Luận văn một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng lao động trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài

dhktqd

jiv -n jo

:>ô.ã

ô4>

v

-. kdX#

X

/
-__

:

Ia

*--

.-_ .

='

- -

-->

>-s.

Vs*?

*

rp

/,


<

<
-

Z^
*-v



ã.__ Z ;

~

v.

k /
<ằ-,

J

A.-J1 .i sJi,
ã

"

.Ê

- .ô

...

& Xx 'ts...

.

z%.

-- JL _ _----

c

1
&r
x w

O
o

■-_^-.

■'••• r

ST*.

■—•

'seaZ

T’

LJ J

•-

•

'■'

1 i <


BO GIAO DUG- DAO TAO
TR U’dNG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

Pham Chau Loan
_

cC _

Z

A

/S

9

MOT SO BIEN PHAP NANG CAO HIEU QUA
SUDUNG LAO DONG TRONG CAC DOANH NGHIEP

CO VON DAU TU NUOC NGOAI

Chuyen nganh: Quan tri nhan luc Ma so: 05.02.07

Luan an thac sy kinh te

Giao vien hn'o'ng dan:

I. PTS
Nguyen Tiep
2. Thac sy Bui Anh Tuan

Ha Noi - '1998


M() DAU
Qua trinh san xudt la qua trinh ket hap hap su’c lao dong, cong cu lao dong

va doi tu’o’ng lao ddng. Con ngudi la mot nhftn td quydt dinh trong san xutft, do
vdy de tidn hanh san xudt. co hieu qua tin mot trong nhu’ng vdn de hdt su’c quan

trong la phai su’ dung lao dong co hieu qua. Dac bidt la trong cac doanh nghiep

che vdi cong nghd khoa hoc tidn tien, thi viec sit dung lao dong sao cho co hieu
qua lai cang trd thanh mot trong nhu’ng van dd co y nghia quydt dinh. Dong thdi

nham muc dfch hien dai hoa , cong nghidp hoa dtft nu’dc, Viet Nam thu'e hien

chinh sach goi vdn ddu tu’ nude ngoai , do do ngay cang co nhidu doanh nghiep

co vdn ddu tu' nu’dc ngoai boat dong o’ Vidt Nam. Nhu’ng doanh nghiep nay hoat

dong d nude ta chu’a lftu, nhu’ng da cd nhu’ng dong gop nhfft dinh nhu: tao viec
lam, tang thu nhflp, dong thdi thong qua lam viec vdi su’ giam sat ci’ia chuydn gia

nude ngoai, mdt nd nep lam viec mo’i, mot tac phong khdn tru’o’ng, ky ludt dang
du’qc thiet lflp tung bu’dc doi vdi mot bo phfln lao dong khong nhd. Khdng nhu’ng

the, cac can bo quan ly Viet Nam trong qua trinh tham gia didu hanh, cung hoc

hoi du’qc nhu’ng kinh nghiem quan ly tu’ cac dong nghidp la chuydn gia nu’dc

ngoai. Tuy nhidn vdn con ton tai d ngudi lao dong nhu’ng tac phong, tarn ly cua
ngudi san xud't nhd , chu’a dap ii’ng du’qc ydu cau cong nghd cung nhu chu’a dap
ling du’qc ydu efiu cua kinh te thi tru’dng, nen phfin nao anh hu’dng ddn vide phat

huy tiem nang san xuat kinh doanh cua cac doanh nghiep co vdn ddu tu’ nude

ngoai. Han nua, hdt thdi han lidn doanh, cac doanh nghiep nay lai thudc quydn
quan ly cua Viet Nam. VI vdy vide danh gia hien trang va khuydn nghi mdt so

I


bifin phap nftng cao hieu qua sir dung lao dong trong cac doanh nghifip co vdn

ddu tu' nu’dc ngoai la vific lam dang quan lain.

1. Muc tlich :
1.1. He thong hoa ly lufin vfi hifiu qua su' dung lao dong.

1.2. Danh gia hifin trang su' dung lao dong trong cac doanh nghifip co von ddu tu'

nude ngoai.
1.3. Tien cor sd do khuyen nghi mOt so bifin phap nfing cao hifiu qua su* dung lao

dong trong cac doanh nghifip cd vdn ddu tu' nude ngoai.

2. Doi tiffing, pliant vi:
2.1. Doi tuo'ng : Cac doanh nghifip cd von dfiu tu nude ngoai.

2.2. Pham vi : Cac doanh nghifip cd vdn dau tu' nude ngoai d mot sd doanh

nghifip san xuat va dich vu, khong phan bifit ty lfi von gop la bao nhifiu. Cu the la

cac nganh: Cao su- hoa chdt- chat deo; San xudtjfip rap d td,xe may; San xutft vftt

lifiu xay dung; Chd bifin lu'ong thu'e, thuc pham; San xuat may moc, thidt bi, phu
tiing; Det may; Khach san. Va cac doanh nghifip thuoc cac nganh trfin d mot sd
tinh thanh nlnr Ha Noi, Hai Phong, Quang Ninh, Da Nftng, thanh phd Ho Chi

Minh.

