Phương pháp dạy con

Phương Pháp Dạy Con


Muốn có con khỏe mạnh và thông minh, cha mẹ phải chuẩn bị từ rất
sớm, không phải đợi đến lúc sắp lập gia đình.

Không thể làm cha mẹ với bất cứ giá nào: Đứa trẻ nào cũng muốn được sanh
ra từ tình thương yêu của cha mẹ. Khi ra đời mà không được ai chờ đón vì bị
khuyết tật hay vì lý do nào khác, hoặc không biết ai là cha mẹ của mình thì
sau này lúc trưởng thành trẻ sẽ đau khổ vô cùng.

Sức Khỏe: Phải chăm lo sức khỏe khi còn thiếu niên, vì một đàn ông hay
phụ nữ suy dinh dưỡng cũng có nguy cơ sanh con thiếu cân. Không nên vì lý
do thẩm mỹ nào mà ăn kiêng qúa lâu, tập luyện quá sức.

Một cuộc sống lành mạnh: Giữ gìn thân thể trong trắng thanh tịnh, tránh
hành tà hạnh vì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi sau này.

Kiến thức: Những nhà chuyên môn đã kết luận, học vấn cha mẹ tỷ lệ thuận
với sức khỏe cửa con. Để làm cha mẹ tốt, luôn phải đọc và học bằng nhiều
cách. Cha mẹ không những lo cho con từ miếng ăn đến giấc ngủ, mà quá
trình trưởng thành của trẻ, cha mẹ chính là thầy cô đầu tiên dạy dỗ con,
không ai có thể thay thế được.

Đạo Đức: Phẩm hạnh cha mẹ ảnh hưởng rất lớn đến đứa con. Khi mang thai,
ngay cả ý nghĩ của người mẹ cũng phải trong sạch. Theo lời Phật dạy trong
kinh Báo Phụ Mẫu Trọng Ân cũng như theo sự nghiên cứu của các nhà khoa
học và tâm lý trên thế giới, ngay từ khi nằm trong bụng mẹ, trẻ đã hình
thành nhân cách sơ khai. Mọi sự tác động đến bào thai như ăn uống ngủ nghỉ
vận động, suy nghĩ đều có thể trực tiếp ảnh hưởng đến đứa bé. Vì thế trong
qúa trình mang thai, người mẹ làm gì cũng nên nhớ đến đứa con trong bụng

mình. Do đó người mẹ và cha phải cố gắng giữ năm điều nhân cách: Không
giết hại, không ăn cắp, không tà dâm, không nói láo, không dùng những chất
mê say.

Ba năm đầu đời: Trẻ được nuôi dạy bằng dòng sữa, lời hát ru của mẹ. Lời ru
không chỉ đưa trẻ vào giấc ngủ nhanh hơn bởi âm điệu du dương, trầm bổng
mà nó còn là dòng sữa mát, sưởi ấm tâm hồn trẻ. Trong lời ru, người mẹ,
người bà có thể giửi gấm vào đó những bài học về đạo lý làm người, cách
đối nhân xử thế, ý thức vượt khó, lòng bao dung, tinh thần yêu nước…

Khi trẻ lên bốn: Không chỉ ở tuổi này mà ngay từ lúc hai tuổi rưỡi, khi đã
chạy lon ton và tự xoay sở một mình, trẻ gặp phải những đều cấm đoán và
bắt đầu biết chống đối cha mẹ để khẳng định cá tính của mình. Tuy nhiên,
lúc này trẻ vẫn coi cha mẹ là những người kỳ diệu và nếu nhận thấy cha mẹ
không bằng lòng về mình, chúng sẽ cảm thấy mình hư và lo lắng sợ mất tình
thường của họ. Trước những phản ứng này, các bậc phụ huynh sau khi quở
trách hãy an ủi con, nói rõ cho chúng biết lý do phạt và nhắc lại rằng điều
này không có nghĩa là cha mẹ không thương con nữa. Bạn cần tránh những
câu nói theo kiểu: “Con làm cha mẹ điên đầu!” điều này khiến trẻ có ý nghĩ
mình là thủ phạm gây ra tất cả những chuyện rắc rối.

Từ năm tuổi: Vào tuổi này, đứa trẻ chỉ có một giấc mơ lớn nhanh hơn nữa.
Trẻ muốn được giống như cha mẹ mình, con trai thì thích trở thành đàn ông
như cha, còn con gái thì thích giống như mẹ. Lúc này, các bậc phụ huynh
phải là những tấm gương tốt bởi vì trẻ sẽ nhận thức và bắt chước những cách
ứng xủ của họ trong gia đình và ngoài xã hội.

