Skkn Bách 2023 - Nhỡ 2 - Bt.doc

1. Tên sáng kiến: “Biện pháp hướng dẫn giúp cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi làm
đồ dùng, đồ chơi tự tạo từ nguyên vật liệu tự nhiên”

TÓM TẮT SÁNG KIẾN
Nhờ sự đổi mới căn bản toàn diện giáo dục của Đảng và Nhà nước mà nền giáo
dục nói chung và giáo dục mầm non của tỉnh nói riêng trong những năm qua đã
có nhiều khởi sắc ở trường mầm non. Trẻ đến trường có đầy đủ cơ sở vật chất,
đồ dùng đồ chơi được nhà trường mua sắm đầy đủ đa dạng cả trong lớp và các
đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động ngoài trời. Tuy nhiên xét về phương
diện giáo dục thì chúng khơng thể đáp ứng đầy đủ các nhu cầu và mục đích của
chương trình Giáo dục mầm non. Hơn thế nữa, việc mua quá nhiều đồ chơi cho
trẻ làm ảnh hưởng đến đóng góp của các bậc phụ huynh, của nhà trường. Trong
khi các phế phẩm, các nguyên liệu sẵn có ở địa phương, trong sinh hoạt hàng
ngày rất nhiều có thể cho trẻ sử dụng làm đồ chơi, đồ dùng học tập cho chính
của trẻ. Hoạt động sáng tạo với các đồ dùng đồ chơi tự tạo từ nguyên vật liệu tự
nhiên, gần gũi, sẵn có ln đáp ứng kịp thời nhu cầu “học mà chơi chơi mà
học” của trẻ. Chính vì vậy mà tơi đã nghiên cứu và tìm ra “Biện pháp hướng
dẫn giúp cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo từ nguyên
vật liệu tự nhiên”
Điểm mới của sáng kiến là tìm ra một số biện pháp có tính sáng tạo cho
trẻ làm đồ dùng đồ chơi từ nguyên vật liệu tự nhiên. Thông qua các hoạt động
làm đồ dùng đồ chơi tự tạo từ nguyên liệu thiên nhiên trẻ phát triển toàn diện
về thể chất, tình cảm xã hội, thẩm mỹ, nhận thức, ngơn ngữ đặc biệt giúp trẻ
hình thành nhân cách, phát triển năng khiếu cá nhân của trẻ. Tạo được môi
trường học tập mới, gần gũi, hấp dẫn, đồ dùng đồ chơi đa dang phong phú do
chính trẻ làm ra và sử dụng vào các hoạt động học của trẻ luôn gây được nhiều
xúc cảm và giúp trẻ duy trì tập trung, hứng thú học tập.
Đây là một đề tài hay có tính ứng dụng cao qua những biện pháp cụ thể
áp dụng vào dạy trẻ mẫu giáo 4 tuổi trong năm học 2022 -2023 tôi đã thu được
những kết quả đáng khích lệ. Qua thực tế áp dụng sáng kiến tơi thấy sáng kiến
này có thể áp dụng cho tất cả các độ tuổi khác nhau trong trường tùy theo mức

độ phát triển của trẻ. Tuy nhiên do thời gian cịn hạn chế rất mong được sự
quan tâm góp ý của bạn bè đồng nghiệp, của Ban giám hiệu Nhà trường và các
cấp lãnh đạo để sáng kiến có thể áp dụng và nhân rộng.

MÔ TẢ SÁNG KIẾN


1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến.
Ở lứa tuổi mầm non, đặc biệt là trẻ mẫu giáo là thời kỳ nhạy cảm với
những cái đẹp xung quanh. Thiên nhiên đẹp, tự nó đã là những chất dinh dưỡng
cho tâm hồn trẻ, càng nhìn, càng nghe, càng được trải nghiệm với những màu
sắc, âm thanh, nguyên vật liệu tự nhiên từ thiên nhiên bao nhiêu thì cảm giác,
tri giác và các xúc cảm thẩm mỹ - những xúc cảm tích cực ở trẻ càng trở nên
nhạy bén, tinh tế bấy nhiêu. Từ những xúc cảm tích cực làm nảy sinh ở trẻ lịng
mong muốn làm một điều gì đó tốt lành để đem niềm vui đến cho mọi người,
trẻ bắt đầu mong muốn thể hiện trong các hoạt động nghệ thuật.
Với xu thế hiện nay, đồ chơi cho trẻ có rất nhiều trên thị trường, đặc biệt
là sự quan tâm của các cấp lãnh đạo mà nhà trường luôn được trang bị những
đồ dùng, đồ chơi phong phú đa dạng. Tuy nhiên xét về phương diện giáo dục
thì chúng khơng thể đáp ứng đầy đủ các nhu cầu và mục đích của chương trình
Giáo dục mầm non. Hơn thế nữa, việc mua quá nhiều đồ chơi cho trẻ làm ảnh
hướng đến đóng góp của các bậc phụ huynh, của nhà trường. Trong khi các phế
phẩm, các nguyên liệu sẵn có ở địa phương, trong sinh hoạt hàng ngày rất
nhiều có thể cho trẻ sử dụng làm đồ chơi cho chính của trẻ. Hoạt động sáng tạo
với những đồ chơi tự tạo luôn gần gũi và đáp ứng kịp thời nhu cầu chơi của trẻ.
Từ những sản phẩm do chính trẻ làm ra từ nguyên vật liệu thiên nhiên và
các phế liệu phế phẩm sẽ làm cho trẻ vui vẻ, sung sướng, khêu gợi ở trẻ thái độ
tiết kiệm và hoạt động tích cực với thế giới xung quanh, khêu gợi ở trẻ những

