Luận Văn Thạc Sĩ Chất Lượng Công Chức Cấp Xã Từ Thực Tiễn Huyện Đô Lương, Tỉnh Nghệ An.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________________________

HOÀNG ANH THÔNG

CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC CẤP XÃ
TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐÔ LƯƠNG,
TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGHỆ AN, 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________________________

HOÀNG ANH THÔNG

CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC CẤP XÃ
TỪ THỰC TIỄN HUYỆN ĐÔ LƯƠNG,
TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và Lịch sử Nhà nước và Pháp luật
Mã số: 8.38.01.06

Người hướng dẫn khoa học:
TS. BÙI THỊ PHƯƠNG QUỲNH

NGHỆ AN, 2020



LỜI CAM ĐOAN
Thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học để hồn thành chương trình đào
tạo Thạc sỹ luật học, bản thân đã lựa chọn đề tài nghiên cứu “Chất lượng đội
ngũ công chức cấp xã từ thực tiễn huyện Đơ Lương, tỉnh Nghệ An”. Đây là cơng
trình khoa học do một mình bản thân tơi thực hiện. Q trình nghiên cứu tôi đã
thực hiện thu thập các thông tin, số liệu để phục vụ cơng tác nghiên cứu có
nguồn gốc chính thống, rõ ràng từ các cơ quan có thẩm quyền cung cấp đảm bảo
chính xác. Những kết luận khoa học của luận văn dựa trên những kết quả của
q trình nghiên cứu là sản phẩm khoa học có tính mới mẻ chưa từng được cơng
bố trong bất kỳ cơng trình khoa học nào khác.
Nghệ An, tháng 7 năm 2020
TÁC GIẢ

Hồng Anh Thơng


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành luận văn tơi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo là
Giảng viên của Trường Đại học Vinh và các Trường Đại học khác tham gia
công tác giảng dạy, hướng dẫn bản thân tôi trong q trình học tập và nghiên
cứu. Tơi xin trân trọng cảm ơn Tiến sỹ, Bùi Thị Phương Quỳnh, giảng viên khoa
Luật trường Đại học Vinh, người trực tiếp hướng dẫn bản thân tơi trong q
trình học tập và thực hiện nghiên cứu cơng trình khoa học để hồn thành chương
trình và kết thúc khóa học.
Trong điều kiện thời gian hạn hẹp, khả năng tiếp cận, nghiên cứu khoa

học của bản thân cịn nhiều hạn chế nên khơng thể thốt khỏi sự thiếu sót, chưa
đạt được những kết quả như u cầu đặt ra cho một cơng trình nghiên cứu khoa
học. Bản thân xin tiếp thu và đón nhận những ý kiến đóng góp của q thầy cơ
giáo và của Hội đồng chấm luận văn, Hội đồng bảo vệ luận văn thạc sĩ và những
người đã tiếp cận và có ý kiến đóng góp cho luận văn để hồn chỉnh các nội
dung để có thể đưa vào ứng dụng trong thực tiễn.
TÁC GIẢ

Hồng Anh Thơng


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................1
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................2
MỤC LỤC............................................................................................................3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................7
DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................8
DANH MỤC CÁC HÌNH...................................................................................9
MỞ ĐẦU.............................................................................................................10
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG CÔNG
CHỨC CẤP XÃ.................................................................................................17
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trị của cơng chức cấp xã...............................17
1.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng của công chức cấp xã.........................27
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đội ngũ công chức cấp xã..........32
Tiểu kết chương 1..........................................................................................38
Chương 2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC
CẤP XÃ CỦA HUYỆN ĐÔ LƯƠNG, TỈNH NGHỆ AN.............................40
2.1. Các điều kiện ảnh hưởng tới chất lượng đội ngũ công chức cấp xã
huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An....................................................................40
2.2. Đánh giá thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp xã của huyện

