các phương pháp khuyến nông do trạm khuyến nông của huyện cẩm xuyên áp

MỦC LỦC
MỦC LỦC 1
DANH MỦC CẠC TỈÌ VIÃÚT TÀÕT 3
DANH MỦC CẠC BNG BIÃØU 4
PHÁƯN 1: MÅÍ ÂÁƯU, MỦC ÂÊCH V U CÁƯU 5
1.1. Måí âáưu 5
1.2. Mủc âêch nghiãn cỉïu 6
1.3. u cáưu 6
PHÁƯN 2: TÄØNG QUAN VÃƯ CẠC VÁÚN ÂÃƯ NGHIÃN CỈÏU 7
2.1. Lëch sỉí hnh, phạt triãøn v tçnh hçnh hoảt âäüng khuún näng trãn thãú
giåïi 7
2.1.1. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn ca cäng tạc khuún näng trãn thãú
giåïi 7
2.1.2. Tçnh hçnh hoảt âäüng khuún näng ca cạc nỉåïc trãn thãú giåïi 11
2.2 Cạc phỉång phạp khuún näng trãn thãú giåïi 13
2.2.1. Phỉång phạp tiãúp cáûn 13
2.2.2. Phỉång phạp khuún näng 15
2.3. Lëch sỉí hçnh thnh, phạt triãøn v tçnh hçnh hoảt âäüng khuún näng åí Viãût
Nam 15
2.3.1. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn ca khuún näng åí Viãût Nam 15
2.3.2. Tçnh hçnh hoảt âäüng khuún näng åí Viãût Nam 18
2.4. Lëch sỉí ra âåìi, phạt triãøn v tçnh hçnh hoảt âäüng ca Trung tám Khuún
näng - Khuún lám (TTKN - KL) tènh H Ténh 26
2.4.1. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn ca TTKN - KL tènh H Ténh 26
2.4.2. Tçnh hçnh hoảt âäüng ca TTKN- KL tènh H Ténh 26
PHÁƯN 3: PHẢM VI, PHỈÅNG PHẠP 29
3.1. Phảm vi nghiãn cỉïu 29
3.1.1. Vãư khäng gian 29
3.2. Phỉång phạp nghiãn cỉïu 29
3.3. Näüi dung nghiãn cỉïu 30
3.4. Cạc chè tiãu nghiãn cỉïu 30

3.5. Cå såí l lûn v thỉûc tiãùn ca váún âãư nghiãn cỉïu 31
3.5.1. Cå såí l lûn 31
3.5.2. Cå såí thỉûc tiãùn 31
PHÁƯN 3: KÃÚT QU NGHIÃN CỈÏU 33
1.1. Âiãưu kiãûn tỉû nhiãn 33
1.1.1. Âëa hçnh 33
1.1.2. Khê háûu, thåìi tiãút 34
1.1.3. Âáút âai v tçnh hçnh sỉí dủng âáút âai 35
Diãûn têch âáút chỉa sỉí dủng gim dáưn qua cạc nàm. Nàm 2004 gim 3 ha so
våïi nàm 2003, nàm 2005 gim 6 ha so våïi nàm 2004. Âiãưu ny chỉïng t
huûn â quy hoảch chuøn mäüt pháưn diãûn têch âáút chỉa sỉí dủng vo sỉí
dủng, tuy nhiãn diãûn têch âáút chỉa sỉí dủng ca huûn cn nhiãưu, âãø tàng
thãm diãûn têch âáút âai cho näng dán sn xút huûn nãn cọ chênh sạch quy
hoảch âỉa diãûn têch âáút chỉa sỉí dủng vo sỉí dủng cho håüp lê. 1.2. Tçnh hçnh
kinh tãú x häüi ca huûn Cáøm Xun 37
1.2.1. Cå såí hả táưng ca huûn Cáøm Xun 37
1.2.2. Dán säú v lao âäüngca huûn cáøm Xun 38
1.2.3 Thỉûc trảng sn xút phạt triãøn kinh tãú ca huûn Cáøm Xun 39
1
1.2.4. . Kóỳt quaớ phoớng vỏỳn nọng họỹ 43
2.1. Sồ õọử hóỷ thọỳng tọứ chổùc vaỡ quaớn lyù 46
2.1.1. Trỗnh õọỹ vaỡ nng lổỷc cuớa caùn bọỹ khuyóỳn nọng 47
2.2. Chờnh saùch khuyóỳn nọng 49
3.1. Hoaỷt õọỹng tỏỷp huỏỳn 51
3.2. Hoaỷt õọỹng tham quan 56
3.3. Hoaỷt õọỹng xỏy dổỷng mọ hỗnh trỗnh dióựn 58
3.4. Hoaỷt õọỹng tọứ chổùc họỹi thaớo õỏửu bồỡ 62
3.5. Hoaỷt õọỹng thọng tin tuyón truyóửn 64
3.6. Cỏu laỷc bọỹ khuyóỳn nọng 69
3.7. Hoaỷt õọỹng cung cỏỳp dởch vuỷ 72

4.1. Phổồng phaùp tióỳp cỏỷn khuyóỳn nọng 74
4.2. Phổồng phaùp hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng maỡ Traỷm Khuyóỳn nọng õang sổớ
duỷng 75
5.1. ióứm maỷnh: 78
5.2. ióứm yóỳu: 78
5.3. Giaới phaùp 79
PHệN 4: KT LUN VAè ệ NGHậ 80
4.1. Kóỳt luỏỷn 80
4.2 óử nghở 82
TAèI LIU THAM KHAO 83
2
DANH MỦC CẠC TỈÌ VIÃÚT TÀÕT
ATT: Adaptive Technology Tranfer (chuøn giao cäng nghãû ỉïng dủng).
BQLT: Bçnh qn lỉång thỉûc.
BQC: Bçnh qn chung.
BVTV: Bo vãû thỉûc váût.
CBKN: Cạn bäü khuún näng.
CLB: Cáu lảc bäü.
CLBKN: Cáu lảc bäü khuún näng.
FAO: Food And Agriculture organisation (täø chỉïc
näng lỉång ca liãn håüp qúc).
FPR: Famrmer Paticipatory Research (nghiãn cỉïu hãû thäúng näng
nghiãûp)
HND: Häüi näng dán.
HPN: Häüi phủ nỉỵ.
KHKT: Khoa hc k thût
KN: Khuún näng.
KT: K thût.
LSLG: Lám sn ngoi gäù
NN&PTNT:Näng nghiãûp v phạt triãøn näng thän.

PRA: Patcipatory Rural Apprasasl (phỉång phạp âạnh giạ
näng thän cọ sỉû tham gia ca ngỉåìi dán).
PTTH: Phäø thäng trung hc.
TBKHKT: Tiãún bäü khoa hc k thût.
TBKT: Tiãún bäü k thût
TC: Trung cáúp.
THCS: Trung hc cå såí.
TOT: Transfer Of Technology (chuøn giao cäng nghãû).
TTCX: Thë tráún Cáøm Xun
TTKN-KL: Trung tám khuún näng khuún lám.
TW: Trung ỉång.
UBND: y ban nhán dán.
3
DANH MỦC CẠC BNG BIÃØU
Bng1: Tçnh hçnh sỉí dủng âáút âai ca huûn Cáøm Xun
Bng2: Tçnh hçnh cå såí hả táưng ca huûn Cáøm xun
Bng 3: Tçnh hçnh dán säú - lao âäüng ca huûn Cáøm Xun
Bng 4: Diãûn têch mäüt säú loải cáy träưng ch úu ca huûn Cáøm
Xun
Bng 5: Säú lỉåüng mäüt säú loải váût ni ca huûn Cáøm Xun
Bng 6: Cå cáúu thu nháûp ca cạc nhọm häü
Bng 7: Trçnh âäü v nàng lỉûc ca cạn bäü khuún näng
Bng 8: : Tçnh hçnh táûp hún cho näng dán ca Trảm Khuún näng
huûn Cáøm Xun (2003-2005)
Bng 9: Mỉïc âäü tham gia táûp hún cha cạc nhọm häü
Bng 11: Tçnh hçnh xáy dỉûng mä hçnh trçnh diãùn ca trảm khuún
näng tỉì nàm 2003 - 2005
Bng 12: Tçnh hçnh xáy dỉûng mä hçnh tải cạc x kho sạt
Bng 13: Tçnh hçnh tham gia häüi tho ca cạc nhọm häü
Bng14: Kãnh thäng tin thỉåìng xun nháút vãư k thût träưng trt ca

häü
Bng15: Kãnh thäng tin thỉåìng xun nháút vãư chàn ni ca häü
Bng16: Kãnh thäng tin thỉåìng xun nháút vãư thë trỉåìng ca näng hä

Bng 17: Tçnh hçnh täø chỉïc Cáu lảc bäü khuún näng ca cạc x
Bng 18: Tçnh hçnh cung cáúp dëch vủ váût tỉ näng nghiãûp ca trảm
khuún näng
Bng19: Ỉu nhỉåüc âiãøm ca 2 phỉång phạp tiãúp cáûn 69
Bng20: Ỉu nhỉåüc âiãøm ca cạc phỉång phạp khuún näng 71
4
PHệN 1: M ệU, MUC ấCH VAè YU CệU
1.1. Mồớ õỏửu
aợ nhióửu nm nay nọng nghióỷp õổồỹc xem laỡ mỷt trỏỷn haỡng õỏửu trong
cọng cuọỹc õọứi mồùi vaỡ phaùt trióứn õỏỳt nổồùc. aớng vaỡ Nhaỡ nổồùc ta rỏỳt coi troỹng
vióỷc nỏng cao thu nhỏỷp vaỡ mổùc sọỳng cho ngổồỡi dỏn, nhổợng nm qua õaợ coù
nhióửu chờnh saùch vộ mọ vóử phaùt trióứn nọng nghióỷp, nọng thọn do Nhaỡ nổồùc
ban haỡnh õaợ vaỡ õang taỷo õióửu kióỷn thuỏỷn lồỹi cho phaùt trióứn nọng nghióp, nọng
thọn trong õoù coù Nghở õởnh 13/CP do Chờnh phuớ ban haỡnh ngaỡy 2/3/1993 vóử
cọng taùc khuyóỳn nọng.
Vồùi 80% dỏn sọỳ laỡm nọng nghióỷp nón cọng taùc khuyóỳn nọng õổồỹc
aớng vaỡ Nhaỡ nổồùc rỏỳt coi troỹng. Chuùng ta õaợ xỏy dổỷng õổồỹc mọỹt maỷng lổồùi
khuyóỳn nọng rọỹng khừp tổỡ Trung ổồng õóỳn õởa phổồng bón caỷnh õoù caùc tọứ
chổùc khuyóỳn nọng tổỷ nguyóỷn, caùc tọứ chổùc Phi chờnh phuớ trong nổồùc vaỡ Quọỳc
tóỳ cuợng õaợ vaỡ õang coù nhổợng õoùng goùp õaùng kóứ vaỡo hoaỷt õọỹng naỡy. Cọng taùc
khuyóỳn nọng coù vở trờ hóỳt sổùc quan troỹng trong sổỷ nghióỷp xoaù õoùi giaớm
ngheỡo, phaùt trióứn nọng nghióỷp vaỡ nọng thọn.
Sổỷ phaùt trióứn maỷnh meợ cuớa khoa hoỹc kyợ thuỏỷt (KHKT) õaợ goùp phỏửn to
lồùn vaỡo phaùt trióứn nọng nghióỷp. Tuy nhión, KHKT caỡng phaùt trióứn thỗ ngổồỡi
nọng dỏn caỡng naớy sinh nhióửu vỏỳn õóử khoù khn bồới sổỷ haỷn chóỳ vóử kióỳn thổùc
vaỡ kyợ nng nón hoỹ rỏỳt khoù khn trong vióỷc tióỳp thu kởp thồỡi caùc TBKT. Vồùi

