Làng nghề chạm khắc đá Ninh Vân, xã Ninh Vân, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN VIỆT NAM HỌC & KHOA HỌC PHÁT TRIỂN




PHẠM THỊ BÍCH NGỌC





LÀNG NGHỀ CHẠM KHẮC ĐÁ NINH VÂN, XÃ NINH VÂN,
HUYỆN HOA LƯ, TỈNH NINH BÌNH


LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Việt Nam học
Mã số: 60 31 60


Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS.TRƯƠNG QUANG HẢI




Hà nội - 2012

1

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 6
1.Lý do lựa chọn đề tài 6
2. Mục đích, nhiệm vụ, ý nghĩa khoa học và thực tiễn 8
2.1Mục đích 8
2.1 Nhiệm vụ 8
2.3 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 8
3. Đối tƣợng, phạm vi và phƣơng pháp nghiên cứu 9
3.1 Đối tượng 9
3.2 Phạm vi 9
3.3 Phương pháp nghiên cứu 9
4. Nguồn tƣ liệu 14
5. Bố cục luận văn 15
NỘI DUNG 16
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ LÀNG NGHỀ 16
1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề 16
1.2 Khái niệm và phân loại làng nghề 22
1.2.1 Khái niệm làng nghề 22
1.2.2 Phân loại làng nghề 24
1.3 Quá trình phát triển của làng nghề Việt Nam 25
1.4 Vai trò của các làng nghề 27
1.5 Một số đặc điểm của làng nghề Việt Nam hiện nay 29
1.6 Vài nét về nghề đá ở Việt Nam 31
Tiểu kết chƣơng 1 32
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CỦA LÀNG NGHỀ ĐÁ NINH
VÂN TRONG BỐI CẢNH KINH TẾ - VĂN HÓA - XÃ HỘI HIỆN NAY 34
2.1 Vị trí địa lý – điều kiện tự nhiên 34
2.1.1 Vị trí địa lý 34
2.1.2 Điều kiện tự nhiên 35
2

2.2 Quá trình hình thành và phát triển nghề đá ở Ninh Vân 37
2.2.1 Lịch sử hình thành xã Ninh Vân 37
2.2.2 Nguồn gốc nghề đá ở xã Ninh Vân 38
2.2.3 Các giai đoạn phát triển của làng nghề đá Ninh Vân 40
2.3 Thực trạng phát triển kinh tế 42
2.3.1 Cơ cấu kinh tế 42
2.3.2 Mô hình tổ chức hoạt động 47
2.4 Thực trạng phát triển xã hội 50
2.4.1 Dân số và lao động 50
2.4.2 Giáo dục và y tế 52
2.4.3 Cơ sở hạ tầng và nhà ở khu dân cư 53
2.4.4 Di tích 57
2.4.5 Lễ hội 61
2.4.6 Quan hệ cộng đồng 62
2.5 Quy trình chế tác sản phẩm đá 66
2.5.1 Khai thác đá nguyên liệu 66
2.5.2 Sơ chế đá nguyên liệu 68
2.5.3 Vận chuyển đá 68
2.5.4 Quy trình chế tác các sản phẩm đá 70
2.6 Các sản phẩm chính và thị trƣờng tiêu thụ 75
2.6.1 Các sản phẩm chính 75
2.6.2 Thị trường tiêu thụ 77
Tiểu kết chƣơng 2 80
CHƢƠNG 3: CƠ HỘI, THÁCH THỨC VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
LÀNG NGHỀ CHẠM KHẮC ĐÁ NINH VÂN TRONG BỐI CẢNH KINH
TẾ MỚI 82
3.1 Những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của làng nghề chạm
khắc đá Ninh Vân trong bối cảnh kinh tế mới 82
3.1.1 Những thuận lợi và cơ hội phát triển 82

3

3.1.1.1 Một số chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển làng nghề
thủ công truyền thống trong giai đoạn mới 82
3.1.1.2 Quy hoạch phát triển làng nghề chạm khắc đá trong giai đoạn
mới 85
3.1.1.3 Nguồn lao động 86
3.1.1.4 Nguyên vật liệu 87
3.1.1.5 Tiềm năng phát triển làng nghề kết hợp với du lịch 88
3.1.2 Những khó khăn và thách thức 89
3.1.2.1 Điều kiện sản xuất còn hạn chế 89
3.1.2.2 Kinh nghiệm quản lý và trình độ lao động 90
3.1.2.3 Thiếu vốn 92
3.1.2.4 Khó khăn trong vận chuyển 92
3.1.2.5 Hạn chế về loại hình sản phẩm 93
3.2 Giải pháp 96
3.2.1 Tăng cƣờng đầu tƣ, quản lý hoạt động sản xuất 96
3.2.2 Xây dựng mô hình tour du lịch có sự liên kết làng nghề 97
3.2.3 Đa dạng hóa sản phẩm 98
3.2.4 Tăng cƣờng quảng bá sản phẩm làng nghề 99
3.2.5 Một số giải pháp khác 100
Tiểu kết chƣơng 3 101
KẾT LUẬN 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO 107
PHỤ LỤC 110
Phục lục 1: Danh sách các DN ĐMH trên địa bàn xã Ninh Vân 110
Phục lục 2: Danh sách công cụ, máy móc trong quá trình chế tác đá 113
Phục lục 3: Bảng hỏi hộ gia đình 114
Phục lục 4: Danh sách ngƣời dân tham gia phỏng vấn 118
Phục lục 5: Một số hình ảnh về làng nghề đá Ninh Vân 121

1

MỞ ĐẦU
1.Lý do lựa chọn đề tài


. 
    
v

 .
 


ong
        .       
. C
  
  - -
         




 



. Trong

 
lao  
2

 
 
 .
2. Mục đích, nhiệm vụ, ý nghĩa khoa học và thực tiễn
2.1Mục đích



2.1 Nhiệm vụ
 - 

.
 