Đô Lương, tỉnh Nghệ An...............................................................................76
Tiểu kết chương 2..........................................................................................82
Chương 3. YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
ĐỘI NGŨ CÔNG CHỨC CẤP XÃ CỦA HUYỆN ĐÔ LƯƠNG, TỈNH
NGHỆ AN...........................................................................................................83
3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã........................83
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng công chức cấp xã ở huyện Đô Lương,
tỉnh Nghệ An..................................................................................................85
Tiểu kết chương 3..........................................................................................91
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...........................................................................93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................96


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

1

CBCC

Cán bộ, công chức

2

HĐND

Hội đồng nhân dân

3

UBND

Ủy ban nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội từ năm 2017
đến 2019..............................................................................................46
Bảng 2.2. Tình hình biên chế cán bộ, cơng chức cấp xã trên địa bàn huyện
Đô Lương năm 2017...........................................................................48
Bảng 2.3. Số lượng cán bộ, công chức cấp xã trên địa bàn huyện Đơ Lương
theo vị trí cơng việc.............................................................................50
Bảng 2.4. Cơ cấu giới tính đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã trên địa bàn
huyện Đô Lương.................................................................................54
Bảng 2.5. Cơ cấu giới tính đội ngũ cơng chức cấp xã trên địa bàn huyện Đơ
Lương..................................................................................................55
Bảng 2.6. Cơ cấu trình độ của đội ngũ công chức cấp xã huyện Đô lương........58
Bảng 2.7. Cơ cấu trình độ tin học, ngoại ngữ và quản lý nhà nước của đội
ngũ công chức cấp xã huyện Đô lương...............................................62
Bảng 2.8. Cơ cấu độ tuổi của đội ngũ công chức cấp xã huyện Đô Lương........64
Bảng 2.9. Cơ cấu về thành phần chính trị - xã hội, dân tộc, tơn giáo..................66
Bảng 2.10. Kết quả phân loại cán bộ công chức cấp xã huyện Đô Lương..........67
Bảng 2.11. Kết quả công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý công chức cấp xã......71
Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả công tác đào tạo, bồi dưỡng.................................71
Bảng 2.13. Tổng hợp kết quả công tác quy hoạch công chức cấp xã nhiệm
kỳ 2015-2020......................................................................................72

Bảng 2.14. Kết quả công tác thực hiện quy hoạch công chức cấp nhiệm kỳ
2015-2020 (cập nhật trong 3 năm 2017-2019)...................................74
Bảng 2.15. Tổng hợp bình quân thu nhập của đội ngũ CBCC cấp xã và xóm
trên địa bàn huyện Đơ Lương.............................................................75


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Cơ cấu giới tính đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã huyện Đơ
Lương.................................................................................................55
Hình 2.2. Cơ cấu giới tính đội ngũ cơng chức cấp xã huyện Đơ Lương.............56
Hình 2.3. Cơ cấu về trình độ văn hóa của đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã
huyện Đơ Lương................................................................................59
Hình 2.4. Cơ cấu về trình độ chun mơn của đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã huyện Đô Lương.....................................................................60
Hình 2.5. Cơ cấu về trình độ chính trị của cán bộ cơng chức cấp xã huyện
Đơ Lương...........................................................................................61
Hình 2.6. Cơ cấu về trình độ ngoại ngữ, tin học, quản lý nhà nước....................63
Hình 2.7. Cơ cấu về thành phần chính trị - xã hội, dân tộc, tơn giáo..................66
Hình 2.8. Kết quả phân loại cán bộ công chức cấp xã huyện Đô Lương............68
Hình 2.9. Kết quả phân loại cán bộ cơng chức cấp xã huyện Đơ Lương............69
Hình 2.10. Kết quả cơng tác quy hoạch cơng chức cấp xã..................................73
Hình 2.11. Kết quả thực hiện quy hoạch công chức cấp xã................................74