xúc cảm thẩm mỹ lành mạnh và phong phú để dần hình thành ở trẻ thị hiếu
nghệ thuật sau này. Một trong những điểm mới về phương pháp giáo dục mầm
non là “tạo mơi trường kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo và phát triển
phù hợp với từng cá nhân trẻ, tận dụng các điều kiện, hoàn cảnh sẵn có của địa
phương, sử dụng các nguyên vật liệu sẵn có bao gồm nguyên vật liệu thiên
nhiên và nguyên vật liệu tái sử dụng giúp trẻ hoạt động tích cực”
Để tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động một cách sáng tạo thì khơng có
cách nào đạt hiệu quả cao hơn là cho trẻ được tiếp xúc và trải nghiệm trực tiếp
với các nguyên vật liệu sẵn có xung quanh trẻ.


Con người ngày nay có xu hướng trở về với thiên nhiên. Một trong
những điều kỳ diệu, thú vị mà thiên nhiên mang đến đó là hoa, lá, hột hạt, cỏ
cây, sỏi đá…Với sự khéo léo của đôi bàn tay và trí tưởng tượng phong phú sẽ
tạo ra nhiều sản phẩm tạo hình hấp dẫn và thú vị từ những vật liệu thiên nhiên
này. Là một giáo viên tôi luôn trăn trở, suy nghĩ: Làm thế nào để dạy cho trẻ
làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo một cách có hiệu quả mà lại khơng tốn nhiều kinh
phí ? Vì vậy tơi đã nghiên cứu và tìm ra: “Biện pháp cho trẻ mẫu giáo 4- 5
tuổi làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo từ nguyên vật liệu tự nhiên
2. Cơ sở lý luận của vấn đề :
Một trong những yêu cầu của chương trình Giáo dục Mầm non được ban
hành theo thông tư mới là tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ được tích cực tìm tịi,
khám phá mọi lứa tuổi. Khi dạy trẻ làm đồ chơi phải đảm bảo thực hiện theo
mục tiêu giáo dục, mang tính thẩm mỹ, phải phát triển trí tưởng tượng, kích
thích cho trẻ tính độc lập, sáng tạo, đồng thời phải phù hợp với từng lứa tuổi và
đảm bảo cho sự an toàn của trẻ.
Đường nét, hình dạng là những dấu hiệu đầu tiên của hình vẽ giúp trẻ
nhận ra và hiểu được mối liên hệ giữa sự vật thật với hình ảnh biểu đạt sự vật
đó. Tính chất của các dấu vết khác nhau do vận động của tay với bút để lại giúp
trẻ hiểu được khả năng thông báo và khả năng biểu cảm dồi dào của đường nét

và hình dạng. Cùng với thời gian và sự phát triển nhận thức của trẻ, các hình vẽ
rời rạc bắt đầu được bao bọc lại bằng nét vòng hoặc được nối lại với nhau bằng
các nét vạch để tạo nên vòng hoặc được nối lại với nhau bằng một số nét vạch
để tạo nên một chỉnh thể có tên gọi chung chung. Cùng với thời gian và sự lớn
lên của trẻ, dần dần các cấu trúc sơ đồ với các đường nết, hình thù dính kết
được xuất hiện một cách có chủ đích từ mơ hình tâm lý. Ðây là một bước tiến
quan trọng làm phát triển chức nãng tạo hình của các đường nét, hình dạng.
Trẻ mẫu giáo đã có khả năng tạo nên các đường nét với tính chất khác nhau khá
phức tạp. Trẻ đã có cảm nhận tính ngun thể của các hình ảnh đối tượng miêu
tả và dùng đường nét liên mạch, mềm mại, uyển chuyển để truyền đạt hình
dáng trọn vẹn của một vật trong cấu trúc hợp lý, đồng thời thể hiện tư thế vận


động, hành động phù hợp với nội dung sáng tạo. Đặc biệt là trẻ khá linh hoạt
trong việc biến đổi, phối hợp tính chất của đường nét và hình để thể hiện vẻ độc
đáo, rất riêng của mỗi hình tượng sự vật cụ thể. Trẻ ở lứa tuổi này đã có thể sử
dụng các nguyên vật liệu một cách có chọn lọc để tạo ra sản phẩm theo ý tưởng
của bản thân mình.
3. Thực trạng của vấn đề
Về cơ sở vật chất nhà trường đã đầu tư bổ sung trang thiết bị cho từng
lớp như: ti vi, đầu đĩa, giá đồ chơi, đồ dùng đồ chơi màu sắc đẹp hấp dẫn, kích
cỡ phù hợp với từng lứa tuổi.
Sân chơi rộng thoáng sạch sẽ, đồng thời trang bị đầu tư thêm nhiều đồ
chơi ngồi trời.
Trong q trình tổ chức cho trẻ mẫu giáo nhỡ làm đồ dùng đồ chơi tự tạo
từ ngun vật liệu tự nhiên tơi đã có những thuận lợi và khó khăn sau:
3.1.Thuận lợi:
Bản thân đã nắm chắc những kiến thức, phương pháp và cách tổ chức
cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo từ nguyên vật liệu thiên nhiên.
Đa số trẻ nhanh nhẹn, hiếu động thích tìm tịi, khám phá và hoạt động