Khoảng bẩy tổi: Đứa trẻ bắt đầu có khả năng suy nghĩ, nhận thức việc lành
xấu. Cha mẹ vẫn được chiêm ngưỡng nhưng ít được lý tưởng hóa hơn trước,
những câu hỏi và phê phán từ phía trẻ dành cho cha mẹ bắt đầu xuất hiện.

Lúc này, bạn nên lắng nghe những lý lẽ của chúng và cố gắng giải thích rõ.

Những Điều Cha Mẹ Nên Lưu Ý Về Trẻ Em Dưới Mười Tuổi:

Không chiều con quá mức. Nếu cha mẹ cho con ăn uống luôn mồm, cho tiền
tiêu vặt thoải mái, đáp ứng ngay mọi yêu cầu sẽ làm cho chúng quen lối
sống hưởng thụ, không chịu học tập, lao động. Sau này, nếu có bất kỳ khó
khăn nào xảy ra, trẻ rất dễ phạm pháp.

Không nên bỏ qua lỗi lầm của con. Khi con cái làm bất cứ việc gì sai trái,
cha mẹ biết nhưng lại lại biện hộ “nó còn nhỏ chưa biết gì”, hay “nó không
cố ý làm như vậy” thì rất nguy hiếm. Bởi vì nếu nhiều lần như vậy, bọn trẻ
sẽ nghĩ chúng được cha mẹ hậu thuẫn, có thể làm bất cứ việc gì ngay cả
những việc xấu. Thế nên, phải dậy con có thói quen chân thật sẵn sàng chấp
nhận lỗi lầm những khi làm điều gì sai trái.

Dạy trẻ học tính toán quá sớm cũng không tốt. Cha mẹ không căn cứ vào
khả năng tiếp thu của con, cố ép con học tính toán hay nhận biết con chữ qúa
sớm sẽ khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi vì phải chịu áp lực lớn. Nếu kéo dài như
vậy, trẻ sẽ nảy sanh tâm lý sợ sệt, chán học và ảnh hướng đến sức khỏe của
chúng.

Không cho trẻ chơi đồ chơi như súng, kiếm, hay chơi những trò chơi điện tử
bạo động, hoặc xem phim ảnh bạo động vì trẻ sẽ nhiễm tính cách bạo lực
trong hiện tại và tương lai.

Không cho trẻ mặc quần áo khác giới. Có một số cha mẹ luôn thích con
mình mặc quần áo khác giới, thậm chí cả việc để kiểu tóc nữa. Cha mẹ
không nhận thức được rằng làm như vậy trẻ sẽ không phân biệt được giới
tính của mình, lâu dần sẽ dẫn tới hiện tượng biến dạng giới tính, rồi sau có

thể gây nghiệp tà hạnh.

Thường dẫn trẻ đi chùa vào cuối tuần và vào những dịp lễ lớn để trẻ gần
người hiền bạn tốt, huân tập đức tính thuần lương đạo đức, và phát triển
cuộc sống tâm linh qua việc đọc kinh, niệm Phật bái sám.

Tuổi vị thành niên: Cha mẹ dường như thấy trẻ cứng đầu ưa tranh cãi, có
những hành vi thái qúa vì muốn tạo cá tính riêng hay muốn được tự do cá
nhân, thích bắt chước theo những ngôi sao điện ảnh, thể thao… Hãy thẳng
thắn lắng nghe, đối xử công bằng, dùng tình thương cảm thông và hiểu biết
để tạo mối quan hệ thân mật với chúng. Những biện pháp mạnh như ra lệnh,
cưỡng chế, hay trừng phạt chỉ mang lại hiệu quả nhất thời hoạc phản tác
dụng. Trẻ sẽ phản ứng quyết liệt, bất cần và trở nên khó dạy bảo.

Những Điều Cha Mẹ Nên Lưu Ý:

Hãy can đảm chấp nhận con mình xấu và sai, chớ tự lừa dối và an ủi rằng
con mình chỉ bị bạn bè lôi kéo…, để răn nhắc con cái tránh tái phạm.

Tránh so sánh với con rằng bằng tuổi con, ngày xưa cha mẹ đã thế này, thế
kia… Thời của cha mẹ thiếu thốn đủ thứ mà vẫn học giỏi, còn con chỉ biết
ăn, học mà vẫn không ra gì. Lối so sánh này khó giúp trẻ nhận ra khuyết
điếm của mình.

Nếu có nói oan cho con, hãy can đám nhìn nhận. Trẻ rất ức hể khi bị cha mẹ
nói oan.

