Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện nghi lộc, tỉnh nghệ an
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.45 MB, 109 trang )
LỜI CAM ĐOAN
Bản luận văn thạc sỹ “Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm
cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An” được
thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Lê Thị Anh Vân, là đề tài nghiên cứu
riêng của tôi.
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.
Hà Nội, ngày
tháng
Học viên
Lê Thùy Minh
năm 2017
LỜI CẢM ƠN
Với lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc em xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành
tới Ban giám hiệu nhà trường, viện đào tạo sau đại học, các thầy, cô trong nhà
trường, đặc biệt là các thầy, cô Khoa khoa học quản lý những người đã dạy bảo,
quan tâm, hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình trong suốt q trình em học tập và
hồn thành viết luận văn.
Em xin cảm ơn Phó giáo sư – Tiến sĩ Lê Thị Anh Vân người cô đáng kin
́ h đã
hế t lòng giú p đỡ, dạy bảo, hướng dẫn, đô ̣ng viên và ta ̣o mo ̣i điề u kiê ̣n thuâ ̣n lơ ̣i cho
em trong quá trình em viết và hoàn thành luâ ̣n văn tố t nghiê ̣p.
Xin chân thành cảm ơn các thầ y , cô trong hô ̣i đồ ng chấ m luâ ̣n văn đã cho em
những đóng góp quý báu để hoàn chỉnh luận văn này.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các cán bộ tại Phòng Lao động –
Thương binh và Xã hội huyện Nghi Lộc, Ngân hàng CSXH huyện Nghi Lộc đã tạo
điều kiện giúp đỡ thu thập số liệu và cung cấp những tài liệu quý báu, những ý kiến
quan trọng trong quá trình em nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc với gia đình người thân và bạn bè đã luôn bên
cạnh, động viên, giúp sức để em có thể học tập và hồn thành luận văn tốt nghiệp.
Tuy nhiên, dù đã có nhiều cố gắng nỗ lực để hoàn thiện song luận văn vẫn
khơng thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp quý báu
của thầy cơ, đồng nghiệp và các bạn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày
tháng
Ngƣời thực hiện
Lê Thùy Minh
năm 2017
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
TĨM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................ i
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH
HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG BỊ THU HỒI ĐẤT
DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN...........................................................................9
1.1. Chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án .....9
1.1.1. Lao động bị thu hồi đất dự án ....................................................................9
1.1.2. Chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án ......11
1.2. Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị
thu hồi đất dự án..................................................................................................14
1.2.1. Khái niệm tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao
động bị thu hồi đất dự án ...................................................................................14
1.2.2. Mục tiêu của tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho
lao động bị thu hồi đất dự án .............................................................................15
1.2.3. Nội dung của tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho
người lao động bị thu hồi đất dự án ...................................................................15
1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án ........................................................23
CHƢƠNG 2 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH
SÁCH HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG BỊ THU HỒI
ĐẤT DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN ..........27
2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội huyện Nghi Lộc,
tỉnh Nghệ An ........................................................................................................27
2.2. Chính sách giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa
bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An............................................................................30
2.2.1. Nhu cầu hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động sau khi bị thu hồi đất dự
án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An ........................................................30
2.2.2 Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị
thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc giai đoạn 2013 – 2016 ............32
2.3. Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho ngƣời lao
động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An .........38
2.3.1. Thực trạng chuẩn bị triển khai chính sách ...............................................38
2.3.2. Thực trạng triển khai chính sách .............................................................50
2.3.3. Thực trạng kiểm sốt sự thực hiện chính sách ........................................58
2.4. Đánh giá tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao
động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An .........61
CHƢƠNG 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HỒN THIỆN TỔ CHỨC
THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO
ĐỘNG BỊ THU HỒI ĐẤT DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC,
TỈNH NGHỆ AN .....................................................................................................66
3.1. Phƣơng hƣớng hồn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh
Nghệ An đến năm 2025 .......................................................................................66
3.1.1 Quan điểm hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc
làm cho lao động bị thu hồi đất .........................................................................66
3.1.2 Mục tiêu của chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu
hồi đất đến năm 2025 .........................................................................................67
3.2. Giải pháp hồn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc
làm cho ngƣời lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc,
tỉnh Nghệ An ........................................................................................................68
3.2.1. Nhóm giải pháp hồn thiện giai đoạn chuẩn bị triển khai chính sách .....68
3.2.2. Nhóm giải pháp hồn thiện giai đoạn triển khai chính sách ....................71
3.2.3. Nhóm giải pháp hồn thiện giai đoạn kiểm sốt sự thực hiện chính sách
hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện
Nghi Lộc, Nghệ An............................................................................................75
3.2.4. Nhóm giải pháp khác ...............................................................................79
3.3. Một số kiến nghị............................................................................................80
3.3.1. Kiến nghị với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ............................80
3.3.2. Kiến nghị với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Nghệ An ......81
3.3.3. Một số kiến nghị khác..............................................................................82
KẾT LUẬN ..............................................................................................................84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DỰ KIẾN ............................................86
PHỤ LỤC ................................................................................................................88
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Từ viết tắt
Từ viết
1
UBND
Uỷ ban nhân dân
2
LĐ – TB&XH
Lao động – Thương binh và Xã hội
3
XKLĐ
Xuất khẩu lao động
4
NHCSXH
Ngân hàng Chính sách xã hội
5
GQVL
giải quyết việc làm
6
SXKD
sản xuất kinh doanh
7
QLKT&CS
Quản lý kinh tế và chính sách
8
LHPN
Liên hiệp phụ nữ
9
QLNN
Quản lý Nhà nước
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1: Cơ cấu lực lượng lao động huyện Nghi Lộc ............................................29
Bảng 2.2: Tỷ lệ nhu cầu hỗ trợ giải quyết việc làm của lao động sau thu hồi đất giai
đoạn 2014 -2016 ........................................................................................................30
Bảng 2.3: Nhu cầu hỗ trợ giải quyết việc làm của lao động bị thu hồi đất trên địa
bàn huyện Nghi Lộc năm 2016 ................................................................................31
Bảng 2.4: Kết quả giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất huyện nghi Lộc
giai đoạn 2013 – 2016 ...............................................................................................32
Bảng 2.5: Kết quả đào tạo nghề cho lao động bị thu hồi đất huyện Nghi Lộc giai
đoạn 2013 - 2016 .......................................................................................................34
Bảng 2.6: Tỷ lệ lao động bị thu hồi đất được đào tạo nghề của huyện Nghi Lộc giai
đoạn 2013 – 2016 ......................................................................................................34
Bảng 2.7: Kết quả cho lao động bị thu hồi đất vay vốn giải quyết việc làm giai đoạn
2013 - 2016 ...............................................................................................................35
Bảng 2.8: Kết quả tư vấn, giới thiệu việc làm cho lao động bị thu hồi đất huyện
Nghi Lộc giai đoạn 2013 – 2016 ...............................................................................36
Bảng 2.9: Tỷ lệ lao động bị thu hồi đất được tư vấn, giới thiệu việc làm huyện Nghi
Lộc giai đoạn 2013 – 2016 ........................................................................................36
Bảng 2.10: Kết quả cho lao động bị thu hồi đất vay vốn đi xuất khẩu lao động giai
đoạn 2013 - 2016 .......................................................................................................37
Bảng 2.11: Kết quả khảo sát về xây dựng bộ máy tổ chức thực thi chính sách .......40
Bảng 2.12: Kế hoạch phân bổ nguồn vốn vay ưu đãi hỗ trợ giải quyết việc làm cho
lao động bị thu hồi đất từ năm 2013 – 2016 .............................................................42
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát về xây dựng kế hoạch triển khai chính sách ...............43
Bảng 2.14: Kết quả khảo sát về ban hành văn bản hướng dẫn triển khai chính sách ....48
Bảng 2.15: Kết quả khảo sát về tổ chức tập huấn .....................................................49
Bảng 2.16: Kết quả khảo sát lao động bị thu hồi đất về mức độ tiếp cận chính sách ...51
Bảng 2.17: Kết quả khảo sát về cơng tác tuyên truyền chính sách ...........................51
Bảng 2.18: Tình hình sử dụng vốn vay ưu đãi hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao
động bị thu hồi đất giai đoạn 2013 – 2016 ................................................................53
Bảng 2.19: Tình hình sử dụng kinh phí giai đoạn 2013 – 2016 ................................54
Bảng 2.20: Kết quả về vận hành ngân sách ..............................................................55
Bảng 2.21: Kết quả khảo sát về phối hợp thực thiện chính sách ..............................56
Bảng 2.22: Xung đột trong tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm
trên địa bàn huyện Nghi Lộc .....................................................................................57
Bảng 2.23: Kết quả khảo sát về xây dựng hệ thống thông tin phản hồi ...................59
Bảng 2.24: Kết quả khảo sát về giám sát, đánh giá thực hiện chính sách ................60
DANH MỤC HÌNH
Sơ đồ 1.1: Khung lý thuyết nghiên cứu tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án .................................................................6
Sơ đồ 1.2: Các giai đoạn của quá trình tổ chức thực thi chính sách .........................16
Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao
động bị thu hồi đất trên địa bàn huyện Nghi Lộc......................................................38
i
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Lao động bị thu hồi đất là đối tượng yếu thế cần được hỗ trợ để đảm bảo an
sinh xã hội và sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn Nghệ An nói chung và
huyện Nghi Lộc nói riêng. Nghi Lộc là một trong những huyện có số lượng lao
động bị thu hồi đất dự án lớn của tỉnh Nghệ An. Hầu hết cư dân sống trong các khu
vực bị thu hồi đất đều sống bằng nghề nông, tŕnh độ học vấn không cao . Chính v́
vậy mà số lao động được thu hút trực tiếp vào các dự án phát triển công nghiệp là
thấp. Chỉ một số ít người dân bị thu hồi đất có được việc làm trong các dự án sử
dụng đất nơng nghiệp. Số cịn lại, một số tiếp tục làm nông nghiệp ; một số tự t́m
kiếm việc làm ngồi xă hội (các cơng việc tạm bợ, thời vụ, như bn bán nhỏ, chạy
xe ơm, phu hồ…) hoặc thốt ly đi làm việc ở nơi khác. Bên cạnh đó, điều kiện về
kinh tế khó khăn nên người lao động khơng có nhiều lựa chọn và cơ hội để chuyển
đổi, t́m kiếm cơng việc mới mang tính ổn định, lâu dài.
Chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất được đưa ra
là hết sức cần thiết để giúp đỡ người lao động ổn định đời sống, cải thiện và nâng
cao mức thu nhập. Trên cơ sở Quyết định 52/2012/QĐ-TTg ngày 16/11/2012 của
Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm và đào tạo nghề cho
người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp và Quyết định thay thế số 63/2015/QĐTTg ngày 10/12/2015 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ đào tào nghề
và giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất, huyện Nghi Lộc đă tổ chức
thực hiện chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho đối tượng lao động thu hồi đất
trên địa bàn. Tuy nhiên, huyện chưa đánh giá tổng quát được quá tŕ nh tổ chức thực
thi chính sách trên trong giai đoạn 2013 – 2016. Do đó, đề tài: “Tổ chức thực thi
chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn
huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An” được tác giả thực hiện với các mục tiêu nghiên cứu là:
- Thứ nhất, xác định khung lý thuyết cho nghiên cứu về tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện.
- Thứ hai, phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ
ii
giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc,
tỉnh Nghệ An.
- Thứ ba, đề xuất một số giải pháp có căn cứ khoa học nhằm hoàn thiện tổ chức
thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa
bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, kết cấu luận văn
gồm 3 chương:
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ GIẢI
QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG BỊ THU HỒI ĐẤT DỰ ÁN TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN
1.1. Chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án
Trong phần này của luận văn tác giá đã nêu khái quát được các nội dung sau:
- Khái niệm và đặc điểm của lao động bị thu hồi đất.
- Khái niệm và các bộ phận cấu thành của chính sách hỗ trợ giải quyết việc
làm cho lao động bị thu hồi đất dự án.
Những khái niệm cơ bản này giúp làm rõ được đối tượng chính sách hướng
đến và các chính sách bộ phận từ đó hỗ trợ cho nội dung đánh giá quá trń h tổ chức
thực thi.
1.2. Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu
hồi đất dự án
Trong phần này tác giả đã nêu được khái niệm, mục tiêu, nội dung của tổ
chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự
án. Tác giả đã đưa ra quy trình tổ chức tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ theo 3
giai đoạn và nội dung cụ thể của từng giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Chuẩn bị triển khai chính sách
- Giai đoạn 2: Chỉ đạo thực hiện chính sách
- Giai đoạn 3: Kiểm sốt sự thực hiện chính sách
iii
Ngoài ra, tác giả cũng đã nêu ra được các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức
thực hiện chính sách bao gồm các yếu tố bên ngoài cơ quan tổ chức thực thi chính
sách; các yếu tố thuộc về cơ quan tổ chức thực thi chính sách và yếu tố thuộc về lao
động bị thu hồi đất.
Đây là nội dung kiến thức cơ bản giúp tác giả có cơ sở để đánh giá thực trạng
và đề xuất một số giải pháp hồn thiện q trình tổ chức hiện chính sách hỗ trợ giải
quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án.
CHƢƠNG 2
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC THI
CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO
LAO ĐỘNG BỊ THU HỒI ĐẤT DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI
LỘC, TỈNH NGHỆ AN
2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội huyện Nghi Lộc,
tỉnh Nghệ An
Ở phần này, tác giả khái quát một số đặc điểm tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã
hội huyện Nghi Lộc để giúp hiểu rõ hơn về một số đặc thù của địa bàn và sự phát
triển chung của huyện trong những năm gần đây.
2.2. Chính sách giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa
bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An
Phần này tác giả trình bày 2 nội dung đó là:
- Làm rõ thực trạng nhu cầu hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu
hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc.
- Trên cơ sở thực trạng nhu cầu đó, huyện đã đạt được các kết quả cụ thể
trong việc triển khai thực hiện chính sách trong giai đoạn 2013 - 2016
2.3. Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho ngƣời lao động
bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An
Ở nội dung này, tác giả khái quát thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ
trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất theo 3 giai đoạn đã đề cập ở
chương 1, cụ thể là:
iv
- Giai đoạn chuẩn bị triển khai chính sách:
+ Thực trạng xây dựng bộ máy tổ chức thực thi chính sách
+ Thực trạng xây dựng chương trình hành động
+ Thực trạng ban hành các văn bản hướng dẫn
+ Thực trạng tổ chức tập huấn
- Giai đoạn triển khai chính sách:
+ Thực trạng truyền thơng và tư vấn chính sách
+ Thực trạng triển khai các kế hoạch
+ Thực trạng vận hành ngân sách
+ Thực trạng phối hợp với các tổ chức
+ Thực trạng đàm phán và giải quyết xung đột
- Giai đoạn kiểm sốt sự thực hiện chính sách:
+ Thực trạng xây dựng hệ thống thông tin phản hồi
+ Thực trạng giám sát, đánh giá sự thực hiện chính sách
+ Thực trạng đề xuất đổi mới chính sách
+ Thực trạng điều chỉnh chính sách
Ngồi ra, tác giả cũng đã tiến hành khảo sát nhanh đối tượng lao động bị thu
hồi đất ở 17 xã và điều tra về tổ chức thực hiện chính sách thơng qua bảng hỏi gửi
trực tiếp đến 30 cán bộ xã, thị trấn để làm cơ sở phản ánh thực trạng tổ chức thực thi
chính sách trên địa bàn huyện.