.3. Phuong phap :

Phuo'ng phap dirge sir dung chti yfiir trong lufin an la phuong phap so sanh

hieu qua sir dung lao dong trong cac doanh nghifip cd von ddu tu' nu'dc ngoai vdi
cac doanh nghifip Nha nu'dc, cung nhu' so vdi kha nang tiem tang ciia cac doanh

2


Ben canh do luAn an cung su’ dung phu’o’ng phap phAn tich thdng ke va phu’o’ng
phap chuydn gia.

4. Nhil'ng dong gop cua luan vdn :
- He thong cac chi tien danh gia hidu qua sir dung lao dong trong cac
doanh nghidp.

- Gitip cac nha quan ly va su' dung lao ddng b cac doanh nghidp Viet Nam
nhu’ng bai hoc, nhu’ng kinh nghidm va bidn phap sir dung lao ddng co hidu qua

trong cac doanh nghiep.

- Tu’ hien trang va nhu’ng bidn phap sir dung lao ddng co hieu qua trong cac

quan ly vi mo cua nha nude du’orc phu hop lion doi vo’i cac doanh nghiep thudc

cac thanh phAn kinh td khac nhau trong Quoc gia.
5. Ket cdu cua luan vdn :

Ten cua luAn van: “ Mot so bidn phap nAng cao hieu qua sir dung lao ddng

trong cac doanh nghiep cd vdn dAu tu’ nu’dc ngoai”.
Ngoai phan mo dau, ket luan, lid thdng danh muc, cac tai lidu tham khao,

luan van gom 3 chu’ong :
Clutcmg 1: Hidu qua sir dung lao ddng va sir cAn thidt cua vide nAng cao
hieu qua sii dung lao dong trong doanh nghidp cd vdn dfiu tu’ nu’dc ngoai.
ChiCong 2: PhAn tfch hidn trang ve hieu qua sir dung lao dong trong cac

doanh nghidp cd vdn dAu tu nu’dc ngoai.

Chuang 3: Khuydn nglii mdt so bidn phap nAng cao hieu qua sir dung lao

dong trong cac doanh nghidp cd vdn dAu tu’ nu’dc ngoai.

3


CHU0NG 1
HIEU QUA SU DUNG LAO DONG TRONG DOANH NGHIEP VA SU

CAN TIIIET CUA VIEC NANG CAO HIEU QUA SU DUNG LAO DONG
TRONG CAC DOANH NGHIEP CO VON DAU TU NU0C NGOAI.

1. Cac khai nicm lien quan:
1.1. Lao dong:
Lao dong la mot hanh dong di&n ra giu'a ngird'i va gio'i tu nhiSn. Trong khi

lao dong con ngu'o'i van dung sue lire ti£m tang trong co the cua minh, sir dung

cong cu lao dong de tac dong vao giori tu’ nhien, chieni lay nhung vat chat trong tu

nhien, bien doi vflt chat do, lam cho chung trd ndn co (ch cho ddi song cua
minh.[8]

Qua trinh lao dong ddng thd'i la qua trinli sir dung sire lao dong.

1.2. Sue lao dong'. “ Stic lao dong la nang lu'c hoat dong cua con ngird'i, la toan

bo the’ lire va tri lire cua con ngu'd'i. Site lao dong la yeii to tfch cue nhat, hoat
dong nhat trong qua trinh lao dong. No phat dong va dira cac tir lieu lao dong vao
hoat dong de! tao ra san phdm”. [8]
Neu coi san xuat la mot lie thong gom ba phdn hop thanh (cac nguon lire,
qua trinh san xutft, san phdm hang hoa) thi su'e lao dong la mot trong cac ngudn

1.3. Su'dung lao dong: la qua trinh to chiic va quan ly sire lao ddng trong sir kel

ho'p vo'i cac yen to san xuat nhAm dat duoc muc dfch cua qua trinh do.

4


1.4. Ilieu qua sit dung lao dong trong cac doanh nghiep:

Hieu qua sir dung lao dong trong doanh nghiep, la khai niem dung de chi
moi quan hd giu'a kdt qua thu'c hien cac muc tieu hoat dong cua chu th^, va each

thu'c to chuc, quan ly sire lao dong ma chu the da su' dung nham dat dirge muc
tieu cua qua trinh do.
Hidu qua su' dung lao ddng trong doanh nghidp la mdt vdn dd mang tinh
kinh te va xa hoi sttu sac.

Nhti'ng noi dung kinh te cua vdn de su' dung lao dong co hidu qua trong
doanh nghiep du'oc xem la cac vdn de vd nang sudt lao dong, Igi nhuftn, nop ngan

sach, tien lu'ong, thu nhap.
Ndi dung xa hoi cua hieu qua su' dung lao dong cua doanh nghiep do la cac

van de ve quan hd lao dong, tang tru'd'ng, giai quydt vide lam, dong gop vao
GDP...

2. Cac chi’ tieu danh gia hieu qua su dung lao dong trong doanh nghiep:

2.1. Cac chi tieu mang tinh chat kinh te:
2.1.1. Nang sudt lao dong:

2.1.1.1 Quan niem ve nang sudt lao dong:

Tru'dc day trong nen kinh te ke hoach hoa, nang suat lao dong dirge do
bring sd lu'gng san phdm dirge san xuat ra trong mOt do'n vi thdi gian, hay lu'g'ng

thdi gian hao phi de san xuat ra mot do'n vi san pham. Theo quan nidm nay, nang
suat lao dong phu thugc vao hai pham tru: thir nhdt san pham him (ch dirge sang
tao ra, vii thii hai la lu'g'ng lao dong hao pin de sang tao lu'gng san phiim dy.