8

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hệ thống chính trị cấp cơ sở dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng,
quản lý điều hành của chính quyền của Nhà nước, công tác phối hợp, tuyên

truyền vận động tổ chức thực hiện của Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể cấp cơ sở
có vai trị quyết định thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của địa phương tạo niềm
tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, công tác quản lý điều hành của nhà
nước. Yếu tố quan trọng và quyết định hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị
cơ sở phải kể đến đó là con người (đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở) làm
việc trong các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở trong đó có đội
ngũ cơng chức cấp cơ sở (cấp xã). Đội ngũ công chức cấp cơ sở (cấp xã) đóng
vai trị đặc biệt quan trong trong giải quyết các mối quan hệ giữa cấp ủy Đảng,
chính quyền với nhân dân. Bởi ngồi cơng việc chun mơn là giải quyết các thủ
tục hành chính, thực hiện chức năng quản lý nhà nước trên các lĩnh vực đời sống
xã hội theo quy định của pháp luật, thông qua hoạt động cơng việc hàng ngày họ
cịn là những người tuyên truyền, vận động và tổ chức cho nhân dân thực hiện
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đưa các
chủ trương chính sách đó đi vào cuộc sống góp phần thúc đẩy sự phát triển về
mọi mặt kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội trên địa bàn.
Nói cách khác để các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp
luật của nhà nước đi vào cuộc sống thì vai trị quan trọng nhất thuộc về đội ngũ
cán bộ, công chức cấp cơ sở (cấp xã), mà vai trò then chốt, quyết định sự thành
bại thuộc về đội ngũ công chức cấp xã. Thực tế đã chứng minh, đội ngũ công
chức cơ sở có vai trị quan trọng trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt
động của cơ quan quản lý hành chính nhà nước góp phần phát huy sức mạnh của
hệ thống chính trị, tạo dựng các phong trào cách mạng của quần chúng, góp
phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội, đảm


9

bảo quốc phịng an ninh ở cơ sở.
Mặc dầu có vai trị, vị trí đặc biệt quan trọng như vậy nhưng trên thực tế
trên địa bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An tình hình cán bộ cơng chức nói

chung, cơng chức cấp xã nói riêng vẫn cịn nhiều hạn chế bất cập như: về trình
độ, năng lực cơng tác cịn hạn chế; có biểu hiện của sự sa sút về phẩm chất chính
trị, đạo đức, lối sống; thiếu chủ động trong cơng tác tham mưu; tính tiên phong,
gương mẫu trong các phong trào cách mạng giảm sút; bằng cấp chuyên môn của
đội ngũ cán bộ, công chức chưa cân đối giữa các chun ngành, có ngành thì
q nhiều, có ngành thì q ít dẫn đến cơng tác bố trí, sắp xếp con nhiều bất cập.
Công tác quản lý nhà nước về tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức
chưa chặt chẽ; việc quy hoạch đội ngũ công chức cấp xã của cấp ủy, chính
quyền chưa được chú trọng, quan tâm đúng mức; Chính sách đãi ngộ, đầu tư cơ
sở vật chất, điều kiện làm việc chưa đáp ứng được nhu cầu. Công tác thanh tra,
kiểm tra, giám sát đội ngũ công chức chưa được thực hiện thường xuyên. Vẫn
cịn hiện tượng nể nang, bao che trong cơng tác xử lý kỷ luật đối với công chức
vi phạm.
Về thể chế các quy định của pháp luật để điều chỉnh các mối quan hệ của
đội ngũ cán bộ công chức cấp xã vẫn chưa hồn chỉnh, có những quy định chưa
phù hợp với tình hình thực tế. Quy định về số lượng, điều kiện, tiêu chuẩn, công
tác sắp xếp, bố trí vị trí việc làm chưa phù hợp với địi hỏi thực tiễn của nhiệm
vụ công tác quản lý nhà nước trong tình hình mới. Dẫn đến hiện tượng vừa thừa,
vừa thiếu trong thực trạng đội ngũ công chức cấp xã hiện nay đã ảnh hưởng
không nhỏ đến chất lượng và hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã trên địa bàn huyện Đô Lương. Nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu,
nhiệm vụ đã đề ra trong các Nghị quyết của cấp ủy Đảng các cấp, chính sách
pháp luật của Nhà nước trong cơng tác đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ
thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và xây dựng đội ngũ cán