2.4. Đánh giá tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao
động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An
Trên cơ sở phần phân tích thực trạng ở nội dung trước, tác giả đã nêu ra được
một số điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách. Những
điểm mạnh và điểm yếu được rút ra từ các khâu thực hiện của quá trình tổ chức thực
thi. Tác giả cũng đã làm rõ được nguyên nhân của các điểm yếu dựa trên nhóm các
nhân tố ảnh hưởng đã đề cập ở chương cơ sở lý luận.
v
CHƢƠNG 3
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC THỰC THI
CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO NGƢỜI LAO
ĐỘNG BỊ THU HỒI ĐẤT DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC,
TỈNH NGHỆ AN
3.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh
Nghệ An đến năm 2025
Luận văn đă nêu rơ được quan điểm hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách
hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất của chính quyền huyện Nghi
Lộc và mục tiêu của chính sách đến năm 2025.
3.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm
cho ngƣời lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh
Nghệ An
Sau khi đã xây dựng cơ sở lý luận của luận văn, thực trạng và điểm mạnh,
điểm yếu, nguyên nhân của những hạn chế trong tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ
giải quyết việc làm cho lao động thu hồi đất trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tác giả đã
đề xuất một số giải pháp hồn thiện tổ chức thực hiện chính sách, cụ thể là:
- Nhóm giải pháp hồn thiện giai đoạn chuẩn bị triển khai chính sách:
+ Hồn thiện bộ máy tổ chức thực thi chính sách
+ Hồn thiện lập kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách
+ Hồn thiện các văn bản hướng dẫn
+ Hồn thiện cơng tác tập huấn thực hiện chính sách
- Nhóm giải pháp hồn thiện giai đoạn triển khai chính sách:
+ Giải pháp về truyền thơng
+ Hồn thiện triển khai các kế hoạch
+ Hoàn thiện về vận hành ngân sách
+ Hồn thiện về cơng tác phối hợp
+ Hồn thiện về đảm phán và giải quyết xung đột
vi
- Nhóm giải pháp hồn thiện kiểm sốt sự thực hiện chính sách:
+ Hồn thiện về thu thập thơng tin thực hiện chính sách
+ Hồn thiện về đánh giá thực hiện chính sách
+ Hồn thiện về điều chỉnh chính sách
+ Đưa ra các sáng kiến hoàn thiện và đổi mới
3.3. Một số kiến nghị
Trên cơ sở những hạn chế đã được chỉ ra, nguyên nhân dẫn đến những hạn chế
đó, luận văn đã đề xuất một số giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện chính sách hỗ
trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi
Lộc. Để thực hiện được những giải pháp đó, tác giả đã đưa ra một số kiến nghị với
các cơ quan sau :
- Kiến nghị với Bộ Lao động – TB&XH
- Kiến nghị với Sở Lao động – TB&XH Nghệ An
- Kiến nghị với UBND huyện Nghi Lộc
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, q trình cơng nghiệp hóa và đơ thị hóa tại các
tỉnh, thành trên địa bàn cả nước Việt Nam nói chung và tỉnh Nghệ An nói riêng đang
diễn ra nhanh chóng nhằm đưa nền kinh tế nơng nghiệp lạc hậu, năng suất thấp sang nền
kinh tế công nghiệp, năng suất cao. Đi cùng với q trình đó là sự tác động nhiều mặt đời
sống kinh tế - xã hội của người lao động bị thu hồi đất, đặc biệt trong đó là vấn đề về giải
quyết việc làm. Sau khi thu hồi đất để thực hiện các dự án, nhiều người lao động bị rơi
vào tình trạng mất việc làm, tạo sự trì hỗn cho việc phát triển cũng như chuyển dịch nền
kinh tế. Chính vì vậy, hỗ trợ giải quyết việc làm cho người lao động, nhất là lao động bị
thu hồi đất trở thành chủ trương lớn của tỉnh Nghệ An nhằm đáp ứng được nhu cầu
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong giai đoạn hiện nay.
Thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, UBND tỉnh Nghệ An
và các cấp sở, ban, ngành cũng đã quan tâm chỉ đạo, phối hợp triển khai trong công tác
hỗ trợ giải quyết việc làm cho đối tượng lao động bị thu hồi đất trên địa bàn. Nghệ An đã
và đang ban hành, triển khai nhiều chính sách hỗ trợ người dân bị thu hồi đất phục vụ các
khu công nghiệp, dự án trọng điểm của tỉnh, trong đó có các chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm trong nước, hỗ trợ đi làm việc ở nước ngồi theo hợp đồng, chính sách đào tạo
nghề ... Tuy nhiên, trong q trình tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm
cho lao động bị thu hồi đất vẫn còn nhiều hạn chế như: bộ máy tổ chức thực thi chính
sách khơng ổn định, hệ thống văn bản hướng dẫn tổ chức thực thi chính sách cịn chung
chung, cơng tác truyền thơng về chính sách và tập huấn cán bộ chịu trách nhiệm tổ chức
thực thi chính sách chưa thường xuyên. Do vậy, kết quả giải quyết việc làm cho người
lao động sau khi bị thu hồi đất đạt được vẫn chưa cao.