Ngay nay, do sir thay doi chu'a tu'ng co vd moi tru'd'ng kinh td, chinh tri, xa
hoi, cong nghd, dac biet la xu hu'o'ng loan eftu hoa ndn kinh td, tu' do hoa thiro'ng

5


mai va sir canh tranh gay gdt, ve chci't lu'ong, chi phi, phan phoi, thdi. gian,...h&u

thong chi tieu danh gid ndng sudt theo each tiep can moi.

Ve mat ky thudt thi nang sudt vdn la moi quan hd giu’a cac ket qua cua ddu
ra vdi cac ydu to cua ddu vao. Tuy nhidn nang sudt lao dong theo each tidp edn

moi khac vdi nang sudt lao ddng truydn thdng d chd:
- Huong theo cac kdt qua dau ra. Tu’ muc tieu thoa man nhu cdu xa hoi, doi

hoi cua khach hang ma tfnh toan chon phirong an san xudt - kinh doanh - dich vu,
chon co cau ho’p ly cua cac yeu td ddu vao.

- Nang sudt du’qc tfnh bdi nhidu yeu td tao ndn nd, ca khoi lu’qng va chdt
lu’o’ng, ca phdn cling va phdn mem: Lao dong va vdn la quan trong nhu’ng khdng

phai la tdt ca.
-Tfnh theo gia tri va chu yeu la theo gia tri gia tang, tii’c la gia tri du’qc tao

bdi chffih hoat dong cua ban thdn to chu’c hay ca nhdn khong bao gdm san phdm

hay dich vu mua ngoai.
- Nang sudt khdng dung d khAu chd tao san phdm ma bao gdm toan bd qua
trinh tir nghien cii’u thi tru’dng, thidt ke chd thir, san xudt cung cdp cho khach hdng

va dich vu trong qua trinh sir dung (hu’dng ddn each sir dung, bao hanh, su’a
chu’a...), cai tien va ndng cao chdt lu’o’ng hang hoa- dich vu theo nhu’ng doi hoi

cao hon lioac moi cua khach hang.

- Nang sudt khdng chi la san xudt - kinh doanh hang hoa ma con la nang

sudt dich vu, khdng don thudn la nang sudt kinh td ma con la nang sudt kinh td xa
hoi; nang sudt cao nhu’ng khdng du’qc lang phi tai nguyen, gdy o nhidm moi

tru’dng, pha hoai edn bdng sinh thdi- nghia la nang sudt trong sir phat trien bdn
vu’ng, phai tidn thi ndng sudt xanh trong cac he thdng edng nghidp sach.

6


Tom lai theo quan niem nay nang sudt du'qc xem la mot khai niem tdng
hop, da yeu to. No phan anh dong thoi tinh hieu lire, tinh hidu qua, gia tri, chdt

1 u'Ong, doi moi, chdt lu'q'ng cuoc song. Do chinh la mot trang thai tdng hop cua

cac each thuc hoat dong cua con ngu'd'i va cua cac to clitic kinh td xa hoi.

2.1.1.2. Cac chi lieu tinh nang sudt lao (long
Nang sudt lao dong theo quan diem truyen thong la thanh qua lao dong

hitu ich cu the trong qua trinh hoat dong hop ly cua con ngu'd'i. Vi vdy nang sudt
du'qc phan anh mot each chinh xac nhat bang klioi lu'Ong cua cai vdt chat sang tao
ra trong mot don vi thd'i gian lao dong hao phi hay la lu'o'ng lao dong hao phi de

san xuat ra mot don vi cua cai vat chat. Theo quan niem nay nang sudt lao dong

du'o'c tinh theo cac chi tieu sau:

Chi tieu nang sudt tinh hang hien vd?. [8]
La dung san lu’qng hien vdt cua tii'ng loai san phdm (don vi tinh: kg; m2;
m3...) de bieu hien mii'c nang sudt lao dong cua mot edng nhan (hav mot cong

nhan vien). Cong thu'e tinh:

W= Q/T
Trong do :

W- Mire nang sudt lao ddng cua mdt edng nhdn (hay mot

cong nhan vien)

Q- Tdng san lu'o'ng tinh bang hidn vdt
T- Tdng sd cong nhan(hoac cong nhAn vien)

Chi tieu nay co u'u diem : bieu hien mii'c nang sudt lao ddng mdt each cu

thd, chinh xac, khong chin anh hu'dng ciia su' bien dong gia ca - co the so sanh
mire nang sudt lao dong giii'a cac doanh nghiep hoac cac nu'dc kliac nhau theo
mot loai san phdm du'qc san xuat ra.

7

Chi tieu nay co nhuoc diem: chi dung de tinh cho mot loai san pham nha't

dinh nao do, khong the dung lam chi tieu tong hop cho nhidu loai san pham.
Trong thu'c tien it co nhung doanh nghiep chi san xua't m.dt loai san pham co cung

mOt qui each, pham chat chi tieu nay chi dung de tinh cho thanh pham. San
pham db dang khong tinh du’pc, nen khong phan anh day du san luong cua cong

nhan. Dac biet doi vdi doanh nghiep co ty trong tai chd pham ldn. Vi the viec
dung chi tieu nay bi han che. De khac phuc nhuoc diem nay ngudi ta dung dung

chi tieu hien vat qui udc.