             

  ch 

2.3 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
            

trong 

 
nay  



              
3

c, n


3. Đối tƣợng, phạm vi và phƣơng pháp nghiên cứu
3.1 Đối tượng



3.2 Phạm vi
  l
-  (c

 
- - 
3.3 Phương pháp nghiên cứu

 



 
 
 
 
 P      -     -  
(SWOT)
 


4

NỘI DUNG
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ LÀNG NGHỀ
1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề
 Nam  
. 



  

.
            
 (1915);
C
 Gourou.  


S 
 




S  
 Papin. 
n
 

   ; C
5


- 
              
   
 


tre C 
-  
 trong CNH - 
 
 
, 
, . Trong 
 
. 
nh  

             
   

tin.


             
  . 
 

 .
6

1.2 Khái niệm và phân loại làng nghề
1.2.1 Khái niệm làng nghề

 


.
1.2.2 Phân loại làng nghề
   
   
 





  . 











 6  :
- .
- 
- 
- .
-  
- 
1.3 Quá trình phát triển của làng nghề Việt Nam
T            
 
 
. Giai 
              
 

S

7

-  1975.
-   1985
-  1996
-  


- 

            
. 


 


 

        .     


              


8

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CỦA LÀNG
NGHỀ ĐÁ NINH VÂN TRONG BỐI CẢNH KINH TẾ - VĂN
HÓA - XÃ HỘI HIỆN NAY
2.1 Vị trí địa lý – điều kiện tự nhiên
2.1.1 Vị trí địa lý
.  
    12.64 km2    10.178     
2011). Tro


  
,  ,  ,  
 Th
2.1.2 Điều kiện tự nhiên

.
  , n,

n
 x;

.820 - 1.980mm
 .

             
 
9

2.2.2 Nguồn gốc nghề đá ở xã Ninh Vân



 
 
 - 




 ay t
L; h


2.2.3 Các giai đoạn phát triển của làng nghề đá Ninh Vân
            
. 
              
 /xay

 

- 


- 1975: 
  
 HTX 

10


  



- 1985:  d 










 





2.3 Thực trạng phát triển kinh tế
2.3.1 Cơ cấu kinh tế





11


.
, 



  
 

 



. 

. 




 
 

2.3.2 Mô hình tổ chức hoạt động




 
                
12



 

H                doanh

 doanh

.
2.4 Thực trạng phát triển xã hội
2.4.1 Dân số và lao động

 
 
5113 8% . T




 



76 
 

              

 
T  
13

2.4.2 Giáo dục và y tế
Giáo dục: 
m 


 
Y tế: 




 
.
2.4.3 Cơ sở hạ tầng và nhà ở khu dân cư
Về giao thông:           

- 




 
.
Về nguồn nước sinh hoạt và sản xuất: 


             


14

Về điện: 


.
Về hiện trạng nhà ở: 
g. M
 







2.4.4 Di tích









: 





15

   :        

              

  

: 


 

:  








2.4.5 Lễ hội
  

 


- 

 

16

H 


 


 
2.4.6 Quan hệ cộng đồng
             

- 
- - -  

 2%



so

V
   


             


            

 
.
17

 








2.5 Quy trình chế tác sản phẩm đá
2.5.1 Khai thác đá nguyên liệu
T

 

2.5.2 Sơ chế đá nguyên liệu


C

 

              



2.5.3 Vận chuyển đá
C

18

 



 
T


2.5.4 Quy trình chế tác các sản phẩm đá



 


 
2.6 Các sản phẩm chính và thị trƣờng tiêu thụ
2.6.1 Các sản phẩm chính



2.6.2 Thị trường tiêu thụ


 

 


19






  







 



- 







 
20

CHƢƠNG 3: CƠ HỘI, THÁCH THỨC VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT
TRIỂN LÀNG NGHỀ CHẠM KHẮC ĐÁ NINH VÂN TRONG BỐI
CẢNH KINH TẾ MỚI
3.1 Những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của làng nghề chạm
khắc đá Ninh Vân trong bối cảnh kinh tế mới
3.1.1 Những thuận lợi và cơ hội phát triển
3.1.1.1 Một số chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển làng nghề
thủ công truyền thống trong giai đoạn mới
 
 


   


 r


3.1.1.2 Quy hoạch phát triển làng nghề chạm khắc đá trong giai đoạn mới


 ha. 

 
xen

  
               
 
21


             


3.1.1.3 Nguồn lao động








Hi


3.1.1.4 Nguyên vật liệu


  

t


 - 


