Giáo án sinh học 9 Môi trường và các nhân tố sinh thái

SINH VẬT VÀ MÔI
TRƯỜNG
CHƯƠNG I :SINH VẬT VÀ MÔI
TRƯỜNG
Tiết 41.
MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ
SINH THÁI


Thú dữ Độ ẩm

Ánh sáng Nhiệt độ
Thức ăn Mưa
Thỏ rừng
Môi trường sống là gì?
Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả
những gì bao quanh sinh vật.

Quan sát hình 41.1:
Hãy cho biết có mấy loại môi trường sống chủ yếu ?

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I. Môi trường sống của sinh vật
- Môi trường là nơi sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh
vật
2
3
STT Tên sinh vật Môi trường
sống
1

Giun đất
2
Cá chép
3
Chim vẹt
4
Sán dây
5
Cây tre
6
Con ngựa
Trong đất
Nước
Đất – không khí
Ruột người và
động vật
Đất – không khí
Trên mặt đất

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I. Môi trường sống của sinh vật
- Môi trường là nơi sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh
vật
-
Có 4 loại môi trường chủ yếu
+ Môi trường mặt đất – không khí
+ Môi trường nước
+ Môi trường trong đất
+ Môi trường sinh vật

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I. Môi trường sống của sinh vật
MƯA
Mặt trời
Ánh sáng , nước , không khí , nhiệt dộ , đất , sâu hại lúa
…

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I. Môi trường sống của sinh vật
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường
Nhân tố sinh thái là gì?
-
Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh
vật
Có thể chia ra thành mấy nhóm nhân tố sinh thái?
-
Có 2 nhóm nhân tố sinh thái
+ Nhân tố sinh thái vô sinh
+ Nhân tố sinh thái hữu sinh
. Nhân tố sinh thái con người
. Nhân tố sinh thái các sinh vật khác

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường
Nhân tố vô sinh
Nhân tố hữu sinh
Nhân tố con người Nhân tố các sinh vật
khác

Ánh sáng

Nhiệt độ
Nước
Đất
Độ ẩm
Gió
Trồng cây
Chăn nuôi
Chặt phá rừng
Đốt rừng
Cải tạo đất
Động vật
Thực vật
Nấm
Vi sinh vật

Hãy quan sát một số hoạt động của con người tác động đến môi
trường
Rác thải sinh hoạt

Chặt, đốt rừng

Trồng cây gây rừng

Tham gia quýet dọn đường phố

Một số hình ảnh nhân tố sinh
thái ảnh hưởng tới sinh vật
Nấm ký sinh trên
carot
VI SINH VẬT KÍ SINH TRÊN

QUẢ BƯỞI
Bọ cánh cứng phá
hại TV

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường
- Trong một ngày cường độ ánh sáng mặt trời chiếu
trên mặt đất tăng dần từ sáng tới trưa và sau đó
giảm dần vào buổi chiều cho đến tối.
- Ở nước ta, độ dài ngày thay đổi theo mùa: mùa
hè ngày dài đêm ngắn, mùa đông ngày ngắn đêm
dài.
Qua bài tập em có nhận xét gì về sự thay đổi của các nhân tố sinh
thái trên?
-
Trong một năm nhiệt độ thay đổi theo mùa:
+ Mùa xuân: ấm áp
+ Mùa hè: nóng
+ Mùa thu: mát mẻ
+ Mùa đông : lạnh

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I. Môi trường sống của sinh vật
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường
-
Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh
vật
-
Có 2 nhóm nhân tố sinh thái
+ Nhân tố sinh thái vô sinh

+ Nhân tố sinh thái hữu sinh
. Nhân tố sinh thái con người
. Nhân tố sinh thái các sinh vật khác
- Các nhân tố sinh thái thay đổi theo từng môi trường và thời gian

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
III. Giới hạn sinh thái

- Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào ?
- Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất ?
- Tại sao dưới 5
o
C và trên 42
o
C thì cá rô phi sẽ chết ?
5
0
C
Điểm gây chết
42
0
C
Điểm cực thuận
Giới hạn chịu đựng
Hình 41.2 Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt
Nam
Khoảng thuận lợi

t
0

C
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
30
0
C
Điểm gây chết
Quan sát hình vẽ và cho biết :

Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
III. Giới hạn sinh thái
Giới hạn sinh thái là gì?
-
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với
một nhân tố sinh thái nhất định
Ví dụ : giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam từ 5 – 42 độ C

C©y m¾m biÓn sèng vµ ph¸t
triÓn trong giíi h¹n ®é mÆn
tõ 0,36% - 0,5% NaCl.
C©y th«ng ®u«i ngùa kh«ng
sèng ® îc n¬i cã nång ®é
muèi trªn 0,4%.

BAØI TAÄP
Giới hạn về nhiệt độ của cá rô phi và cá chép ở Việt
Nam:
-
Cá rô phi: 5,6
0

C _ 42
0
C
-
Cá chép: 2
0
C _ 44
0
C
Loài nào phân bố rộng hơn?
=> Cá chép có giới hạn về nhiệt độ rộng hơn nên có
vùng phân bố rộng hơn

Biết được ảnh hưởng của các nhân tố
sinh thái và giới hạn sinh thái trong sản
xuất nông nghiệp nên cần gieo trồng
đúng thời vụ , trồng các loại cây phù hợp
với khí hậu và đất đai

Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Môi trường sống của sinh vật là:
Là nơi sinh sống của sinh vật.
Là tất cả những gì bao quanh sinh vật.
Là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả
những gì bao quanh sinh vật.
A
B
C
SAI

SAI
ĐÚNG

Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 2: Dãy các nhân tố nào sau đây là các nhân tố hữu
sinh?
Rắn hổ mang, áp suất không khí, cây gỗ, gỗ mục.
Cây cỏ, thảm thực vật, hổ, cây rêu, đất
Cây cỏ, thảm thực vật, hổ, cây rêu, vi rút
A
B
C
ĐÚNG
SAI
SAI

Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 3: Giới hạn sinh thái là:
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với
nhân tố sinh thái nhất định.
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối
với 1 nhân tố sinh thái nhất định.
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối
với các nhân tố sinh thái nhất định.
A
B
C
KHÔNG

ĐÚNG
CHƯA
ĐÚNG
ĐÚNG

Hướng dẫn về nhà :
-
Học thuộc bài
-
Đọc trước bài ảnh hưởng của ánh sáng lên đời
sống sinh vật.
-
Làm bài tập : 1, 2 , 3, 4 (Tr 121 – Sgk )