vai troỡ laỡ cỏửu nọỳi giổợa nhaỡ nghión cổùu vồùi ngổồỡi nọng dỏn, khuyóỳn nọng õaợ
cung cỏỳp cho ngổồỡi nọng dỏn nhổợng kióỳn thổùc vóử KHKT, nhổợng kyợ nng cỏửn
thióỳt nhũm giuùp hoỹ giaới quyóỳt caùc khoù khn trong saớn xuỏỳt. Chố coù bũng con
õổồỡng khuyóỳn nọng caùc tióỳn bọỹ vóử KHKT, nhổợng thọng tin vóử thở trổồỡng, vn
hoaù vaỡ xaợ họỹi mồùi õóỳn õổồỹc vồùi ngổồỡi dỏn õóứ hoỹ coù nhổợng quyóỳt õởnh õuùng
õừn vaỡ kởp thồỡi trong saớn xuỏỳt vaỡ õồỡi sọỳng cuớa mỗnh.
Sau hồn 10 nm hoaỷt õọỹng, cọng taùc khuyóỳn nọng õaợ coù nhổợng õoùng goùp
õaùng kóứ vaỡo vióỷc nỏng cao nng lổỷc cho nọng dỏn, phaùt trióứn saớn xuỏỳt coù hióỷu
quaớ taỷo ra nhióửu haỡng hoaù nọng saớn, goùp phỏửn tng thu nhỏỷp vaỡ mổùc sọỳng
cho ngổồỡi nọng dỏn.
Tuy nhión cọng taùc khuyóỳn nọng vỏựn coỡn mọỹt sọỳ tọửn taỷi vóử mỷt tọứ chổùc
cuợng nhổ quaớn lyù, caùc tióỳn bọỹ kyợ thuỏỷt coỡn nỷng õổa tổỡ trón xuọỳng, chổa phuỡ
5
håüp våïi hon cnh, âiãưu kiãûn kinh tãú x häüi, táûp quạn v nhu cáưu ca ngỉåìi
näng dán, chỉa gàõn chàût viãûc chuøn giao KHKT våïi viãûc tiãu thủ sn pháøm.
Chỉa huy âäüng âỉåüc sỉû tham gia cọ hiãûu qu ca ngỉåìi näng dán vç thãú cạc
tiãún bäü k thût måïi ạp dủng vo sn xút hiãûu qu chỉa cao v khäng bãưn
vỉỵng.
Cäng tạc khuún näng åí huûn Cáøm Xun, tènh H Ténh âang åí vo
giai âoản måïi hçnh thnh nãn cn nhiãưu hản chãú âi hi phi cọ sỉû nghiãn
cỉïu, phán têch v âạnh giạ nhỉỵng màût mảnh, màût úu ca hãû thäúng täø chỉïc
khuún näng trong thåìi gian qua nhàòm âỉa ra cạc gii phạp âãø náng cao hiãûu
qu hoảt âäüng khuún näng trong nhỉỵng nàm tåïi. Xút phạt tỉì âiãưu kiãûn
thỉûc tãú âọ, chụng täi tiãún hnh nghiãn cỉïu âãư ti ”
Âạnh giạ thỉûc trảng
cäng tạc khuún näng ca Trảm Khuún näng huûn Cáøm
Xun, tènh H Ténh trong giai âoản 2003-2005”.
1.2. Mủc âêch nghiãn cỉïu
- Âạnh giạ thỉûc trảng cäng tạc khuún näng trong 3 nàm qua tỉì 2003-2005.
- Phán têch, âạnh giạ nhỉỵng thûn låüi, khọ khàn, nhỉỵng úu täú nh hỉåíng

âãún cäng tạc khuún näng.
- Âãư xút nhỉỵng gii phạp âãø náng cao hiãûu qu ca cäng tạc khuún näng
trong nhỉỵng nàm tåïi åí huûn Cáøm Xun, tènh H Ténh.
1.3. u cáưu
- Âãø cọ âỉåüc säú liãûu chênh xạc, khi âiãưu tra phi chn máùu âải diãûn.
- Trỉåïc khi âiãưu tra chênh thỉïc cáưn âiãưu tra thỉí mäüt vi, âäúi tỉåüng âãø
kiãøm tra xem phiãúu âiãưu tra d ph håüp chỉa tỉì âọ âiãưu chènh lải cho ph
håüp, khi âiãưu tra phi xem xẹt thại âäü, kiãún ca ngỉåìi tr låìi.
- Trong quạ trçnh nghiãn cỉïu phi bạm sạt vo näüi dung nghiãn cỉïu.
- Huy âäüng sỉû tham gia täúi âa ca ngỉåìi dán.
- Trong khi phán têch, xỉí l thäng tin phi âm bo tênh trung thỉûc v
khạch quan.
6
PHÁƯN 2: TÄØNG QUAN VÃƯ CẠC VÁÚN ÂÃƯ NGHIÃN CỈÏU
2.1. Lëch sỉí hnh, phạt triãøn v tçnh hçnh hoảt âäüng khuún
näng trãn thãú giåïi
2.1.1. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn ca cäng tạc khuún
näng trãn
thãú giåïi
2.1.1.1. Lëch sỉí hçnh thnh v phạt triãøn ca cäng tạc khuún näng trãn thãú
giåïi
Cäng tạc khuún näng trãn thãú giåïi â xút hiãûn v phạt triãøn tỉì thãú
k XIV, nọ âỉåüc duy trç v phạt triãøn åí nhiãưu nỉåïc nháút l trong thåìi k cạch
mảng xanh bng näø v cäng nghãû sinh hc phạt triãøn trong näng nghiãûp.
Viãûc âỉa cäng tạc khuún näng âãún táûn våïi ngỉåìi näng dán l mäüt váún
âãư quan trng m åí mi qúc gia nháút l nhỉỵng nỉåïc phạt triãøn ch úu dỉûa
vo näng nghiãûp. Cạc täø chỉïc phạt triãøn cho ràòng khuún näng l mäüt trong
nhỉỵng phỉång phạp âãø phạt triãøn mäüt nãưn näng nghiãûp hiãûn âải.
Cạc tiãún bäü KHKT ra âåìi nhàòm âạp ỉïng cho sỉû phạt triãøn ca x häüi,
tuy nhiãn viãûc ạp dủng nọ vo thỉûc tãú måïi l âiãưu quan trng. Trãn thãú giåïi

â cọ nhiãưu nghiãn cỉïu vãư cäng tạc khuún näng v chênh nhỉỵng nghiãn cỉïu
ny â âàût nãưn mọng âáưu tiãn cho sỉû hçnh thnh v phạt triãøn ca khuún
näng.
Nàm 1961, giạo sỉ ngỉåìi Anh Hartlib â viãút cún sạch vãư sỉû tiãún bäü
ca nghãư näng.
Nàm 1723, täø chỉïc hiãûp häüi “Tàng cỉåìng hiãøu biãút vãư näng nghiãûp”
âáưu tiãn âỉåüc thnh láûp åí Phạp v sau âọ l åí Nga, Âỉïc, nhỉỵng hiãûp häüi ny
â lm tàng thãm sỉû phạt triãøn ca khuún näng sau ny.
Nàm 1777, giạo sỉ ngỉåìi Thuđ S Heirnich Patlozzi cho ràòng mún
phạt triãøn nhanh ngnh näng nghiãûp âãø giụp cho cüc säúng ca ngỉåìi näng
dán âỉåüc täút hån thç phi âo tảo cho chênh nhỉỵng con em ca h cng nhỉ
bn thán h cọ trçnh âäü hc váún v nàõm âỉåüc cạc tiãún bäü k thût.
Nàm 1806, Äng philip Emanel ngỉåìi Thu S â tỉû b tiãưn ra xáy
dỉûng 2 Trỉåìng Näng nghiãûp Thỉûc hnh tải Hofwyl. Sau ny nọ nh hỉåíng
7
rỏỳt lồùn õóỳn nọỹi dung vaỡ phổồng phaùp õaỡo taỷo õọỳi vồùi caùc caùn bọỹ nọng nghióỷp
ồớ caùc nổồùc Chỏu u vaỡ Bừc Myợ.
Nm 1853, Edward Hitchcok cuớa trổồỡng aỷi hoỹc Amhet laỡ mọỹt thaỡnh
vión cuớa Uyớ ban Nọng nghióỷp Bang Masachu satts õaợ õóử nghở thaỡnh lỏỷp hoỹc
vióỷn nọng dỏn
ng õổồỹc xem laỡ nhaỡ tión phong vóử giaùo duỷc khuyóỳn nọng ồớ Myợ chờnh
thổùc thaỡnh lỏỷp hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng ồớ Myợợợ laỡ kóỳt hồỹp tọứng hồỹp cuớa caùc
daỷng trióứn khai vaỡ giaùo duỷc. Phổồng phaùp naỡy õaợ õổồỹc rỏỳt nhióửu caù nhỏn vaỡ
tọứ chổùc ồớ Myợ uớng họỹ.
óỳn nm 1907 coù tồùi 42 trổồỡng aỷi hoỹc ồớ 39 Bang cuớa Myợ õaợ tham gia
hoaỷt õọỹng theo phổồng phaùp naỡy vaỡ coù nhióửu trổồỡng aỷi hoỹc ồớ nhióửu nổồùc
khaùc cuợng tham gia vaỡo hoaỷt õọỹng naỡy.
2.1.1.2. Lởch sổớ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn cuớa cọng taùc khuyóỳn nọng ồớ Chỏu Aẽ
Khuyóỳn nọng n ọỹ
Tổỡ nm 1960 n ọỹ õaợ tọứ chổùc õaỡo taỷo cho caùn bọỹ khuyóỳn nọng õổồỹc

