GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
A. KHÁI QUÁT CHUNG:
Trên sàn giao dịch CK TP.HCM, hiện sử dụng các loại lệnh giao dịch sau: Lệnh giới
hạn (LO); Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa (ATO); Lệnh
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 1
DANH SÁCH NHÓM I – TC11C
TRẦN THỊ HƯƠNG GIANG
NGUYỄN THỊ VĨNH GIANG
NGUYỄN THỊ LỆ HẰNG
LÊ THỊ THU HẢO
ĐỖ THỊ BÍCH NGUYÊN
VÕ HÀ BẢO PHƯƠNG
LÝ THANH THANH
TRƯƠNG THỊ QUỐC THƯ
HỒ KIM THOẠI
VÕ NGỌC DUY TIÊN
NGUYỄN TRƯƠNG THANH TRÚC
ĐỖ NGUYÊN THANH TRÚC
PHẠM THỊ TRẦN VI
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
thị trường (MP); Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa
(ATC).
Tại Sở GDCK TP.HCM:
- 8g30-9g: Khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa
- 9g-10g15: Khớp lệnh liên tục
- 10g15-11g30: Khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa.
- 10g30-11g: Giao dịch thoả thuận
I. Các phương thức khớp lệnh trên Sàn Giao Dịch HCM:
- Lệnh giao dịch của nhà đầu tư được chuyển về sở giao dịch và ghép trực tiếp với
nhau để hình thành giá cạnh tranh tốt nhất.
- Ưu điểm:
Giao dịch đơn giản, dễ theo dõi, dễ kiểm tra.
Nhà đầu tư nhận được nhiều thông tin.
Giá cả được xác định thông qua sự cạnh tranh giữa các nhà đầu tư.
- Nhược điểm: Giá dễ biến động.
- Phương thức khớp lệnh bao gồm: Khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục.
Khớp lệnh định kỳ: Là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ
sở khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán tại một thời điểm xác định.
Phương thức khớp lệnh định kỳ được sử dụng để xác định giá mở cửa và
giá đóng cửa của chứng khoán trong phiên giao dịch.
Khớp lệnh liên tục: Là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở
khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống
giao dịch.
II. Nguyên tắc khớp lệnh:
Phương thức giao dịch khớp lệnh thực hiện trên nguyên tắc:
1. Ưu tiên về giá:
Lệnh mua có mức giá cao hơn được thực hiện trước.
Lệnh bán có mức giá thấp hơn được thực hiện trước.
2. Ưu tiên về thời gian: Trường hợp các lệnh mua, bán có cùng mức giá thì
lệnh giao dịch nhập trước vào hệ thống giao dịch được ưu tiên thực hiện
trước.
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 2
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
3. Mức giá khớp lệnh là mức giá thực hiện đạt được khối lượng giao dịch
lớn nhất; nếu có nhiều mức giá thỏa mãn khối lượng giao dịch lớn nhất thì
mức giá trùng hoặc gần với giá thực hiện của lần khớp lệnh gần nhất sẽ được
chọn; nếu vẫn còn nhiều mức giá thỏa mãn thì mức giá cao hơn sẽ được
chọn.
III. Đơn vị giao dịch và đơn vị yết giá:
1. Đơn vị giao dịch:
- Đơn vị giao dịch khớp lệnh lô chẵn: 10 cố phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư.
2. Đơn vị yết giá:
- Đối với phương thức khớp lệnh:
Mức giá Đơn vị yết giá
<= 49.900 đồng 100 đồng
50.000 – 99.500 đồng 500 đồng
>= 100.000 đồng 1.000 đồng
- Không qui định đơn vị yết giá đối với giao dịch thỏa thuận trái phiếu.
IV. Biên độ dao động giá:
1. Biên độ dao động giá quy định trong ngày giao dịch đối với giao dịch cổ
phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tư là 5%
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 3
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
2. Biên độ dao động giá đối với cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư được xác
định như sau:
Giá tối đa (Giá trần) = Giá tham chiếu + (Giá tham chiếu x Biên độ dao
động giá)
Giá tối thiểu (Giá sàn) = Giá tham chiếu – (Giá tham chiếu x Biên độ dao
động giá)
3. Không áp dụng biên độ dao động giá đối với giao dịch trái phiếu.
4. Biên độ dao động giá không áp dụng đối với chứng khoán trong một số
trường hợp sau:
Ngày giao dịch đầu tiên của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư mới niêm
yết.
Cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư được giao dịch trở lại sau khi bị tạm
ngừng giao dịch trên 30 ngày.
Các trường hợp khác theo quyết định của TTGDCK TP.HCM.
V. Phương thức và chu kỳ thanh toán
1. Giao dịch khớp lệnh:
- Thanh toán bù trừ đa phương T+3
2. Giao dịch thỏa thuận:
- Thanh toán bù trừ đa phương T+3 đối với Cổ phiếu và Chứng chi quỹ
- Thanh toán trực tiếp: hai bên tự thỏa thuận T+1 hoặc T+2 đối với trái phiếu
VI. Giá tham chiếu
1. Giá tham chiếu của cổ phiếu và chứng chỉ quỹ đầu tư đang giao dịch là giá
đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất trước đó.
