Tư tưởng hồ chí minh về đạo đức

MỤC LỤC
MỤC LỤC.....................................................................................................i
CHƯƠNG MỞ ĐẦU...................................................................................1
1.

Đặt vấn đề.........................................................................................1

2.

Mục tiêu của đề tài...........................................................................1

3.

Sơ đồ tư duy nội dung đề tài...........................................................2

CHƯƠNG 1: NỘI DUNG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC................................3
1.1. Một số quan niệm về đạo đức trong Tư tưởng Hồ Chí Minh......3
1.1.1.

Đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng...................3

1.1.2.

Đạo đức liên quan đến sự thành bại của CM...........................5

1.1.3.

Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội.5

1.2. Những chuẩn mực cơ bản đạo đức HCM......................................6
1.2.1. Trung với nước, hiếu với dân......................................................6

1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư........................................7
1.2.3. Yêu thương con người.................................................................8
1.2.4. Tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung...................................9
CHƯƠNG 2: NHẬN THỨC VỀ VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC............................9
2.1. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh....................................................9
2.1.1. Thực trạng đạo đức hiện nay.......................................................9
2.1.2. Xây dựng con người Việt Nam về tư tưởng, đạo đức và lối sống
.............................................................................................................10
2.2. Nhận thức hiện nay của sinh viên về đạo đức..............................13
2.2.1. Một số sưu tầm câu chuyện Hồ Chí Minh về vấn đề này.........13
2.2.2 Nhận thức và đánh giá về một chuẩn mực đạo đức...................13
i
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


2.3. Kết luận đề tài.................................................................................15
2.3.1. Tóm tắt nội dung đề tài.............................................................15
2.3.2. Nhận xét và đánh giá.................................................................16
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................18

ii
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

CHƯƠNG MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề

Hồ Chí Minh bắt đầu sự nghiệp cứu nước bằng cách giáo dục lý tưởng và
đạo đức cách mạng cho mọi người. Đồng thời, Người còn là hiện thân của
đạo đức cách mạng, nêu gương sáng cho tồn Đảng, tồn dân, tồn qn.
Người là bậc đại trí, đại nhân, đại dũng.
Ở Hồ Chí Minh có sự thống nhất hồ quyện giữa chính trị, đạo đức, văn
hố, nhân văn: một nền chính trị rất đạo đức, rất văn hố và đạo đức, văn hố
lại rất chính trị. Tư tưởng Hồ Chí Minh trước hết là tư tưởng chính trị, định
hướng chính trị nhưng dễ dàng tìm thấy một đạo đức trong sáng, một chủ
nghĩa nhân văn hoàn thiện, một nền văn hoá của tương lai. Vấn đề này nằm
trong vấn đề kia, gắn bó với nhau, nâng lên, gộp lại thành chất “người” hay
trình độ “người” như cách nói của Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp. Tư
tưởng đạo đức “nước lấy dân làm gốc” lại nhằm phục vụ cho sự nghiệp chính
trị vì nước, vì dân. Hoặc “trung với nước, hiếu với dân” là một tư tưởng chính
trị đồng thời cũng là một phẩm chất cơ bản của tư tưởng đạo đức. Sự thống
nhất trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cịn là sự thống nhất giữa tư tưởng
và hành động, nói đi đơi với làm; giữa đức và tài; giữa đạo đức cách mạng và
đạo đức đời thường. Do đó, sau một thời gian học tập và tìm hiểu, việc lựa
chọn đề tài “ Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức” vừa có ý nghĩa về mặt lý
luận vừa có ý nghĩa về mặt thưc tế.

2. Mục tiêu của đề tài
Bài tiểu luận được được viết với mục đích nêu ra những quan niệm, chuẩn
mực đạo đức cơ bản theo nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời nêu ra
thực trạng đạo đức và xây dựng con người việt Nam hiện nay, để từ đó rút ra
một số vận dụng đối với sinh viên hiện nay.
1
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