theo 5 cỏỳp bao gọửm:
Cỏỳp quọỳc gia
Cỏỳp vuỡng (nhoùm caùc Bang)
Cỏỳp Bang
Cỏỳp huyóỷn
Cỏỳp dổồùi huyóỷn
Cỏỳp quọỳc gia coù chổùc nng õaỡo taỷo caùn bọỹ cao cỏỳp vaỡ trung cỏỳp bao
gọửm nhióửu cồ quan khaùc nhau.
Cỏỳp vuỡng coù 4 Vióỷn giaùo duỷc khuyóỳn nọng õỷt taỷi Nilokheri, Annd,
Hyderabad vaỡ Jorhat õaỡo taỷo caùn bọỹ trung cỏỳp.
Cỏỳp Bang bao gọửm caùc trổồỡng aỷi hoỹc Nọng nghióỷp Bang, coù 26 cồ sồớ
huỏỳn luyóỷn õaỡo taỷo caùn bọỹ khuyóỳn nọng trung cỏỳp vaỡ caùc Vióỷn huỏỳn luyóỷn
õaỡo taỷo caùn bọỹ trung cỏỳp vaỡ caùn bọỹ cồ sồớ.
8
Cỏỳp huyóỷn: Bao gọửm caùc Traỷm nghión cổùu vuỡng vaỡ trổồỡng Nọng
nghióỷp Bang coù 127 cồ sồớ huỏỳn luyóỷn õaỡo taỷo caùn bọỹ trung cỏỳp. Caùc Trung
tỏm huỏỳn luyóỷn Khuyóỳn nọng coù 84 cồ sồớ huỏỳn luyóỷn õaỡo taỷo caùn bọỹ cồ sồớ.
Cỏỳp dổồùi huyóỷn: Do caùc Phoỡng nọng nghióỷp xaợợ õaớm nhỏỷn huỏỳn luyóỷn
caùn bọỹ khuyóỳn nọng cỏỳp cồ sồớ.
Vồùi phổồng phaùp tọứ chổùc, õaỡo taỷo naỡy, n ọỹ õaợ laỡm tọỳt cọng taùc
khuyóỳn nọng nhồỡ vỏỷy maỡ õaợ coù mọỹt nóửn nọng ngióỷp phaùt trióứn maỷnh maỡ
trổồùc hóỳt laỡ thaỡnh cọng cuớa cuọỹc caùch maỷng xanh õaợ giaới quyóỳt vỏỳn õóử lổồng
thổỷc , tióỳp õóỳn laỡ thaỡnh cọng caớ cuọỹc caùch maỷng trừng laỡ saớn xuỏỳt sổợa vaỡ hióỷn
õang laỡm cuọỹc caùch maỷng nỏu laỡ phaùt trióứn chn nuọi maỡ chuớ yóỳu laỡ trỏu, boỡ.
Traới qua 35 nm hoaỷt õọỹng, cọng taùc khuyóỳn nọng ồớ n ọỹ õaợ giaới
quyóỳt õổồỹc nhióửu vỏỳn õóử vóử phaùt trióứn nọng nghióỷp, aùp duỷng thaỡnh cọng caùc
tióỳn bọỹ KHKT vaỡ trồớ thaỡnh mọỹt quọỳc gia coù nóửn nọng nghióỷp khaù phaùt trióứn.
[9]
Khuyóỳn nọng ồớ Thaùi Lan
Laỡ nổồùc xuỏỳt khỏứu gaỷo tổồng õọỳi lồùn trón thóỳ giồùi, gaỷo xuỏỳt khỏứu cuớa

Thaùi Lan õaỷt chỏỳt lổồỹng cao. aỷt õổồỹc kóỳt quaớ naỡy laỡ nhồỡ vaỡo vióỷc chuù troỹng
phaùt trióứn khuyóỳn nọng.
Mỷc duỡ thaỡnh lỏỷp sau n ọỹ 7 nm nhổng khuyóỳn nọng ồớ Thaùi Lan
cuợng rỏỳt phaùt trióứn nhồỡ sổỷ quan tỏm õỏửu tổ cuớa Chờnh phuớ cho cọng taùc
khuyóỳn nọng tổỡ trung ổồng õóỳn õởa phổồng.
Hỗnh thaỡnh nm 1967, qua gỏửn 30 nm hoaỷt õọỹng, cọng taùc khuyóỳn
nọng õaợ phaùt trióứn maỷnh meợ õỷc bióỷt laỡ vióỷc õaỡo taỷo caùc caùn bọỹ khuyóỳn nọng
rỏỳt coù chỏỳt lổồỹng. Hóỷ thọỳng khuyóỳn nọng ồớ Thaùi Lan hoaỷt õọỹng rỏỳt hióỷu quaớ
nhỏỳt laỡ caùc khuyóỳn nọng ồớ cỏỳp cồ sồớ, vồùi tinh thỏửn theo saùt ngổồỡi nọng dỏn
nón caùc tióỳn bọỹ KHKT aùp duỷng vaỡo saớn xuỏỳt hỏửu hóỳt laỡ laỡ thaỡnh cọng.[9]
9
Khuyóỳn nọng ồớ Trung Quọỳc
Ra õồỡi tổỡ rỏỳt lỏu nhổng bióứu hióỷn roợ nhỏỳt laỡ nm 1993 Trổồỡng aỷi hoỹc
Kim Lng õaợ lỏỷp ra phỏn khoa khuyóỳn nọng. Taỷi Nghở quyóỳt cuớa Ban chỏỳp
haỡnh Trung ổồng aớng cọỹng saớn Trung Quọỳc khoaù VIII(11/91) vóử Tng
cổồỡng cọng taùc Nọng nghióỷp vaỡ Nọng thọn trong õoù coù muỷc thổù 4 nón roợ
phaới nừm vổợng chióỳn lổồỹc KHCN vaỡ giaùo duỷc khuyóỳn nọng choỹn loỹc õổa
tióỳn bọỹ KHKT Nọng nghióỷp xuọỳng nọng thọn. Xỏy dổỷng caùc cồ sồớ thổỷc
nghióỷm vaỡ khu trỗnh dióựn, thổỷc hióỷn caùc chờnh saùch õổa sinh vión mồùi tọỳt
nghióỷp xuọỳng cồ sồớ laỡm vióỷc. Chuù troỹng õaỡo taỷo caùc nhỏn vión khuyóỳn nọng
laỡ nhổợng nọng dỏn chuớ chọỳt trong nọng nghióỷp. Trong kóỳ hoaỷch 5 nm vóử
phaùt trióứn nọng nghióỷp lỏửn thổù VI, Trung Quọỳc õaợ tỏỷp huỏỳn õổồỹc 1,2 trióỷu
ngổồỡi vóử cọng taùc khuyóỳn nọng vaỡ bọửi dổồợng õổồỹc 150 trióỷu ngổồỡi laỡ nọng
dỏn vóử kióỳn thổùc khuyóỳn nọng. Caớ nổồùc Trung Quọỳc coù 10/33 laợnh õaỷo tốnh
laỡ Trổồớng ban Khuyóỳn nọng, nhồỡ laỡm tọỳt cọng taùc khuyóỳn nọng, nọng nghióỷp
Trung Quọỳc õaợ coù nhổợng bổồùc phaùt trióứn nhaớy voỹt nhỏỳt laỡ trong 3 lộnh vổỷc
luùa lai, chỏứn õoaùn thuù y vaỡ nuọi trọửng thuyớ saớn.[9]
Khuyóỳn nọng Indonesia
Thaỡnh lỏỷp nm 1955, hóỷ thọỳng khuyóỳn nọng õổồỹc tọứ chổùc theo 4 cỏỳp:
Cỏỳp Quọỳc gia:

Do Họỹi õọửng Khuyóỳn nọng Quọỳc gia õióửu haỡnh, Họỹi õọửng gọửm coù tọứng
giaùm õọỳc Cuỷc õaỡo taỷo vaỡ huỏỳn luyóỷn khuyóỳn nọng laỡm chuớ tởch, thổ kyù cuớa
cuỷc BIMAS laỡ phoù chuớ tởch. Caùc ọng giaùm õọỳc ngaỡnh phuỷ trong ban tọứng
giaùm õọỳc, caùc ọng vióỷn trổồớng vióỷn nghión cổùu thuọỹc caùc Vióỷn nghión cổùu
Nọng nghióỷp vaỡ caùc ọng giaùm õọỳc caùc õồn vở khaùc coù lión quan õóỳn khuyóỳn
nọng trong Bọỹ Nọng nghióỷp laỡ uớy vión.
Cỏỳp tốnh:
Do Dióựn õaỡn khuyóỳn nọng cỏỳp 1 õióửu haỡnh bao gọửm: Giaùm õọỳc nọng
nghióỷp tốnh laỡm chuớ tởch, thổ kyù cuớa BIMAS laỡm thổ kyù, trổồớng caùc cồ quan
dởch vuỷ nọng nghióỷp tốnh, caùc cồ quan kyợ thuỏỷt cuớa tốnh laỡ thaỡnh vión.
10
Cỏỳp huyóỷn:
Do Dióựn õaỡn khuyóỳn nọng cỏỳp 2 õióửu haỡnh, huyóỷn choỹn mọỹt trong caùc
cồ quan dởch vuỷ nọng nghióỷp huyóỷn laỡm chuớ tởch, thổ kyù cuớa BIMAS huyóỷn
laỡ thổ kyù. Caùc trổồớng cồ quan dởch vuỷ vaỡ caùc õồn vi coù lión quan õóỳn khuyóỳn
nọng trong huyóỷn laỡm uớy vión.
Cỏỳp lión xaợ: Coù Trung tỏm Khuyóỳn nọng nọng thọn vaỡ Trung tỏm
Thọng tin nọng thọn.
Trung tỏm Khuyóỳn nọng nọng thọn coù 10-15 caùn bọỹ chố õaỷo saớn xuỏỳt,
mọựi caùn bọỹ naỡy phuỷ traùch 2-3 xaợ tuỡy theo quy mọ vaỡ mỏỷt õọỹ dỏn sọỳ.
Trung tỏm Thọng tin nọng nghióỷp chởu traùch nhióỷm chuyóứn taới caùc
thọng tin kyợ thuỏỷt õóỳn cho họỹ nọng dỏn vaỡ baùo caùo lón cỏỳp trón, chuỏứn bở caùc
taỷi lióỷu khuyóỳn nọng õóứ phuỷc vuỷ cho nọng dỏn. Ngoaỡi ra Trung tỏm naỡy coỡn
laỡ nồi họỹi hoỹp, gỷp gồợ caùc õaỷi dióỷn nọng dỏn, ngổ dỏn vaỡ caùc laợnh õaỷo trong
vuỡng. Tổỡ õoù xỏy dổỷng nón caùc chổồng trỗnh phaùt trióứn nọng nghióỷp vaỡ laỡ nồi
õóứ tọứ chổùc caùc hoaỷt õọỹng tỏỷp huỏỳn vóử kyợ thuỏỷt mồùi vaỡ xỏy dổỷng nọng thọn.
Indonesia rỏỳt chuù troỹng phaùt trióứn 2 Trung tỏm naỡy vaỡ coi õoù laỡ tuyóỳn
õỏửu cuớa khuyóỳn nọng.
Khuyóỳn nọng ồớ Philippin
Cuợng nhổ caùc nổồùc khaùc, cọng taùc khuyóỳn nọng ồớ Philippin õaợ coù tổỡ