2. Giá đóng cửa của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư trong ngày giao dịch là
giá thực hiện trong lần khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa của ngày
giao dịch. Nếu trong lần khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa không có
giá khớp lệnh thì giá giao dịch cuối cùng trong ngày của cổ phiếu, chứng chỉ
quỹ đầu tư sẽ được coi là giá đóng cửa của cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư
đó.
3. Trường hợp chứng khoán bị tạm ngừng giao dịch trên 30 ngày khi được
giao dịch trở lại thì giá tham chiếu được xác định tương tự quy định tại
Khoản b.
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 4
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
4. Trường hợp giao dịch chứng khoán không được hưởng cổ tức và các
quyền kèm theo, giá tham chiếu tại ngày không hưởng quyền được xác định
theo nguyên tắc lấy giá đóng cửa của ngày giao dịch gần nhất điều chỉnh theo
giá trị cổ tức được nhận hoặc giá trị các quyền kèm theo.
5. Trường hợp tách hoặc gộp cổ phiếu, giá tham chiếu tại ngày giao dịch trở
lại được xác định theo nguyên tắc lấy giá đóng cửa của ngày giao dịch trước
ngày tách, gộp điều chỉnh theo tỷ lệ tách, gộp cổ phiếu.
6. Trong một số trường hợp cần thiết, TTGDCK TP.HCM có thể áp dụng
phương thức xác định giá tham chiếu khác sau khi có sự chấp thuận của
UBCKNN. (TT 10/4)
VII. Hủy lệnh giao dịch
1. Trong thời gian khớp lệnh định kỳ:
- Khách hàng không được hủy lệnh giao dịch đã đặt trong đợt khớp lệnh định kỳ.
2. Trong thời gian khớp lệnh liên tục:
- Khách hàng có thể yêu cầu nhân viên môi giới hủy lệnh nếu lệnh hoặc phần
còn lại của lệnh chưa được thực hiện, kể cả các lệnh hoặc phần còn lại của lệnh
chưa được thực hiện ở lần khớp lệnh định kỳ hoặc liên tục trước đó.
VIII. Giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài
1. Trong thời gian giao dịch khớp lệnh:
- Khối lượng cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư mua của nhà đầu tư nước
ngoài được trừ và khối lượng được phép mua ngay sau khi lệnh mua được thực
hiện; khối lượng cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư được phép mua ngay sau khi
kết thúc việc thanh toán giao dịch ( Ngày T+3 )
- Lệnh mua hoặc một phần lệnh mua của nhà đầu tư nước ngoài chưa
được thực hiện sẽ tự động bị huỷ nếu khối lượng cổ phiếu, chứng chỉ quỹ đầu
tư được phép mua đã hết hoặc không được thực hiện ngay khi nhập vào hệ
thống giao dịch.
2. Trong thời gian giao dịch thoả thuận:
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 5
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
- Khối lượng chứng khoán được phép mua của nhà đầu tư nước ngoài sẽ không
thay đổi nếu giao dịch thoả thuận giữa hai nhà đầu tư nước ngoài với nhau.
IX. Ký hiệu giao dịch
Một số ký hiệu giao dịch đang được sử dụng trên các phương tiện công bố
thông tin của TTGDCK TP.HCM:
1. Ký hiệu trạng thái chứng khoán:
Ký hiệu Ý nghĩa
P Chứng khoán giao dịch bình thường
H
Chứng khoán bị tạm ngừng giao dịch trong 1 ngày giao
dịch
S Chứng khoán bị ngừng giao dịch
C Chứng khoán bị kiểm soát
X Chứng khoán bị hủy niêm yết
2. Ký hiệu của TTGDCK về chứng khoán:
Ký hiệu Ý nghĩa
XD Giao dịch không hưởng cổ tức
XR Giao dịch không hưởng quyền kèm theo
XI Giao dịch không hưởng lãi trái phiếu
SP Ngừng giao dịch
DS Chứng khoán cảnh báo
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 6
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
B. NỘI DUNG :
Phương pháp khớp lệnh: gồm 2 loại
I. Khớp lệnh định kỳ:
1. Khái niệm
- Là phương thức giao dịch được hệ thống giao dịch thực hiện trên cơ sở
so khớp các lệnh mua và lệnh bán chứng khoán của khách hàng tại một
thời điểm xác định. Tức là, khi xuất hiện yêu cầu của nhà đầu tư đặt ra
muốn mua hoặc bán một loại chứng khoán nào đó (đặt lệnh) thì Trung
tâm giao dịch chứng khoán sẽ tiến hành ghép lệnh hay gọi là khớp
lệnh, dựa trên tình hình cung cầu chứng khoán đó để đưa ra một lệnh
thị trường - một mức giá tốt nhất - để các nhà đầu tư mua bán chứng
khoán đó, nhằm đạt được giá trị giao dịch lớn nhất. Và việc khớp lệnh
này tất nhiên phải tuân theo một số nguyên tắc nhất định.