Chi’ tieu nang suat lao dong tinh hang tieu (gid tri ):[8]
Chi tieu nay dung san luong tinh bang tien (theo gia tri co ,dinh) cua tat ca
cac loai san pham thudc doanh nhgiep ( hoac nganh) san xua't ra, de bieu hien

mu’c nang sua't cua mot cong nhan (hoac mot cong nhan vien). Cdng thu’c tinh:

W= Q/T
Trong do:

W- Muc nang sua't lao dong cua mOt cdng nhan (hay mot cong nhan

vien) (tinh bang tien).

Q - TOng san luong (tinh bang tien)
T - Tong so cdng nhan ( hay cong nhan vien).

Chi tieu nay co uu diem: Co the dung cho cac loai san phdm khac nhau,

khac phuc duoc nhuoc diem cua chi tieu tinh bang hien vat. Pham vi sb dung cua
no rong rai, th doanh nghiep deh nganh va nen kinh te quoc dan. Co the dung de

so sanh mu’c nang sua't. giu’a cac doanh nghiep san xua't, giu’a cac nganh vdi nhau.
Tuy the no co nhuoc diem nha't. dinh:

- Khong khuyen khich tie't kiem vat tu, va dung vat tu re. Noi nao dung
nhieu vat tu, hoac vat tu dat tien se dat mu’c nang sua't cao.

8


- Chiu anh hu'dng cua each tfnh tong san lu'o'ng theo phirong phap cong

se lam sai lech mii'c nang sudt lao dong cua ban than doanh nghiep.
-Chi dung trong trudng ho'p cdu thanh san phdm san xuat khong thay doi

(hoac ft thay doi) vi cdu thanh san xuat san phdm thay doi se lam sai ldch mii'c va
toe dd tang nang sudt lao dong.

Chi ten ndng sudt lao dong tinh hdng thdi gian lao dong ( con goi la lu'o'ng
lao dong ):[8]
La dung lirpng thdi gian-lao dong edn thiet de san xudt ra mot don vi san
phdm (hoac hoan thanh mot cong vide) dd bieu hien nang sudt lao dong. Giam

chi phi thdi gian lao dong trong san xudt mot don vi san phdm ddn tori tang nang
sudt lao dong. Cong thii'c tfnh:

L= T/Q

Trong do :

L - Lu'o'ng lao dong cua san phdm ( tfnh bang don vi thdi gian).

T - Thdi gian lao dong da hao phi

Q - So lu'o'ng san phdm ( theo hidn vat)
Lu'ong lao dong nay dupe tfnh bang each tong hop chi phi thdi gian lao

dong cua cac bu'dc cong vide, cac chi tiet san phdm (do'n vi tfnh bang gid, phut).

Ngudi ta chia thanh: lao dong cong nghd; lao dong cluing; lao ddng san xudt; lao
dong ddy dii.
-Lu'o'ng lao dong (Len) bao gdm chi phi thdi gian lao dong cua cong nhfln

chfnh, hoan thanh cac qua trinh cong nghd chii yeu.

9


-Lu'o'ng lao dong chung (Lch) bao gom chi phi thd'i gian hoan thanh qua
trinh cong nghe cung nhir qua trinh phuc vu cong nghd do (du'a nguydn lieu vao,
chuydn thanh phdm di). Cong there tinh:
Lch = Lcn + Lpvq

Trong do: Lpvq- Lu'o'ng lao dong phuc vu qua trinh cong nghd.

- Lu'Ong lao dong san xuat(Lsx) bao gom chi plu thd'i gian ca edng nhan

chinh va cong nhan phu trong loan bo doanh nghidp. Cdng th u'c tinh:

Lsx - Lcn + Lpvq + Lpvs
Trong do: Lpvs - Lu'o'ng lao dong phuc vu san xuat

- Lu'Ong lao ddng day du (Ldd) bao gom hao phi lao ddng trong vide chd
tao san phdm cua cac loai edng nhan vien san xudt edng nghiep trong doanh

nghiep.
Cdng th tie tinh:
Ldd =Lsx + Lql

Trong do lu'o'ng lao dong quan ly (Lql) bao gom lu'Ong lao ddng cua can bo
ky thuftt, nhan vien quan ly doanh nghiep, va cac phan xtfdng tap vu, chu'a chay

bao ve. Mac du chia ra nhidu loai lao dong nhu' vdy nhu'ng chi co lu'Ong lao ddng
ddy du mdi phan anh duo'c hao phi lao dong cua moi cdng nhan vidn trong doanh
nghidp.

Chi tieu tinh theo lu'o'ng lao dong co nhu'ng cdng dung nhdt dinh, nhu'ng

khong thd thay thd hoan loan cho chi tieu tinh theo gia tri. Trong cdng tac lap kd
hoach, no du'o'c sir dung ddng thoi cac loai chi tidu tinh theo hien vat va gia tri.