rỏỳt lỏu, hóỷ thọỳng khuyóỳn nọng õổồỹc tọứ chổùc chỷt cheợ tổỡ cỏỳp Trung ổồng õóỳn
õởa phổồng, Nhaỡ nổồùc cỏỳp kinh phờ cho hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng tổồng õọỳi
lồùn. Khuyóỳn nọng ồớ õay õổồỹc tióỳn haỡnh theo nhióửu phổồng phaùp nhổ hổồùng
dỏựn nọng dỏn saớn xuỏỳt theo kyợ thuỏỷt mồùi, õaỡo taỷo cho caùc chuớ trang traỷi nừm
vổợng kyợ thuỏỷt óứ hoỹ coù thóứ aùp duỷng mọỹt caùch thaỡnh thaỷo ồớ trang traỷi cuớa
mỗnh [9].
2.1.2. Tỗnh hỗnh hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng cuớa caùc nổồùc trón thóỳ
giồùi
Nguọửn nhỏn lổỷc khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi
Khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi õổồỹc hỗnh thaỡnh tổỡ 4 tọứ chổùc cồ baớn sau:
11
- Caùc Hióỷp họỹi nọng dỏn
- Caùc tọứ chổùc khaùc ồớ nọng thọn
- Caùc trổồỡng hoỹc
- Caùc tọứ chổùc nọng nghióỷp Phi chờnh phuớ [20]
Sổỷ phaùt trióứn cuớa khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi: (theo Tióỳn syợ Tazama Nhỏỷt
Baớn- chuyón gia khuyóỳn nọng cuớa FAO)
Nm 1700: Coù 1 nổồùc
Nm 1800: Coù thóm 7 nổồùc
1900-1910: Thóm 6 nổồùc
Nm 1910-1920: Coù thóm 6 nổồùc
Nm 1920-1930: Coù thóm 8 nổồùc
Nm 1930-1940: Coù thóm 6 nổồùc
óỳn nm1990 coù tỏỳt caớ laỡ 199 nổồùc coù tọứ chổùc khuyóỳn nọng
Nm 1993 coù thóm Vióỷt Nam, nhổ vỏỷy õóỳn thồỡi õióứm naỡy coù 200 nổồùc
trón thóỳ giồùi thaỡnh lỏỷp tọứ chổùc khuyóỳn nọng.
Sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi mồùi ổồùc tờnh khoaớng 600.000 ngổồỡi,
rióng khu vổỷc chỏu Aẽ chióỳm khoaớng 70%.
Sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi theo Tióỳn syợ Tazama õổồỹc chia laỡm 3
loaỷi nhổ sau:

- Sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng haỡnh chờnh (chióỳm 7,7%)
- Sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng chuyón õóử (14,1%)
- Sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng cồ sồ ớ(78,2%)
Nhổ vỏỷy trón thóỳ giồùi sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng cồ sồớ chióỳm tyớ lóỷ lồùn
nhỏỳt. ióửu naỡy chổùng toớ hóỷ thọỳng khuyóỳn nọng cồ sồớ ồớ caùc nổồùc trón thóỳ
giồùi rỏỳt õổồỹc chuù yù.
Trỗnh õọỹ caùn bọỹ khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi:
12
- Caùn bọỹ khuyóỳn nọng coù trỗnh õọỹ sồ cỏỳp: (Chióỳm 38,8%)
- Caùc bọỹ khuyóỳn nọng coù trỗnh õọỹ trung cỏỳp: (35,4%)
- Caùn bọỹ khuyóỳn nọng coù trỗnh õọỹ aỷi hoỹc: ( 22,9%)
Coỡn laỷi laỡ trón õaỷi hoỹc: (5,0%)
2.2 Caùc phổồng phaùp khuyóỳn nọng trón thóỳ giồùi
2.2.1. Phổồng phaùp tióỳp cỏỷn
Quaù trỗnh phaùt trióứn nọng nghióỷp cuớa caùc nổồùc phaùt trióứn trón thóỳ giồùi
õaợ phaớn aùnh quaù trỗnh tióỳn hoaù cuớa caùc phổồng thổùc chuyóứn giao tióỳn bọỹ kyợ
thuỏỷt (TBKT) trong nọng nghióỷp. Theo Frank Ellis (1992), quaù trỗnh chuyóứn
giao TBKT trón thóỳ giồùi traới qua caùc phổồng thổùc tióỳp cỏỷn khaùc nhau bao
gọửm:
2.2.1.1. Chuyóứn giao cọng nghóỷ Transfer Of Technology (TOT)
Phổồng phaùp naỡy phọứ bióỳn trón thóỳ giồùi trong nghión cổùu vaỡ chuyóứn
giao kyợ thuỏỷt nọng nghióỷp ồớ thỏỷp kyớ 50 vaỡ 60 cuớa thóỳ kyớ XX (theo Flank
Ellis,1992). Theo phổồng thổùc naỡy vióỷc taỷo ra vaỡ lan truyóửn caùc TBKT laỡ
mọỹt quaù trỗnh õổồỡng thúng tổỡ nhổợng Vióỷn nghón cổùu cuớa caùc nổồùc giaỡu sang
caùc nổồùc ngheỡo, vaỡ tổỡ caùc Vióỷn cuớa caùc nổồùc ngheỡo tồùi Trung tỏm Khuyóỳn
nọng vaỡ cuọỳi cuỡng tồùi nọng dỏn. Tuy vỏỷy phổồng phaùp naỡy vỏựn coỡn khaù ngổỷ
trở trong chổồng trỗnh nghión cổùu nọng nghióỷp ồớ caùc nổồùc. Caùc nhaỡ khoa hoỹc
dổỷa vaỡo caùc Trung tỏm nghión cổùu vaỡ thổỷc nghióỷm quyóỳt dởnh chổồng trỗnh
nghión cổùu, phaùt trióứn cọng nghóỷ nọng nghióỷp vaỡ cọng nghóỷ õoù õổồỹc chuyóứn
tồùi caùc Trung tỏm khuyóỳn nọng õóứ truyóửn baù trong nọng dỏn.

Phổồng thổùc chuyóứn giao cọng nghóỷ (TOT) nhỗn nọng dỏn laỡ ngổồỡi
nhỏỷn cọng nghóỷ mọỹt caùch thuỷ õọỹng. Nóỳu nọng dỏn laỡm theo cọng nghóỷ,
ngổồỡi nọng dỏn õoù seợ laỡ nọng dỏn tióỳn bọỹ. Phong tuỷc, tỏỷp quaùn laỡ nhổợng
nguyón nhỏn cồ baớn lyù giaới sổỷ thỏỳt baỷi cuớa caùc chổồng trỗnh chuyóứn giao
cọng nghóỷ trong nọng nghióỷp ồớ nhióửu nổồùc (Chamber vaỡ Ghidyal). Nhổợợng
õióửu kióỷn ồớ caùc Trung tỏm nghión cổùu, caùc Traỷm thổỷc nghióỷm khọng thóứ
phaớn aùnh õổồỹc nhổợng õióửu kióỷn õọửng ruọỹng thổỷc tóỳ cuớa nọng dỏn, khọng thóứ
13
phaớn aùnh õỏửy õuớ sổỷ khaùc nhau vóử nguọửn lổỷc, lao õọỹng, dỏỳt õai vaỡ thở
trổồỡng[1].
1.2.1.2. Phổồng thổùc chuyóứn giao cọng nghóỷ ổùng duỷng Adaptive
Technology Tranfer (ATT)
Phổồng phaùp naỡy coỡn õổồỹc goỹi laỡ mọ hỗnh chuyóứn giao cọng nghóỷ caới
bión (Daniel,1997). Phổồng phaùp naỡy khaù phọứ bióỳn ồớ nhổợng giai õoaỷn 60, 70
cuớa thóỳ kyớ XX, õỷc trổng cuớa phổồng phaùp naỡy laỡ hóỷ thọỳng õaỡo taỷo vaỡ gỷp gồợ
nọng dỏn. Khuyóỳn nọng coù vai troỡ lồùn trong vióỷc chuyóứn giao TBKT õóỳn
nọng dỏn, phổồng thổùc naỡy phaùt huy taùc duỷng trong giai õoaỷn caùch maỷng
xanh thỏỷp kyớ 70 (Frank,1992), nhióửu nọng dỏn trón thóỳ giồùi õaợ aùp duỷng thaỡnh
cọng giọỳng mồùi vóử myỡ, luùa taỷo ra sổỷ phaùt trióứn õaùng kóứ vóử nng suỏỳt. Tuy
nhión nhổợng nọng dỏn ngheỡo vỏựn khọng õổồỹc hổồớng nhổợng thaỡnh quaớ
chuyóứn giao naỡy. Theo phổồng phaùp naỡy, thọng tin phaớn họửi cuớa nọng dỏn
tồùi caùc Trung tỏm nghión cổùu nọng nghióỷp õổồỹc truyóửn chuớ yóỳu qua hóỷ thọỳng
khuyóỳn nọng phaớn aùnh laỷi, thọng tin tổỡ Vióỷn nghión cổùu khọng trổỷc tióỳp tồùi
nọng dỏn maỡ laỷi qua hóỷ thọỳng khuyóỳn nọng. Vỗ thóỳ cọng nghóỷ õổồỹc phaùt
trióứn ồớ caùc Vióỷn nghión cổùu vỏựn chổa phuỡ hồỹp vồùi õióửu kióỷn cuỷ thóứ cuớa nọng
dỏn[1].
1.2.1.3. Phổồng phaùp nghión cổùu coù sổỷ tham gia cuớa nọng dỏn Farmer
paticipatory research (FPR)
ỏy laỡ phổồng phaùp tióỳp cỏỷn trong õoù nghión cổùu õổồỹc xuỏỳt phaùt tổỡ
nọng dỏn, do nọng dỏn õỷt kóỳ hoaỷch vaỡ thổỷc hióỷn sổỷ hồỹp taùc giổợa nọng dỏn