3. Sơ đồ tư duy nội dung đề tài

Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ

2


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

CHƯƠNG 1: NỘI DUNG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC
1.1. Một số quan niệm về đạo đức trong Tư tưởng Hồ Chí Minh
1.1.1. Đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người nêu một tấm gương mẫu mực về thực
hành đạo đức cách mạng để toàn Đảng, toàn dân noi theo. Suốt cuộc đời hoạt
động cách mạng, lãnh tụ Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn
luyện đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Thống kê trong
di sản HCM để lại có tới gần 50 bài và tác phẩm bàn về vấn đề đạo đức. Có
thể nói, đạo đức là một trong những vấn đề quan trọng của HCM trong sự
nghiệp cách mạng.
HCM quan niệm đạo đức là nền tảng và là sức mạnh của người CM,
Người khẳng định đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển của con người,
là cái gốc của cây, ngọn nguồn của sơng suối. Người CM phải có đạo đức CM
làm nền tảng thì mới hồn thành được nhiệm vụ CM vẻ vang vì sự nghiệp độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Người viết: ”Cũng như sơng thì có nguồn
mới có nước, khơng có nguồn thì sơng cạn. Cây phải có gốc, khơng có gốc thì

cây héo. Người CM phải có đạo đức, khơng có đạo đức thì dù tài giỏi mấy
cũng không lãnh đạo được nhân dân”.
Người đảng viên, người cán bộ tốt muốn trở thành người CM chân
chính, khơng có gì là khó cả. Điều đó hồn tồn do lịng mình mà ra. Lịng
mình chỉ biết vì Đảng, vì tổ quốc, vì đồng bào thì mình sẽ tiến đến chỗ chí
cơng vơ tư thì khuyết điểm sẽ ngày càng ít, mà những tính tốt như sau ngày
càng thêm. Tính tốt ấy gốm có năm điều: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm.
Nhân là thật thà thương yêu, hết lòng giúp đỡ đồng chí và đồng bào. Vì
thế mà kiên quyết chống lại những người, những việc có hại đến đảng, đến
nhân dân. Vì thế mà sẵn lịng chịu cực khổ với mọi người, hưởng hạnh phúc
sau thiên hạ. Vì thế mà không ham giàu sang, không e cực khổ, không sợ oai
3
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

quyền. Người đã khơng ham , khơng e, khơng sợ gì thì việc gì là việc phải thì
họ đều làm đúng.
Nghĩa là ngay thẳng, khơng có tư tâm, khơng làm việc bậy, khơng có
việc gì phải giấu Đảng. Ngồi lợi ích của Đảng, khơng có lợi ích riêng phải lo
toan. Lúc Đảng giao cho việc, thì bất kì to nhỏ, đều ra sức làm cẩn thận. Thấy
việc phải thì làm, thấy việc phải thì nói. Khơng sợ người ta phê bình mình, mà
phê bình người khác cũng ln đúng đắn.
Trí vì khơng có việc tư túi nó làm mù quáng, cho nên đầu óc trong
sạch, sáng suốt. Dễ hiểu lý luận, dễ tìm phương hướng. Biết xem người, biết
xét việc. Vì vậy, mà biết làm việc có lợi, tránh việc có hại cho Đảng, biết vì
Đảng mà cân nhắc người tốt, đề phịng người gian.

Dũng là dũng cảm, gan góc, gặp việc phải có gan làm. Thấy khuyết
điểm có gan sữa chữa. Cực khổ, khó khăn có gan chịu đựng. Có gan chống
lại những sự vinh hoa, phú quý. Nếu cần thì có gan hi sinh cả tính mệnh cho
Đảng, cho tổ quốc , không bao giờ rụt rè, nhút nhát.
Liêm là không tham địa vị, không tham tiền tài, không tham sung
sướng. Vì vậy mà quang minh chính đại, khơng bao giờ hủ hóa. Chỉ có một
thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ.
Đó là đạo đức CM. Đạo đức đó khơng phải là đạo đức thủ cựu. Nó là
đạo đức mới. đạo đức vĩ đại, nó khơng phải vì danh vọng của cá nhân, mà vì
lợi ích chung của Đảng, của dân tộc, của loài người. Cũng như sơng thì có
nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì sơng cạn. Cây phải có gốc, khơng có
gốc thì cây héo. Người CM phải có đạo đức khơng có đạo đức thì dù tài giỏi
mấy cũng khơng lãnh đạo được nhân dân.
Trong điều kiện Đảng cầm quyền, người trăn trở với nguy cơ xa rời
cuộc sống, xa rời quần chúng, rơi vào thối hóa biến chất của Đảng. Vì vậy,
HCM yêu cầu Đảng phải “là đạo đức, là văn minh” . Trong di chúc Người căn
4
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

dặn: “mỗi đảng viên và cán bô phải thật sự thấm nhuần đạo đức CM, thật sự
cần kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư. Phải giữ gìn đảng ta thật trong sạch, phải
xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ trung thành của nhân dân.
1.1.2. Đạo đức liên quan đến sự thành bại của CM
Người quan niệm đạo đức tạo ra sức mạnh, nhân tố quyết định sự thắng
lợi của mọi công việc: “Công việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt

hay kém”. Quan niệm lấy đức làm gốc của HCM khơng có nghĩa là tuyệt đối
hóa mặt đức, coi nhẹ mặt tài. Người cho rằng có tài mà khơng có đức là người
vơ dụng nhưng có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó. Cho nên,
đức là gốc nhưng đức và tài phải kết hợp với nhau để hồn thành nhiệm vụ
CM.
Người nói, cán bộ, đảng viên muốn cho dân tin, dân phục thì khơng
phải cứ viết lên trán chữ “cộng sản” mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ
quý mến những người có tư cách, đạo đức. “vì muốn giải phóng cho dân tộc,
cho lồi người là một cơng việc to tát, mà tự mình khơng có đạo đức khơng có
căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì cịn làm nổi việc gì?”
1.1.3. Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
Theo HCM, sức hấp dẫn của CNXH chưa phải ở lý tưởng cao xa, ở
mức sống vật chất dồi dào, ở tư tưởng được tự do giải phóng, mà trước hết ở
những giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất của những người cộng sản ưu tú,
bằng tấm gương sống và hành động của mình chiến đấu cho lý tưởng đó trở
thành hiện thực.
HCM cho rằng phong trào cộng sản công nhân quốc tế trở thành lực
lượng quyết định vận mệnh của lồi người khơng chỉ do chiến lược và sách
lược thiên tài của CM vơ sản, mà cịn do những phẩm chất đạo đức cao quý
làm cho chủ nghĩa cộng sản trở thành một sức mạnh vô địch.

5
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

Tấm gương đạo đức trong sáng của một nhân cách vĩ đại, song cũng rất

đời thường của HCM chẳng những có sức hấp dẫn lớn lao, mạnh mẽ với nhân
dân VN, mà cịn cả với nhân dân thế giới. Tấm gương đó từ lâu, là nguồn cổ
vũ động viên tinh thần quan trọng đối với nhân dân ta và nhân loại tiến bộ
đồn kết đấu tranh vì hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

1.2. Những chuẩn mực cơ bản đạo đức HCM
1.2.1. Trung với nước, hiếu với dân
"Trung" và "hiếu" vốn là những khái niệm đạo đức cũ chứa đựng nội
dung hạn hẹp: "Trung với vua, hiếu với cha mẹ", phản ánh bổn phận, trách
nhiệm của dân đối với, vua, con đối với cha mẹ.
Từ chỗ trung với vua, hiếu với cha mẹ đến trung với nước, hiếu với dân là
một cuộc cách mạng trong quan niệm về đạo đức. Hồ Chí Minh đã lật ngược
quan niệm đạo đức cũ, đạo đức Nho giáo, xây dựng đạo đức mới "như người
hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời". Theo quan điểm Hồ
Chí Minh, nước là nước của dân và dân là người chủ của nước. Vì vậy, "trung
với nước, hiếu với dân" là thể hiện trách nhiệm với sự nghiệp dựng nước và
giữ nước, với con đường đi lên và phát triển của đất nước.
Nội dung chủ yếu của trung với nước là:
- Trong mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng và xã hội, phải biết
đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc, của cách mạng lên trên hết, trước hết.
- Quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu cách mạng.
- Thực hiện tốt mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Nội dung chủ yếu của hiếu với dân là:
- Khẳng định vai trò sức mạnh thực sự của nhân dân.

6
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

- Tin dân, học dân, lắng nghe ý kiến của dân, gắn bó mật thiết với dân,
tổ chức, vận động nhân dân thực hiện tốt đường lối, chủ trương, chính sách
của Đảng và Nhà nước.
- Chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

1.2.2. Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư.
Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư là những khái niệm đạo đức cũ,
được Hồ Chí Minh tiếp thu, chọn lọc, đưa vào những yêu cầu và nội dung
mới.
Cần, kiệm, liêm, chính cần thiết đối với tất cả mọi người. Hồ Chí Minh viết:
"Trời có bốn mùa: Xn, Hạ, Thu, Đơng
Đất có bốn phương: Đơng, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính
Thiếu một mùa, thì khơng thành trời
Thiếu một phương, thì khơng thành đất.
Thiếu một đức, thì khơng thành người"
Cần tức là siêng năng, chăm chỉ, cố gắng, dẻo dai. Kiệm là tiết kiệm vật
tư, tiền bạc, của cải, thời gian, không xa xỉ, khơng hoang phí. Liêm là trong
sạch, khơng tham lam tiền của, địa vị, danh tiếng. Chính là khơng tà, là thẳng
thắn, đứng đắn. Các đức tính đó có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Cần mà
không kiệm giống như một chiếc thùng khơng đáy. Kiệm mà khơng cần thì
lấy gì mà kiệm. Cần, kiệm, liêm là gốc rễ của chính. Nhưng một cây cần có
gốc rễ, lại cần có cành, lá, hoa, quả mới là hoàn chỉnh.
Cần, kiệm, liêm, chính càng cần thiết đối với cán bộ, đảng viên. Bởi vì,
nếu cán bộ, đảng viên mắc sai lầm, khuyết điểm thì sẽ ảnh hưởng đến nhiệm
7
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ

GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

vụ chung của cách mạng, ảnh hưởng đến uy tín của Đảng. Mặt khác, những
người trong các cơng sở đều có nhiều hoặc ít quyền hành. Nếu khơng giữ
đúng cần, kiệm, liêm, chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt của dân.
Cần, kiệm, liêm, chính cịn là thước đo sự giàu có về vật chất, vững
mạnh về tinh thần, sự văn minh tiến bộ của một dân tộc.
Cần, kiệm, liêm, chính là nền tảng của đời sống mới, nền tảng của thi
đua yêu nước; là cái cần để làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự
Đoàn thể, phụng sự giai cấp và nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại.
Chí cơng vơ tư là khơng nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì Tổ
quốc, vì đồng bào; là đặt lợi ích của cách mạng, của nhân dân lên trên hết,
trước hết. Thực hành chí cơng vơ tư cũng có nghĩa là phải kiên quyết qt
sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng
Theo Hồ Chí Minh, chủ nghĩa cá nhân là chỉ muốn "mọi người vì
mình" mà khơng biết "mình vì mọi người". Chủ nghĩa cá nhân là mối nguy
hại cho cá nhân con người, cho một đảng và cả dân tộc. Hồ Chí Minh viết:
"Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hơm qua là vĩ đại, có sức hấp
dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến
và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân"1
. Chủ nghĩa cá nhân là một trở ngại lớn cho việc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Vì vậy thắng lợi của chủ nghĩa xã hội không thể tách rời thắng lợi của cuộc
đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân.
1.2.3. Yêu thương con người
Xuất phát từ nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin, đặc biệt là từ thực
tiễn đấu tranh cách mạng của các dân tộc, Hồ Chí Minh cho rằng, trên đời này

có nhiều người, nhiều cơng việc, nhưng có thể chia thành hai hạng người:
người thiện và người ác, và hai thứ việc: việc chính và việc tà. Làm việc
chính là người thiện, làm việc tà là người ác. Từ đó, Người kết luận: những
8
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

người bị áp bức, bị bóc lột, những người làm điều thiện thì dù màu da, tiếng
nói, chủng tộc, tơn giáo có khác nhau, vẫn có thể thực hành chữ "bác ái", vẫn
có thể đại đồn kết, đại hịa hợp, coi nhau như anh em một nhà. Tình thương
yêu con người ở Hồ Chí Minh khơng chung chung, trừu tượng kiểu tơn giáo,
mà luôn luôn được nhận thức và giải quyết trên lập trường của giai cấp vô
sản, dành cho các dân tộc và con người bị áp bức, đau khổ. Hồ Chí Minh
thương u con người với một tình cảm sâu sắc, vừa bao la rộng lớn, vừa gần
gũi thân thương đối với từng số phận con người. Chủ tịch HCM quan tâm
đến tư tưởng, công tác, đời sống của từng người, việc ăn, việc mặc, ở, học
hành, giải trí của mỗi người dân, khơng qn, khơng sót một ai, từ những
người bạn thuở hàn vi, đến những người quen mới. Tình thương u con
người ở Hồ Chí Minh ln gắn liền với hành động cụ thể, phấn đấu vì độc lập
của Tổ quốc, tự do hạnh phúc cho con người
1.2.4. Tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung
Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự thống nhất, hịa quyện giữa chủ nghĩa yêu
nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng. Chủ nghĩa quốc tế là một
trong những đặc điểm quan trọng nhất của đạo đức cộng sản chủ nghĩa. Nó
bắt nguồn từ bản chất quốc tế của giai cấp công nhân và của xã hội xã hội chủ
nghĩa. Nội dung chủ nghĩa quốc tế trong tư tưởng Hồ Chí Minh rộng lớn và

sâu sắc. Đó là sự tơn trọng và thương yêu tất cả các dân tộc, nhân dân các
nước, chống sự hằn thù, bất bình đẳng dân tộc và sự phân biệt chủng tộc.
Người khẳng định: bốn phương vô sản đều là anh em; giúp bạn là giúp mình;
thắng lợi của mình cũng là thắng lợi của nhân dân thế giới. Người đã góp
phần to lớn, có hiệu quả xây đắp tình đồn kết quốc tế, tạo ra một kiểu quan
hệ quốc tế mới: đối thoại thay cho đối đầu, kiến tạo một nền văn hóa hịa bình
trên thế giới.

