Hồ Xuân Hương và nghệ thuật thơ Nôm

www.themegallery.com
NGHỆ THUẬT THƠ NÔM
HỒ XUÂN HƯƠNG
BỐ CỤC
I. VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ
II. TÁC PHẨM, CHỦ ĐỀ VÀ ĐỀ TÀI CHÍNH TRONG THƠ HXH
III. NGHỆ THUẬT THƠ NÔM HỒ XUÂN HƯƠNG
KẾT LUẬN
I. VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ

Không rõ năm sinh năm mất

Cha là ông đồ xứ Nghệ, mẹ là

một cô gái nghèo xứ Bắc

Cuộc đời HXH có nhiều
thăng trầm, hai lần lấy chồng
là hai lần làm lẽ và chồng
chết

Bà là người thông minh có tài
văn chương và có bản lĩnh
trong sáng tạo nghệ thuật
TÁC PHẨM, CHỦ ĐỀ VÀ ĐỀ

TÀI CHÍNH TRONG THƠ HXH
•
Tác phẩm: thơ HXH chủ yếu
lưu hành bằng truyền miệng, bà
có khoảng 50 bài thơ Nôm đc
lưu truyền cho đến nay, ngoài
ra bà còn có một tập thơ chữ
Hán mang tên “Lưu hương kí”
•
Đề tài:
•
Thơ tả cảnh, danh lam thắng cảnh Đàng

Ngoài (đèo Ba Dội, hang Thanh Hóa, Kẽm
Trống, động Hương Tích, chùa Quán Sứ,
Quán Khánh )
•
Thơ vịnh vật: những sự vật bình thường
dung dị trong cuộc sống thường nhật đc bà
đưa vào trong thơ như cái quạt cái giếng, quả
mít, bánh trôi nước…
•
Thơ kể việc: các sự việc, các sinh
hoạt trong đời sống thường nhật như
mời trầu, dệt cửi, đánh đu.

•
Thơ vịnh người: các đối tượng mà
HXH đưa vào thơ là sư sãi, nho sĩ,
người phụ nữ bình dân, và chính
bản thân tác giả
•
Chủ đề:
1. Chống phong kiến
2. Đề cao phụ nữ
3. Lòng yêu đời của nhà thơ
NGHỆ THUẬT THƠ NÔM HỒ
XUÂN HƯƠNG

Ngay từ khi còn cắp sách đến trường, Xuân
Hương đã có khiếu trào lộng, hóm hỉnh
“Giơ tay với thử trời cao thấp,
Xoạc cẳng đo xem đất vắn dài”.
Đối với bọn học trò rởm đời
thích khoe khoang chữ nghĩa,
HXH luôn có một thái độ đả
kích sâu cay
- Khéo khéo đi lũ ngẩn ngơ,
Lại đây cho chị dạy làm thơ.
Bánh trôi nước
Thân em vừa trắng

lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm
với nước non
Rắn nát mặc dầu
tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ
tấm lòng son
VẤN ĐỀ DÂM VÀ TỤC
TRONG THƠ HXH
Dâm trong thơ HXH là chính dâm
chứ không phải khiêu dâm, tục
không phải là thô tục mà là trần tục,

là những yếu tố bình dị trong cuộc
sống con người
Dâm và tục trong thơ HXH không
phải là cứu cánh mà là nghệ thuật
Quả Mít
Thân em như quả
mít trên cây
Da nó xù xì, múi
nó dầy.
Quân tử có yêu thì
đóng cọc,
Xin đừng mân mó,

nhựa ra tay.
Vịnh quạt
Mười bẩy hay là mười tám đây
Cho anh yêu dấu chẳng rời tay
Mỏng dầy chừng ấy chành ba góc
Rộng hẹp dường nào cắm một
cây
Càng nóng bao nhiêu thời càng
mát
Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy
Chúa dấu vua yêu một cái này.

NGÔN TỪ TRONG THƠ HXH
Đây là mặt thành công nhất trong
nghệ thuật thơ HXH, bà dùng nhiều
biện pháp như chơi chữ nói lái,từ
láy, ngoa ngữ…
“Nhắn nhe”, “rụt rè”, “gùn
ghè” những lộng ngữ (bỡn ngữ) rất
linh hoạt và phóng khoáng, nó vừa là
cái tài chữ của HXH, vừa là cái tình,
cái tính không che đậy, úp mở nhiều
của bà.
Mời trầu

Quả cau nho nhỏ miếng
trầu hôi,
Này của Xuân Hương
mới quệt rồi
Có phải duyên nhau thì
thắm lại
Đừng xanh như lá bạc
như vôi!
Tự tình 2
Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,
Trơ cái hồng nhan với nước non.
Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.
Xiên ngang mặt đất rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây đá mấy hòn.
Ngán nỗi xuân đi, xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con.
"Trơ", "cái" gợi lên cái gì vừa đau đớn
vừa mạnh mẽ trong tâm hồn Xuân
Hương, nó vừa là cái nhìn mỉa mai, chua
chát
HỒ XUÂN HƯƠNG LÀ NHÀ THƠ
TRỮ TÌNH

Tiếng nói trữ tình
trong thơ HXH là
tiếng nói yêu đời
và hận đời, là tiếng
khóc lẫn trong
tiếng cười
Sư hổ mang
Chẳng phải Ngô, chẳng phải
ta,
Đầu thì trọc lốc, áo không tà.
Oản dâng trước mặt dăm ba
phẩm,

Vải núp sau lưng sáu bảy bà.
Khi cảnh, khi tiu, khi chũm
choẹ,
Giọng hì, giọng hỉ, giọng hi
ha.
Tu lâu có lẽ lên Sư cụ,
Ngất nghểu toà sen nọ đó mà
Việc dùng từ, bà đã chọn lối đi
thẳng trực tiếp vào cảm giác, chứ
không chỉ loanh quanh vòng vèo
như hầu hết các thi sĩ trung đại khác.
•

KẾT LUẬN
Thơ HXH là tiếng nói giải phóng tình cảm cá
nhân con người chống lại chủ nghĩa cấm dục
của Nho giáo , chủ nghĩa diệt dục của phật giáo
và chủ nghĩa tiết dục của Đạo giáo
Mặt mạnh, đồng thời cũng là mặt chưa mạnh
trong thơ HXH chính là bản năng, con người
bản năng, nhu cầu trần thế là những vấn đề nổi
bật trong thơ bà