Truyền thuyết về Tỳ Hưu

Truyền thuyết về Tỳ Hưu –
Con vật linh thiêng
Gần đây giới sành chơi thường sắm cho mình một con Tỳ Hưu để mang
trên người hoặc đặt trong nhà. Tỳ Hưu có thể được làm nhẫn đeo tay, mặt
dây hoặc để trong người với mong muốn mang lại may mắn và lợi lộc.
Hoặc đặt trong nhà để tránh tà khí và sinh lợi. Thế nhưng Tỳ Hưu là gì? Và
tác dụng của nó ra sao thì chắc ít người biết được.
Tỳ Hưu hai sừng thời xưa
I. Nguồn gốc của Tỳ Hưu
Truyền thuyết về Tỳ Hưu được xuất phát từ chin loại con của Rồng. Rồng
sinh ra chín con, là chín loài thần thú nhưng không phải là rồng. Chín loài
ấy, có 2 thuyết khác nhau, với thứ tự cũng khác nhau:
Thuyết 1: Tỳ hưu – Nhai xế – Trào phong – Bồ lao – Toan nghê – Bí hí –
Bệ ngạn – Phụ hí – Si vẫn.
Thuyết 2: Bí hí – Si vẫn – Bồ lao – Bệ ngạn – Thao thiết – Công phúc –
Nhai xế – Toan nghê – Tiêu đồ
Đặc điểm của các loài này được cho là như sau:
1. Tỳ Hưu (Tu Lỳ): Tỳ Hưu đầu như Kỳ Lân, có một sừng, thân của gấu,
có cánh trên lưng. Tỳ Hưu một sừng là giống cực kỳ hung dữ, chuyên cắn
hút tinh huyết của các loài yêu quái, ma quỷ nên còn gọi là con Tịch Tà.
Loại Tỳ Hưu hai sừng là loài chuyên hút vàng bạc, châu báu trong trời đất
nên được cho là con vật giữ tài lộc hay còn gọi là Thiên Lộc. Khi đó Tỳ
Hưu có đặc điểm miệng to, ngực to, mông to nhưng không có hậu môn (chỉ
để hút vào mà không làm mất đi cái gì). Nếu thỉnh một cặp Tỳ Hưu thì con
cái là Tỳ, con đực là Hưu.
Tu Lỳ là kiện tác của Tỳ Hưu, với tư thế cuộn tròn, lưỡi cong, răng sắc đón
lộc và giữ của. Khi mua Tỳ Hưu rất dễ bị nhầm thành Chó Trời , không hề
có tác dụng tốt cho gia chủ.
Tỳ Hưu cũng có đặc điểm là thích âm nhạc, có tài thẩm âm. Vì thế nên Tỳ
Hưu thường được khắc trên đầu cây đàn hồ cầm, nguyệt cầm, tì bà.
2. Nhai Xế (Nhai tí): loài mình rồng, đầu chó sói, cương liệt hung dữ, khát

máu hiếu sát, thích chém giết chiến trận. Vì thế Nhai Xế được khắc ở thân
vũ khí: ngậm lưỡi phủ, lưỡi gươm đao, trên vỏ gươm, chuôi cầm khí giới
để thêm phần sát khí.
3. Trào Phong: có thân phượng, có thể hóa thành chim, đặc điểm thích sự
nguy hiểm, nhìn ra vọng rộng. Do đó Trào Phong được tạc ngồi trên nóc
nhà, đầu mái nhà nhìn về phía xa.
4. Bồ Lao: thích tiếng động lớn, âm thanh vang dội, vì thế quai chuông
khắc hình Bồ Lao hai đầu quay ra hai bên ôm chặt quả chuông.
5. Toan Nghê: hình thù giống sư tử, thích khói lửa, mùi thơm, nuốt khói
phun sương. Do đó Toan Nghê được khắc trên các lư hương, đỉnh trầm,
ngồi trầm mặc trên đỉnh hay bám hai bên.
6. Bí Hí còn gọi là Quy Phu: giống con rùa, thích mang nặng, có thể cõng
được tam sơn ngũ nhạc không bao giờ mỏi. Vì thế Bí Hí cõng bia, trụ đá,
nhiều người nhầm với rùa.
7. Bệ Ngạn (Bệ hãn) còn gọi là Hiến chương: như con hổ, thích nghe
phán xử, phân định; vì thế Bệ Ngạn được tạc ở công đường, nhà ngục,
trên các tấm biển công đường.
8. Phụ Hí: mình dài giống rồng, thích văn chương thanh nhã, lời văn hay
chữ tốt. Vì thế Phụ hí tạc trên đỉnh hoặc hai bên thân bia đá.
9. Si Vẫn (Li vẫn, Si vĩ): miệng trơn họng to, rất thích nuốt các vật lớn, lại
có thể phun nước làm mưa. Vì thế Si Vẫn được tạc trên nóc nhà để phòng
hỏa hoạn, khác với Trào Phong là đầu quay vào trong, nuốt lấy xà nhà
hoặc bờ nóc.
10. Thao Thiết: thích ăn uống, càng nhiều đồ ăn càng tốt. Vì thế được
khắc trên các vạc lớn, lại tượng trưng cho việc thu lấy tài lộc giống Tì Hưu.
11. Công Phúc (Bát phúc, Bát hạ): thích nước, nên được khắc tạc ở
chân cầu, đê đập, cống nước để canh giữ.
12. Tiêu Đồ (Thúc đồ, Phô thủ): đầu giống sư tử, thích sự kín đáo yên
tĩnh. Vì thế được tạc ngoài cửa, ngụ ý giữ yên cho ngôi nhà. Đầu Phô Thủ
ngậm thêm cái vòng để khách đến dùng nó mà gõ.