10


Chi tieu nay co Uu diem la phan anh duoc cu the muc tie't kiem vd thdi gian

lao dong de san xuat. ra mot san phiim. Nhung lai co nhung nhuoc diem: tinh toan

kha phuc tap, khong dung de tinh tong hop duoc nang suft't lao dong binh quftn

cua mot nganh hay doanh nghiep co nhidu loai san phdm khac nhau.
Ngoai ba chi tieu chu yeu noi trdn dung de tinh nang sua't lao dOng, con

co cac chi tieu khac, dang duoc ap dung trong pham vi hep, hoac dang trong qua
trinh nghien cuu va dua vao ung dung thu nhu: chi tieu tinh nang sua't lao dOng

theo san phdm thuan tuy, tinh theo san luong hang hoa thu'c hien, tinh theo gia tri
dinh mu’c gia cOng che bien, co the tinh theo mu’c khoan cong nghe, theo ket qua

chung cua don vi trong cac loai lao dong khac nhau nha't la lao dong gian tiep.
Hien nay vo’i quan diem nang suat lao dong theo each tiep can moi: nang

suat lao dong du'qc tinh theo gia tri gia tang.(3)
Theo phuong phap nay, trong tinh nang sua't, chu yeu tinh theo gia tri gia

tang. (3)

Gia tri gia tang phan anh gia tri mdi tao them nhd su dong gop chung cua
moi ngudi trong doanh nghiep, va cua nhung ngudi cung cap von (cac nha dau tu

va cac co dong). Gia tri gia tang khac vdi doanh thu hoac gia tri san luong d chd
no khong bao gom gia tri cua cai do ben cung ting cua doanh nghiep tao ra. Vi
the' gia tri gia tang danh gia duoc ddu ra rong cua doanh nghiep. Gia tri gia tang

duoc tao ra dung de tra cho nhung ngudi da dong gop vao viec tao ra no, duoi

dang tidn luong va phu cap lao dong, lai suft't vay, thud', co tu’c, khftu hao tai san
va loi nhuan. Do do gia tri gia tang lien quan tdi hai khia canh la: viec tao ra cua

cai va viec phan phoi cua cai. Phan tich gia tri gia tang cho phep doanh nghiep

bie't ro hieu qua cong viec cua minh, va dua ra cac giai phap nham cai tie'n va
nang cao nang suat - chat luong mot cach hop ly. Hon nu’a viec phan phoi gia tri

11


gia tang con cho moi ngu'di biet ro moi quan hd giita thu nhflp cua ngu'di lao dong
vo’i su' thanh cong cua doanh nghiep, khfch le ngu’d'i lao dong tham gia tfch cifc
horn, cho hoan thidn cac hoat ddng cua doanh nghiep vi lqi fch chung va ridng cua

tu'ng ngu'd'i.
Trong thuc te, gia tri gia tang chfnh la chdnh ldch giu'a gia tri cua tong ddu

ra vdi gia nguydn vat lieu va dich vu mua vao. Gia tri gia tang du'qc tfnh theo 2
each:

- PlnCo’ng phap cong tn'clui: (each tiep can tao ra cua cai).[6]

Gia tri gia tang = ( Tong ddu ra - nguydn vat lieu va dich vu mua vao).
Cach tfnh nay cho thdy hieu qua cua doanh nghidp nhd gia tri gia tang tao

ra nhu' the nao thong qua viec san xuat ddu ra nhieu ho'n bdng su' dung cd hidu
qua ho'n nguydn lidu va dich mua vao.

- Phu'o’ng phap cong don: (Cach tiep can phdn phoi cua cai).[6]

Gia tri gia tang =(lqi nhuan+lai sudt+co tu'c+thud+chi phi lao dong + khdu

hao).
Cach tfnh nay cho thdy moi quan he thdng nhdt tong thu nhdp cua ngu'di

lao dong, ty le thu hoi vdn cua ngu'di ddu tu' trong ddng gop dd thu du'qc ket qua

cua doanh nghidp. Didu nay khuydn khfch su' tham gia cua tdt ca cac bdn cd lidn
doanh trong hoan thidn hoat dong cua doanh nghidp. Ddng thdi ndii d doanh

nghidp, nganh kinh te va nganh san xuat kinh doanh hang hoa dich vu; tfnh nang

sudt theo gia tri gia tang, tin se tranh du'qc su' tfnh trung lap cac gia tri san phdm
va dich vu mua ngoai trong qua trinh tao ndn san phdm cuoi cung (nhu- nha may

san xuat may keo khdng du'qc tfnh vao gia tri san phdm cua rrnnh dong co nd,
sam lop cao su... mua tu' noi khac). Sd lidu thong kd, tfnh toan se chfnh xac ho'n

12


va do do cung phan anh dirqc thu’c chat hieu qua hoat dong cua doanh nghiep hay
nganh kinh te.

Tuy nhien hien nay vide ap dung each tinh nang sutft lao ddng theo gia tri

gia tang con dang du’qc nghidn cu’ii cac didu kien de co the ap dung each tinh nay
trong thu’c te san xuat cua cac doanh nghiep d Viet Nam.

Nang sutft lao ddng la mot chi tidu quan trong de danh gia hidu qua sir
dung lao dong trong doanh nghidp. Song tidn lu’Ong la mot chi tidu phan anh hao

phi lao dong, ndn no cung la chi tidu dung de danh gia hieu qua sir dung lao
dong.
2.1.2. Tien luong:

Tien lu'o’ng la mot chi tidu phan anh hao phi lao dong, ndn ty trong tien

lu'o’ng trong doanh thu, trong thu nhap thiian tuy, hoac ty trong tien lu’o’ng trdn

mot ddng von va nop ngftn sach binh quan trdn mdt lao dong deu phan anh nang

suat lao dong, vi vay no cung phan anh mot each cu thd hieu qua sir dung lao
dong trong doanh nghidp.