10

bộ các cấp có đủ trình độ, phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
Đồng thời khắc phục những tồn tại, yếu kém, bất cập của đội ngũ cán bộ công

chức cấp cơ sở, tác giả chọn đề tài “Chất lượng công chức cấp xã từ thực tiễn
huyện Đơ Lương, tỉnh Nghệ An”.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Về vấn đề “Chất lượng đội ngũ cán bộ, cơng chức” nói chung và chất
lượng đội ngũ cơng chức nói riêng đã có rất nhiều tác giả trong và ngoài nước
nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau, cụ thể các cơng trình nghiên cứu có liên
quan như sau:
- TS. Thang Văn Phúc và TS. Nguyễn Minh Phương (đồng chủ biên), “Cơ
sở lý luận và thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ công chức” Nxb Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, 2005.
- PGS.TS Nguyễn Phú Trọng và PGS.TS Trần Xuân Sầm (đồng chủ
biên), “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ trong
thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” NXB Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, 2003.
- Luận văn thạc sĩ, đề tài “Chất lượng đội ngũ công chức cấp xã huyện
Đam Rông tỉnh Lâm Đồng” của tác giả Bùi Tiến Viết, năm 2017, Học viện
Hành chính quốc gia.
- Luận văn thạc sĩ, đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức
cấp xã tại huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị” của tác giả Nguyễn Nhật Linh,
năm 2018, Trường Đại học Kinh tế Huế.
- Nguyễn Minh Sản, “Pháp luật về cán bộ, công chức chính quyền cấp xã
ở Việt Nam hiện nay Những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb Chính trị - Hành
chính, Hà Nội, 2009.
Tình hình nghiên cứu trên đây cho thấy, các cơng trình khoa học, đề tài
nghiên cứu, luận văn, sách chuyên khảo đều đã tiếp cận ở nhiều nội dung cụ thể


11

khác nhau để giải quyết tốt mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề ra. Trong chừng

mực nhất định, các nghiên cứu trên đây đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề
lý luận và thực tiễn quan trọng về chất lượng công chức cấp xã ở Việt Nam
trong tình hình mới. Tuy vậy, cho đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu
một cách tồn diện, chun biệt và có hệ thống về “Chất lượng đội ngũ cơng
chức cấp xã từ thực tiễn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An”. Luận văn là cơng
trình khoa học đầu tiên nghiên cứu một cách tồn diện, chun biệt và có hệ
thống về vấn đề này dưới góc độ của khoa học pháp lý, lý luận về lịch sử Nhà
nước và pháp luật. Với kết quả nghiên cứu của luận văn này, hy vọng sẽ góp
phần khắc phục tình trạng nêu trên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu đội ngũ công chức cấp xã không bao gồm
đội ngũ cán bộ chuyên trách, không chuyên trách làm việc tại cấp xã và cấp xóm.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung và không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu chất lượng
đội ngũ công chức của 33 xã, thị trấn thuộc địa bàn huyện Đô Lương, tỉnh
Nghệ An.
- Phạm vi về thời gian từ năm 2017 đến năm 2020.
+ Số liệu thứ cấp được thu thập từ năm 2017 đến năm 2019
+ Số liệu sơ cấp được thu thập đến tháng 6/2020
+ Về định hướng giải pháp đến năm 2030
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
4.1. Mục đích nghiên cứu của luận văn
Nhằm đánh giá thực trạng về chất lượng của đội ngũ công chức từ đó đề
xuất giải pháp nâng cao chất lượng của cơng chức cấp xã của huyện Đô Lương,
tỉnh Nghệ An trong những năm tiếp theo đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong


12

tình hình mới.
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Phải hệ thống hóa các cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ cán bộ cơng
chức nói chung, đội ngũ cơng chức cấp xã nói riêng;
+ Phân tích thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp xã trên địa bàn
huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An, qua đó xác định mặt mạnh, mặt yếu, những vấn
đề còn tồn tại trong hoạt động này;
+ Đề xuất các phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp nhằm nâng cao chất
lượng đội ngũ công chức cấp xã của huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận của luận văn được tác giả vận dụng là triết học Mác - Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, chủ trương của Đảng Cộng sản Việt
Nam và chính sách, pháp luật của Nhà nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam về cơng tác cán bộ và chất lượng, năng lực đội ngũ cán bộ, cơng chức nói
chung; chất lượng, năng lực đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã nói riêng và kế
thừa, vận dụng có chọn lọc những kết quả của các tác giả đã nghiên cứu về vấn
đề này.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong q trình thực hiện cơng tác nghiên cứu luận văn đã sử dụng các
phương pháp nghiên cứu đó là:
- Phương pháp thu thập tài liệu: là phương pháp chủ yếu được sử dụng
trong quá trình thực hiện việc nghiên cứu của luận văn. Các nguồn tài liệu cần
thu thập tương đối đa dạng, phong phú bao gồm:
Nguồn tài liệu từ Ban tổ chức Huyện ủy, phòng Nội vụ, chi cục Thống kê
huyện Đô Lương, báo cáo của Đảng ủy, Ủy ban nhân dân các xã, thị trên địa bàn
phục vụ cho công tác nghiên cứu đánh giá về thực tiễn. Các tài liệu đã được xuất


13

bản, tài liệu của cơ quan lưu trữ, tài liệu trên mạng Internet được sử dụng phục
vụ nghiên cứu cơ sở lý luận.
- Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh: Nhìn chung, các tài
liệu về nâng cao chất lượng cán bộ công chức đều viết một cách khái quát, có
nhiều nguồn số liệu khác nhau… Do đó, cần phải thống kê, phân tích, có sự
chọn lọc tư liệu để tổng hợp thành các dữ liệu mang tính khái quát hóa. Việc so
sánh sẽ làm nổi bật hơn các nội dung đề cập để từ đó sẽ rút ra được những vấn
đề mấu chốt, định hình cho việc đưa ra các giải pháp cân bằng nhằm mục đích
thực hiện tốt nhiệm vụ nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã của huyện
Đô Lương, tỉnh Nghệ An.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Về lý luận:
+ Luận văn đã phân tích, đánh giá làm nổi bật mặt lý luận và thực tiễn về
chất lượng của cán bộ cơng chức nói chung và đội ngũ cơng chức cấp xã nói
riêng. Đặc biệt nêu bật những cơ sở khách quan để xây dựng đội ngũ công chức
cấp xã của huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình
hình mới.
+ Đánh giá đúng thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp xã của
huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. Đánh giá đúng mặt mạnh, mặt yếu và nguyên
nhân của những hạn chế, yếu kém từ đó làm tiền đề để có các giải pháp nhằm
xây dựng và nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở
huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.
+ Luận văn đã đưa ra các nhóm giải pháp gồm giải pháp chung và giải
pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng của đội ngũ đội ngũ cơng chức cấp xã
trong tình mới.
- Về thực tiễn:
+ Những kết luận và những giải pháp rút ra từ Đề tài có thể giúp cấp ủy