Tránh khởi tâm giận dữ hấp tấp la mắng đánh đòn mà không điều tra mọi
việc rõ ràng, vì trẻ em khó lòng nhận thức lỗi lầm cá nhân cũng như tình
thương của cha mẹ. Sau này khi lớn lên trẻ có thể sẽ huân tập tính bạo động

khi gặp những chuyện bất bình xung đột.

Chớ coi chuyện chỉ có ăn và học của con là một việc đơn giản, dễ thực hiện.

Hãy quan tâm đến bạn bè của con, chớ cấm con không chơi với nhiều bạn,
khiến con cảm thấy buồn tủi vì dường như bị cô lập.

Hạn chế việc dùng điện thoại di động hay “pager” để kiếm soát con cái từ xa
vì chúng sẽ cảm thấy luôn bị trói buộc dò xét, mà không có một không gian
tự do.

Hãy lắng nghe con, cố gắng phát triển kỹ năng gợi mở, tránh áp đặt, tra hỏi.

Dạy con với tình thương đi đôi với sự cám thông và hiểu biết thì con cái mới
dám bộc lộ hết tâm tình riêng tư.

Hãy kiên nhẫn trong những lúc con cái chưa hiểu hay đồng ý với mình.

Nên dành thời gian quan tâm đến con cái dù bận rộn trong công việc làm ăn
buôn bán, bằng không con cái sẽ cảm thấy lạc long bơ vơ, rồi theo bạn bỏ
nhà đi chơi rong.

Không nên dạy trẻ đánh đập thú vật, phá hủy môi trường thiên nhiên.
Khuyến thích trẻ ăn chay để trưởng dưỡng lòng từ bi, tránh huân tập nghiệp
giết hại loài vật, và tránh bị những chứng bệnh dị ứng sau này. Thật ra, cơ
thể của trẻ em dưới mười tuổi hầu như không thích hợp với việc ăn thịt, mà
chỉ thích hợp với rau quả trái cây tươi. Vì vậy, nếu trẻ thích ăn chay thì nên
nấu những món đồ chay có đầy đủ chất dinh dưỡng giúp trẻ phát triển cơ
thể. Theo các nhà dinh dưỡng học, rau quả trái cây chứa đầu đủ các chất
dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Ngoài ra, nên hướng dẫn trẻ vào các hoạt

động thể dục thể thao lành mạnh để tăng cường sức khỏe. Chính cha mẹ phải
tránh tạo nhiệp giết hại loài vật hay có những hành vi bạo động. Tuyệt đối
không dùng đòn roi để dạy con. Có một số người thay vì dùng lý lẽ thuyết
phục con mà lại chửi mắng, dùng roi vọt, thậm chí đuổi con đi. Họ cho rằng
“thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi.” Nhưng, thực tế thì không
phải như vậy. Trẻ sẽ càng hận thù cha mẹ, sẽ tìm sự an ủi ngoài xã hội và
như thế nguy hiểm hơn nhiều. Ngoài ra, cha mẹ, có thể bị tội vạ “hành hạ
con cái” trước pháp luật. Do đó, phải dùng sự kiên nhẫn và tình thương đầy
sự hiểu biết mà dạy con.

Trẻ ăn cắp do nhiều nguyên nhân nhưng không ý thức đó là làm việc xấu, do
thiếu thốn hay muốn tỏ ra mình nhanh nhẹn hơn bạn bè. Một số đứa chỉ vì
muốn cha mẹ quan tâm đến mình nên đã lấy trộm. Ăn cắp không phải là một
tật bẩm sinh của các em, trì khi thần kinh trẻ có vấn đề. Các bậc phụ huynh
không nên đánh đập hay làm nhục con mà hãy tìm hiểu nguyên nhân, sau đó
giải thích cặn kẽ những nguy hại của hành vi này và răn nhắc chúng tránh tái
phạm. Điều quan trọng nữa là hãy làm gương cho con qua sự làm việc và
làm ăn buôn bán chân thật.