Huyện Nghi Lộc là huyện có vị trí địa lý phụ cận với Thành phố Vinh, nằm
trong vùng kinh tế trọng điểm của tỉnh Nghệ An với diện tích tự nhiên 34.770,43
ha, dân số 46.730 hộ với 186.439 nhân khẩu; là một trong những huyện có diện tích
thu hồi đất dự án lớn của tỉnh để triển khai các khu công nghiệp, khu kinh tế. Trên
địa bàn huyện có nhiều dự án đầu tư, trong đó có một số dự án trọng điểm của tỉnh
2
đang triển khai thực hiện như: Trạm nghiền xi măng; Khu công nghệ cao tại xã
Nghi Long; Khu trường chuyên nghiệp; Đường D4, Đường N5, Đường nối N5 đi
Hòa Sơn, Đô Lương; Tổng Kho xăng dầu - Nghi Thiết, khu A và Khu C, khu công
nghiệp Nam Cấm,... Từ năm 2013 - 2016 trên địa bàn huyện có khoảng 1.152,86 ha
đất bị thu hồi phục vụ cho các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Số người lao động bị
thu hồi đất có nhu cầu hỗ trợ giải quyết việc làm trên địa bàn huyện theo số liệu báo
cáo năm 2016 khoảng 6.301 người trên tổng số 15.041 hộ bị thu hồi đất. Mặc dù đã
có các chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm được triển khai nhằ m giúp lao động sau
khi bi ̣thu hồ i đấ t chuyể n đổ i nghề nghi ệp để gia đình ho ̣ có đư ợc sinh kế tớ t ho ̛n
nhưng trên thực tế thì vi ệc tổ chức thực thi các chính sách này vẫn chưa thực sự
giúp các lao động bi ̣thu hồ i đấ t có được cơng việc ở n đinh
̣ và tớ t hơn. Vấn đề đặt ra
là làm thế nào để triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ nhằm giải quyết việc làm
cho người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An để
giúp người dân ổn định cuộc sống, đảm bảo an sinh xã hội.
Xuất phát từ những lý do đó, học viên đã lựa chọn đề tài “Tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện
Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An” làm đối tượng nghiên cứu đề tài với mong muốn tiếp tục
nghiên cứu, tìm ra giải pháp hữu hiệu nhằm hoàn thiện tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ
giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong tiến trình cơng nghiệp hóa và đơ thị hóa, nhiều địa phương trong cả
nước đã phải chuyển đổi một diện tích lớn đất sản xuất nơng nghiệp sang đất công
nghiệp, gây tác động rất lớn đến nguồn lực đất đai, ảnh hưởng đến việc làm, thu
nhập và đời sống của người dân trong vùng. Thực trạng vấn đề việc làm sau khi thu
hồi đất Theo thống kê cuả Cục Hợp tác xã và Phát triển nông thôn ( Thuộc Bộ Nông
nghiệp và Phát triển nông thôn ) hiện nay, trung bình mỗi hộ nơng dân có 1,5 lao
động và mỗi hecta đất bị thu hồi sẽ ảnh hưởng tới việc làm của trên 10 lao động nông
nghiệp. Mặc dù Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách và các địa
phương đã ban hành và tổ chức thực hiện các chính sách cụ thể đối với người dân bị
3
thu hồi đất như: quy định giá đất bồi thường, hỗ trợ giải quyết việc, đào tạo chuyển
đổi nghề, hỗ trợ tái định cư nhưng đời sống của người dân cịn gặp nhiều khó khăn.
Trong thời gian qua, đã có một số đề tài nghiên cứu về vấn đề tổ chức thực hiện
chính sách và chính sách giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất như:
Luận văn thạc sỹ QLKT “Chính sách giải quyế t vi ệc làm cho người lao động
sau thu hồ i đấ t nông nghi ệp trên điạ bàn thành phố Phủ Lý , tỉnh Hà Nam” c ủa Đỗ
Quốc Hoàn - Trường Đại học kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội (năm 2015). Luận
văn đánh giá được thực tra ̣ng gi ải quyết việc làm cho nông dân bi ̣thu hồ i đấ t
ở
thành phố Phủ Lý, Hà Nam; từ đó đề x́ t đư ợc các chính sách góp phầ n giải quyế t
việc làm cho lao động bi ̣thu hồ i đấ t nông nghiệp ở Phủ Lý, tỉnh Hà Nam.
Luận văn thạc sỹ QLKT “Giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi
đất trên địa bàn huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên” của Đào Thị Hương - Trường Đại
học kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội (năm 2015). Luận văn đã có sự đầu tư trong
việc thực hiện phiếu điều tra khảo sát đối với người lao động bị thu hồi đất từ đó
đánh giá được mức độ thiết thực của các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với
nhu cầu thực tế của người lao động.
Luận án “ Việc làm cho nông dân bị thu hồi đất trong q trình cơng nghiệp
hóa, đơ thị hóa ở thành phố Đà Nẵng ” (năm 2014) của Nguyễn Dũng Anh - Kinh tế
chính trị - Học viện chính trị quốc gia TP. Hồ Chí Minh. Luận án đã làm rõ hơn
được cơ sở lý luận và thực tiễn về việc làm, phương thức tạo việc làm cho nơng dân
bị thu hồi đất trong q trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hóa. Trên cơ sở phân tích,
đánh giá q trình tạo việc làm cho nơng dân bị thu hồi đất và thực tiễn điều tra ở
thành phố Đã Nẵng, tác giả đưa ra được những nhận định khách quan về thành tựu,
hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quá trình tạo việc làm cho nông dân bị
thu hồi đất ở thành phố Đà Nẵng.