14

Đảng, chính quyền của huyện trong cơng tác quản lý, xây dựng, hoạch định
chính sách và quy hoạch đào tạo cán bộ, công chức cấp xã ở huyện Đô Lương,
tỉnh Nghệ An.
+ Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và giảng
dạy ở Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Đơ Lương hoặc tài liệu tham khảo
cho những ai quan tâm đến nội dung này.
+ Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo
cho các đề tài khoa học khác có liên quan.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn có kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Những cơ sở lý luận về chất lượng công chức cấp xã
Chương 2: Thực trạng chất lượng công chức cấp xã huyện Đô Lương,
tỉnh Nghệ An.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp nâng cao chất lượng công chức
cấp xã huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An


15

Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG
CÔNG CHỨC CẤP XÃ
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trị của cơng chức cấp xã
1.1.1. Khái niệm công chức cấp xã
Công chức nhà nước trong tiếng Anh “civil servant” chỉ những người làm
việc trong các cơ quan nhà nước và được hưởng lương và các khoản thu nhập
khác từ nguồn ngân sách Nhà nước. Công chức của một quốc gia thường là công
dân, người có quốc tịch của nước sở tại và thường nằm trong biên chế. Phạm vi

làm việc của công chức là các cơ quan nhà nước, tuy nhiên pháp luật nhiều nước
quy định cơng chức có thể làm việc khơng chỉ trong cơ quan nhà nước.
Công chức và công vụ xuất hiện từ lâu trong lịch sử các triều đại phong
kiến ở châu Á như Trung Hoa, Nhật Bản, Triều tiên và các quốc gia khác. Quá
trình hình thành và phát triển công chức, công vụ luôn gắn liền với các học
thuyết của các nhà triết học, chính trị học. Khoảng thế kỷ 16 thì hệ thống cơng
chức, cơng vụ hình thành và phát triển nhanh ở nhà nước phong kiến châu Âu.
Vào năm 1847 thuật ngữ cơng chức chính thức ra đời tại nước Anh.
Tại Việt Nam thuật ngữ cán bộ, công chức, viên chức là để chỉ những
người làm việc trong các cơ quan nhà nước và hưởng lương từ ngân sách nhà
nước. Thuật ngữ này được sử dụng trong một thời gian dài khi nhà nước Việt
Nam chưa ban hành đầy đủ các thể chế để điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh
trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của các chủ thể này. Từ Pháp lệnh CBCC
năm 1998 đến Luật cán bộ công chức 2008, Luật Viên chức 2010 thì khái niệm
về cán bộ, cơng chức, viên chức được quy định cụ thể rõ ràng. Theo đó thì:
Cán bộ là: Cơng dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ
chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam,


16

Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố
thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ
ngân sách nhà nước.” [16.]
Công chức là: Công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào
ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà
nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ
quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân
chuyên nghiệp, cơng nhân quốc phịng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an

nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy
lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam,
Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp
công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công
chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương
được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của
pháp luật [16.].
Viên chức là: Công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc
làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc,
hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của
pháp luật [17.].
Như vậy, chúng ta có thể có khái niệm chung và đầy đủ nhất về cơng
chức cấp xã đó là cơng dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào các chức
danh, chức vụ trong cơ quan hành chính nhà nước cấp cơ sở (cấp xã) hưởng
lương từ ngân sách nhà nước bao gồm:
+ Trưởng Công an xã;
+ Chỉ huy trưởng Quân sự xã;
+ Công chức Văn phòng - Thống kê;


17

+ Cơng chức Địa chính - Xây dựng - Đơ thị và môi trường (đối với
phường, thị trấn) hoặc Địa chính - Nơng nghiệp - Xây dựng và Mơi trường (đối
với xã);
+ Cơng chức Tài chính - Kế tốn;
+ Cơng chức Tư pháp - Hộ tịch;
+ Cơng chức Văn hố - Xã hội.
Để đưa ra được các đặc điểm và vai trị của cơng chức cấp xã nhằm tạo
tiền đề về mặt lý luận phục vụ cho công tác nghiên cứu ở phần thực trạng và giải