vồùi caùn bọỹ nghión cổùu (Daniel,1997).
ỷc trổng cuớa phổồng phaùp tióỳp cỏỷn naỡy laỡ thu huùt sổỷ tham gia cuớa
nọng dỏn vaỡo phaùt trióứn cọng nghóỷ õóứ nỏng cao nng suỏỳt, chỏỳt lổồỹng cỏy
trọửng vaỡ vỏỷt nuọi. FPR tỏỷp trung vaỡo nhỏỷn daỷng, phaùt trióứn hay ổùng duỷng vaỡ
sổớ duỷng cọng nghóỷ phuỡ hồỹp vồùi nhu cỏửu cuớa nọng dỏn saớn xuỏỳt nhoớ, nọng
dỏn coù taỡi nguyón ngheỡo.
Nọng dỏn tham gia tờch cổỷc trong quaù trỗnh nghión cổùu
Quaù trỗnh nghión cổùu õổồỹc tióỳn haỡnh trón õọửng ruọỹng cuớa nọng dỏn
14
Caùn bọỹ nghión cổùu vổỡa laỡ ngổồỡi khaùm phaù, ngổồỡi baỷn vaỡ laỡ cọỳ vỏỳn cuớa
nọng dỏn
Phổồng phaùp naỡy khuyóỳn khờch khaớ nng saùng tao, linh õọỹng cuớa nọng
dỏn.
FPR õổồỹc tióỳn haỡnh theo caùc bổồùc sau õỏy:
- Xaùc õởnh vỏỳn õóử khoù khn maỡ nọng dỏn gỷp phaới
- Khaùm phaù vaỡ lổỷa choỹn nhổợng giaới phaùp coù thóứ thổỷc hióỷn õổồỹc õóứ vổồỹt
qua caùc khoù khn õoù.
- Thổớ nghióỷm vaỡ ổùng duỷng cọng nghóỷ
- aùnh giaù cọng nghóỷ vaỡ õi õóỳn ổùng duỷng[1].
2.2.2. Phổồng phaùp khuyóỳn nọng
Phổồng phaùp khuyóỳn nọng laỡ caùch thổùc chuyóứn giao thọng tin vóử
TBKT bao gọửm caớ kyớ thuỏỷt, tọứ chổùc saớn xuỏỳt vaỡ thở trổồỡng tồùi nọng dỏn.
2.2.2.1. Phổồng phaùp tióỳp xuùc nhoùm
Caùc caùn bọỹ khuyóỳn nọng truyóửn thọng tin vóử TBKT qua nhoùm nọng dỏn:
Hoỹp nhoùm, trao õọứi họỹi nghở õỏửu bồỡ, xỏy dổỷng mọ hỗnh, ỷc trổng cuớa
phổồng phaùp naỡy laỡ phaỷm vi hoaỷt õọỹng rọỹng.
2.2.2.2. Phổồng phaùp tióỳp xuùc caù nhỏn
Laỡ phổồng phaùp maỡ caùn bọỹ khuyóỳn nọng thm vaỡ gỷp gồợ nọng dỏn, trao
õọứi vồùi nọng dỏn qua thổ tổỡ vaỡ õióỷn thoaỷi. Phổồng phaùp naỡy giuùp caùn bọỹ
chuyóứn giao giaới quyóỳt caùc vỏỳn õóử mang tờnh caù bióỷt cho nọng dỏn nón hióỷu

quaớ tọỳt.
2.3. Lởch sổớ hỗnh thaỡnh, phaùt trióứn vaỡ tỗnh hỗnh hoaỷt õọỹng
khuyóỳn nọng ồớ Vióỷt Nam
2.3.1. Lởch sổớ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn cuớa khuyóỳn nọng ồớ Vióỷt Nam
2.3.1.1. Thồỡi kyỡ saớn xuỏỳt theo kióứu truyóửn thọỳng
Khuyóỳn nọng coù nhổợng bổồùc tióỳn mồùi, con ngổồỡi õaợ coù yù thổùc hồn vóử
vióỷc tờch luyợ caùc kinh nghióỷm saớn xuỏỳt vaỡ truyóửn õaỷt cho nhau qua nhổợng cỏu
ca dao, tuỷc ngổợ .
Thồỡi kyỡ naỡy cọng taùc khuyóỳn nọng chuớ yóỳu dổỷa vaỡo nọng dỏn.
15
2.3.1.2. Thồỡi nhaỡ inh
Cọng taùc nọng õổồỹc nhióửu ngổồỡi quan tỏm hồn, nhổợng ngổồỡi cỏửm õỏửu
nhaỡ nổồùc cuợng rỏỳt chuù troỹng õóỳn vióỷc phaùt trióứn nghióỷp. Haỡng nm vua Ló
Hoaỡn õaợ tổỷ mỗnh xuọỳng caỡy õổồỡng caỡy õỏửu tión cho mọựi muỡa vuỷ saớn xuỏỳt.
2.3.1.3. thồỡi nhaỡ Trỏửn

Coù tồùi 23 lỏửn nhaỡ vua hoaỷch õởnh chờnh saùch khuyóỳn nọng cho nọng
dỏn. Nm 1226 dổồùi thồỡi nhaỡ Trỏửn õaợ lỏỷp ra caùc chổùc quan nhổ Haỡ õó sổù,
Khuyóỳn nọng sổù, quan chuyón chm lo phaùt trióứn saớn xuỏỳt nọng nghióỷp.
Nhổợng cọng trỗnh thuyớ lồỹi dỏựn thuyớ nhỏỷp õióửn cuớa Nguyóựn Cọng Trổù cuợng laỡ
sổỷ thổỷc thi cuớa cọng taùc khuyóỳn nọng.
Nm 1960 ồớ Mióửn Nam õaợ thaỡnh lỏỷp Nha khuyóỳn nọng trổỷc thuọỹc
Bọỹ Nọng nghióỷp caới caùch õióửn õởa nọng ngổ muỷc.
Nm 1961- 1962 Bọỹ Nọng nghióỷp coù chuớ trổồng thaỡnh lỏỷp caùc õoaỡn
chố õaỷo saớn xuỏỳt, õổa caùc sinh vión mồùi tọỳt nghióỷp xuọỳng cồ sồớ õóứ xỏy dổỷng
mọ hỗnh, mồớ lồùp tỏỷp huỏỳn cho caùc caùn bọỹ chuớ chọỳt ồớ õỏy. Nhổ vỏỷy trong thồỡi
gian naỡy cọng taùc khuyóỳn nọng õổồỹc aớng vaỡ Nhaỡ nổồùc rỏỳt quan tỏm, caùc
hỗnh thổùc, phổồng phaùp khuyóỳn nọng õổồỹc hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn.
2.3.1.4. Thồỡi kyỡ nọng nghióỷp hióỷn õaỷi
Nm 1981, Ban bờ thổ Trung ổồng aớng õaợ ra Chố thở 100 Khoaùn saớn

phỏứm cuọỳi cuỡng vóử tay ngổồỡi nọng dỏn. Tuy nhión sau 6 nm thổỷc hióỷn Chố
thở naỡy, saớn xuỏỳt nọng nghióỷp vỏựn trong tỗnh traỷng chỏỷm phaùt trióứn, chố thở
naỡy õaợ bọỹc lọỹ nhióửu haỷn chóỳ, vỗ vỏỷy õóỳn nm 1982 Trung ổồng aớng ra Chố
thở 10 ọứi mồùi kinh tóỳ trong nọng nghióỷp, giao hún ruọỹng õỏỳt cho tổỡng họỹ
nọng dỏn quaớn lyù vaỡ saớn xuỏỳt. Hoỹ coù quyóửn quyóỳt õởnh trọửng cỏy gỗ, nuọi con
gỗ vaỡ chố nọỹp mọỹt sọỳ thuóỳ nhỏỳt õởnh coỡn laỷi thuọỹc quyóửn sồớ hổợu cuớa ngổồỡi
dỏn.
óỳn thồỡi õióứm naỡy õọỳi tổồỹng phuỷc vuỷ cuớa caùc Vióỷn Trổồỡng vaỡ caùc cồ
quan kyợ thuỏỷt quaớn lyù Nhaỡ nổồùc chuớ yóỳu laỡ ngổồỡi nọng dỏn.
Trổồùc sổỷ chuyóứn bióỳn maỷnh meợ vóử caùch thổùc tọứ chổùc quaớn lyù trong
nọng nghióỷp, mọỹt sọỳ Vióỷn Trổồỡng õaợ tỏỷp trung vaỡo nghión cổùu, õaỡo taỷo õọỳi
16
tổồỹng nọng họỹ, mọỹt sọỳ tốnh õaợ maỷnh daỷn caới caùch caùc tọứ chổùc nọng nghióỷp,
thaỡnh lỏỷp cồ quan khuyóỳn nọng nhổ An Giang thaỡnh lỏỷp nm 1988, tióỳp õóỳn
laỡ Bừc Thaùi, Long An, Thaùi Nguyón thaỡnh lỏp vaỡo nm 1991. Nm 1994 caùc
Tốnh Haới Phoỡng, Laỡo Cai thaỡnh lỏỷp Trung tỏm Khuyóỳn nọng.
Hoaỷt õọỹng naỡy coù hióỷu quaớ cao vaỡ õổồỹc nọng dỏn hổồớng ổùng maỷnh meợ.
óỳn ngaỡy 2/3/1993 Thuớ tổồùng Chờnh phuớ ra Nghở õởnh 13CP ban haỡnh
Quy õởnh vóử cọng taùc khuyóỳn nọng. Ngaỡy 31/3/1993 tọứ chổùc khuyóỳn nọng
chờnh thổùc õổồỹc thaỡnh lỏỷp.
cỏỳp Trung ổồng: Goỹi laỡ Cuỷc Khuyóỳn nọng, Khuyóỳn lỏm coù 2 nhióỷm
vuỷ chờnh
Thổù nhỏỳt: Quaớn lyù Nhaỡ nổồùc vóử trọửng troỹt vaỡ chn nuọi.
Thổù 2: Quaớn lyù, xỏy dổỷng vaỡ chố õaỷo thổỷc hióỷn caùc chổồng trỗnh
Khuyóỳn nọng, khuyóỳn lỏm.
Cuỷc Khuyóỳn nọng, Khuyóỳn lỏm bao gọửm 9 phoỡng. Ngoaỡi ra coù thóm 2
vn phoỡng ồớ Nha Trang vaỡ Thaỡnh phọỳ Họử Chờ Minh.
- cỏỳp õởa phổồng:
Sau khi coù Chố thở 13CP cuớa Chờnh Phuớ vóử cọng taùc khuyóỳn nọng, ồớ tỏỳt
caớ 64 tốnh thaỡnh trong caớ nổồùc õóửu thaỡnh lỏỷp Trung tỏm Khuyóỳn nọng trổỷc