Luận án “Giải quyết việc làm và bảo đảm đời sống cho người lao động sau
khi bị thu hồi đất trong q trình cơng nghiệp hố, đơ thị hố ở tỉnh Nghệ An” (năm
2012) của Nguyễn Thị Trâm. Luận án đã phân tích được ảnh hưởng của việc thu hồi
đất đến việc làm và đời sống của người dân có đất bị thu hồi trong quá trình CNH,
4
ĐTH ở tỉnh nghệ An và đề xuất được một số quan điểm, giải pháp giải quyết việc
làm để đảm bảo đời sống cho người lao động sau khi bị thu hồi đất.
Luận văn “Giải quyết việc làm cho người lao động vùng bị thu hồi đất sản
xuất trong quá trình đơ thị hóa trên địa bàn thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam”
(năm 2011) của Võ Thanh Long - Kinh tế phát triển - Đại học Đà Nẵng. Luận văn
đã làm rõ được những vấn đề lý luận và thực tiễn về công tác giải quyết việc làm
cho người lao động vùng có đất sản xuất bị thu hồi để phát triển các khu, cụm công
nghiệp và đô thị; đánh giá được tình hình thực hiện các chính sách hỗ trợ của Nhà
nước với các hộ có đất sản xuất bị thu hồi.
Luận văn thạc sỹ QLKT&CS "Tổ chức thực hiện chính sách giải quyết việc
làm cho thanh niên theo nguồn vốn quỹ quốc gia về việc làm tại Tỉnh đoàn Hải
Dương" của Nguyễn Thị Trang - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (năm 2013).
Luận văn đã nêu bật được vai trị của tỉnh đồn Hải Dương trong cơng tác tổ chức
thực hiện chính sách đồng thời nêu ra những kiến nghị kịp thời để nâng cao chất
lượng cơng tác tổ chức thực hiện chính sách cho giai đoạn sau này.
- Luận văn thạc sỹ QLKT&CS “Tổ chức thực hiện Đề án Hỗ trợ, phát triển
nhóm trẻ độc lập tư thục ở khu vực khu công nghiệp, khu chế xuất đến 2020 tại
Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam” của Nguyễn Thị Thanh Thuý –
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (năm 2016) đã phân tích được thực trạng tổ chức
thực hiện Đề án 404 tại Trung ương Hội LHPN Việt Nam; xác định được điểm
mạnh, điểm yếu về tổ chức thực hiện đề án và nguyên nhân của các điểm yếu từ đó
đề xuất được các giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện Đề án 404 cho Trung ương
Hội LHPN Việt Nam.
Nhìn chung các luận văn, luận án nói trên chủ yếu sử dụng số liệu sẵn có từ các
báo cáo mà chưa thực hiện điều tra khảo sát thực tế những người tham gia thực hiện
chính sách và những đối tượng hưởng lợi từ chính sách. Hầu hết các đề tài nghiên cứu
tập trung vào việc đề xuất chính sách giải quyết việc làm, đã có đề tài nghiên cứu về
chính sách GQVL cho lao động bị thu hồi đất nhưng chưa có nghiên cứu chuyên sâu về
tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi
đất dự án theo quy trình tổ chức thực hiện chính sách, đặc biệt là đối với một địa bàn cụ
5
thể ở tỉnh Nghệ An. Hiện nay, vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động sau khi bị
thu hồi đất và nâng cao hiệu quả tác động của các chính sách hỗ trợ đối với người lao
động đang được Nhà nước, chính quyền địa phương quan tâm. Chính phủ cũng đã ban
hành Quyết định số 63/2015/QĐ-TTg ngày 10/12/2015 về chính sách hỗ trợ đào tào
nghề và giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất thay thế cho Quyết định
số 52/2012/QĐ-TTg ngày 16/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, để nâng
cao mức độ tiếp cận của người lao động với các chính sách hỗ trợ và kết quả giải quyết
việc làm đạt được từ chính sách đưa ra vẫn cịn là một vấn đề khó cho các địa phương.
Từ những thực tế nêu trên và nhu cầu thực tiễn đối với công tác tổ chức thực hiện chính
sách, tơi đã chọn đề tài “Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao
động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An” làm đề tài
nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp thạc sỹ chuyên ngành QLKT&CS với mong muốn
góp phần hồn thiện cơng tác triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm
cho lao động sau khi bị thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Nghệ An nói chung và huyện Nghi
Lộc nói riêng đến năm 2025.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng tổ
chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động sau thu hồi đất dự
án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, từ đó đề xuất một số giải pháp hồn
thiện việc tổ chức thực thi chính sách này trong thời gian tới.
Để thực hiện mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài xác định những nhiệm vụ
nghiên cứu cụ thể sau:
- Thứ nhất, xác định khung lý thuyết cho nghiên cứu về tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện.
- Thứ hai, phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải
quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
- Thứ ba, đề xuất một số giải pháp có căn cứ khoa học nhằm hồn thiện tổ
chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án
trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
6
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về nội dung: đề tài nghiên cứu về tổ chức thực thi chính sách hỗ
trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi
Lộc, tỉnh Nghệ An tiếp cận theo nội dung tổ chức thực thi chính sách.