Ví dụ :
Sổ lệnh LO đối với chứng khoán XYZ trong đợt giao dịch như sau:
• Có 8 NĐT A, B, C, D, E, F, G, H đặt lệnh mua/ bán giới hạn theo
khối lượng và giá như bảng dưới.
• 2 NĐT đặt lệnh ATO: J (bán khối lượng 3000 cp) và I (mua khối
lượng 2000 cp).
• Trong đó nhà đầu tư F đặt bán vào lúc 8h20, nhà đầu tư G bán 4000
cp lúc 8h25.
• Giả sử giá tham chiếu của XYZ ngày hôm nay là 100.000đ/cp.
Theo nguyên tắc ưu tiên cho người đặt mua giá cao và ưu tiên cho người
chào bán giá thấp sẽ có cột cộng dồn khối lượng (cột mua cộng dồn từ
trên xuống, cột bán cộng dồn từ dưới lên), sẽ có bảng sau:
Chú ý: Trong cột mua sẽ có 2000 cp của I và cột bán sẽ có 3000 cp của J
ưu tiên cộng vào trước tiên.
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 7
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
Dựa vào nguyên tắc xác định giá
• Giá giao dịch là mức giá có khối lượng giao dịch là lớn nhất ( khối
lượng 9.500 cp )
• Nếu có nhiều mức giá có cùng khối lượng giao dịch lớn nhất thì giá
gần với giá tham chiếu nhất sẽ được chọn. Vậy chọn giá khớp lệnh là
99.500đ/cp (không chọn giá 99.000đ/cp vì mức giá này xa giá
100.000đ/cp hơn so với giá 99.500đ/cp)
Dựa vào nguyên tắc ưu tiên cho các nhà đầu tư
• Ưu tiên về lệnh: lệnh ATO được ưu tiên trước lệnh giới hạn, vậy I và
J được khớp trước các lệnh LO khác tại mức giá khớp lệnh.
• Ưu tiên về giá: ưu tiên cho nhà đầu tư đặt mua ở giá cao và đặt bán ở
giá thấp (mua: A, B, C – bán: H, F, G)
• Ưu tiên về thời gian: nếu các lệnh có cùng giá mua, bán thì ưu tiên
cho các lệnh đặt trước (chọn F, không chọn G)
Kết quả khớp lệnh của từng khách hàng như sau:
Nhà đầu tư Mua Nhà đầu tư Bán
I 2,000 J 3,000
A 5,000 H 1,000
B 1,000 F 3,500
C 1,500 G 2,000
Các nhà đầu tư D và E đều không có giao dịch được thực hiện.
Lưu ý:
Hai nhà đầu tư F và G cùng đặt bán tại mức giá 99.000đ/cp nhưng F bán
được toàn bộ số cổ phiếu đặt bán còn G chỉ bán được 2000 cp, còn 2000
cp không bán được do G đặt bán sau và tại mức giá khớp lệnh không có
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 8
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
dư mua. Điều đó có nghĩa G bán với mức giá thấp hơn giá khớp lệnh
nhưng vẫn không được bán hết.
- Với phương thức giao dịch khớp lệnh định kỳ, mức giá dự kiến khớp
lệnh sẽ có những thay đổi thường xuyên và chỉ có thể chính thức xác
định tại thời điểm khớp lệnh; như vậy trong trường hợp người đầu tư
đặt lệnh sớm, mức giá đặt giao dịch thường có thể sẽ không phù hợp
với mức giá khớp lệnh, vì thế người đầu tư muốn đặt lệnh sát với thực
tế thị trường thì thường phải theo dõi quá trình giao dịch và đưa ra
quyết định cuối cùng vào sát thời điểm khớp lệnh, điều này đôi khi
cũng không hoàn toàn được như mong muốn do hầu hết người đầu tư
đều tập trung đặt lệnh vào sát giờ khớp lệnh vì thế có thể sẽ dẫn đến
nguy cơ dồn toa tắc nghẽn và lệnh giao dịch của khách hàng có thể
không kịp chuyển vào hệ thống. Hơn thế nữa, người đầu tư sẽ phải
dành khá nhiều thời gian để theo dõi sau khi đã đặt lệnh mới biết được
kết quả giao dịch của mình.
- Tóm lại:
Sàn TP.HCM khớp lệnh định kỳ: người mua và người bán đưa ra
mức giá và khối lượng mua bán. Đến thời gian quy định thì hệ
thống máy tính sẽ tính toán ra mức giá thị trường. Hệ thống máy
tính này được lập trình theo cách khớp lệnh của chính phủ quy định.
Việc khớp lệnh được ưu tiên theo giá, thời gian và khối lượng. Ai
mua giá cao nhất được thực hiện trước, và bán giá thấp thực hiện
trước theo giá thị trường. Chú ý giá thị trường cao hơn hoặc bằng
giá bán của người bán đưa ra và thấp hơn hoặc bằng mức giá mà họ
mua.