13


2.1.2.1 Quan niem ve tien luong, tien cong:
Tru'dc dfty,khi nen kinh te con trong thdi ky bao cA'p, ngu'di lao ddng lam

viec trong cac co quan nha nu'dc, doanh nghiep quoc doanh duoc tra luong do
nha nude qui dinh, ti£n lu'o'ng khong he bi anh hu'dng bo'i cac yeu to thi trirdng.
Stic lao dong khong duoc coi la hang hoa, khong ton tai thi tru'dng mua ban Stic

lao dong.

khoan gid cd site lao dong ma ngu'd'i su' dung lao dong tra cho ngu'di lao dong

theo thod thuan de thu'c hien mot cong viec theo chute nang, nhiein vu qui dinh

thong qua hop dong lao dong. Tien lu'o'ng la khoan thu nhflp, nguon song chu yeu

cua ngu'di lao dong va gia dinh ho. Ngoai tien lu'o'ng, co the con co phu cap cd
tinh chat luong, de bo sung cho tien luong do khi xac dinh tien luong chu'a tinh

den nhung yeu to khong on dinh so vdi didu kien lao dong, dieu kien sinh boat
binh thu'dng, nhu' phu cap lull tru, phu cap lam them gid, lam dem, phu eftp dat
do... Ngoai ra con cd tien thu'dng la khoan tidn bo sung cho tien lu'o'ng, lam tang

them thu nliAp de kfch thich ngu'di lao dong nd lu’e lam viec tot ho'n, nhu' thu'dng

nang suat, thu'dng hoan thanh nhiem vu, thu'dng tir loi nhuan...

14


2.1.2.2.Pluto ng phap xac dinh tien lu'ong:
a) Tra lu'ong theo san phdm ti ne tiep cd nhan:

Do'n gia tidn lu'o'ng la mii'c tidn lu'o'ng dung de tra cho ngu'di lao dong klii
ho hoan than mot do'n vi san phdm hay cong viec. Do'n gia tien lu'ong dirge tinh
nhir sau:

Dg = Lo/Q

;

D = Lo.T

Trong do: Dg - Do'n gia tien lu'o'ng cho mot do'n vi san phdm

Lo- Lu'o'ng cap bac cua cdng nhan trong ky (thang, ngay)
Q- Mii'c san lu'ong cua cong nhan trong ky
T- Mii'c thd’i gian hoan thanh mdt don vi san phdm
Tien lu'ong trong ky ma mot cdng nhan hu'd'ng theo che dd tra lu'ong theo

san phdm true tiep ca nhan dirge tinh nhu' sau:
Ll^Dg.Ql

Trong do: LI - Tien lu'ong thu’c te ma cdng nhan dirge nhan
QI - So lirgng san phdm thu’c te hoan thanh

Un diem cua phu'o'ng phap nay: dd dang tinh dirge tidn lu’ong true tiep
♦
trong ky; khuydn khfch cdng nhan tfch cu’c lam viec dd nang cao nang sudt lao
ddng tang tien lu’ong mdt each tru’e tiep. Nhu'ng phu'o'ng phap nay cung boc lo

15


Tra lu'o'ng theo san phdm tap the dirge ap dung de tra lu'ong cho mot nhom

ngu'd'i lao dong (to san xuat...) khi ho hoan thanh mdt khdi lu'o'ng san phdm nhdt
dinh. Tra lu'o'ng theo san phdm tap the ap dung cho nhii'ng cong viec doi hoi nhieu

ngu'd'i cung tham gia (hire hien, ma cong viec cua moi ca nhftn lien quan den
nhau.

Don gia tidn lu'o'ng dirge tfnh nhu' sau:
+ Neu to hoan thanh nhieu san phdm trong ky ta co: Dg = Lcb/Qo

+ Neii to hoan thanh mot san phdm trong ky ta co:

Dg = Lcb*To

Trong do: Dg - Don gia tidn lu'o'ng tra cho td
Lcb - Tidn lu'o'ng cap bac tra cho cong nhfln I

n-

So cong nhan trong to

Qo-

Mii'c san ltrgng cua ca td

To-

Mii'c thdi gian cua ca td

+ Tidn lu'ong thu'e td'du'o'c tfnh nhu' sau: Ll= Dg* QI

Trong do: LI - Tien lu'o'ng thu'e te td nhan dirge
QI - San lu'o'ng (hire te'da hoan thanh

Viec chia lu'o'ng cho tu'ng ca nhan trong td thu'd'ng du'o'c ap dung phu'Ong

phap lie so' didu ch inh va phu'o'ng phap dung gid - hd sd.

16

U\i nhuoc diem cua phu'ong phap tra lu'o'ng theo san phflm tftp the:

- Vu diem: tra luong theo san pham tflp the co tac dung nfing cao y thu'c
trach nhifim, tinh thdn ho'p tac va phoi hop co hifiu qua giu'a cac cong nhan lam

viec trong tfi de ca to lam viec co hifiu qua lion, khuyfin khich cac to lam vific
theo mo hlnh to clitic lao dong theo to tu' quan.