II. Tương Truyền về Tỳ Hưu
Tương truyền, thời vua Minh Thái Tổ khi lập nghiệp gặp lúc ngân khố cạn
kiệt, vua rất lo lắng. Trong giấc mơ vàng, vua thấy có con vật đầu lân mình
to, chân to lại có sừng trên đầu xuất hiện ở khu vực phía trước cung điện
nuốt nhanh những thỏi vàng ròng sáng chói mang vào trong cung vua.
Theo thầy phong thủy tính toán, khu vực xuất hiện con vật ấy là cung tài và
đất ấy là đất linh, như vậy, theo đó giấc mơ đã ứng với việc trời đất muốn
giúp nhà vua lập nghiệp lớn. Sau đó vua Minh Thái Tổ cho xây một cổng
thành to trên trục Bắc Nam, đường dẫn vào Tử Cấm thành, ngay tại cung
tài ấy.
Con linh vật ấy có mặt giống con lân đực nhưng lại có râu, mình to, mông
to như mông bò, đuôi dài, có chùm lông đuôi rậm. Con vật này không ăn
thức ăn bình thường mà chỉ ăn vàng, bạc, đặc biệt nó không có hậu môn,
do vậy vàng bạc nó ăn vào không bị thoát đi đâu, cho dù no căng bụng.
Sau khi có linh vật ấy, ngân khố nhà Minh ngày càng đầy.Sau đó, vua cho
tạc tượng con linh vật trên bằng ngọc phỉ thúy và đặt trên lầu cao của khu
“Tài môn”. Từ đấy, nhà Minh ngày càng mở rộng địa giới và trở thành triều
đại giàu có.
Khi nhà Mãn Thanh lên ngôi vua, họ vẫn rất tin vào sự mầu nhiệm của con
vật linh kia và đặt tên cho nó là con Kỳ Hưu hay cũng gọi là Tỳ Hưu. Nhà
Thanh cho tạc nhiều tượng con Tỳ Hưu đặt tại cung vua và hoàng hậu.
Các cung công chúa, hoàng tử đều không được đặt con Tỳ Hưu. Các quan
càng không được dùng cho nhà mình, bởi quan không được giàu hơn vua.
Thời ấy, ai dùng thứ gì giống vua dùng là phạm thượng. Nhưng với sự linh
nghiệm của con vật này khiến các quan lại lén lút tạc tượng con Tỳ Hưu
đặt trong phòng kín, ngay cung tài nhà mình để “dẫn tiền vào nhà”.
Muốn tạc tượng phải gọi thợ điêu khắc và thế là thợ điêu khắc cũng tự tạc
cho mình một con để trong buồng kín, cầu tài. Cứ thế, các đời sau, con,
cháu thợ khắc ngọc cũng biết sự linh nghiệm ấy mà tạc tượng Tỳ Hưu để
trong nhà, cầu may.