2. Nguyên tắc xác định giá khớp lệnh định kỳ
Là mức giá thực hiện đạt được khối lượng giao dịch lớn nhất.
Nếu có nhiều mức giá thỏa mãn điều kiện nêu trên thì
mức giá trùng hoặc gần với giá thực hiện của lần khớp lệnh gần nhất sẽ
được chọn.
Nếu 2 điều kiện trên đều thỏa mãn thì chọn mức giá cao
hơn.
3. Phân loại
- Phương thức khớp lệnh định kỳ được sử dụng để xác định giá mở cửa
và giá đóng cửa của chứng khoán trong phiên giao dịch.
3.1. Khớp lệnh định kỳ giá mở cửa\
- Có hai loại lệnh:
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 9
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
Lệnh ATO: Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá
mở cửa.
Lệnh giới hạn LO: Là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một
mức giá xác định hoặc tốt hơn.
- Thứ tự ưu tiên:
Lệnh ATO được ưu tiên khớp trước lệnh giới hạn.
Lệnh ATO nào vào trước được ưu tiên trước.
Lệnh giới hạn có hai mức ưu tiên: giá và thời gian.
- Hủy lệnh: Nhà đầu tư không được hủy lệnh trong đợt này.
- Các lệnh chưa khớp hoặc chỉ khớp môt phần:
Lệnh ATO chưa khớp không được chuyển sang đợt sau.
Lệnh LO chưa khớp hoặc khớp một phần được chuyển tiếp sang đợt sau
(chờ mua, chờ bán).
3.2. Khớp lệnh định kỳ giá đóng cửa
- Có hai loại lệnh:
Lệnh ATC: Là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa
Lệnh giới hạn LO: Là lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá
xác định hoặc tốt hơn.
- Thứ tự ưu tiên
Lệnh ATC được ưu tiên khớp trước lệnh giới hạn.
Lệnh ATC nào vào trước được ưu tiên trước.
Lệnh giới hạn có hai mức ưu tiên: giá và thời gian.
- Hủy lệnh: Nhà đầu tư chỉ được hủy lệnh giới hạn chưa khớp từ các đợt
khác chuyển sang.
3.3. Ví dụ về lệnh ATC, lệnh ATO
- Sổ lệnh (Trong thời gian khớp lệnh định kỳ):
- Cổ phiếu AAA, giá tham chiếu : 99. Lệnh vào hệ thống theo thứ tự A,
B, C.
KL
đặt mua
Giá
đặt mua
Giá
đặt bán
KL
đặt bán
5,000 ( C ) 100 ATO (ATC) 4,000 ( B )
99 2,000 ( A )
Kết quả khớp:
- Giá khớp : 99
- Khối lượng khớp: 5,000. Trong đó: C-B : 4,000.
- Lệnh ATO (ATC) được ưu tiên trước so với lệnh giới hạn trong so
khớp lệnh.
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 10
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
II. Khớp lệnh liên tục
1. Khái niệm
- Phương thức khớp lệnh liên tục: là phương thức giao dịch được hệ
thống giao dịch thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán
chứng khoán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch.
Ví dụ :
KL Mua (cp) Giá mua (VNĐ) Giá bán (VNĐ) KL Bán
1000 ( A) 80 78 2000 ( C)
1000 ( B) 81
• Nếu lệnh C được nhập vào trước sau đó đến lệnh B và lệnh A thì chỉ
có 1 mức giá khớp 78.000đ với khối lượng khớp 2.000 CP.
• Nếu trình tự các lệnh nhập vào hệ thống là A, B, C thì giá khớp sẽ là
80.000đ và 81.000đ với khối lượng khớp 1.000 CP tại mỗi mức giá.
• Nếu trình tự các lệnh nhập vào hệ thống là A, C, B thì giá khớp sẽ là
80.000đ và 78.000đ với khối lượng là 1.000 CP tại mỗi mức giá.
• Nếu trình tự các lệnh nhập vào hệ thống là B, C, A thì giá khớp sẽ là
81.000đ và 78.000đ với khối lượng là 1.000 CP tại mỗi mức giá
Lợi ích của khớp lệnh liên tục
- Phương thức khớp lệnh liên tục giúp thị trường hoạt động một cách
hiệu quả hơn rất nhiều so với khớp lệnh định kỳ nhờ việc nó mang lại
một cơ chế giao dịch làm tăng tính thanh khoản cho thị trường.