- Nhu'o'c diem: tra lu'o'ng theo san pham tap thfi cung co han chfi khuyfin
khich tang nang suat lao dong ca nhfin vi tien luong phu vao kfit qua lam vific
chung cua ca tfi chu' khfing phu thuoc tru'c tifip vao kfit qua lam vific cua ca nhfin

ho.

- Tinh do'n gia tifin lu'ong:

Don gia tien lu'o'ng du'pc tinh theo cong thu’c sau:
Dg= L/(M*Q)

Trong do: Dg- don gia tien lu'o'ng cua cong nhan phu, phu lip

L- lu'ong cap bac cua cong nhfin phu, phu tip
M- muc phuc vu cua cfing nhfln phu, phu tip
Q - rnti'c san lu'o'ng cua mfit cong nhfin chfnh

-Tinh tien lu'ong thu'c tfi:
Tifin lu'o'ng thu'c tfi cua cong nhan phu tip tinh theo cong thu'c sau:

Ll= Dg* QI

17


Trong do: LI- tien lu’o'ng thuc te cua cong nhan phu
Dg- do'n gia ti£n lu'o'ng phuc vu

QI - muc hoan thanh thu'e te cua cong nhan chfnh
Ti£n lu'o'ng thu'e te cua cong nhan chfnh va cong nhan phuc vu con co thd

dupe tfnh dua vao mri'c nang sudt lao dong thu'e te cua cOng nhan chfnh, nhir sau:

Ll = Dg*(L/M)*(Ql/Q0) = Dg*(L/M)*In
Trong do: L-

lu'o'ng eflp bac cua cong nhan phu, phu tip

LI - tien lu'ong thu'e td cua cong nhan phu

M- mu'e phuc vu cua cong nhan phu, phu tip
Dg- do'n gia tien lu'o'ng phuc vu

In- chi so hoan thanh nang sudt lao dong cua cOng nhan chfnh
U’u nhu'o'c diem cua chd do tra lu'o'ng san phdm gian tiep:

- U’u diem: chd dp tra lu'ong nay khuydn khfch cong nhan phu - phu tip
phuc vu tot hon cho hoat dong cua cong nhan chfnh, gop phdn nang cao nang

sudt lao dong cua cOng nhan chfnh.

d)Trd lu'ong theo san phdm klioan:
Tra lu'ong theo san phdm klioan ap dung cho nhii'ng c6ng viec giao klioan

cho cong nhan. Chd do nay du'pc thu'e hien kha pho bien trong nganh ndng
nghiep, xay duTig co ban, hoac trong mot so nganh kliac khi cong nhan lam

18


nhu’ng cdng vide mang tinh chtft dot xutft, cong vide khong the xac dinh duo'c
mu'e cong viec on dinh trong thdi gian dai dirge...

Tien lu'ong khoan tinh nhu' sau:
LI = Dgk * QI

Trong do: LI-

tien lu'ong thu’c te cong nhftn nhan dirge

Dgk- don gia khoan cho mot san phdm hay mdt cdng viec

Qi-

so lu'ong san phdm dirge hoan thanh

U’u nhu'gc diem cua chd' do tra lu'o'ng theo san phdm khoan:
-U’u diem: Tra lu'ong theo san phdm khoan co tac dung lam cho ngu'di lao
dong tich cit'c phat huy sang kien va cai tien lao dong dd toi u'u hoa qua trinh lam

vide, giam thdi gian lao dong hoan thanh nhanh cong viec du'qc giao khoan.

- Nhu'gc diem: viec xac dinh do'n gia khoan phuc tap, nhidu khi kho chinh

xac, viec tra san phdm khoan co the lam cho cdng nhan bi quan hay khong chu y
ddy du den mot so bo phan trong qua trinh hoan thanh cdng viec du'g’c giao

khoan.

e) Tra lu'o'ng theo thdi gian don gian:

Tidn lu'ong tra theo thd’i gian don gian chu ydu ap dung doi vdi nhu'ng

ngu'd'i lam cdng tac quan ly. Doi vdi cdng nhan san xuat thi h'inh thu’c tra lu'ong

nay chi ap dung d nhu'ng bo phftn lao dong bang may moc la chu ydu hoac nhu'ng
cdng viec khong the tien hanh dinh mii'c mot each chat che va chinh xac, hoac vl

tinh chat cua san xufit neu thu’c hidn tra cdng theo san phdm se khong dam bao

chat lu'o'ng san phdm, khong dem lai hidu qua thidt thu’c.

19


Tra lu'o'ng theo thdi gian do'n gian la chd dd tra lu'ong ma tien lu'o'ng nhftn
duoc cua moi ngu'di lao dong la do mu'c lu'o'ng cAp bAc cao hay thAp va thdi gian

lam viec thu'c td nhidu hay ft quyet dinh.

Tien lu'o'ng dirqc tinh nhu' sau:

Ltt = Lcb * T

Trong do: Ltt- tien luong thu'c te ngudi lao dong nhan dirqc.