9
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

CHƯƠNG 2: NHẬN THỨC VỀ VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC
2.1. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
2.1.1. Thực trạng đạo đức hiện nay
Tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tinh thần cho thanh niên, sinh viên
nhận thức đúng đắn, sáng tạo những phẩm chất đạo đức, chuẩn mực, góp
phần bổ trợ kiến thức, tu dưỡng để hoàn thiện bản thân theo hướng tích cực.
Bồi dưỡng phẩm chất này sẽ làm cho thanh niên, sinh viên vững vàng trước
mọi thử thách. Do đó việc tu dưỡng, rèn luyện nó phải diễn ra hàng ngày,
hàng giờ, ở mọi lúc, mọi nơi và không thể thiếu được.
Nước ta đi vào nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
hội nhập quốc tế thanh niên, sinh viên tự ý thức cá nhân, ít bị chịu ảnh hưởng
như trước. Tạo điều kiện phát huy tính sáng tạo cá nhân, chủ động và nhanh
chóng tiếp cận với những tiến bộ khoa học kĩ thuật và cơng nghệ. Thanh niên,
sinh viên hiện nay cịn được trang bị ngoại ngữ, tin học với sự hỗ trợ của các

phương tiện thông tin hiện đại và mở rộng giao lưu quốc tế. Thanh niên, sinh
viên vẫn giữ được lối sống tình nghĩa, trong sạch, lành mạnh, khiêm tốn, ln
cần cù sáng tạo trong học tập,...
Bên cạnh những mặt tích cực đó của giới trẻ hiện nay, thì cũng có
khơng ít những mặt tiêu cực. Đó là chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng ích
kỷ,chạy theo danh lợi bất chấp đạo lý có xu hướng ngày càng tăng trong giới
học sinh, sinh viên. Đã có một bộ phận khơng nhỏ học sinh, sinh viên phai
nhạt niềm tin, lý tưởng, mất phương hướng phấn đấu, khơng có chí lập thân
lập nghiệp; chạy theo lối sống thực dụng, sống thử, sống dựa dẫm, thiếu trách
nhiệm, thờ ơ với gia đình và xã hội, lợi dụng vị chí để thu lợi cá nhân, lo thu
vén cho cá nhân gia đình, coi nhẹ lợi ích tập thể, cộng đồng, chạy theo lợi ích
vật chất trước mắt, coi nhẹ những giá trị tinh thần cao đẹp. Dẫn đến vi phạm
nội quy, quy chế của nhà trường, đi trái với chuẩn mực của xã hội, các đường
lối chủ trương của Đảng và Nhà nước.
10
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

Ví dụ: Một số sinh viên vì đồng tiền trước mắt đã tổ chức thi hộ, thi
thuê,…
2.1.2. Xây dựng con người Việt Nam về tư tưởng, đạo đức và lối sống
Tư tưởng và phẩm chất đạo đức Hồ Chí Minh có một sức sống mãnh
liệt và sự cổ vũ lớn lao không chỉ với nhân dân Việt Nam mà còn cả nhân dân
thế giới trong cuộc đấu tranh vì dân chủ và tiến bộ xã hội. Để trở thành người
có ích cho xã hội, người chủ tương lai của nước nhà, thế hệ trẻ Việt Nam nói
chung và sinh viên, thanh niên trí thức nói riêng cần phải học tập và làm theo

tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Một là, học trung với nước, hiếu với dân, suốt đời đấu tranh cho sự
nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.
Theo Hồ Chí Minh u nước là sẵn sàng phấn đấu hi sinh cho lợi ích
chung, việc gì có lợi cho dân, cho nước, cho tập thể thì quyết chí làm, việc gì
có hại thì quyết khơng làm. Làm việc gì trước hết phải vì tập thể , vì đất nước,
vì nhân dân, phải nêu cao tinh thần trách nhiệm của người lãnh đạo, không
tham lam vụ lợi,...
Bác đã chấp nhận mọi sự hy sinh, luôn kiên định, dũng cảm, sáng suốt
để vượt qua khó khăn, gian khổ. Người nói: “Bài học chính trong đời tơi là
tuyệt đối cống hiến đời mình cho sự nhiệp giải phóng, là thống nhất Tổ quốc,
giải phóng giai cấp cơng nhân và dân tộc bị áp bức,cho sự thắng lợi của chủ
nghĩa xã hội, cho sự hợp tác anh em và hòa bình giữa các dân tộc; Một ngày
đồng bào cịn chịu khổ là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không n”
Hai là, học cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, đời riêng trong sáng,
nếp sống giản dị và đức khiêm tốn phi thường.
Hồ Chí Minh thường dạy` cán bộ, đảng viên phải cần, kiệm, liêm,
chính, chí cơng vơ tư, ít lịng ham muốn vật chất, đó là tư cách người cán bộ
cách mạng và tự mình, Người đã gương mẫu thực hiện. Suốt đời sống trong
11
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

sạch, thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, ln vì nước vì dân; vì
con người khơng gợn chút riêng tư. Toàn thể nhân dân Việt Nam và thế giới
đều biết bộ kaki bạc màu, đơi dép lốp mịn, cái nhà sàn gỗ đơn sơ của người.

Là lãnh tụ cách mạng, Hồ Chí Minh ln coi khinh mọi sự xa hoa,
không ưa chuộng những nghi thức trang trọng cầu kỳ, suốt đời giữ một nếp
sống thanh bạch, tao nhã, giản dị, khiêm tốn, khắc khổ, cần lao vào tranh đấu
để mưu cầu hạnh phúc cho dân.
Ba là học đức tin tuyệt đối vào sức mạnh của nhân dân, kính trọng nhân
dân và hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân; luôn nhân ái, vị tha, khoan dung
và nhân hậu với con người.
Là người có uy tín rất cao và sức hấp dẫn rất lớn, song khơng bao giờ
Hồ Chí Minh đặt mình cao hơn nhân dân, chỉ tâm niệm suốt đời là công bộc
của nhân dân.
Sau cách mạng tháng 8 nước ta trải qua nạn đói khủng khiếp, Hồ Chí
Minh chủ trương tăng gia sản xuất, mỗi tháng nhịn ăn ba bữa để góp gạo cứu
đói và người cũng đóng góp lon gạo của mình như mọi người dân.
Lịng nhân ái, khoan dung, nhân hậu của Người bắt nguồn từ đại nghĩa
dân tộc, nên có sức mạnh và sự cảm hóa to lớn trong việc xây dựng và tái tạo
lương tri. Ở Người, thương người là một tình cảm lớn. Cho nên, khi làm cách
mạng, Người luôn đặt vấn đề tự do và hạnh phúc đi đơi. Đó là biểu hiện của
chủ nghĩa nhân văn cộng sản, vừa thánh thiện, vừa gần gũi.
Bốn là, học tấm gương về ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, quyêt tâm
vượt qua mọi thử thách, gian nguy để đạt được mục đích sống.
Cuộc đời cách mạng của Hồ Chí Minh là một chuỗi những năm tháng
vô cùng gian khổ. Hai lần ngồi tù, một lần đã lãnh án tử hình, có giai đoạn bị
hiểu nhầm, nghi kỵ, không được giao nhiệm vụ,...Song nhờ ý chí và nghị lực
tinh thần to lớn, Hồ Chí Minh đã bình tĩnh, kiên cường, chủ động vượt qua
12
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

mọi thử thách, gian nguy, kiên trì mục đích cuộc sống, bảo vệ chân lý, giữ
vững quan điểm cách mạng của mình, Người đã đưa đất nước đến ngày thống
nhất.