- Trong phương thức khớp lệnh liên tục, nhiều loại lệnh được vận dụng
hơn, cho phép nhà đầu tư có thể sử dụng một cách linh hoạt theo
những chiến lược và mục tiêu giao dịch của mình. Một trong những
loại lệnh cơ bản trong khớp lệnh liên tục là lệnh thị trường, là lệnh
không ghi cụ thể mức giá giao dịch mà sẽ được thực hiện ngay lập tức
tại mức giá tốt nhất có sẵn trên thị trường. Do được ưu tiên trước lệnh
giới hạn nên lệnh thị trường luôn được thực hiện một cách dễ dàng và
nhanh chóng. Đây là lợi thế chủ yếu đối với những nhà đầu tư muốn
thực hiện giao dịch nhanh. Tuy nhiên, do nhà đầu tư không đưa ra điều
kiện về giá cả nên nhiều khi các lệnh thị trường sẽ được thực hiện tại
mức giá không có lợi cho nhà đầu tư, đặc biệt là trong những thời kỳ
thị trường có những biến động bất thường.
- Khớp lệnh liên tục tạo điều kiện cho lệnh giao dịch của các nhà đầu tư
được so khớp liên tục chứ không phải sau những khoảng thời gian nhất
định. Do vậy, sẽ nâng cao được khả năng khớp lệnh
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 11
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
2. Hình thức thanh toán:
+ 100 ≤ Khối lượng giao dịch < 100.000 Cổ phiếu: Đa phương T+3
+ Khối lượng giao dịch >= 100.000 CP: Trực tiếp T+1
3. Đơn vị yết giá: 100 VNĐ
4. Đơn vị giao dịch: 100 cổ phiếu.
5. Nguyên tắc khớp lệnh
5.1. Hệ thống giao dịch thực hiện so khớp các lệnh mua và
lệnh bán chứng khoán theo nguyên tắc thứ tự ưu tiên về giá và thời
gian, cụ thể như sau:
Lệnh giới hạn mua (LO mua):
Lệnh sẽ tự động mua từ lệnh chào bán giá thấp
nhất trên thị trường dần đến các lệnh chào bán
mức giá cao hơn (nhưng vẫn bằng hoặc thấp
hơn giá mua) cho đến khi thỏa khối lượng đặt
mua.
Nếu mua hết từ các lệnh chào bán hiện tại mà
vẫn chưa đủ khối lượng cần mua, lệnh sẽ
chuyển sang trạng thái chờ mua với khối lượng
còn lại và mức giá đặt mua ban đầu.
Lệnh giới hạn bán (LO bán):
Lệnh sẽ tự động bán cho lệnh chào mua giá cao
nhất trên thị trường dần đến các lệnh chào mua
với mức giá thấp hơn (nhưng vẫn bằng hoặc cao
hơn giá bán) cho đến khi thỏa khối lượng đặt
bán.
Nếu bán hết cho các lệnh chào mua hiện tại mà
vẫn chưa đủ khối lượng cần bán, lệnh sẽ chuyển
sang trạng thái chờ bán với khối lượng còn lại
và mức giá đặt bán ban đầu.
Lệnh thị trường mua (MP mua):
Lệnh sẽ tự động mua từ lệnh chào bán giá
thấp nhất trên thị trường dần đến các lệnh chào
bán mức giá cao hơn.
Nếu mua hết từ các lệnh chào bán hiện tại
mà vẫn chưa đủ khối lượng cần mua thì lệnh sẽ
tự động chuyển thành lệnh giới hạn mua với
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 12
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
mức giá mua cao hơn một mức giá so với giá
giao dịch cuối cùng của lệnh này.
Lệnh thị trường bán (MP bán):
Lệnh sẽ tự động bán cho lệnh chào mua có
giá cao nhất trên thị trường dần đến các lệnh
chào mua mức giá thấp hơn.
Nếu bán hết từ các lệnh chào mua hiện tại
mà vẫn chưa đủ khối lượng cần bán thì lệnh sẽ
tự động chuyển thành lệnh giới hạn bán với mức
giá bán thấp hơn một mức giá so với giá giao
dịch cuối cùng của lệnh này.
Chú ý: Các lệnh sau khi sửa hoặc hủy sẽ mất quyền ưu tiên về thời
gian vì thời gian lúc đó sẽ là thời gian khi lệnh sửa hoặc hủy được chấp
nhận và nhập vào hệ thống chứ không phải là thời gian của lệnh gốc đã
đặt.
5.2. Lệnh giao dịch
- Lệnh giao dịch theo phương thức khớp lệnh là lệnh giới hạn.
- Lệnh giới hạn có hiệu lực kể từ khi lệnh được nhập vào hệ thống giao
dịch cho đến khi lệnh bị huỷ bỏ hoặc cho đến khi kết thúc phiên giao
dịch .
5.3. Nội dung của lệnh giao dịch
- Số hiệu lệnh
- Lệnh mua, lệnh bán, lệnh sửa và lệnh hủy
- Mã chứng khoán
- Khối lượng
- Giá
- Số hiệu tài khoản của nhà đầu tư.
6. Sửa, huỷ lệnh giao dịch khớp lệnh
6.1. Việc sửa lệnh, hủy lệnh giao dịch chỉ có hiệu lực đối với
lệnh gốc chưa được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh gốc
chưa được thực hiện.