- Phạm vi về không gian: huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An
- Phạm vi về thời gian: công tác tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ
An được phân tích, đánh giá trong giai đoạn 2013 - 2016; phương hướng và các giải
pháp hoàn thiện được đề xuất đến năm 2025.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1 Khung lý thuyết nghiên cứu
Các yếu tố ảnh hƣởng
đến tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ giải quyết việc
làm cho lao động bị thu
hồi đất dự án
Q trình tổ chức
thực thi chính sách
hỗ trợ giải quyết việc
làm cho lao động bị
thu hồi đất dự án
Nhóm các yếu tố
bên ngồi cơ quan
tổ chức thực thi
chính sách
Giai đoạn chuẩn
bị triển khai
chính sách
Nhóm các yếu tố
thuộc về cơ quan
thực thi chính sách
Giai đoạn chỉ
đạo thực hiện
chính sách
Nhóm các yếu tố
thuộc về lao động
bị thu hồi đất
Giai đoạn kiểm
soát sự thực hiện
chính sách
Thực hiện mục tiêu chính sách
hỗ trợ giải quyết việc làm cho
lao động bị thu hồi đất dự án
- Tăng số lượng lao động bị thu
hồi đất dự án được tư vấn, định
hướng, giới thiệu việc làm.
- Tăng tỷ lệ lao động bị thu hồi đất
được hỗ trợ đào tạo nghề.
- Tăng số lượng lao động vay vốn
đi xuất khẩu lao động.
- Tăng tỷ lệ lao động có việc làm
sau khi bị thu hồi đất.
- Tăng thu nhập bình quân đầu
người cho lao động sau khi bị thu
hồi đất dự án.
Sơ đồ 1.1: Khung lý thuyết nghiên cứu tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án
Nguồn: Học viên xây dựng
7
5.2 Quy trình nghiên cứu
Đề tài luận văn được thực hiện dựa trên quy trình nghiên cứu như sau:
Bước 1: Nghiên cứu tài liệu nhằm xác định khung lý thuyết về tổ chức thực thi
chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện.
Bước 2: Xác định nhu cầu về hỗ trợ giải quyết việc làm của lao động sau khi
bị thu hồi đất và các chính sách đã được triển khai cho lao động bị thu hồi đất trên
địa bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An.
Bước 3: Thu thập tài liệu, số liệu và tiến hành phân tích thực trạng cơng tác
tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự
án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An trong giai đoạn 2013 - 2016.
Bước 4: Đánh giá theo các các tiêu chí; điểm mạnh, điểm yếu và nguyên
nhân điểm yếu trong tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho
người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
Bước 5: Trên cơ sở kết luận phân tích, đánh giá thực trạng, đề xuất một số
giải pháp chủ yếu nhằm hồn thiện cơng tác tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải
quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi
Lộc, tỉnh Nghệ An đến năm 2020.
5.3 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu
5.3.1 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp
Số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn sau:
- Số liệu báo cáo về số lượng lao động bị thu hồi đất dự án, tỷ lệ lao động
mất việc làm, trình độ và cơ cấu lao động tại khu vực thu hồi đất dự án trên địa bàn
huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2013 - 2016.
- Số liệu về các hoạt động hỗ trợ (tài chính, khoa học, kỹ thuật...) của chính
quyền các cấp trên địa bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An đối với người dân bị thu hồi
đất nhằm giúp họ tìm kiếm, ổn định việc làm sau khi bị thu hồi đất.
- Số liệu trong các bài viết, tham luận, bài báo có liên quan đến cơng tác tổ
chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi
đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, Nghệ An.
8
Số liệu thứ cấp sau khi thu thập sẽ được sử dụng trực tiếp cho việc phân tích
đề tài.
5.3.2 Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu sơ cấp
Bên cạnh hệ thống số liệu thứ cấp, đề tài khai thác, sử dụng hệ thống dữ liệu
sơ cấp thông qua phương pháp điều tra, khảo sát 2 nhóm đối tượng gồm cán bộ xã
và lao động bị thu hồi đất về hoạt động tổ chức thực thi chính sách của huyện Nghi
Lộc. Quá trình điều tra dự kiến được thực hiện như sau:
- Đối với đối tượng chính sách: điều tra chọn mẫu 500 lao động thuộc các hộ
bị thu hồi đất tại 17 xã có đất bị thu hồi sử dụng cho các dự án trên địa bàn huyện
Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Số phiếu phát ra là 500, số phiếu thu về là 470. Thời điểm
khảo sát diễn ra từ 01/12/2016 đến 31/12/2016. Phiếu khảo sát được xây dựng theo
dạng câu hỏi đóng với các lựa chọn có sẵn, sau đó được thống kê, tổng hợp lại.
- Đối với cán bộ xã: tiến hành phát phiếu điều tra cho 30 cán bộ xã, thị trấn .
Số phiếu phát ra là 30, số phiếu thu về là 30, trong đó 100% phiếu trả lời hợp lệ. Hoạt
động điều tra được kết hợp thực hiện tại hội nghị tập huấn tổ chức vào tháng 11 năm
2016. Nội dung khảo sát được xây dựng theo 3 giai đoạn của quá trình tổ chức thực
thi chính sách với 5 mức đánh giá khác nhau để người được khảo sát lựa chọn.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề tài gồm 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết việc
làm cho người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện.
