giáo trình công nghệ sản xuất sạch hơn phần 1 GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN

1
CÔNG NGHỆ
SẢN XUẤT SẠCH HƠN
GVGD: ThS. Phan Thị Phẩm
Email :
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
KHOA SINH HỌC - MÔI TRƯỜNG
2
1. Phát triển sản xuất và vấn đề môi trường
- 1980s: Quá trình công nghiệp hoá diễn ra dẫn đến:
Ø Khai thác tài nguyên ngày càng nhiều
Ø Tài nguyên dần cạn kiệt và vấn đề chất thải không được giải quyết
triệt để
Ø Tăng áp lực lên sức chịu tải của môi trường
Ø Các sự cố môi trường, ô nhiễm môi trường và thiên tai ngày càng
trầm trọng
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
3
1. Phát triển sản xuất và vấn đề môi trường
- Môi trường
Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ
mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản
xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên.
- Ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường là việc chuyển các chất thải hoặc năng lượng vào môi
trường đến mức có khả năng gây hại đến sức khoẻ con người, , ến sự phát
triển sinh vật hoặc làm suy giảm chất lượng môi trường.
- Phát triển bền vững
Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm đáp ứng được nhu cầu hiện tại và
đảm bảo không làm tổn thương khả năng đáp ứng đòi hỏi của thế hệ tương

lai.
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
4
1. Phát triển sản xuất và vấn đề môi trường
- Biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu trái đất là sự thay cổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển,
thuỷ quyển, sinh quyển, thạch quyển hiện tại và trong tương lai bởi các
nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo
- Hiện tượng hiệu ứng nhà kính
Kết quả của sự của sự trao vổi không cân bằng về năng lượng giữa trái đất
với không gian xung quanh, dẫn đến sự gia tăng nhiệt độ của khí quyển trái
đất. Hiện tượng này diễn ra theo cơ chế tương tự như nhà kính trồng cây và
được gọi là Hiệu ứng nhà kính
- Cơ chế hiện tượng hiệu ứng nhà kính
Nhiệt độ bề mặt trái đất được tạo nên do sự cân bằng giữa năng lượng mặt
trời đến bề mặt trái đất và năng lượng bức xạ của trái đất vào khoảng không
gian giữa các hành tinh. Năng lượng mặt trời chủ yếu là các tia sóng ngắn
dễ dàng xuyên qua cửa sổ khí quyển. Trong khi đó, bức xạ của trái đất với
nhiệt độ bề mặt trung bình +16
0
C là sóng dài có năng lượng thấp, dễ dàng bị
khí quyển giữ lại. Các tác nhân gây ra sự hấp thụ bức xạ sóng dài trong khí
quyển là khí CO2, bụi, hơi nước, khí mêtan, khí CFC v.v
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
5
1. Phát triển sản xuất và vấn đề môi trường
- Hiện trạng môi trường
+ Môi trường đất: diện tích cây xanh, bề mặt thấm nước, diện tích đất ở ngày

càng thu hẹp
+ Môi trường nước: nguồn nước ngày càng bị ô nhiễm do nước thải ĐT, nước
thải các nhà máy, KCN
+ Môi trường không khí: ô nhiễm không khí, bụi, tiếng ồn,…do giao thông,
sản xuất công nghiệp
+ Chất thải: Chất thải sinh hoạt, công nghiệp, CTNH,…Þ không thể giải
quyết
+ Tài nguyên, năng lượng: nhu cầu nguyên vật liệu, nhiên liệu, năng lượng
ngày càng nhiều Þ cạn kiệt tài nguyên
Þ Áp lực này vượt quá khả năng đáp ứng và chịu đựng của môi trường Þ biến
đổi khí hậu, phát triển không bền vững Þ cần có biện pháp, kế hoạch bảo
vệ môi trường
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
6
1. Phát triển sản xuất và vấn đề môi trường
- Quan hệ kinh tế - môi trường
Sự phát triển kinh tế hình thành các xu hướng gây ô nhiễm môi trường, dẫn
đến sự xuất hiện các quan niệm hoặc lý thuyết khác nhau về phát triển:
+ Lý thuyết bảo vệ môi trường cực đoan: ngăn chặn sự nghiên cứu, khai thá
c
tài nguyên thiên nhiên Þ ưu tiên BVMT, không phát triển kinh tế
+ Lý thuyết đình chỉ phát triển: là làm cho sự tăng trưởng kinh tế bằng (0)
hoặc mang giá trị âm Þ giữ mức phát triển hiện tại, không gây hạ
i thêm cho
môi trường
+ Lý thuyết phát triển bền vững: là phát triển trong mức độ duy trì chất lượng
môi trường, giữ cân bằng giữa môi trường và phát triển
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN

7
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
v Các giai đoạn phát triển về bảo vệ môi trường
- Giữa thế kỷ 20: Chưa có hành động về kiểm soát ô nhiễm
- 1960s: Khuếch tán hoặc pha loãng chất thải
- 1970s: Xử lý cuối đường ống
- 1980s: Tái chế và tái sử dụng chất thải
- 1990s: Biện pháp phòng ngừa/SXSH
- Tương lai: Sinh thái công nghiệp ???
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
8
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
- Không phát triển kinh tế: không khả thi
- Xử lý cuối đường ống: tốn thời gian, chi phí; tốn nguyên vât liệu, năng
lượng ban đầu; thường không triệt để
- Ứng dụng sản xuất sạch hơn (SXSH): là lựa chọn tối ưu
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
9
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
v Các giải pháp quản lý môi trường
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
10
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
SẢN XUẤT SẠCH HƠN
§ Phòng ngừa chất thải
§ Tái chế/ tái sử dụng tại chỗ
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN

Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
11
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
v Các khái niệm
- Đổ chất thải: chuyển chất thải đến nơi khác mà không dùng đến nữa.
Vd:
- Kiểm soát và xử lý: Thay đổi đặc tính của chất thải để tái sử dụng hoặc
đổ đi. Vd:
- Tái chế và tái sử dụng (bên trong và bên ngoài): Xử lý chất thải nhằm
mục đích tái sử dụng. Vd
- Phòng ngừa chất thải: loại trừ hoặc giảm thiểu chất thải tại nguồn,
trước khi được sinh ra: quản lý nhà xưởng; thay thế đầu vào; kiểm soát
quy trình sản xuất; cải tiến thiết bị; thay đổi công nghệ; cải tiến sản
phẩm; sử dụng năng lượng hiệu quả,…
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
12
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
v Các khái niệm
- Công nghiệp sinh thái: là sự nghiên cứu các tương tác vật lý, hoá học, và
sinh học cũng như các mối liên hệ giữa các hệ thống công nghiệp và hệ
thống sinh thái.
- Mục tiêu: sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên và năng lượng, . ảm
bảo sức khoẻ sinh thái, con người và ạt được sự cân bằng về môi
trường.
- Công nghiệp sinh thái bao gồm:
+ Đưa ra quyết định đánh giá dòng sinh thái
+ Hình thành khu công nghiệp sinh thái
+ Trao đổi chất thải giữa các đơn vị
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN

Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
13
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
v Các khái niệm
- Chất thải: bất kỳ vật chất hoặc năng lượng nào đi ra khỏi quy trình sản xuất
hoặc cơ sở sản xuất mà không phải là sản phẩm
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
14
2. Giải pháp bảo vệ môi trường
v Các khái niệm
- Chi phí chất thải: không chỉ là chi phí để xử lý chất thải mà bao gồm cả chi
phí hầu vào, chi phí thu gom, lưu giữ. Chi phí này thường bị đánh giá
thấp và thường so sánh với hình ảnh “ núi băng trôi”
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
15
3. Sản xuất sạch hơn
v Định nghĩa
Là quá trình áp dụng một cách liên tục một chiến lược phòng ngừa tổng
hợp về môi trường trong các quá trình công nghệ, sản phẩm và dịch vụ
nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế và giảm rủi ro đối với môi trường và con
người
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
16
3. Sản xuất sạch hơn
v Định nghĩa
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN

17
3. Sản xuất sạch hơn
v Giải pháp tối ưu
Sản xuất sạch hơn là sự kết hợp các phương án quản lý môi trường chủ
động nhất
SẢN XUẤT SẠCH HƠN
PHÒNG NGỪA
CHẤT THẢI
TÁI CHẾ
TẠI CHỖ
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
18
3. Sản xuất sạch hơn
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
19
3. Sản xuất sạch hơn
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Các thuật ngữ liên quan
- Công nghệ sạch (Clean technology): Biện pháp kỹ thuật được
dùng để giảm thiểu hay loại bỏ quá trình phát sinh chất thải hay ô
nhiễm tại nguồn và tiết kiệm được nguyên liệu và năng lượng
- Công nghệ tốt nhất hiện có (Best available technology = BAT):
• Là công nghệ sản xuất hiệu quả nhất hiện có trong việc BVMT nói
chung, có khả năng triển khai trong các điều kiện thực tế về kinh tế
và kỹ thuật
• BAT được dùng để hánh giá hiệu quả của chương trình SXSH
20

3. Sản xuất sạch hơn
v Mục tiêu về quản lý môi trường của Việt Nam đến 2020
- 80% cơ sở sản xuất kinh doanh được cấp giấy chứng nhận
đạt tiêu chuẩn môi trường hoặc iso 14000
- 100% sản phẩm xuất khẩu được ghi nhãn môi trường
- 50% hàng hóa tiêu dùng trong nước được ghi nhãn môi
trường
Môn học CÔNG NGHỆ SẢN XUẤT SẠCH HƠN
Phần 1. GIỚI THIỆU VỀ SẢN XUẤT SẠCH HƠN