6.2. Trong phiên giao dịch, đại diện giao dịch được phép sửa
lệnh giao dịch khi nhập sai lệnh giao dịch của nhà đầu tư
nhưng phải xuất trình lệnh gốc và được TTGDCKHN chấp
thuận. Việc sửa lệnh trong thời gian giao dịch của thành viên
phải tuân thủ Quy trình sửa lệnh giao dịch do TTGDCKHN
ban hành. Riêng trường hợp sửa giá, TTGDCKHN cho phép
đại diện giao dịch được sửa giá ngay trên hệ thống theo yêu
cầu của nhà đầu tư. Khi thực hiện sửa lệnh, thứ tự ưu tiên về
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 13
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
thời gian của lệnh sau khi sửa được tính kể từ khi lệnh đúng
được nhập vào hệ thống giao dịch.
6.3. Trong thời gian khớp lệnh liên tục, khi nhà đầu tư yêu cầu
đại diện giao dịch thực hiện hủy lệnh, đại diện giao dịch tiến
hành huỷ lệnh cho nhà đầu tư theo trình tự huỷ lệnh được quy
định trong Quy trình hủy lệnh giao dịch do TTGDCKHN ban
hành.
Chú ý: Trong khi nhận yêu cầu sửa lệnh (sửa giá tăng lên để mua được
chứng khoán) từ khách hàng, chuyên viên môi giới cần kiểm tra lại tài
khoản tiền của khách hàng xem có đủ để thực hiện lệnh không. Nếu
trường hợp số tiền trong tài khoản không đủ, chuyên viên môi giới có
thể yêu cầu khách hàng bù thêm tiền hoặc đặt giá thấp xuống (nếu như
khách hàng không muốn giảm giá mà muốn giảm khối lượng mua thì
phải chuyển sang huỷ lệnh cũ và đặt lại lệnh mới vì TTGDCKHN
không cho phép sửa khối lượng). Nếu khách hàng không thực hiện theo
các yêu cầu nêu trên, chuyên viên môi giới có quyền từ chối thực hiện
lệnh đó của khách hàng.
7. Một số lời khuyên cho nhà đầu tư
- Việc khớp lệnh liên tục sẽ giúp nâng cao hiệu quả xử lý lệnh, tuy nhiên,
mỗi phương thức đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Khớp lệnh
liên tục có những lệnh đặc biệt, nếu nhà đầu tư không cẩn trọng rất dễ
rơi vào tình huống sập bẫy. Vì thế, NĐT cần lưu ý một số vấn đề sau:
Thứ nhất, NĐT phải tập trung theo dõi thị trường và theo dõi mức
giá đặt lệnh, khi đã đặt lệnh thì phải hết sức lưu ý là nếu muốn mua
ở mức giá nào thì hãy đặt ở mức giá đó, đừng cố tình đặt giá trần.
Thứ hai là đối với lệnh thị trường, phải hết sức cảnh giác. Bên cạnh
tính ưu việt là tạo khả năng giao dịch thành công rất cao, thì mặt trái
của lệnh thị trường là có thể khớp tại giá mà người đầu tư không
mong muốn.
- Việc áp dụng phương thức liên tục mới chỉ là bắt đầu những thách
thức ngày càng gia tăng đối với người đầu tư cá nhân. Nhà đầu tư cá
nhân sẽ phải đầu tư rất nhiều về thời gian mới có thể theo dõi được hết
tình hình của các công ty niêm yết.
- Nói một cách khác, chúng ta sẽ áp dụng một công cụ mới gọi là lệnh
thị trường, theo đó người ra lệnh đặt giá trong phạm vi biên độ 5% và
chấp nhận mua bán theo giá đã đặt ra (giá hiện hành trên thị trường)
Ngoài ra, khớp lệnh liên tục cũng là một biện pháp nhằm giảm thiểu
những tiêu cực trong việc ưu tiên lệnh ở một số công ty chứng khoán
hiện nay. Như vậy, người chơi phải biết cách "định giá đúng", nếu
không sẽ bị thiệt.
- Với phương thức khớp lệnh mới này,
NĐT cần chuyên nghiệp hơn và phải
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 14
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
quyết đoán tức thì. Ví dụ, thị trường đang định giá cao cổ phiếu này,
nhưng do không biết nên NĐT bán với giá sàn, ngay lập tức sẽ có
người mua. Ngược lại, thị trường đang không mặn mà cổ phiếu kia
nhưng NĐT đặt mua giá trần, lập tức sẽ có người nhảy ra bán. Rủi ro
khi đầu tư theo phương thức khớp lệnh liên tục khá cao, vì thế, NĐT
phải nghiên cứu thật kỹ rồi hãy tham gia, nếu không sẽ thường xuyên
gặp cảnh "mua đắt bán rẻ".