với đồ dùng, đồ chơi phong phú, mới lạ.
Trường có đội ngũ BGH giỏi về chun mơn, thường xun khuyến
khích giáo viên tìm tịi, sáng tạo, đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục của trường nói riêng và của thị xã nói chung.
Cơ sở vật chất nhà trường có đủ các góc chơi, đồ chơi và các điều kiện
cơ bản để thực hiện chương trình GDMN
3.2.Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi trên tơi cịn gặp một số khó khăn sau:
Trong các hoạt động ở trường, trẻ ít được tiếp xúc với các nguyên vật
liệu mở. Trẻ hiếm khi được hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi với các nguyên vật
liệu thiên nhiên sẵn có. Các sản phẩm trẻ tạo ra chưa được khai thác và sử dụng
một cách hợp lý.


Nhiều phụ huynh chưa thấy được tác dụng của việc sưu tầm nguyên vật
liệu từ tự nhiên sẵn có xung quanh cho trẻ hoạt động.
4. Các biện pháp thực hiện
Để khắc phục tình trạng trên tơi đã nghiên cứu và áp dụng một số biện
pháp sau:
* Biện pháp 1: Khảo sát thực trạng hoạt động và mức độ của trẻ khi
hoạt động với nguyên vật liệu mở
Ngay từ chủ đề “Trường mầm non” tôi đã tiến hành khảo sát tại lớp mẫu
giáo nhỡ vào ngày 15; 16; 17 tháng 9 năm 2023.
Qua thực tế cho thấy:
+ Về ưu điểm:
Nhìn chung trẻ có được hoạt động với nguyên liệu mở, như: giấy màu,
hồ dán, đất nặn, sỏi, ….có sản phẩm đơn giản của trẻ.
Một số trẻ đã có những ý tưởng sáng tạo rất đẹp khi được hoạt động với
nguyên liệu thiên
+ Về tồn tại:

Bảng 1: Khảo sát chất lượng đầu năm học tại lớp
Lớp

Số trẻ

Tạo ra sản phẩm

Tính sáng tạo

Sự hứng thú

Nhỡ 2 BT

31

20

5

6

Qua khảo sát chất lượng đầu năm tơi nhận thấy có những tồn tại sau:
Trẻ ít được tiếp xúc với những nguyên vật liệu tự nhiên, phế liệu sẵn có,
trẻ chưa thực sự hứng thú nên sản phẩm trẻ tạo ra cịn nghèo nàn và mang tính
hình thức.
Trẻ có ít cơ hội được hoạt động tích cực… các mảng trang trí trên tường
là do cơ làm nhiều, ít có sản phẩm và sự tham gia của trẻ hoặc trẻ có ý tưởng
nhưng khơng tạo được ra sản phẩm đẹp do khơng có ngun vật liệu hoặc chưa
được cơ quan tâm gợi ý…
Ví dụ: Mảng chủ đề, các góc mở chính là do cơ tự cắt và trang trí.

Các con rối của các giờ kể chuyện cũng do cơ tự làm mà khơng có sự
tham gia của trẻ.
Những tồn tại nêu trên đã khiến tôi trăn trở suy nghĩ: nếu tình trạng này
cứ kéo dài thì khơng thể phát huy tính tích cực của trẻ khi thực hiện chương
trình GDMN và các lớp khơng thể đủ các điều kiện ðể thực hiện các hoạt động
cho trẻ. Một nguyên nhân chính tơi nghiên cứu và thấy rằng trẻ cần phải được
học tập trong môi trường đa dạng, phong phú về hình thức cũng như biết sử
dụng các nguyên liệu khác nhau từ thiên nhiên để tự tạo nên sản phẩm mà mình
thích. Những sản phẩm đó vừa có thể dùng trang trí lớp, vừa dùng để sử dụng
vào các hoạt động học cũng như vui chơi của trẻ.
* Biện pháp 2: Xây dựng mơi trường, tạo các góc mở cho trẻ hoạt
động
Sau khi khảo sát tại lớp có những phần nhược điểm trên, bản thân đã lên
kế hoạch triển khai xây dựng mơi trường học tập và các góc mở để trẻ được
hoạt động tích cực và sáng tạo theo các chủ đề.
Xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ hướng tới mục đích giúp trẻ tìm
tịi, khám phá và phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống; các kiến
thức, kĩ năng của trẻ được củng cố và bổ sung. Trẻ được tự chọn hoạt động cá
nhân hoặc theo nhóm, tạo cơ hội để trẻ bộc lộ khả năng của mình.
Một điều quan trọng là xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ phải phù
hợp, đa dạng, phong phú nhằm gây hứng thú cho trẻ và bản thân giáo viên; góp
phần hình thành và nâng cao mối quan hệ gần gũi, tự tin giữa giáo viên với trẻ,
giữa trẻ với trẻ.
Khuyến khích trẻ cùng tham gia xây dựng mảng chủ đề lớn trong lớp
cùng cô giáo, trang trí một cách linh hoạt, hấp dẫn và thay đổi theo nội dung
phù hợp với từng chủ đề dạy ở các tuần. Các góc hoạt động được xây dựng
thành khu riêng biệt hợp lí, thuận tiện cho trẻ hoạt động và các góc chơi cũng
được thay đổi vị trí, sắp xếp lại một số góc sau mỗi chủ điểm để tạo cảm giác

mới lạ, kích thích hứng thú của trẻ, cho trẻ có thể tự làm việc một mình hoặc


trong nhóm nhỏ theo nhu cầu riêng để xem xét, tìm hiểu và khám phá cái mới,
hoạt động với đồ vật và rèn luyện kĩ năng.