Chương 2: Phân tích thực trạng tổ chức thực thi chính sách hỗ trợ giải quyết
việc làm cho người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh
Nghệ An.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức thực thi chính
sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho người lao động bị thu hồi đất dự án trên địa bàn
huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.
9
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC THI CHÍNH SÁCH
HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM CHO LAO ĐỘNG BỊ
THU HỒI ĐẤT DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
1.1. Chính sách hỗ trợ giải quyết việc làm cho lao động bị thu hồi đất dự án
1.1.1. Lao động bị thu hồi đất dự án
1.1.1.1. Khái niệm lao động bị thu hồi đất
Phạm trù lao động có thể được hiểu theo nghĩa rộng nhưng ở trong nội dung
liên quan đến đề tài nghiên cứu, chúng ta chỉ quan tâm đến lao động dưới góc độ
người lao động. Đó là lực lượng về con người với tư cách là nguồn cung cấp sức lao
động cho xã hội bao gồm toàn bộ dân số có thể phát triển bình thường về thể lực lẫn
trí lực (khơng bị khiếm khuyết, dị tật bẩm sinh); theo nghĩa hẹp người lao động bao
gồm nhóm dân cư trong độ tuổi lao động và có khả năng lao động. Theo Bộ luật
Lao động (2002): “Người lao động là người từ đủ 15 tuổi trở lên, có khả năng lao
động, làm việc theo hợp đồng lao động, được trả lương và chịu sự quản lý, điều
hành của người sử dụng lao động”. Ở nước ta theo quy định hiện hành của Bộ luật
lao động (2002) độ tuổi lao động được quy định như sau:
+ Nam từ đủ 15 đến 60 tuổi
+ Nữ từ đủ 15 đến 55 tuổi
Lao động bị thu hồi đất dự án là những người lao động bị thu hồi đất nằm
trong độ tuổi lao động bao gồm:
+ Người lao động thuộc hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp
theo quy định (trừ trường hợp hộ gia đình, cá nhân là cán bộ, công nhân viên của
nông trường quốc doanh, lâm trường quốc doanh đã nghỉ hưu, nghỉ mất sức lao
động, thôi việc được hưởng trợ cấp) khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp mà được
bồi thường bằng tiền đối với diện tích đất nơng nghiệp thu hồi (sau đây gọi tắt là
người lao động bị thu hồi đất nông nghiệp);
10
+ Người lao động thuộc hộ gia đình, cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất ở kết
hợp kinh doanh, dịch vụ mà phải di chuyển chỗ ở (sau đây gọi tắt là người lao động
bị thu hồi đất kinh doanh).
1.1.1.2. Đặc điểm của lao động bị thu hồi đất dự án
Đặc điể m của ngu ̛ời lao động bao gồ m đ ặc điể m về nhân khẩ u (độ t̉ i, giới
tính, dân tộc, quy mơ và kiể u h ộ gia đình, tình tra ̣ng hơn nhân ), đặc điể m về giáo
dục (học vấ n, trình độ chuyên môn , kỹ thu ật, tay nghề ), đặc điể m về kinh tế (mức
số ng, thu nhập, quy mơ và thói quen chi tiêu , nhà ở, tài sản...), đặc điể m về văn hóa,
lớ i sớ ng, phong tu ̣c, tập quán, tác phong lao động,... có ảnh hưởng đến khả năng tìm
kiế m việc làm chuyể n đổ i nghề nghiệp của người lao động.
Phần lớn lao động tại các khu vực thu hồi đất dự án thuộc tầng lớp nơng dân
với ngành nghề chính là nơng nghiệp. Do đó, trong phạm vi nghiên cứu của luận
văn tác giả đề cập chủ yếu đến đặc điểm của nông dân bị thu hồi đất.
- Lao động nông nghiệp của nông dân là thứ lao đ ộng tấ t yế u , chiế m tỷ tro ̣ng
lớn trong cơ cấ u lao động của đấ t nước. Với tỷ lệ trên 65% dân số số ng ở nông thôn,
lực lươ ̣ng lao động nông nghiệp chiế m từ 65 - 70% tở ng lao động tồn xã hội; năng
suấ t lao đ ộng thấ p ; phân công lao động khu vực nông nghi ệp, nông thôn kém phát
triể n điề u này ta ̣o ra áp lực bu ộc người dân phải số ng dựa vào đấ t nông nghi ệp - con
đường cơ bản để duy trì sự sống.
- Lao động của nơng dân mang tính chấ t là lao đ
ộng giản đo ̛n, cơng việc
mang tính nặng nho ̣c, hiệu quả cơng vi ệc và năng suấ t lao động thấ p hơn so với các
ngành sản xuấ t khác.
- Trình độ lao động của nơng dân cịn thấ p , chưa đáp ứng đươ ̣c yêu cầ u của
sự nghiệp đổ i mới . Đây là yế u tố cản trở lớn đế n vi ệc áp du ̣ng khoa ho ̣c - kỹ thuật
vào sản xuấ t, góp phầ n tăng năng suấ t lao động và hiệu quả đầ u tư, sản xuất.
- Mức thu nhập của lao động trong các hộ gia đình bị thu hồi đất tương đối
thấp, nguồn thu nhập chính là từ nơng, lâm, thuỷ sản. Loại vi ệc làm này thường
thiế u sự ổ n đinh
̣ và có mức thu nhập thấ p, bấ p bênh. Do đó sinh kế của đại đa số các