III. Mối quan hệ giữa khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liện tục
- Phương thức khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục đều có những ưu
điểm và hạn chế riêng, vì vậy, kết hợp cả hai phương thức này sẽ có
được những lợi ích nhất định. Theo một kết quả khảo sát của Liên đoàn
các sở giao dịch chứng khoán thế giới, có tới trên 60% các Sở giao dịch
chứng khoán trên thế giới sử dụng kết hợp giữa hai phương thức khớp
lệnh này. Do vậy, không nhất thiết chỉ sử dụng một phương thức khớp
lệnh.
C. Thực tiễn thị trường chứng khoán ở Việt Nam
- Đối với TTCK Việt Nam, sau khi đi vào hoạt động, việc lựa chọn
phương thức khớp lệnh định kỳ là lựa chọn phù hợp trong điều kiện số
lượng lệnh tham gia đấu lệnh mỗi phiên không nhiều, lượng cổ phiếu
niêm yết còn ít. Khi thị trường sôi động hơn, số lần khớp lệnh đã được
tăng từ 2 lên 3 đợt mỗi ngày, tạo thêm cơ hội giao dịch cho nhà đầu tư.
Song khi quy mô thị trường càng mở rộng hơn nữa, những hạn chế vốn
có của phương thức khớp lệnh định kỳ càng bộc lộ, nhất là nó tạo ra
cho nhà đầu tư tâm lý tranh mua tranh bán vào cuối đợt khớp lệnh mà
hậu quả là xảy ra tình trạng “thắt nút cổ chai” của hệ thống giao dịch
khi lệnh không thể nhập kịp vào hệ thống trong thời gian cho phép. Vì
vậy, việc chuyển sang giao dịch liên tục là yêu cầu tất yếu và không
thể trì hoãn. Trước mắt, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Thành phố
Hồ Chí Minh (TTGDCK Tp. HCM) đang trong quá trình hoàn chỉnh
các quy định về giao dịch liên tục. Về cơ bản, cơ chế giao dịch liên tục
sẽ được áp dụng không có gì khác so với các nước trên thế giới, nhưng
sẽ đơn giản hơn để thị trường làm quen và thích nghi dần với hình thức
giao dịch mới. Theo đó, TTGDCK Tp. HCM sẽ áp dụng phương thức
giao dịch định kỳ để xác định giá mở cửa và đóng cửa của ngày giao
dịch. Tuy nhiên, vì quy mô thị trường vẫn còn nhỏ nên sẽ chỉ giao dịch
một phiên buổi sáng và thời gian giao dịch liên tục có thể là từ 1 đến 2
tiếng mỗi ngày. Trong thời gian khớp lệnh liên tục chỉ cho phép nhận
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 15
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
lệnh giới hạn và lệnh thị trường, các loại lệnh khác như lệnh có điều
kiện, lệnh công bố từng phần (publish volume) sẽ chưa được áp dụng.
Cơ chế giao dịch sẽ từng bước được tiếp tục điều chỉnh và hoàn thiện
khi điều kiện thị trường cho phép.
Sắp tới TTGDCK TP.HCM (Hostc) sẽ có những thay đổi lớn trong
giao dịch với việc chính thức áp dụng phương thức khớp lệnh liên tục.
Dự kiến ngày 7/6/2007, đơn vị giao dịch lô chẵn sẽ tăng lên là 100 cổ
phiếu thay vì chỉ 10 cổ phiếu như hiện nay.
Khớp lệnh liên tục là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở
khớp các lệnh mua và bán chứng khoán ngay khi lệnh được nhập vào hệ
thống giao dịch.
So sánh với HSTC
So với phương thức khớp lệnh liên tục như TTGDCK Hà nội (Hastc) đang
áp dụng, phương thức khớp lệnh liên tục tại Hostc có gì khác?
Sự khác biệt căn bản là ở những điểm sau:
Thời gian khớp lệnh liên tục tại Hostc chỉ trong 1 tiếng đồng hồ (từ
9h00 - 10h00 trong ngày) trong khi tại Hastc là 2 tiếng (9h00 - 11h00
hàng ngày).
Giá tham chiếu của cổ phiếu tại Hostc là giá giao dịch cuối cùng của
phiên gần nhất trước đó, trong khi giá tham chiếu của cổ phiếu tại
Hastc là giá bình quân các giá thực hiện qua phương thức giao dịch báo
giá của ngày có giao dịch gần nhất. Như vậy, giá tham chiếu của cổ
phiếu tại Hostc có thể là giá khớp lệnh tại phiên định kỳ thứ 3 trong
ngày.
Trong trường hợp không xác định được giá trong phiên này thì sẽ lấy
giá của giao dịch cuối cùng của phiên khớp lệnh liên tục thứ 2 trong
ngày. Biên độ dao động giá trong ngày giao dịch đối với cổ phiếu tại
Hostc là 5% trong khi tại Hastc là 10%. Loại lệnh giao dịch trong phiên
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 16
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
khớp lệnh liên tục tại Hostc là: lệnh giới hạn (LO) và lệnh thị trường
(MP). Trong khi tại Hastc chỉ có một loại lệnh giới hạn (LO).
Tại sao Hostc không chọn mô hình khớp lệnh liên tục như Hastc?