Hình 1: Trẻ tham gia làm đồ dùng trang trí mảng chủ đề, trang trí lớp.
* Biện pháp 3: Sưu tầm, tạo sự phong phú về nguyên vật liệu, chất
liệu và tổ chức cho trẻ làm đồ dùng đồ chơi với các nguyên vật liệu tự nhiên
tạo ra các sản phẩm vào các hoạt ðộng học và hoạt động vui chơi.
Để tổ chức cho trẻ làm đồ dùng đồ chơi tự tạo đạt hiệu quả cao thì điều
kiện cơ bản nhất là sự đa dạng, phong phú về nguyên vật liệu tự nhiên và các
nguyên liệu đó phải đảm bảo các yêu cầu: là những nguyên liệu sẵn có ở địa
phương như: lá cây trẻ thu nhặt được trên sân trường; các loại hột, hạt… đơn
giản, dễ làm, rèn luyện được các kĩ năng và đảm bảo an toàn, phù hợp với khả
năng của trẻ.
Nguyên vật liệu trẻ có thể tự tìm hoặc tìm cùng bố mẹ, cơ giáo thu gom
được. Ngồi ra, để có nguồn nguyên vật liệu đa dạng và rồi rào tôi đã phải kết
hợp cùng với phụ huynh để tích luỹ những đồ phế thải trong gia đình thì mới có
được. Bên cạnh đó tơi cũng tìm hiểu và gợi hỏi ở những cơ quan làm việc của
phụ huynh có những nguyên vật liệu, phế thải nào mà giáo viên có thể tận dụng
cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi được như: các lõi chỉ to, nhỏ và vải vụn ở Công ty


may; các hộp to nhỏ ở các đại lý bán hàng tạp hoá và bán thuốc. Tuỳ theo từng
thời điểm, từng chủ đề mà giáo viên gợi mở cho trẻ và kết hợp với phụ huynh
để sưu tầm các nguyên vật liệu cho trẻ tạo ra sản phẩm theo chủ đề.
+ Trong giờ hoạt động tạo hình:
Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn nhất đối với
trẻ, giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện sản phẩm một cách tự nhiên, sinh

động, sáng tạo từ góc nhìn của trẻ về thế giới xung quanh. Kết quả hoạt động
tạo hình phụ thuộc vào kiến thức, kinh nghiệm mà trẻ tích lũy được trong các
hoạt động khác nhau. Việc tham gia vào hoạt động tạo hình tạo nguồn cảm
hứng làm nảy sinh những ý tưởng và lòng ham muốn sáng tạo ở trẻ. Qua tranh
vẽ, nặn, xé dán, chắp ghép…với các loại vật liệu thiên nhiên đòi hỏi trẻ phải
ln tìm hiểu, khám phá, phát hiện ra tính chất của các loại vật liệu cũng như
khả năng tạo hình, khả năng tạo ra sức truyền cảm của chúng. Đây là điều kiện
thuận lợi để phát triển trí tuệ và nhân cách của trẻ.
Vậy làm thế nào để kích thích hứng thú và giúp trẻ tự làm đồ dùng, đồ
chơi với các nguyên vật liệu đã có? Để thực hiện tốt điều này tôi đã chuẩn bị
đầy đủ các dụng cụ hỗ trợ để làm phong phú phương tiện hoạt động tạo hình
như: bút sáp, màu nước, bơng tăm, keo sữa, bút vẽ làm từ rễ tre, giấy gói hàng,
các loại quả màu, hột hạt, lá cây, hoa khô, vỏ trứng, lông gà, rơm rạ, vải, len
vụn, ống hút, vỏ sị, vỏ ốc…..Khi đã có đầy đủ các nguyên liệu cần thiết và các
phương tiện thì tổ chức cho trẻ làm đồ dùng đồ chơi như thế nào để đạt hiệu
quả? Tôi đã tận dụng mọi cơ hội phù hợp cho trẻ được làm đồ dùng đồ chơi với
các nguyên vật liệu đã có .
Có thể nói đây là hình thức cơ bản nhất để phát huy khả năng sáng tạo
của trẻ vì tất cả trẻ cùng tham gia vào hoạt động theo một hoạt động chung. Vì
vậy tuỳ từng đề tài mà cần phát huy tối đa khả năng sáng tạo của trẻ.
Ví dụ (hình 2): Khi cho trẻ làm thông điệp “Mỗi người trồng một cây
xanh để bảo vệ mơi trường chống biến đổi khí hậu” trong chủ đề “ Cây xanh
quanh bé” Cô cho trẻ nêu ý tưởng về thơng điệp của mình định làm, cô dạy trẻ
sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên sẵn có như dùng cành cây khơ xếp thành


thân cây, xếp hột hạt thành lá cây, hoa, quả và mặt đất… để trẻ tự tạo ra sản
phẩm theo khả năng của trẻ.