2.2. Nhận thức hiện nay của sinh viên về đạo đức
2.2.1. Một số sưu tầm câu chuyện Hồ Chí Minh về vấn đề này.
Chiếc áo ấm - bài học về sự chăm lo của bác Hồ.Câu chuyện này tả lại
tình yêu thương ân cần của Bác dành cho những cán bộ phục vụ quanh mình.
Dù bận trăm cơng nghìn việc, nhưng khi thấy người chiến sĩ cảnh vệ canh gác
dưới chân lán bị ướt và lạnh, Bác đã đơn đốc qn nhu chóng tìm áo ấm cho
các anh. Chỉ một chiếc áo nhưng đã làm ấm cơ thể, ấm lòng anh chiến sĩ và
hàng triệu triệu con tim người Việt.
Đôi dép bác Hồ - lối sống giản dị.Bài học rút ra từ câu chuyện: chúng
ta học được nơi Bác Hồ lối sống giản dị, tiết kiệm. Dù ở địa vị càng cao
nhưng Người càng giản dị, trong sạch, cả một đời không xa xỉ, hoang phí.
Cuộc đời của Bác là tấm gương sáng ngời về đức: Cần, kiệm, liêm, chính, chí
cơng vơ tư, nếp sống giản dị của Bác chính là tấm gương để con cháu chúng
ta noi theo.
Bác Hồ với tinh thần tự học.Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương mẫu
mực về tinh thần tự học, lấy tự học làm cốt, làm phương thức chủ yếu để nâng
cao trình độ mọi mặt của bản thân. Tự học ở Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở
thành một triết lý nhân văn sâu sắc với một kế hoạch cụ thể, chặt chẽ, khoa
học; với một ý chí và quyết tâm bền bỉ, dẻo dai, tinh thần sáng tạo, tranh thủ
mọi lúc, mọi nơi để học. Tấm gương sáng của Người là nguồn cổ vũ, nguồn
cảm hứng vô tận cho mỗi người Việt Nam xây dựng xã hội học tập hiện nay.
2.2.2 Nhận thức và đánh giá về một chuẩn mực đạo đức.
Cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư là nền tảng của đời sống mới, là
phẩm chất trung tâm của đạo đức cách mạng trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí

13
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

Minh, là mối quan hệ “với tự mình”. Hồ Chí Minh quan niệm cần, kiệm,
liêm, chính, chí cơng vơ tư là bốn đức tính của con người, như trời có bốn
mùa, đất có bốn phương, Bác viết:
“Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đơng
Đất có bốn phương: Đơng, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính
Thiếu một mùa thì khơng thành trời
Thiếu một phương thì khơng thành đất.
Thiếu một đức thì khơng thành người”, và Người giải thích cặn kẽ, nội
dung từng khái niệm:
- Cần là lao động cần cù, siêng năng; lao động có kế hoạch, sáng tạo, có
năng suất cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biến, không
ỉ lại, không dựa dẫm. Phải thấy rõ “lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là
nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi chúng ta”.
- Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm của dân, của
nước, của bản thân mình, tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ; “không xa xỉ, không
hoang phí, khơng bừa bãi, khơng phơ trương, hình thức, …”. Cần, kiệm là
phẩm chất của tất cả người lao động trong đời sống, trong công tác.
- Liêm là trong sạch, là “ln tơn trọng, giữ gìn của cơng và của dân”,
“khơng xâm phạm một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của nhân dân”;
không tham địa vị, không tham tiền tài, …”. Liêm là phẩm chất của người cán
bộ trong thi hành cơng vụ.

- Chính là ngay thẳng, khơng tà, là đúng đắn, chính trực. Đối với mình
khơng tự cao, tự đại; đối với người không nịnh trên, khinh dưới, không dối
trá, lừa lọc, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đồn kết. Đối với việc thì
để việc cơng lên trên, lên trước việc tư, việc nhà. Được giao nhiệm vụ gì
14
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

quyết làm cho kỳ được, “việc thiện dù nhỏ mấy cũng làm; việc ác dù nhỏ mấy
cũng tránh”.
- Chí cơng là rất mực công bằng, công tâm; vô tư là không được có
lịng riêng, thiên tư, thiên vị “tư ân, tư huệ, hoặc tư thù, tư ốn”, đem lịng chí
cơng, vơ tư đối với người, với việc. “Khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ
đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”, “lo trước thiên hạ, vui
sau thiên hạ”. Muốn “chí cơng vơ tư” phải chiến thắng được chủ nghĩa cá
nhân.
Đây là chuẩn mực của người lãnh đạo, người “giữ cán cân cơng lý”,
khơng được vì lịng riêng mà chà đạp lên pháp luật.
- Cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt chẽ với nhau, với chí cơng vơ
tư. Cần, kiệm, liêm, chính dẫn đến chí cơng vơ tư. Ngược lại, đã chí cơng vơ
tư thì nhất định sẽ thực hiện được cần, kiệm, liêm, chính.
Tư tưởng và tấm gương đạo đức cách mạng cần, kiệm, liêm, chính, chí
cơng vơ tư của Chủ tịch Hồ Chí Minh ln là những giá trị đạo đức cao đẹp
của thời đại. Cán bộ, đảng viên là cầu nối giữa Đảng với quần chúng, là người
đưa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng đến với quần chúng. Để trở
thành một người cán bộ, đảng viên tốt trong cơ quan, đơn vị ; người công dân

tốt trong xã hội. Mỗi cán bộ, đảng viên cần hiểu sâu sắc đường lối, chủ
trương, chính sách là điều quan trọng, nhưng quan trọng hơn là phải làm cho
đông đảo quần chúng hiểu đúng, tổ chức cho quần chúng thực hiện đúng và
hiệu quả đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng.