Không nên la rầy khi con hỏi về những chuyện khó nói. Càng từ chối giải
thích thì càng kích thích tình hiếu kỳ của chúng. Nên hướng con vào những
thú vui lành mạnh như chơi thể thao, gia nhập câu lạc bộ các đoàn thể thanh
thiếu niên, như thế sẽ chuyển hướng mối quan tâm về tình dục. Bản thân cha
mẹ phải là người gương mẫu, nên tránh những hành vi lãng mạn trước mặt
con cái, nhất là khi chúng đã lớn và có ít nhiều nhận thức về vấn đề. Một số
phụ huynh khi thấy con đến tuổi dậy thì thưòng cấm đoán giao tiếp với bạn
khác phái. Điều này càng làm cho trẻ có cảm giác bị coi thường, dễ trở nên
nổi loạn. Bạn hãy giải thích cặn kẽ với con rằng trong các buổi tiệc khuya,
không được uống bia, rượu; chỉ đi chơi khi có bạn bè đông đủ; không đón
tiếp bạn khác phái khi cha mẹ vắng nhà. Trẻ vị thành niên trở nên lặng lẽ,

không cởi mở với gia đình, hoài nghi với người lớn là do cha mẹ không
gương mẫu trước mặt con cái. Đa số trẻ thích chia sẻ “bí mật” của mình với
bạn bè hơn là với cha mẹ. Có em đã tự hại mình vì phát hiện cha mẹ không
tốt như em nghĩ.

Nói dối là một phản ứng của trẻ đối với sự dậy dỗ khó khăn của cha mẹ. Trẻ
chỉ thật thà với những nguời nó tin cậy. Bởi vậy phụ huynh không nên nóng
vội mà phải tìm nguyên nhân để có thái độ giáo dục hợp lý.

Trẻ em dưới 5 tuổi nói dối một cách vô ý thức vì chúng chưa hiểu rõ những
điều chúng nói, không phân biệt được đúng sai. Bởi vậy trẻ thường nói theo
trí tưởng tượng hay giấc mơ của mình. Cha mẹ phải phân tích cho chúng
hiểu rằng nói thật mới được mọi người tin cậy, yêu mến.

Khi trẻ ý thức được hành vi dối trá của mình thì bạn phải tìm hiểu tại sao
chúng làm như vậy. Trường hợp trẻ sợ bị trừng phạt, quở mắng vì đã làm bể
chén bát, đồ đạc thì bạn phải khuyến khích co nhận lỗi và phải độ lượng với
con, giúp chúng tránh lặp lại sai phạm.

Nếu trẻ vì thích khoe khoang thì bạn phải tìm hiểu nguyên nhân khiến trẻ có
tư tưởng đó. Nếu trẻ cảm thấy bị thua thiệt, thấp kém bạn bè thì bạn cần
nghiêm khắc và tạo cơ hội cho chúng làm được những điều tốt.

Tránh dùng lời giả dối để dỗ dành con. Một số người thuờng dỗ con bằng
những lời lẽ không đúng sự thật khi chúng quấy nhiễu. Lâu dần, trẻ sẽ mất
niềm tin đối với cha mẹ, hay hoài nghi, không tin tưởng những nguời xung
quanh. Thậm chí trẻ còn nhiễm tính nói dối. Vì vậy ngay lúc con cái còn
nhỏ, cha mẹ phải dạy chúng đức tánh thật thà ngay thẳng.

Theo các nhà tâm lý, lý do đầu tiên khiến nhiều thiếu niên sa vào con đường

nghiện thuóc lá, rượu hay ma túy là các em muốn hội nhập, muốn được bạn
bè chấp nhận, được làm thành viên của nhóm bạn và được yêu thích. Trẻ rất
sợ bị bạn bè xa lánh, không chơi cùng.

Lý dó thứ hai là các em cám thấy mình trưởng thành, không còn nhỏ nữa.
Nhiều thiếu niên xem việc xử dụng ma túy, uống rượu hay hút thuốc lá là
điều kiện cần yếu, là ngưỡng cửa mà các em bắt buộc bước qua để tiến vào
thế giới người lớn. Nếu không các em sẽ mãi mãi là trẻ con.

Lý do thứ ba là sự buồn chán và cám giác trống trải như ông bà ta thường
nói “nhàn cư vi bất thiện.” Ngoài ra, một số em lại muốn phản kháng, muốn
chống đối, muốn thử những thứ bị cha em hoặc nhà trường cấm đoán. Một
số ít em lại tò mò, muốn biết cám giác khi “phê” hay lúc “say xỉn” như thế
nào.

Lý do thứ tư là trẻ em có thể bị nghiện rượu hay thuốc lá vì bắt chước cha
mẹ. Thật vậy, nếu cha mẹ cờ bạc rượu chè thì chắc chắn con cái sẽ bị nhiễm
tính xấu đó dễ dàng. Vì vậy, cha mẹ phải dạy con bằng thân giáo trước hết.
Ngoài ra còn những nguyên nhân khách quan là sự gia tăng của các tệ nạn xã
hội, sự thiếu quan tâm của gia đình.