Hình 2: Trẻ sử dụng hột hạt, cành khô tạo ra thông điệp “Mỗi người trồng một

cây xanh để bảo vệ mơi trường chống biến đổi khí hậu”
Từ những nguyên vật liệu sưu tầm, dựa trên ý tưởng của trẻ, tôi đưa ra
nhiều gợi ý để trẻ trải nghiệm với các loại nguyên vật liệu này. Cho trẻ bày tỏ ý
tưởng về sản phẩm có thể tạo ra từ các nguyên vật liệu này, tạo cơ hội chia sẻ
kinh nghiệm giữa các trẻ trong lớp, tạo cơ hội để phát triển ngôn ngữ, gợi ý để
trẻ trải nghiệm với các loại nguyên vật liệu này.
Trong một hoạt động mang tính sáng tạo nghệ thuật nhý hoạt ðộng tạo hình cơ
giáo ðóng vai trị quan trọng trong q trình nhận xét các sản phẩm hoạt ðộng
của trẻ, nó gây cho trẻ niềm vui sýớng vì những gì trẻ ðã tạo nên, những thành
công sáng tạo, những ý ðịnh tạo hình thú vị và giúp trẻ thể hiện tình cảm, thái
ðộ trýớc kết quả hoạt ðộng.


+ Trong giờ hoạt động GDÂN
Giáo dục âm nhạc là hoạt động nghệ thuật được trẻ rất yêu thích, trẻ
được hát giai điệu âm nhạc trầm bổng với lời ca đẹp, được biểu diễn, vận động,
nhảy múa theo nhịp điệu âm nhạc. Những hình thức sinh động đó sẽ giúp trẻ
cảm nhận nghệ thuật và có tác dụng giáo dục thẩm mỹ.Việc sử dụng nhạc cụ gõ
đệm theo bài hát, chơi trò chơi làm quen với cao độ âm thanh hoặc với tiết tấu
âm nhạc nên giáo viên đã tận dụng vỏ gáo dừa, làm nhạc cụ hay những thanh
tre làm phách tre, lon nước ngọt làm xúc sắc… và các bé có thể dùng bút sơn
để trang trí nhạc cụ thêm sinh động. Những bộ thời trang dùng biểu diễn văn
nghệ vào những buổi cuối tuần được làm từ chính những ngun vật liệu trẻ
tìm thấy trong trường trong các hoạt động ngồi trời từ chính bàn tay của trẻ
cũng thật ngộ nghĩnh.
Ví dụ: Trong giờ hoạt động buổi chiều thứ 5 trẻ xếp, nối, ghép được
những bộ trang phục thời trang từ các lá cây bàng, lá chuối khơ, lá dừa… sưu
tầm được ngay trong trường thì cơ giáo sẽ cùng trẻ cất giữ lại để cho trẻ sử
dụng ngay trong giờ hoạt động âm nhạc vào sáng thứ 6.

Hình 3: Trẻ tự tạo trang phục biểu diễn cho hoạt động âm nhạc.
* Trong hoạt ðộng LQVT
Kích thích trẻ sáng tạo là một trong những mục tiêu của giáo dục mầm
non mới, cho trẻ làm quen với toán nhằm kích thích trẻ tìm tịi các cách làm
khác nhau, động viên những cố gắng của trẻ. Khuyến khích trẻ đặt ra các câu
hỏi, những thắc mắc, diễn tả và chia sẻ ý tưởng của mình. Cho trẻ chõi với vật
liệu tự nhiên như sỏi, đá, hạt, lá cây… để phát hiện vá so sánh hình dạng, kích
thước, mầu sắc, tính chất của chúng.
Ví dụ: nếu trẻ chơi với các viên sỏi khác nhau, trẻ có thể nhận biết được
nó có màu nâu hay trắng, tròn hay dẹt, ráp hay nhẵn, to hay nhỏ, nặng hay nhẹ
và có thể làm gì với những viên sỏi đó. Trẻ cũng có thể tơ vẽ những viên sỏi
thành những chú bọ rùa để chơi bắt bọ rùa (như chơi chơi cắp cua) sau đó đếm
số bọ rùa mình cắp được và so sánh với số bọ rùa của bạn cùng chơi.


Hình 4: Trẻ chơi bắt bọ rùa và đếm so sánh kết quả.
+ Trong hoạt ðộng LQVH
Văn học là người bạn khơng thể thiếu được đối với trẻ. Nó đem lại cho
trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và
phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật và thu hút được sự tập
trung chú ý của trẻ. Thông qua những câu chuyện ly kỳ, những nhân vật xinh
đẹp, đáng thương, tốt bụng như những bà tiên, ơng bụt có đầy phép lạ; Cô Tấm,
Thạch Sanh, Lang Liêu, hay các nhân vật, con vật… và cả những nhân vật độc
ác, tham lam đáng ghét như mụ dì ghẻ, lão nhà giàu, Lý Thông…làm phong
phú thêm tâm hồn của trẻ. Bên cạnh đó là những bài thơ có vần điệu, giàu hình
ảnh, gần gũi với trẻ.
Ðể nâng cao chất lượng giảng dạy, nhà trường đã đầu tư rất nhiều tranh
ảnh liên quan đến nội dung thơ truyện; các loại sách tranh truyện, báo “Mầm
non” cho vào “Góc thư viện”, ngồi ra tơi còn làm một số loại rối tay, rối dẹt,