thuọỹc Sồớ Nọng Nghióỷp vaỡ PTNT.
Theo sọỳ lióỷu nm 2004, tọứng sọỳ caùn bọỹ khuyóỳn nọng cỏỳp tốnh laỡ 1446
ngổồỡi, bỗnh quỏn mọựi Trung tỏm Khuyóỳn nọng tốnh coù 22,6 ngổồỡi. Trong
tọứng sọỳ 637 huyóỷn thỗ coù 520 huyóỷn coù Traỷm Khuyóỳn nọng huyóỷn. Mọỹt sọỳ
huyóỷn chổa coù Traỷm Khuyóỳn nhổ Cao Bũng, Ninh bỗnh, hoỷc coù ờt traỷm
khuyóỳn nọng nhổ Haỡ Nam coù 1 traỷm trong tọứng sọỳ 6 huyóỷn cuớa tốnh. Hióỷn
nay mọ hỗnh tọứ chổùc cuớa caùc Traỷm Khuyóỳn nọng trong nổồùc rỏỳt khaùc nhau:
Taỷi 30 tốnh, Traỷm Khuyóỳn nọng huyóỷn trổỷc thuọỹc Trung tỏm Khuyóỳn
nọng tốnh (quaớn lyù theo ngaỡnh doỹc).
Taỷi 21 tốnh, Traỷm Khuyóỳn nọng huyóỷn trổỷc thuọỹc UBND huyóỷn (quaớn
lyù theo cỏỳp) vaỡ 13 tốnh coù Traỷm Khuyóỳn nọng trổỷc thuọỹc trong Phoỡng nọng
nghióỷp huyóỷn.
17
Lổỷc lổồỹng khuyóỳn nọng cỏỳp huyóỷn bao gọửm 1716 ngổồỡi, bỗnh quỏn
mọựi Traỷm coù 3,3 ngổồỡi. hỏửu hóỳt caùc tốnh õọỹi nguợ caùn bọỹ khuyóỳn nọng cỏỳp
huyóỷn laỡm chuyón traùch vóử cọng taùc khuyóỳn nọng. Nhổng ồớ mọỹt sọỳ tốnh nhổ
Gia Lai, Kon Tum, Ninh Bỗnh, Thaùi Nguyón, Khuyóỳn nọng cỏỳp huyóỷn trổỷc
thuọỹc UBND huyóỷn hoỷc nũm trong phoỡng Nọng Nghióỷp huyóỷn, laỡm chung
caớ cọng taùc khuyóỳn nọng vaỡ quaớn lyù vóử Nhaỡ nổồùc.
Cỏỳp xaợ coù khuyóỳn nọng vión cồ sồớ vồùi 7437 ngổồỡi taỷi 10502 xaợ
(chióỳm70,7%). Bỗnh quỏn mọựi xaợ, phổồỡng coù 0,7 ngổồỡi. Cỏỳp thọn, baớn coù
3918 Cỏu laỷc bọỹ khuyóỳn nọng vồùi 176300 họỹi vión do nọng dỏn tổỷ nguyóỷn
lỏỷp ra theo hổồùng dỏựn cuớa nhaỡ nổồùc.
Nhổ vỏỷy ngaỡnh khuyóỳn nọng coù 3162 caùn bọỹ khuyóỳn nọng chuyón
traùch (laỡm cọng taùc khuyóỳn nọng, hổồớng lổồng ngỏn saùch Nhaỡ nổồùc) vaỡ 7434
caùn bọỹ khuyóỳn nọng khọng chuyón traùch, cuỡng vồùi 176300 họỹi vión khuyóỳn
nọng thuọỹc caùc cỏu laỷc bọỹ khuyóỳn nọng.
Thồỡi gian qua, hóỷ thọỳng tọứ chổùc khuyóỳn nọng õaợ phaùt trióứn sỏu rọỹng tổỡ
Trung ổồng õóỳn õởa phổồng, lổỷc lổồỹng khuyóỳn nọng phaùt trióứn maỷnh meợ ồớ
caùc cỏỳp, chỏỳt lổồỹng caùn bọỹ khuyóỳn nọng ngaỡy caỡng õổồỹc cuớng cọỳ vaỡ tng

cổồỡng, nng lổỷc vaỡ phổồng phaùp khuyóỳn nọng ngaỡy caỡng õổồỹc caới tióỳn[15].
2.3.2. Tỗnh hỗnh hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng ồớ Vióỷt Nam
Sau khi coù Chố thở 13CP cuớa Chờnh Phuớ vóử cọng taùc khuyóỳn nọng, ồớ
Trung ổồng Trung tỏm Khuyóỳn nọng Quọỳc gia ra õồỡi, ồớ cỏỳp tốnh coù Trung
tỏm Khuyóỳn nọng tốnh, ồớ huyóỷn coù Traỷm Khuyóỳn nọng huyóỷn vaỡ coù caùc
khuyóỳn nọng vión cồ sồớ ồớ cỏỳp xaợ.
Mỷc duỡ mồùi hỗnh thaỡnh nhổng hóỷ thọỳng khuyóỳn nọng ồớ nổồùc ta õaợ trióứn
khai nhióửu hoaỷt õọỹng vaỡ õaỷt õổồỹc mọỹt sọỳ kóỳt quaớ nhỏỳt õởnh, goùp phỏửn quan
troỹng vaỡo phaùt trióứn nọng nghióỷp, nọng thọn Vióỷt Nam
18
2.3.2.1. Hoaỷt õọỹng thọng tin tuyón truyóửn
Nhióỷm vuỷ cuớa khuyóỳn nọng laỡ cung cỏỳp cho nọng dỏn nhổợng thọng tin
vóử chuớ trổồng, chờnh saùch phaùt trióứn nọng nghióỷp, nọng thọn cuớa aớng vaỡ
Nhaỡ nổồùc, caùc thọng tin vóử thở trổồỡng nọng saớn phỏứm,
Tồỡ tin Khuyóỳn nọng Vióỷt Nam ra õồỡi hồn 10 nm, tổỡ chọứ chố coù 4
sọỳ/nm, vồùi sọỳ lổồỹng phaùt haỡnh 2000 cuọỳn/ sọỳ vaỡ chố phỏn phọỳi tồùi mọỹt sọỳ cồ
quan cỏỳp trung ổồng, cỏỳp tốnh vaỡ huyóỷn. óỳn nm 2004 õaợ coù 6 sọỳ/nm, phaùt
haỡnh 500 baớn/sọỳ vaỡ mồớ rọỹng õởa baỡn phaùt mióựn phờ tổỡ trung ổồng õóỳn mọỹt sọỳ
xaợ, phổồỡng. Chỏỳt lổồỹng tồỡ tin ngaỡy caỡng õổồỹc nỏng cao, thọng tin khọng chố
dổỡng ồớ vióỷc giồùi thióỷu nhổợng mọ hỗnh saớn xuỏỳt coù hióỷu quaớ maỡ coỡn thóm
nhổợng lộnh vổỷc khaùc.
Trong nhióửu nm qua Trung tỏm Khuyóỳn nọng Quọỳc gia õaợ phọỳi hồỹp
vồùi õaỡi phaùt thanh, õaỡi truyóửn hỗnh õóứ xỏy dổỷng caùc chuyón õóử vóử nọng
nghióỷp, nọng thọn nhổ chổồng trỗnh baỷn nhaỡ nọng. óỳn nm 1999, nhũm
mồớ rọỹng mọỳi quan hóỷ giổợa nhaỡ khoa hoỹc vồùi ngổồỡi nọng dỏn, aỡi truyóửn hỗnh
Vióỷt Nam õaợ cho ra mừt chổồng trỗnh ( cuỡng vồùi nhaỡ nọng baỡn caùch laỡm
giaỡu). Sau 5 nm thổỷc hióỷn, chổồng trỗnh naỡy õổồỹc nhióửu baỡ con yóu thờch.
Ngoaỡi ra Trung tỏm Khuyóỳn nọng Quọỳc gia coỡn phọỳi hồỹp tuyón truyóửn
hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng vồùi caùc baùo, taỷp chờ nhổ Nọng nghióỷp Vióỷt Nam,
Nọng thọn ngaỡy nay, Khoa hoỹc õồỡi sọỳng, Caùc chuyón muỷc khuyóỳn nọng

thổồỡng xuyón phaớn aùnh kởp thồỡi cọng taùc khuyóỳn nọng ồớ tổỡng õởa phổồng
nhổ caùc mọ hỗnh saớn xuỏỳt õaỷt hióỷu quaớ cao, caùc õióứn hỗnh tión tióỳn, ổồỹc
nhióửu ngổồỡi tham gia hoỹc hoới.
õởa phổồng tỏỳt caớ caùc Trung tỏm Khuyóỳn nọng tốnh õóửu phọỳi hồỹp vồùi
caùc õaỡi baùo ồớ õởa phổồng õóứ thọng tin tuyón truyóửn caùc hoaỷt õọỹng khuyóỳn
nọng, coù 90% sọỳ tốnh õaợ coù chổồng trỗnh chuyón õóử khuyóỳn nọng trón caùc
Baùo, aỡi phaùt thanh vaỡ truyóửn hỗnh õởa phổồng[15].
2.3.2.2. Hoaỷt õọỹng tỏỷp huỏỳn, õaỡo taỷo
Nhũm nỏng cao trỗnh õọỹ vaỡ kyợ nng cho ngổồỡi saớn xuỏỳt cuợng nhổ nỏng
cao chuyón mọn nghióỷp vuỷ cho ngổồỡi hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng. Trong thồỡi
19
gian qua Trung tỏm Khuyóỳn nọng Quọỳc gia õaợ tọứ chổùc õổồỹc hồn 4700 lồùp tỏỷp
huỏỳn vồùi khoaớng 250000 lổồỹt ngổồỡi tham gia bao gọửm caớ tỏỷp huỏỳn chuyón õóử
cho caùn bọỹ kyợ thuỏỷt vaỡ tỏỷp huỏỳn nghióỷp vuỷ khuyóỳn nọng cho caùn bọỹ khuyóỳn
nọng vión cồ sồớ.
Nm 2003 Trung tỏm õaợ phọỳi hồỹp vồùi dổỷ aùn thuyớ lồỹi mióửn Trung
(CPO), tọứ chổùc õổồỹc 50 lồùp tỏỷp huỏỳn cho caùn bọỹ khuyóỳn nọng vión ồớ 9 tốnh
vuỡng Duyón haới mióửn Trung vaỡ thaỡnh phọỳ Họử Chờ Minh.
Trong quaù trỗnh tỏỷp huỏỳn, Trung tỏm õaợ õỏửu tổ tọứ chổùc bión soaỷn caùc
taỡi lióỷu theo caùc chuyón õóử kyợ thuỏỷt. In ỏỳn vaỡ xuỏỳt baớn tỏỷp giaùo trỗnh nghióỷp
vuỷ khuyóỳn nọng õỏửu tión vồùi 8 chuớ õóử. Sau õoù xỏy dổỷng tióỳp bọỹ taỡi lióỷu
hổồùng dỏựn tọứ chổùc hoaỷt õọỹng cho khuyóỳn nọng vión cồ sồớ (nm 2003).
Caùc cồ quan khuyóỳn nọng ồớ caùc cỏỳp õởa phổồng cuợng õaợ tọứ chổùc õaỡo
taỷo, tỏỷp huỏỳn cho nọng dỏn vaỡ caùc khuyóỳn nọng vión theo chuyón õóử vóử trọửng
troỹt, chn nuọi, lỏm nghióỷp, [15]
2.3.2.3. Hoaỷt õọỹng xỏy dổỷng mọ hỗnh
[15].
Nọỹi dung chờnh laỡ xỏy dổỷng caùc mọ hỗnh trỗnh dióựn trón õọửng ruọỹng,
chuọửng traỷi, Nhũm õổa caùc TBKT õóỳn tay ngổồỡi nọng dỏn, trong nhióửu
nm qua õaợ xỏy dổỷng caùc mọ hỗnh trỗnh dióựn nhổ sau:

Mọ hỗnh khuyóỳn nọng trọửng troỹt
- Chổồng trỗnh saớn xuỏỳt haỷt giọỳng luùa lai
ổồỹc trióứn khai ồớ 26 tốnh thu huùt trón 88260 họỹ tham gia vồùi tọứng dióỷn
tờch trón 8000 ha, nhổợng nm õỏửu dióỷn tờch chố õaỷt 100 ha, ồớ nhổợng tốnh coù
dióỷn tờch saớn xuỏỳt lồùn nhổ Thanh Hoaù, Nam ởnh õaợ tổỷ tuùc õổồỹc mọỹt lổồỹng
giọỳng luùa tổồng õọỳi lồùn õaùp ổùng õổồỹc nhu cỏửu cuớa nọng dỏn. Nng suỏỳt luùa
lai õaỷt 6,5-7,5 taỷ/ha cao hồn 10-15% so vồùi giọỳng luùa thuỏửn.
- Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng phaùt trióứn luùa chỏỳt lổồỹng
Chổồng trỗnh mồùi bừt õỏửu trióứn khai trong nhổợng nm gỏửn õỏy, tỏỷp
trung taỷi hai vuỡng luùa chờnh laỡ vuỡng ọửng Bũng sọng Họửng vaỡ ọửng Bũng
20
sọng Cổớu Long, nhũm ọứn õởnh vuỡng saớn xuỏỳt luùa coù chỏỳt lổồỹng cao baớo õaớm
nhu cỏửu trong nổồùc vaỡ xuỏỳt khỏứu.
Tổỡ kóỳt quaớ ngión cổùu, choỹn taỷo vaỡ nhỏỷp nọỹi mọỹt sọỳ giọỳng luùa coù chỏỳt
lổồỹng cao, khuyón nọng õaợ tỏỷp trung xỏy dổỷng mọ hỗnh trỗnh dióựn vaỡ nhỏn
nhanh caùc giọỳng luùa: Bừc thồm 7, Hổồng thồm1, óứ cung cỏỳp cho nọng
dỏn. Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng õổồỹc họự trồỹ 16,317 tyớ õọửng, õaợ tọứ chổùc saớn
xuỏỳt, nhỏn giọỳng õổồỹc trón 23.000ha, thu huùt khoaớng 100.000 họỹ dỏn tham
gia, vaỡ õaợ cung cỏỳp cho saớn xuỏỳt trón 70.000 tỏỳn haỷt giọỳngỹ baớo õaớm chỏỳt
lổồỹng, nhồỡ õoù õaợ goùp phỏửn ọứn õởnh vaỡ hỗnh thaỡnh vuỡng saớn xuỏỳt luùa coù chỏỳt
lổồỹng cao (1,3 trióỷu ha), phuỷc vuỷ cho xuỏỳt khỏứu vaỡ tióu duỡng trong nổồùc.
Song song vồùi vióỷc nhỏn giọỳng luùa chổồng trỗnh coỡn ổùng duỷng kyợ thuỏỷt thỏm
canh nhũm vổỡa tng chỏỳt lổồỹng vổỡa tng saớn lổồỹng. Saớn xuỏỳt luùa chỏỳt lổồỹng
cho hióỷu quaớ kinh tóỳ cao hồn luùa thổồỡng tổỡ 500 õọửng õóỳn 700 õọửng/kg.
- Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng phaùt trióứn ngọ lai
Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng phaùt trióứn ngọ lai õổồỹc ngỏn saùch họự trồỹ
10,046 tyớ õọửng vồùi quy mọ trón 12.000 ha (bao gọửm saớn xuỏỳt haỷt giọỳng vaỡ
thỏm canh vồùi gỏửn 9.000 họỹ nọng dỏn tham gia). óỳn nay hỏửu hóỳt caùc tốnh
trong caớ nổồùc õaợ laỡm õổồỹc quy trỗnh cọng nghóỷ saớn xuỏỳt haỷt giọỳng. Nng
suỏỳt bỗnh quỏn õaỷt tổỡ 2-2,5 tỏỳn/ha, giaù thaỡnh 1kg haỷt giọỳng chố bũng so vồùi

giaù giọỳng nhỏỷp nọỹi.
Chổồng trỗnh phaùt trióứn ngọ lai õaợ nỏng cao nng suỏỳt ngọ lón õaùng
kóứ. Tổỡ chọự nng suỏỳt ngọ chố õaỷt 21,1 taỷ/ha (1995) õóỳn nm 2004 õaợ õaỷt
õổồỹc 32 taỷ/ha, tng 52,6 %. Tyớ lóỷ sổớ duỷng ngọ lai trong saớn xuỏỳt ngaỡy mọỹt
tng nhanh, nm 1992 chố õaỷt 20%, nm 2004 õaỷt hồn 80% dióỷn tờch. ỏy laỡ
mọỹt trong nhổợng chổồng trỗnh khuyóỳn nọng õổồỹc õaùnh giaù laỡ õem lai hióỷu
quaớ kinh tóỳ cao vaỡ õổồỹc nọng dỏn aùp duỷng rọỹng raợi trong saớn xuỏỳt.
- Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng phaùt trióứn cỏy n quaớ
Chổồng trỗnh õaợ tỏỷp trung vaỡo caùc nọỹi dung: Caới taỷo vổồỡn taỷp, xỏy
dổỷng vổồỡn giọỳng tọỳt, xỏy dổỷng vổồỡn cỏy n quaớ thỏm canh, vồùi kinh phờ họự
trồỹ laỡ 24,3 tyớ õọửng. Thọng qua chổồng trỗnh naỡy õaợ ổùng duỷng thaỡnh cọng
21
cäng nghãû nhán giäúng cháút lỉåüng nhỉ: Ghẹp âoản cnh âäúi våïi nhn, vi,
ghẹp âènh sinh trỉåíng âäúi våïi cáy cọ mụi (cam, qut, bỉåíi).
Chỉång trçnh cn täø chỉïc chn lc, nhán giäúng, nháûp näüi âäúi våïi
nhỉỵng giäúng cọ cháút lỉåüng cao âãø nhán nhanh ra sn xút nhỉ (bỉåíi Phục
Trảch, nhn läưng Hỉng n, cam X Âoi), Chỉång trçnh cng chuøn
giao thnh cäng nhỉỵng TBKT v âỉåüc ạp dủng räüng ri vo sn xút nhỉ k
thût âäún tèa, bo qun, sỉí dủng cháút âiãưu ho sinh trỉåíng âãø kêch thêch cáy
ra hoa, âáûu qu, nhàòm ri vủ thu hoảch, tàng hiãûu qu sn xút.
• Mä hçnh khuún näng chàn ni
- Chỉång trçnh khuún näng chàn ni låün hỉåïng nảc
Tênh tỉì nàm 1993-2005, chỉång trçnh khuún näng chàn ni låün
hỉåïng nảc â thu hụt trãn 13.000 häü dán tham gia åí 40 tènh, thnh phäú. Säú
låün ni trong chỉång trçnh l 32.786 con ( bao gäưm c låün cại, låün âỉûc
ngoải v låün nại lai nhiãưu mạu ngoải).
Kinh phê häù tråü cho chỉång trçnh khuún näng chàn ni låün hỉåïng
nảc l 26,5 t âäưng. Chỉång trçnh â gọp pháưn ci tiãún cháút lỉåüng ân låün
giäúng, cung cáúp giäúng täút tải chäù cho sn xút. Mä hçnh phạt triãøn tỉì säú
lỉåüng chè vi ngn con (nàm 1993) âãún nay â lãn âãún hng chủc vản con.