pháp chúng ta cần làm rõ một số nội dung:
* Khái niệm, đặc điểm của chính quyền cấp cơ sở (cấp xã)
- Khái niệm chính quyền cấp cơ sở
Chính quyền cấp xã hay cịn gọi chính quyền cấp cơ sở đã được quy định
cụ thể trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 và
được cụ thể hóa thành Luật tổ chức chính quyền địa phương năm 2015. Theo đó
thì chính quyền cấp xã gồm Hội đồng nhân dân và UBND, HĐND được hiểu là
cơ quan quyền lực nhà nước ở cấp xã được hình thành qua con đường bầu cử đại
diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân quyết định các vấn đề quan trọng liên
quan đến phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh trên
địa bàn xã. UBND cấp xã được hiểu là cơ quan hành chính cấp cơ sở có chức
năng quản lý nhà nước trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và là cơ quan chấp
hành của HĐND cấp xã.
Qua đó chúng ta có thể rút ra khái niệm về chính quyền cấp xã: Chính
quyền cấp xã bao gồm HĐND và UBND thực hiện quyền lực nhà nước ở địa
phương, có chức năng thay mặt nhân dân địa phương, trên cơ sở ý chí, nguyện
vọng của nhân dân địa phương mà quyết định và tổ chức thực hiện những vấn đề
có liên quan đến phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phịng và đời
sống của nhân dân địa phương, theo quy định của Hiến pháp, pháp luật và các


18

nghị quyết, chỉ thị, quyết định của cấp trên. Chính quyền cơ sở (cấp xã) là cấp
cuối cùng trong tổ chức bộ máy nhà nước Việt Nam có nhiệm vụ quyết định
những vấn đề liên quan đến phát triển kinh tế xã hội, quốc phịng an ninh và
thực hiện cơng tác quản lý nhà nước ở cơ sở. Bên cạnh đó chính quyền cấp xã có
vai trị làm trung gian giữa hệ thống chính quyền cấp trên với nhân dân và là cơ
quan tuyên truyền vận động, đồng thời tổ chức thực hiện các chủ trương chính
sách của cấp ủy Đảng, chính quyền cấp trên.

- Các đặc điểm của chính quyền cấp xã
+ Thứ nhất: Chính quyền cơ sở (cấp xã) là cấp cuối cùng trong tổ chức bộ
máy nhà nước Việt Nam, quá trình hoạt động, thực hiện chức năng nhiệm vụ
chính quyền cấp xã ln trực tiếp với người dân. Hội đồng nhân dân là cơ quan
quyền lực ở cơ sở có nhiệm vụ quyết định các vấn đề liên quan đến phát triển
kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh tại cơ sở. UBND là cơ quan hành chính có
chức năng quản lý nhà nước về mọi mặt đời sống xã hội tại cơ sở.
+ Thứ hai: khác với chính quyền cấp huyện và cấp tỉnh hệ thống tổ chức
bộ máy chính quyền cấp xã chỉ có HĐND và UBND mà khơng có các cơ quan
tư pháp: Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân.
+ Thứ ba: chính quyền cấp xã là nơi trực tiếp tiếp xúc với nhân dân hàng
ngày; cơng chức chính quyền cấp xã là người hàng ngày trực tiếp giải quyết
những vấn đề liên quan đến mọi quyền lợi và nghĩa vụ của nhân dân đảm bảo
theo đúng chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và
các quy định của địa phương.
Thứ tư: sự tách biệt trong hoạt động của hai cơ quan đó là HĐND và
UBND xấp xã khó phân biệt. Thể hiện ở việc Hội đồng ban hành Nghị quyết,
UBND ban hành kế hoạch tổ chức thực hiện, Nghị quyết HĐND cấp xã và kế
hoạch của UBND cấp xã về mặt nội dung không khác biệt nhau chỉ khác nhau ở
hình thức ban hành văn bản theo quy định của pháp luật.