2.3. Kết luận đề tài
2.3.1. Tóm tắt nội dung đề tài
Hồ Chí Minh khẳng định, đạo đức cách mạng phải qua đấu tranh,
rèn luyện bền bỉ mới thành. “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa
xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng
15
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

cố". Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Người
dạy: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hơm qua là vĩ đại, có
sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người
yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa
cá nhân”.
Tu dưỡng đạo đức, tự rèn luyện hằng ngày có vai trị rất quan trọng.
Người khắng định, đã là người thì ai cũng có chỗ hay, chỗ dở, chỗ xấu, chỗ
tốt, ai cũng có thiện, có ác ở trong mình. Vấn đề là dám nhìn thẳng vào con
người mình, khơng tự lừa dối, huyễn hoặc; thấy rõ cái hay, cái tốt, cái thiện để
phát huy và thấy rõ cái dở, cái xấu, cái ác để khắc phục. Tu dưỡng đạo đức
phải được thực hiện trong mọi hoạt động thực tiễn, trong đời tư cũng như
trong sinh hoạt cộng đồng, trong mọi mối quan hệ của mình.

2.3.2. Nhận xét và đánh giá
Quán triệt tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong sự nghiệp đổi mới,
trước hết phải thấm nhuần tư tưởng của Người về vai trò và các phẩm chất
đạo đức. Điều quan trọng nhất là mỗi cán bộ, đảng viên và sinh viên phải
gương mẫu trong sinh hoạt và công tác, khơng ngừng nâng cao bản lĩnh, trí
tuệ, nói đi đơi với làm, chấp hành nghiêm chỉnh Cương lĩnh, Điều lệ, Nghị
quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Kiên quyết khắc phục sự suy thoái
đạo đức cũng như những tiêu cực trong xã hội theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh, là một q trình tạo ra những chuẩn giá trị đạo đức mới phù hợp với
tiến trình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thời gian càng lùi xa, công cuộc đổi mới ở Việt Nam càng đạt nhiều
thành tựu, thì tư tưởng đặc sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách
mạng càng được Đảng và nhân dân ta nhận thức đầy đủ hơn, tỏa sáng hơn và
luôn là những bài học mang tính thời sự. Tuy nhiên, hiện nay vẫn cịn khơng
ít hạn chế, tiêu cực, trước hết là về văn hóa, đạo đức. về những biểu hiện suy
thối đạo đức, Đảng ta đánh giá: “Tình trạng suy thối về tư tưởng chính trị,
16
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy
lùi, có mặt, có bộ phận còn diễn biến tinh vi, phức tạp hơn; tham nhũng, lãng
phí, tiêu cực vẫn cịn nghiêm trọng, tập trung vào số đảng viên có chức vụ
trong bộ máy nhà nước... Trong khi đó, sự suy thối về tư tưởng chính trị, đạo
đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hố” chỉ là một bước ngắn,
thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khơn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết

với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng
của Đảng và dân tộc...
Trước hiện trạng đó, địi hỏi chúng ta phải tiếp tục quán triệt và thực
hiện tốt di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng; thực hiện
nghiêm túc, có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong
cách Hồ Chí Minh theo Chỉ thị số 05-CT/TVV ngày 15/5/2016 của Bộ Chính
trị khóa XII. Trong đó, tập trung xây dựng đạo đức cách mạng cho cán bộ,
đảng viên: tuyệt đối trung thành, kiên định lý tưởng cách mạng, đặt lợi ích
của Đảng, của đất nước, dân tộc lên trên hết; hết lòng, hết sức phụng sự Tổ
quốc, phục vụ nhân dân, tận trung với nước, tận hiếu với dân, thật sự là cơng
bộc của nhân dân; hết lịng u thương đồng bào, đồng chí, yêu thương con
người; cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, kiên quyết chống chủ nghĩa cá
nhân, cơ hội./.

17
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ


GVC. ThS. Đinh Huy Nhân

Hướng dẫn đề tài số:

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1) Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.2000, t.2, tr.454.
2) Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.2, tr.253.
3) Hồ Chí Minh: Tồn tập, Sđd, t.9, tr.283.
4) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XII.
Văn phịng Trung ương Đảng, tr. 185, H. 2016.
5) V.I. Lênin: Toàn tập, NXB Tiến bộ, Mátxcơva, 1977, tr. 369.

18
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, thực hiện nhóm sơ