Nhåì âỉa cạc giäúng låün cao sn cọ nàng sút cao nhỉ Yorkshire, Landrace,
Vo cạc mä hçnh nãn â gọp pháưn ci tảo cạc giäúng låün hiãûn cọ, âỉa t lãû nảc
tỉì 35-36% lãn 45-47%.
Cạc TBKT måïi trong chàn ni låün â âỉåüc chuøn giao tåïi cạc häü
näng dán, giụp häü cạch thỉïc chàn ni theo hỉåïng cäng nghiãûp, sỉí dủng thỉïc
àn häùn håüp, phng chäúng dëch bãûnh, Mäüt säú chè tiãu chênh vãư nàng sút,
cháút lỉåüng ca ân låün â tàng r rãût: Säú lỉïa â ca mäüt nại tàng tỉì 1,7 lỉïa/
nàm lãn 2 lỉïa/ nàm, säú ngy cai sỉỵa låün con gim tỉì 60 ngy xúng cn 35-
40 ngy, säú låün con chãút gim v säú låün con cai sỉỵa/nại/nàm tàng tỉì 16 lãn
20 con (20%).
Chỉång trçnh cọ tạc dủng khuún khêch ngỉåìi chàn ni tham gia âáưu
tỉ, phạt triãøn chàn ni låün theo hỉåïng cäng nghiãûp táûp trung, quy mä låïn,
22
aùp duỷng caùc thaỡnh tổỷu khoa hoỹc vaỡ cọng nghóỷ. Nhồỡ coù chổồng trỗnh nón caùc
trang traỷi nuọi lồỹn sinh saớn tổỡ haỡng chuỷc õóỳn haỡng trm con õaợ xuỏỳt hióỷn vaỡ
phaùt trióứn nhanh choùng. Hióỷn caớ nổồùc coù 2350 trang trai nuọi lồỹn naùi tổ
nhỏn. Coù tồùi 565 trang traỷi nuọi trón 100 con, chióỳm 23% trong tọứng sọỳ trang
traỷi nuọi lồỹn naùi.
- Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng caới taỷo õaỡn boỡ:
Chổồng trỗnh õaợ thu huùt trón 482.000 họỹ cuớa gỏửn 50 tốnh tham gia
trong õoù coù 27 tốnh troỹng õióứm vồùi kinh phờ họự trồỹ laỡ 212 tyớ õọửng.
Caùc giọỳng boỡ Red Sindhi, Sahiwal õaợ õổồỹc lai vồùi boỡ vaỡng Vióỷt Nam
õóứ nỏng troỹng lổồỹng boỡ caùi tổỡ 170kg lón 220-250kg, tyớ lóỷ thởt xeớ tổỡ 40% tng
lón 47%, nng suỏỳt sổợa tng tổỡ 400-450kg lón 1200kg/con/chu kyỡ. Chổồng
trỗnh õaợ mồớ 30 lồùp thuỷ tinh nhỏn taỷo boỡ cỏỳp quọỳc gia, taỷo taỷo 720 dỏựn tinh
vión chờnh quy, trón 2000 dỏựn tinh vión cỏỳp huyóỷn vaỡ 6000 khuyóỳn nọng vión
chn nuọi, thuù y. Huỏỳn luyóỷn kyợ thuỏỷt cho 51.400 lổồỹt nọng dỏn. Sọỳ boỡ caùi
õổồỹc phọỳi giọỳng laỡ 1.017.456 con (trong õoù thuỷ tinh nhỏn taỷo chióỳm 54%), sọỳ
bó lai sinh ra laỡ 650.000 con, tyớ lóỷ nuọi sọỳng õaỷt 95%. Troỹng lổồỹng bó lai
tng 60-70% so vồùi bó nọỹi, troỹng lổồỹng boỡ caùi lai 2 nm tuọứi õaỷt 200kg, tng

35-40% so vồùi boỡ caùi nọỹi. Qua 10 nm, tyớ lóỷ õaỡn boỡ lai caớ nổồùc tng tổỡ 10-
25 % so vồùi tọứng õaỡn.
- Chổồng trỗnh khuyóỳn nọng chn nuọi gia cỏửm
Trong gỏửn 10 nm qua, chổồng trỗnh õaợ õổồỹc trióứn khai ồớ 64 tốnh,
chuyóứn giao trón 650.000 con giọỳng mồùi (gaỡ, vởt, ngan) cho caùc họỹ nọng dỏn
vồùi kinh phờ laỡ 18,53 tyớ õọửng. Ngoaỡi caùc mọ hỗnh chn nuọi thổồng phỏứm
coỡn coù caùc mọ hỗnh chn nuọi sinh saớn, nuọi gia cỏửm bọỳ meỷ nhũm cung cỏỳp
con giọỳng taỷi chọự.
aỡn gia cỏửm õổa vaỡo nọng họỹ õóửu cho kóỳt quaớ tọỳt. Caùc chố tióu tng
troỹng, tióu tọỳn thổùc n, óửu õaỷt vaỡ vổồỹt mổùc caùc chố tióu kinh tóỳ kyợ thuỏỷt õóử
ra. Tyớ lóỷ nuọi sọỳng ồớ caùc mọ hỗnh õóửu õaỷt 90% trồớ lón. Gia cỏửm nuọi tổỡ 70-
90 ngaỡy tuọứi õaỷt troỹng lổồỹng 1,8-2kg/con (gaỡ), tổỡ 2,5-3,2kg/con (ngan).
Chổồng trỗnh chn nuọi gia cỏửm õaợ goùp phỏửn giuùp haỡng vaỷn họỹ dỏn xoaù õoùi
giaớm ngheỡo.
23
Chổồng trỗnh khuyóỳn cọng (bao gọửm chóỳ bióỳn, baớo quaớn vaỡ
phaùt trióứn ngaỡnh nghóử nọng thọn).
ổồỹc trióứn khai tổỡ nm 2004, õỏy laỡ chổồng trỗnh khuyóỳn nọng trong
lộnh vổỷc cồ giồùi hoaù nọng nghióỷp, ngaỡnh nghóử nọng thọn, baớo quaớn chóỳ bióỳn
nọng lỏm saớn vaỡ nghóử muọỳi (goỹi từt laỡ khuyóỳn cọng). Trong 6 nm thổỷc hióỷn
vồùi nguọửn kinh phờ õổồỹc họự trồỹ 15,5 tyớ õọửng (mọ hỗnh coù quy mọ nhoớ nhỏỳt laỡ
30 trióỷu õọửng vaỡ lồùn nhỏỳt laỡ 165 trióỷu õọửng). Chổồng trỗnh õaợ trióứn khai 193
mọ hỗnh, mồớ 186 lồùp tỏỷp huỏỳn kyợ thuỏỷt cho nọng dỏn. Caùc họỹ nọng dỏn tham
gia mọ hỗnh khuyóỳn cọng õaợ coù thu nhỏỷp bỗnh quỏn tổỡ 300-400.000
õọửng/thaùng (tng bỗnh quỏn 20% so vồùi trổồùc khi tham gia mọ hỗnh).
Chổồng trỗnh õaợ goùp phỏửn:
- Giaớm tọứn thỏỳt sau thu hoaỷch õọỳi vồùi caùc loaỷi nọng saớn nhổ rau, luùa
-Tng giaù trở nọng saớn do taỷo ra mọỹt sọỳ saớn phỏứm coù chỏỳt lổồỹng cao, coù
khaớ nng tióu thuỷ maỷnh õọửng thồỡi ọứn õởnh giaù nọng saớn trong thồỡi vuỷ thu
hoaỷch.

- ọứi mồùi tổ duy cuớa nọng dỏn vóử cọng nghóỷ sau thu hoaỷch vaỡ xuùc tióỳn
thổồng maỷi.
-Tng thu nhỏỷp cho nọng dỏn.
2.3.2.4. Hồỹp taùc quọỳc tóỳ vóử khuyóỳn nọng[15]
Sau hồn 10 nm hoaỷt õọỹng khuyóỳn nọng Vióỷt Nam õaợ hồỹp taùc chỷt cheợ
vaỡ coù hióỷu quaớ vồùi caùc tọứ chổùc quọỳc tóỳ õỷc bióỷt laỡ caùc dổỷ aùn caới taỷo õaỡn boỡ do
ngỏn haỡng Thóỳ Giồùi taỡi trồỹ trióứn khai tổỡ nm 1997-2001. Chổồng trỗnh họự trồỹ
ngaỡnh nọng nghióp - hồỹp phỏửn chn nuọi gia suùc nhoớ do an Maỷch taỡi trồỹ
thổỷc hióỷn tổỡ 2001-2006.
Ngoaỡi caùc chổồng trỗnh Dổỷ aùn, Trung tỏm Khuyóỳn nọng Quọỳc Gia coỡn
tranh thuớ caùc nguọửn taỡi trồỹ quọỳc tóỳ, nhổợng nm qua õaợ cổớ nhióửu õoaỡn caùn bọỹ
õi tham quan, hoỹc tỏỷp taỷi nổồùc ngoaỡi. Trung tỏm õaợ phọỳi hồỹp tọứ chổùc nhióửu
họỹi nghở, họỹi thaớo Quọỳc tóỳ taỷi Vióỷt Nam nhũm trao õọứi kinh nghióỷm, nỏng
cao nng lổỷc vaỡ hióỷu quaớ cuớa cọng taùc khuyóỳn nọng ồớ nổồùc ta.
24
ÅÍ âëa phỉång cạc Trung tám Khuún näng cạc tènh cng â tham gia
vo hoảt âäüng håüp tạc Qúc tãú, ch úu l thäng qua cạc håüp pháưn khuún
näng trong cạc dỉû ạn phạt triãøn cạc ngnh näng, lám, ngỉ nghiãûp hồûc thu
låüi nhỉ (chỉång trçnh phạt triãøn näng thän miãưn nụi Viãût nam - Thu Âiãøn, täø
chỉïc SIDSE v SNV åí Thại Ngun vãư tàng cỉåìng nàng lỉûc khuún näng
cho 6 huûn, dỉû ạn Âa dảng hoạ Näng nghiãûp giai âoản 1999 âãún nay cho 12
tènh).
2.3.2.5. Cạc hoảt âäüng khạc[15].
- Tham gia nghiãn cỉïu khoa hc v phäúi kãút håüp giỉỵa Khoa hc -
Khuún näng.
ÅÍ cáúp Trung ỉång:
Nghiãn cỉïu khoa hc v hoảt âäüng khuún näng l 2 nhiãûm vủ liãn
quan khäng thãø tạch råìi, l mäúi quan hãû tỉång häù. Tuy nhiãn thỉûc tãú chỉa cọ
sỉû gàõn bọ chàût ch giỉỵa vủ khoa hc cäng nghãû, cạc Viãûn Trỉåìng, Trung tám
nghiãn cỉïu vãư näng nghiãûp våïi Trung tám Khuún näng Qúc gia trong quạ

trçnh lỉûa chn cạc TBKT âãø âỉa nhanh vo sn xút.
ÅÍ cáúp Âëa phỉång:
Cäng tạc nghiãn cỉïu khoa hc v hoảt âäüng khuún näng gàõn bọ hån
trong quạ trçnh thỉûc hiãûn cạc mä hçnh trãn âäưng rüng, chưng trải v cạc
låïp táûp hún näng dán. Háưu hãút Trung tám Khuún näng cạc tènh âãưu phäúi
håüp chàût ch våïi såí khoa hc cäng nghãû âëa phỉång nhàòm håüp tạc, chuøn
giao mäüt säú tiãún bäü phủc vủ sn xút.
- Tỉ váún v dëch vủ Khuún näng
- Cäng tạc chè âảo sn xút.
Bãn cảnh viãûc thỉûc hiãûn cạc chỉång trçnh khuún näng, háưu hãút cạc
trung tám khuún näng tènh âãưu tham gia cäng tạc chè âảo sn xút tải âëa
phỉång, cạc hoảt âäüng âọ l: Ch trç, hỉåïng dáùn näng dán thỉûc hiãûn âụng
quy trçnh sn xút näng nghiãûp, thu tháûp thäng tin, säú liãûu sn xút âãø këp
thåìi cung cáúp cho Såí näng nghiãûp v PTNT, tham gia khiãøm tra, âạnh giạ kãút
25