- Khớp lệnh định kỳ và khớp lệnh liên tục đều có những ưu điểm và hạn
chế riêng, vì vậy, kết hợp cả hai phương thức này sẽ có được lợi ích
nhất định.
- Với phương thức khớp lệnh mới, Hostc vẫn duy trì hai đợt khớp lệnh
định kỳ (mở cửa và đóng cửa) và phương thức khớp lệnh trong hai đợt
khớp lệnh này vẫn tương tự như các đợt khớp lệnh định kỳ trước đây.
Trong thời gian khớp lệnh liên tục, giá khớp lệnh sẽ là giá của lệnh
được nhập vào hệ thống trước. Nếu nhà đầu tư đặt lệnh bán giá
95.000đ và đã có sẵn 1 lệnh mua tại mức giá 105.000đ còn chờ trên số
lệnh thì họ vẫn có thể được khớp với mức giá 105.000đ.
Hiệu quả của phương thức khớp lệnh mới?
- Việc chuyển sang khớp lệnh liên tục, đồng thời áp dụng lệnh thị
trường, không có gì khác hơn là nhằm cải thiện tỷ lệ giao dịch thành
công của nhà đầu tư, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường. Sự tăng
trưởng nhanh của TTCK trong thời gian qua cho thấy tình trạng rớt
lệnh và lệnh của người đầu tư không được chuyển tới sàn (TTGDCK)
là hiện tượng phổ biến tại công ty chứng khoán (CTCK) hay nói cách
khác là sự quá tải.
- Sự quá tải đó đối với người đầu tư là mất cơ hội giao dịch, đối với
CTCK là một khoản doanh thu không thực hiện được. Việc áp dụng
giao dịch liên tục là để giảm sự quá tải đó và tránh được sự dồn cục
của khớp lệnh định kỳ hiện nay. Trên thực tế, khớp lệnh định kỳ 3
phiên/ngày, nghĩa là chỉ có 3 thời điểm có sự tương tác cung - cầu để
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 17
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
hình thành giá mà thôi. Trong khi phương thức mới có 1 tiếng giao
dịch khớp lệnh liên tục và vì vậy tỷ lệ lệnh được khớp cao hơn so với
mức 50 - 60% như hiện nay. Và mức độ thành công của các lệnh giao
dịch của nhà đầu tư sẽ được cải thiện.
Phương thức khớp lệnh mới cho TTGDCK HCM
Ngày 9/4, Ủy ban Chứng khoán Việt Nam công bố phương thức khớp lệnh
mới, áp dụng tại TTGDCK HCM. Dưới đây là tổng hợp một số ý kiến về
phương thức khớp lệnh này.
Chính thức khớp lệnh liên tục trên sàn GD TP.HCM vào 7/5
Khớp lệnh liên tục sẽ được thực hiện ở phiên giữa, hai phiên đầu và cuối vẫn
khớp lệnh định kỳ 3 đợt như trước.
Chiều 9/4, Trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM chính thức
họp báo công bố ngày giao dịch khớp lệnh liên tục đầu tiên trên sàn
TP.HCM vào ngày 07/5.
Theo công bố này, khớp lệnh liên tục sẽ chỉ thực hiện ở phiên 2, còn
phiên 1 và 3 vẫn khớp lệnh từng phiên như trước. Phiên 1 khớp lệnh
để lấy giá mở cửa cho phiên giao dịch khớp lệnh tiếp theo, và phiên 3
lại trở về khớp lệnh theo phiên để xác định giá đóng cửa.
Về đơn vị giao dịch, sẽ giao dịch lô chẵn 100 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ
chứ không phải 10 như trước đây. Vì vậy, theo Trung tâm giao dịch
chứng khoán TP.HCM, để tạo thuận lợi cho khách hàng đã có số cổ
phiếu lẻ, việc giao dịch lô chẵn 100 sẽ không thực hiện ngay từ đầu,
mà bắt đầu từ ngày 07/6. Một tháng đầu sẽ dành cho nhà đầu tư có
thể mua vào hoặc bán ra để làm tròn số lượng cổ phiếu của mình.
Theo cảnh báo của Trung tâm giao dịch chứng khoán TP.HCM, việc khớp
lệnh liên tục sẽ có những khó khăn và rủi ro hơn khớp lệnh từng phiên. Vì
các giá mua bán đưa ra nếu phù hợp là khớp lệnh ngay, nên nếu không quan
sát và tính toán chính xác, sẽ dễ rơi vào tình trạng mua đắt bán rẻ. Chẳng
hạn nếu cổ phiếu đang không được quan tâm, nhưng nếu không để ý đặt mua
giá trần, sẽ phải mua giá cao. Ngược lại nếu cổ phiếu đang được săn đón,
nhưng nếu không chú ý đặt bán giá thấp hoặc giá sàn, là có người mua ngay.
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 18
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 19
GVHD: NGUYỄN THÀNH HUYÊN NHÓM I – TC11C
Phương pháp khớp lệnh trên sàn giao dịch HCM 20