tranh truyện, sách chuyện từ những bức tranh cho trẻ tô để trẻ kể chuyện sáng
tạo ….… để phục vụ cho môn học này.
Xa bàn, sân khấu rối nhỏ xinh cũng được cô và trẻ làm nên từ rơm rạ
khô, sỏi, ống nhựa, hộp xốp, bìa cát tơng hoa khơ, giấy bọc q trơng rất đáng
u.
Những đồ dùng này đã góp phần nâng cao hiệu quả dạy học và đã tạo
thêm phần hấp dẫn, thu hút, lôi cuốn trẻ, giúp trẻ nhớ nội dung thơ, truyện


nhanh, tiếp thu những kiến thức rất bản chất, giàu tính chất nghệ thuật, phát
triển các phẩm chất trí tuệ.
* Ở hoạt động khám phá khoa học :
Khám phá thì bản thân tôi đã tạo điều kiện cho trẻ tiếp cận với sự vật và
hiện tượng xung quanh, giúp trẻ sống gần gũi, hồ mình với mơi trường thiên
nhiên và xã hội. Củng cố những tri thức mà trẻ đã lĩnh hội. Hình thành và rèn
luyện khả năng cảm giác, tri giác và óc quan sát. Cho trẻ hoạt động tìm tịi,
khám phá và phát hiện những điều mới lạ ở xung quanh trẻ. Chính vì vậy mà
đồ dùng trực quan cũng rất cần thiết cho trẻ khám phá tìm tịi.
Ví dụ: Sự nẩy mầm của hạt; điều kiện sống của cây; mùa đơng hay mùa
xn; khơng khí ngày lễ hộị, ngày tết, hay khám phá nhà ở …Ðể có được
những đồ dùng trực quan giáo viên có thể siêu tầm tranh ảnh, huy động phụ
huynh hỗ trợ hoặc hướng dẫn trẻ cùng cô chuẩn bị một số đồ dùng cần thiết để
phục vụ cho tiết học như siêu tầm lá, hoa, quả, hột hạt hay nặn, vẽ, xé dán
những con vật đáng u, láp ráp mơ hình cơng viên của bé…từ nhiều nguyên
vật liệu khác nhau. Khi trẻ được khám phá từ những đồ dùng do trẻ làm ra hoặc
trẻ siêu tầm được thì trẻ rất thích và hứng thú tham gia, tích cực hoạt đơng với
đồ dùng của chính mình.

Hình 5: Trẻ tự làm đất, gieo hạt cho hoạt động KPKH

Ví dụ: Khám phá trải nghiệm “Hạt nẩy mầm” giáo viên giao nhiệm vụ
cho trẻ siêu tầm vỏ trứng, gáo dừa, chai nhựa, thùng sốp… đựng đất, nước, cô
tổ chức cho trẻ trang trí, làm đất, gieo hạt và hàng ngày quan sát hạt nẩy mầm
một số hạt như hạt thóc, hạt ngơ, hạt đậu. Cơ giáo hướng dẫn trẻ ghi nhật ký
bằng cách vẽ lại những gì mà trẻ quan sát được và nhận xét về những loại hạt
khác nhau. Từ đó, trẻ nhận biết được một cách linh hoạt, sáng tạo, tránh cách
nhìn máy móc và bất động
* Biện pháp 4: Tổ chức cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi từ các nguyên
vật liệu tự nhiên tạo ra sản phẩm đó vào góc chơi
Cho trẻ hoạt động với các nguyên vật liệu thiên nhiên một cách phù hợp
trong các góc có nghệ thuật.
Trẻ hoạt động góc, sự chuẩn bị các nguyên vật liệu mở cùng gợi ý của cơ
rất quan trọng vì có nhiều ngun liệu khác nhau, trẻ sẽ nảy sinh nhiều ý tưởng
sáng tạo và những sản phẩm phong phú sẽ được tạo ra từ trẻ. Hoạt động này
giúp trẻ lĩnh hội, khám phá những hiểu biết mới, bồi dưỡng năng lực nhận
thức, khả năng vận động để từng bước hoà nhập vào thế giới xung quanh.

Hình 6: Trẻ xếp lá cây theo chủ đề gia đình, động vật.
Ví dụ (hình 6): Khi thực hiện chủ đề: “Gia đình của bé” Gợi ý cho trẻ
xếp các ngôi nhà bằng các cọng rơm, gắn các hột hạt tạo ra ngơi nhà, xếp lá cây
tạo hình các thành viên trong gia đình…hoặc chủ ðề “Ðộng vật” chủ ðề “Thực


vật” được tạo ra các bức tranh lọ hoa, con chim, con chuồn chuồn, đàn cá đang
bơi… từ gạo, hột hạt nhuộm màu rất có nghệ thuật.
Trẻ được chơi chính từ những đồ chơi trẻ tạo ra thì động cơ chơi lúc này
gắn liền với hứng thú, ham muốn của trẻ là được chơi vận động với các sản
phẩm của mình tạo nên.Qua các trị chơi với các sản phẩm này, trẻ sẽ ý thức rõ
hơn, cảm nhận rõ hơn về ý tưởg và từ đó có thể nảy sinh ý tưởng mới.