Sau Đây Là Những Lời Khuyên Của Hiệp Hội Y Khoa Mỹ Dành Cho Cha
Mẹ:

Tổ chức lễ tết không rượu.

Đảm bảo trong thực đơn những bữa tiệc có con cái tham dự không có rượu.

Nói cho con biết về những nguy hiểm, tác hại mà rượu gây ra.

Giúp con tránh mọi áp lực, rủ rê uống rượu bia hút chích từ phía bạn bè.

Không coi say rượu như một chuyện hài hước hay đáng chú ý và khích lệ.

Nói chuyện với con và chủ động tham gia vào đời sống của chúng. Tìm hiểu
xem con cái làm gì trong thời gian rảnh rỗi, rồi khuyến khích con cái phát
triển năng khiếu và ý thích cá nhân như viết lách, tô vẽ, chơi thể thao, sang
tạo vật dụng, đọc tụng kinh điến và hành trì theo Phật pháp.

Đối với trẻ mạnh dạn, sống hướng ngoại: Vừa khỏi nghĩ điều gì, nó liền nói
ngay nên nói rất nhiều. Chớ ngắt lời, vì trẻ sẽ bị cụt hứng. Hãy khuyến khích
trẻ nói tiếp cho đến khi chấm dứt câu chuyện. Trẻ hướng ngoại có thể hay
nói dối, bịa chuyện với bạn bè. Thực ra, nó không cố tình gạt ai cả mà chỉ
muốn được mọi người chú ý. Hãy nói riêng với trẻ về tầm quan trọng của
tính trung thực. Hãy khuyến khích trẻ gia nhập những đoàn thể thanh thiểu
niên sinh hoạt lành mạnh như Gia Đình Phật Tử chẳng hạn, hay làm việc
chung với các hội đoàn thiện nguyện để luyện đức tánh tháo vát, giúp người.

Đối với trẻ trầm tĩnh, thích hướng nội: Hãy nói với thầy cô về tính cách con
bạn để họ có biện pháp giúp đỡ, làm cho trẻ không bị lu mờ bơi những học
sinh mạnh dạn khác. Muốn hỏi bất cứ một điều gì, bạn đừng nên nôn nóng,
tra hỏi dồn dập. Làm vậy, trẻ sẽ lúng túng và im lặng, hãy tôn trọng sự chậm
chạp của con và đừng ngắt lời khi nó nói. Cha mẹ nên tôn trọng các mối
quan hệ xã hội của con. Trẻ hướng nội thường ít bạn, cách tốt nhất là bạn
nên thu xếp cho trẻ và bạn thân của nó tham dự những hoạt động mà chúng
yêu thích, bỏ qua những buổi tiệc đông khách. Những đứa trẻ này có khuynh
hướng nghiêng về cuộc sống tâm linh. Vì vậy, nên dẫn con đến Chùa, gần
gũi chư tăng để được hướng dẫn tu học Phât Pháp. Đừng sợ con mình sau
này sẽ đi tu, mà nên mừng rằng nếu được gần gũi Tam Bảo, cuộc sống tâm
linh của trẻ sẽ phát triển lành mạnh đi đôi với cuộc sống vật chất. Điều này

giúp trẻ dễ dàng trở nên người lương thiện, hiền lành mẫu mực hơn những
đứa trẻ chỉ thích chơi đùa.

Ngoài ra, nếu cha mẹ là những Phật tử gương mẫu, thường ở nhà hay đến
Chùa tu tập, biết giữ năm giới cấm căn bản, ăn chay niệm Phật bái sám, thì
con cái dễ dàng huân tập theo những đức tánh tốt qua việc quan sát cử chỉ
hành vi đạo đức cũng như lắng nghe những lời tụng kinh niệm Phật của cha
mẹ. Điều tốt hơn nữa là cha mẹ ở nhà nên mở các băng thuyết giảng của quý
Thầy để mình vừa nghe và con cái cũng được nghe. Nếu chúng không nghe
rành tiếng Việt, hãy cố gắng chuyển dịch và giải thích cho chúng thì từ từ
chúng sẽ thấm nhập Phật pháp. Hoặc vào mỗi buổi cơm tối họp mặt gia
đình, cha mẹ có thể đọc cho con cái nghe những mẫu chuyện Phật pháp như
tiền thân của đức Phật chẳng hạn. Dần dà những câu chuyện đó sẽ thâm
nhập vào tâm tư của chúng và sẽ ảnh hưởng tích cực trong tương lai.

Tu Viện Vạn Phật Đảnh,
Tỳ kheo Thích Hằng Đạt
Mùa Thu, 2003