Tại sao Tỳ Hưu tạc bằng các loại đá quý tự nhiên thì mới linh? Người
Trung Quốc quan niệm rằng chữ Vương có một dấu chấm (.) thành chữ
Ngọc, nghĩa là ai dùng ngọc là người vương giả, giàu sang. Do vậy phải
tạc bằng ngọc quý thì mới linh nghiệm mà ngọc tự nhiên thì mới quý.
Truyền thuyết về loài Tỳ Hưu
Liên quan tới con vật linh thiêng Tỳ Hưu có nhiều truyền thuyết đáng để ta
phải lưu ý. Nó có thể làm mất một triều đại hoặc làm bại một gia đình.
III. Chuyện Tỳ Hưu với Hoà Thân
Thiếu thời nhà Hòa Thân rất nghèo, nghèo đến nỗi không có đủ 10 lượng
bạc nộp cho quan để xin nhận lại chức quan nhỏ của cha truyền lại. Nhờ
ông Liêm (sau này là cha vợ) cho 10 lạng bạc mà Hòa Thân có cơ hội
bước vào quan trường. Thời vua Càn Long, Hòa Thân là nhân vật “dưới
một người trên triệu triệu người”. Ngân khố nhà vua ngày càng vơi mà nhà
Hòa Thân ngày càng giàu với câu nói nổ tiếng “Những gì nhà vua có thì
Hoà Thân có, còn những gì Hoà Thân có thì vua chưa chắc đã có”.
Đến khi Hòa Thân bị giết quan quân đã tá hỏa khi thấy tài sản Hòa Thân bị
tịch thu nhiều gấp 10 lần ngân khố nhà vua đang có. Hòa Thân có 2 vật
trấn trạch được cất giấu trong hòn giả sơn trước nhà đó là con Tỳ Hưu và
chữ Phúc do chính vua Khang Hy viết tặng bà nội, nhân ngày mừng
thượng thọ. Khi đập vỡ hòn giả sơn, các quan mới phát hiện trong núi đá
ấy có con Tỳ Hưu, mà con Tỳ Hưu của Hòa Thân to hơn Tỳ Hưu của vua.
Ngọc để tạc con Tỳ Hưu của Hoà Thân là ngọc phỉ thúy xanh lý mát rượi,
trong khi vua chỉ dám tạc bằng bạch ngọc. Bụng và mông con Tỳ Hưu của
Hòa Thân to hơn bụng, mông con Tỳ Hưu của vua và như thế khiến Hòa
Thân nhiều vàng bạc hơn vua.
Sau khi tịch thu con Tỳ Hưu, nhà vua không thể tịch thu chữ “Phúc” kia
được bởi chữ Phúc đã được gắn chết vào đá hồng ngọc; nếu đập đá ra lấy
chữ thì đá sẽ vỡ, như thế thì phúc tan. Mà chữ thì do vua Khang Hy viết
nên không ai dám phạm thượng. Thế là đành để “Phúc” lại cho nhà Hòa
Thân, có lẽ vì thế nên dù phạm nhiều tội tày đình nhưng Hòa Thân chỉ chết

một mình, thay vì phải bị tru di tam tộc.
Chuyện Tỳ Hưu với nhà Thanh
Trước khi quân đội nhà Thanh nhập quan ải tiến chiếm giang sơn Đại Minh
(hồi đó còn là Mãn Châu – tộc Nữ Chân dòng Đại Kim) đã nghiên cứu rất
kĩ về văn hóa, phong thủy, biết rằng nhà Đại Minh long mạch đế vương còn
thịnh lắm, nếu không phá được phong thủy của Bắc Kinh thì không thể nào
chiếm chọn Trung Nguyên được, mà có chiếm được cũng không thể giữ
được vì Trung Nguyên rộng lớn, Mãn Châu sẽ nhanh chóng bị nuốt chửng
và bị đồng hóa. Trong truyền thuyết, Lưu Bá Ôn đã từng để lại lời dặn cho
nhà Minh rằng muốn Đại Minh trường tồn thì phải giữ gìn đặt con Tỳ Hưu
trên lầu thành Đức Thắng Môn, mặt ngoảnh về phía Vạn Lý trường thành
để trấn áp dân Hung Nô, dân Nữ Chân. Chừng nào mặt Tỳ Hưu còn
ngoảnh về phương ấy thì Đại Minh còn.
Mãn Châu biết được truyền thuyết ấy, biết được Sùng Chinh rất tin tưởng
vào con Tỳ Hưu này, nên nghĩ ra 1 kế, cho 1 đại sư về phong thủy của
mình, lập kế chiếm được lòng tin tưởng của Sùng Chinh, sau đó mới xui
Sùng Chinh xoay lại con Tỳ Hưu vào, hướng về nội đô. Vận khí nhà Minh
đã hết , Sùng Chinh đã nghe lời xui khiến, và giặc giã nổi lên khắp nơi, đầu
tiên là Sấm Vương Lý Tự Thành (cũng là 1 anh hùng áo vải), và sau đó là
sự cố Ngô Tam Quế mở ải Sơn Hải Quan, dẫn quân Thanh nhập quan ải.
Nhà Minh tuyệt diệt, Sùng Chinh phải tự tay chém Trường Bình công chúa
rồi treo cổ tự vẫn.
IV. Tỳ Hưu có tác dụng gì trong phong thủy
Theo kinh nghiệm hàng ngàn năm của các đại sư phong thủy Trung quốc,
Tỳ Hưu là một loại mãnh thú hung mãnh ,nhưng lại là một loại mãnh thú
mang ý nghĩa tốt lành.
Vật liệu tạo hình con Tỳ Hưu này rất nhiều : Làm bằng gỗ, làm bằng đá,
làm bằng ngọc, làm bằng sứ, làm bằng đồng…Về hình dáng Tỳ Hưu hiện
đang lưu hành từ trước đến nay, vẫn là loại Tỳ Hưu trên đầu có một cái
sừng, có bờm, có một số con có hai cánh, lông đuôi có tua. Tỳ Hưu còn có

tên gọi khác là Thiên Lộc.
Nếu có dịp ta đi du lịch đến Bắc Kinh, ta sẽ thấy các cửa hàng lớn đều bày
bán Tỳ Hưu với đũ vóc dáng và chủng loại, từ con nhỏ xíu như ngón tay
cái, đến con lớn có chiều cao trên 0,3 mét.Con Tỳ Hưu ở xứ sỡ này rất