* Biện pháp 5: Tổ chức cho trẻ hoạt động với những đồ dùng, đồ chơi
của cô và trẻ tạo ra trong giờ hoạt dộng ngoài trời, hoạt động chiều

Hình 7: Đưa sản phẩm trẻ tạo ra trong hoạt động ngoài trời vào giờ học.
Trong hoạt động này, ngoài việc trẻ được quan sát các đối tượng và trị
chơi vận động theo kế hoạch thì nội dung chơi tự do cũng là cơ hội tốt cho trẻ
được hoạt động trải nghiệm với các nguyên vật liệu thiên nhiên để tạo ra sản
phẩm theo ý týởng của trẻ mà không nhất thiết phải theo một đề tài nhất định.
Hoặc cơ có thể gợi mở, hướng dẫn cho trẻ một số trị chơi mới với các ngun
vật liệu trẻ tìm thấy trong quá trình chơi.


Ví dụ: Trẻ dùng lá chuối gấp ruột mèo; cắt, xé lá dừa làm con cào cào
trong hoạt động ngoài trời ngày hôm trước và giữ lại làm học liệu cho ngày
hơm sau( hình 7).
* Biện pháp 6: Tổ chức cho trẻ làm đồ đùng đồ chơi với ngugyên vật
liệu thiên nhiên trong giờ hoạt ðộng tự do và đón trả trẻ
Mặc dù trong thời gian này cô giáo không có nhiều thời gian để gợi mở,
hướng dẫn trẻ nhưng việc cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi với các nguyên liệu sẵn
có cũng là cơ hội để phát huy khả năng hoạt động của trẻ với nguyên vật liệu
thiên nhiên để tạo ra sản phẩm.

Hình 8: Trẻ hoạt động với các nguyên vật liệu tự nhiên trong giờ trả trẻ.
Tham gia thi giữa các lớp, đây cũng là hình thức tuy khơng nhiều thời
gian nhưng cũng rất có tác dụng khuyến khích, động viên trẻ tham gia và tạo ra
sản phẩm theo nhóm, cá nhân và có cơ hội thể hiện cũng như học tập với các
bạn ở lớp khác. Vì vậy tơi đã phối hợp với giáo viên các lớp có kế hoạch thống
nhất để tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động tập thể vào chiều thứ 6 hàng tuần.
Ngồi việc tổ chức cho trẻ chơi trị chơi dân gian và vui văn nghệ thì giáo viên
cịn cho trẻ thi làm đồ dùng, đồ chơi từ các nguyên liệu thiên nhiên.

Ví dụ: Tổ chức cho trẻ các lớp thi hoạt động theo nhóm với nội dung:
“Bé với thế giới động vật” Trẻ đã rất hứng thú và tạo ra những sản phẩm thật
ngộ nghĩnh, phong phú có tính sáng tạo như: những con vật bằng hột hạt, sỏi,
đá cội…


Những hoạt động trên đây khi trẻ được trải nghiệm, tạo cho trẻ vốn hiểu
biết, kinh nghiệm phong phú, hình thành ở trẻ tình cảm tích cực với cái đẹp. Vì
vậy, tơi đã thường xun tổ chức cho trẻ hoạt động có hiệu quả với các nguyên
vật liệu thiên nhiên.
Như chúng ta đã biết, đối với trẻ mẫu giáo đặc biệt là trẻ ở tuổi mẫu giáo
nhỡ, trẻ rất tự hào khi làm được một việc gì đó được người lớn khen ngợi. Vì
vậy, trẻ rất vui sướng khi những sản phẩm do chính tay trẻ làm ra dù rất đơn
giản nhưng lại được cô treo lên tường, trưng bày trên giá, trên góc chơi hoặc
treo lên bảng tuyên truyền cho cha, mẹ xem. Vì vậy, tơi đã ln coi trọng và sử
dụng sản phẩm của trẻ một cách có hiệu quả.
Hoặc khi cho trẻ sử dụng những lõi ngô chấm vào những nước từ màu
tím của quả mồng tơi, màu vàng của quả rành rành hoặc nghệ, màu đỏ của
gấc... Tạo nên những bông hoa theo ý tưởng của trẻ. Cô cho trẻ mang về tặng
mẹ, tặng bà, chị của mình trong ngày 8/3… Chính những việc làm này của cơ
đã tác động rất lớn vào q trình tâm lý của trẻ. Tơi đã động viên, khích lệ trẻ
bằng cách sử dụng các sản phẩm trẻ đã làm để trang trí lớp, trưng bày ở các
góc, dán ở bảng tuyên truyền cho cha mẹ trẻ xem hoặc sử dụng vào các hoạt
động khác một cách phù hợp đây là một biện pháp tích cực kích thích trẻ hứng
thú hơn, sáng tạo hơn với các nguyên vật liệu thiên nhiên.
* Biện pháp 7: Tham gia triển lãm ðồ dùng dạy học tự tạo
Hưởng ứng cuộc vận động “Tự làm và sử dụng đồ dùng dạy học” do
Phòng Giáo dục và Đào tạo phát động. Với sự chỉ đạo, quan tâm sâu sát đến
chất lượng dạy - học của các cấp Lãnh đạo, ngay từ đầu năm học, ban giám
hiệu nhà trường đã phát động phong trào thi đua sâu, rộng trong đội ngũ giáo