Lcb- lien luong cAp bac tinh theo thdi gian.
Cd ba loai lu'o'ng theo thdi gian do'n gian:
- Luong gid: tinh theo mu’c lu'o'ng cap Me gid va so gid lam vide.
- Lu'ong ngay: Tmh theo mii'c luong ngay va sd ngay lam vide thu'c te trong
thang

- Lu'ong thang: Tinh theo mii'c luong cap Me thang.
Nhu'o'c diem cua chd do tra lu'o'ng nay la mang tinh chat binh quan, khdng
khuydn khich su' dung hop ly thdi gian lam viec, tidt kiem nguydn vAt lieu, tap

trung edng suat cua may moc thidt bi de tang nang suat lao ddng.
Ngoai ra con co cac chd do tra lu'ong theo san phdm cd thu'dng, theo san

phdm luy tien, theo thdi gian cd thu'dng..
2.2. Cac chi lieu mang tinh chat xa lioi:
2.2.1. Quan lie lao dong:

2.2.1.2. Quan niem ve quan he lao dong:
Trong xa hoi hien dai, cac moi quan he lao dong duoc hinh thanh giu'a: chu

tu lieu san xuat vdi ngu'di lao dong; giu'a chu quan ly didu hanh cap trdn vdi quan

20


quan he phu’c tap dan xen, ben quyen vao nhan. Co the dinh nghla mot each bao

quat la: “Quan he lao dong clhnh la toan bo nhu’ng moi quan hd xa hoi hinh thanh

giu’a cac ben ndu trdn trong qua trinh lao ddng”[9 ]

Co hai nhom quan hd eft'u thanh ndn moi quan hd lao ddng cu th&
Nhom thd nhdt: Goin cac moi quan he giu’a ngu’di vo’i ngu’d’i trong qua
trinh lao dong. Nhom nay gan gui vo’i khai nidm vd to chu’c, quan ly lao ddng. No

gdm cac ndi dung nhu’: Quan hd hop tac giu’a nhu’ng ngu’di lao dong, giu’a cac
nhom, khan trong ddy truydn san xuat; quan he giu’a chi huy didu hanh vdi viec

tien hanh cac cong viec cu the. Nhom cac quan he nay chii yeu do nhu’ng nhu cdu
khach quan cua su’ phdn cong va ho’p tac san xuat, trang bi ky thuat va edng nghd

quydt dinh.

Nhom thu’ hai: Gdm cac moi quan he giu’a ngu’di va ngu’di lidn quan trite

tiep to’i quyen, nghla vu, quyen led trong va sau lao dong.
Hieu theo nglha thdng thu’dng, quan lie lao ddng chii yeu gdm cac noi

dung thuoc nhom thu’ hai va luat phap ve moi quan hd lao dong cua nidi qudc gia

cung thu’dng the chd hoa va didu chinh cac ndi dung thudc nhom nay. Nhu’ vdy,
quan he lao dong: “£>d la toan ho nhu’ng quail he lien quan tai quyen, ngliia vu,
quyen lai, giu’a cac ben tliam gia quan he lao rfd/zg”[9]

Quan he lao dong chi xuat hien khi co 2 chii the: ngu’di lao dong va ngu’di

su’ dung lao dong. Ngu’di sir dung lao dong va ngu’di lao dong co the la nhu’ng ca

nhan, cung cd the la mot tdp the.

2.2.1.2. Nqi dung cua quan lie lao dong:

21


Co nhieu each phan loai noi dung cua quan hd. Theo giao trinh quan tri

nhfln lire (Truong Dai hoc kinh te quoc dan) noi dung cua quan he lao dong chu
yd'u la:

- Nhu’ng van dd vd tien lu’o’ng, tidn thu’d’ng, va phan phoi lqi nhuan.

- Nhu’ng van dd vd bao hiem xa hoi va bao hiem sii’c khoe.
- Nhu’ng va'n dd vd didu kien lao dong, thdi gian lao dong va thd’i gian nghi

ngo'i.
- Nhu’ng van de tham gia hoat ddng clnnh tri, gia nhap cdng doan, nghiep

doan cua ngu’d'i lao dong.
- Tranh chap lao dong va dinh cdng.
Gidi
2.2.2.

quyet viec Idin :

Cac hoc gia vd ly thuyet viec lam deu thong nhat rang, mdt hoat dong du'qc
coi la viec lam khi dap ling du’qc hai tieu chudn sau day:

- Thit nhat, do la cac hoat dong khong bi phap luat cam.
-Thu’ hai, hoat dong do phai dem lai thu nhap cho ngu’d’i lao ddng hoac tao

dieu kien cho ngu’d’i lao dong tham gia de lao thu nhap hoac giant chi phi trong

gia dinh.
Luat lao dong cua Viet Nam ndu ro “ Moi hoat dong lao dong tao ra nguon

thu nhap, khong bi phap luat cam ddu du’qc thu’a nhan la viec lam”[18]
3. Cac nhan to tac dong den hieu qua su dung lao dong trong doanh nghiep:

3.1. Cac yen to trong noi ho doanh nghiep:
3.1.1. Tac dong cua doi moi cdng nghe:

T1


Tru'dc hdt viec doi moi cdng nghe lam thay doi dieu kien lao dong. Do doi

mo’i cdng nglie ma cac tien bo khoa hoc ky thuat dirqc ap dung trong san xua't, no
da tao ra dong lire co ban lam tang lu'c lu'ong san xuat. No giai phong ngu'di lao

dong khdi cac cong viec nang nhoc bo'i nhung thidt bi, may moc moi. Do do khi
nghien cii'u hieu qua sir dung lao dong, hay noi khac di la hieu qua lao ddng,

chung ta phai chti y den cac yen to ve mii'c trang bi vdn cho lao dong, mii'c do co'
gio'i hoa, tu' dong hoa.

23