịch vì mục đích sư phạm (pedagogical
translation, traduction pédagogique)
•
Biên dịch và phiên dịch là hai công việc
khác nhau.
•
Biên-Phiên dịch là nghề có rủi ro
Page 8
So sánh Biên-Phiên dịch
Những nét chung :
–
Tiến trình dịch giống nhau: hiểu nghĩa
ngôn ngữ A, diễn đạt lại bằng ngôn ngữ
B
–
Là người thu nhận và truyền đạt lại
–
Là người trung gian giữa 2 thế giới, 2
nền văn hoá, 2 nền văn minh qua hành
động giao tiếp

–
Những yêu cầu khắt khe của công việc
Page 9
So sánh Biên-Phiên dịch
Khác nhau
•
Chất liệu ngôn ngữ,
phương tiện giao
tiếp
•
Hoàn cảnh làm việc
•
Khó khăn
•
Yêu cầu công việc
Page 10
Các yêu cầu
đối với Biên – Phiên dịch
•
Kiến thức (Knowledge/savoir)
•
Kỹ năng (skill/savoir faire)
•
Qui tắc ứng xử (code of
conduct/savoir être)
Page 11
Một số vấn đề cần lưu ý trong
dịch thuật
•
Nắm bắt điều muốn nói của tác giả/diễn

giả (vouloir dire)
•
Không có tương đương giữa hai ngôn
ngữ
•
Khác biệt văn hoá và tư duy giữa hai
dân tộc sử dụng hai ngôn ngữ
•
Lối nói ví von, ẩn dụ
Page 12
Một số xu hướng phổ biến trong
dịch thuật
•
Đơn giản hoá
•
Tránh lặp lại
•
Tường minh hoá
•
Chuẩn hoá
•
Giao thoa ngôn ngữ
•
Chuyển giao văn hoá