viên nhà trýờng. Tôi và các đồng nghiệp trong trường đã tham gia phong trào
tự làm đồ dùng dạy học và tham gia Triển lãm - Hội thi đồ dùng dạy học tự làm
năm học 2022 - 2023. Hội thi năm nay có nhiều đồ dùng đồ chơi sáng tạo đã
được ứng dụng hiệu quả.
Những sản phảm triển lãm do bàn tay khéo léo của cô và trẻ tạo nên từ
những nguyên vật liệu thiên nhiên, những đồ dùng đã qua sử dụng, kinh phí


không tốn kém nhưng mang lại hiệu quả cao trong học tập vui chơi, góp phần
phát triển tư duy, sự sáng tạo, trí tưởng tượng… và phát triển tồn diện cho trẻ.
5. Kết quả đạt được
Những chuyển biến tích cực và đáng mừng sau khi tôi thực hiện các giải
pháp trên khi áp dụng vào đề tài: “Biện pháp cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi làm đồ
dùng, đồ chơi tự tạo từ các nguyên vật liệu tự nhiên” đã đạt được những kết
quả như sau:
5.1. Đối với bản thân
Bản thân tơi đã được tích luỹ và nâng cao trình độ chuyên môn,kinh
nghiệm khi tổ chức cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi và hoạt động sáng tạo với các
nguyên vật liệu tự nhiên.
Biết cách tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động với nguyên liệu thiên nhiên,
tiết kiệm được kinh phí trong việc trang trí lớp, làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ.
Biết sử dụng sản phẩm của trẻ để trang trí lớp, tạo mơi trường học tập, vui chơi
và sử dụng vào các hoạt động phù hợp nên tiết kiệm được nhiều thời gian.
Nâng cao được kĩ năng, kiến thức tuyên truyền với phụ huynh trong việc
phối hợp chăm sóc giáo dục trẻ.
Góp phần thực hiện tốt chủ đề “Trường học thân thiện, học sinh tích
cực”
5.2. Đối với nhà trường
Phát huy được vai trò của giáo viên cốt cán làm điểm và nhân ra diện đại
trà trong việc tổ chức cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi với nguyên vật liệu thiên

nhiên cho trẻ mẫu giáo 4 tuổi trong tồn trường.
Đã có nhiều sản phẩm của trẻ được làm từ các nguyên vật liệu thiên
nhiên góp phần nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình và các hoạt động khác.
Qua hội thi làm đồ dùng đồ chơi tự tạo cấp trường đã có nhiều sản phấm
trưng bày của trẻ từ các ngun liệu thiên nhiên.
Tạo được mơi trường tích cực cho trẻ góp phần thực hiện tốt “ Xây dựng
trường học thân thiện học sinh tích cực”.


Là một hình thức tun truyền và phối hợp có hiệu quả cho các bậc phụ
huynh và cộng đồng về chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ của nhà trường.
5.3. Đối với trẻ
Cho trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo từ nguyên vật liệu sẵn có, có tác
dụng rất tốt với sự phát triển toàn diện của trẻ:
Phát triển vận động: Luyện vận động các cơ tay, sự khéo léo của bàn tay,
ngón tay và luyện các vận động đi, chạy, nhảy, bật…
Phát triển nhận thức: Luyện các giác quan: Thị giác, thính giác, xúc
giác…, nhận biết mơi trường xung quanh, so sánh, học đếm, định hướng không
gian, giải quyết vấn đề…
Phát triển ngôn ngữ: cung cấp vốn từ, kích thích trẻ nói, giúp cho trẻ làm
quen với thơ, truyện.
Phát triển cảm xúc, tình cảm: Gợi cho trẻ những cảm xúc, tình cảm khác
nhau như: vui nhộn, thoải mái, âu yếm, nhẹ nhàng.
Phát triển xã hội: biết hợp tác, chia sẻ, quan tâm đến mọi người, thoả
thuận để thực hiện nhiệm vụ chung
Qua chất lượng khảo sát cuối năm tại cho thấy:
Bảng 2: Khảo sát chất lượng cuối năm
Lớp

Số trẻ

Tạo ra sản phẩm
Trước Sau áp
áp

Nhỡ 2 - BT

31

dụng
20

dụng
28

Tính sáng tạo
Trước Sau áp
áp
dụng
5

Sự hứng thú
Trước Sau áp

dụng
25

áp
dụng
20

dụng
31

92% trẻ rất hứng thú, say mê khi được tham gia hoạt động với nguyên
vật liệu mở và tạo ra sản phẩm, 100% trẻ thích hoạt động với nguyên vật liệu
mở. Điều này càng khẳng định tính khả thi của đề tài.
100% trẻ có thái độ vui sướng, hành vi đúng đắn với sản phẩm của mình
và của bạn tạo ra, biết thể hiện tinh thần đoàn kết, giúp đỡ bạn bè trong khi hoạt
động. 100% có ý thức thu gom vật liệu để làm đồ dùng, đồ chơi.
5.4.Đối với phụ huynh