Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước trong ngành giao thông vận tải ở việt nam

BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

BUI QUOC ANH

detAi

CO PHAN HOA DOANH NGHIEP NHA NLlOC TRONG
NGANH GIAO THONG VAN TAI O VIET NAM
■

■

■

LUAN VAN THAC SI KINH TE
■

■

Chuyen nganh

: Kinh te chinh tri XHCN

Ngiriri hirdng d^n: PGS.TS. Pham Quang Phan

OA1HOC KTQD
TRUNGTAM 1
THONG TIN THUVIEN
~~1

1

'1

-

__

•

Ha noi - 2002


MUC LUC

Ldl MO DAU................................................................................................................. 3
CHUONG 1 : NHONG VAN DE LY LUAN VE CO PHAN HOA DNNN..................... 7
1.1 . CTCP vn van de CPH DNNN........................................................................ 7

1.1.1. Khai niem ve CTCP va CPH DNNN.................................................... 7
1.1.2. Lo gich va lich sU hinh thanh CTCP..................................................... 9

1. 2 . CPH DNNN noi chung, DNNN GTVT noi rieng la tinh pho bien va

sir ltfa chon tat yeu............................................................................................ 11

1.2.1. Tinh tat yeu khach quan cua CPH DNNN........................................ 11
1.2.2. Thutc chat cua CPH DNNN................................................................. 13
1.2.3. Vai trd CPH DNNN va DNNN GTVT d Viet Nam........................... 15
1.2.4. Quan diem cua Dang va Nha nufic Viet Nam ve CPH DNNN

noi chung........................................................................................................... 17

1.3 . Kinh nghiem CPH cCc DNNN va DNNN GTVT d mot so nndc............. 25
1.3.1. CPH d cac nufic phat trien................................................................... 255
1.3.2. CPH d cac nufic dang phat trien thuoc khu vac chau A................... 27
1.3.3. CPH d cac nufic DOng Au thuoc cac nufic XHCN trufic day............29
1.3.4. CPH xi nghiep quoc doanh d Trung Quoc.......................................... 31
1.3.5. Nhdng bai hoc kinh nghiem CPH DNNN GTVT d cac nufic

tren the gifii...................................................................................................... 35
CHUONG II: THUC TRANG VA GIAI PHAP CO PHAN HOA CAC DNNN

GTVT O VIET NAM....................................................................................... 37
2 . 1 . LLcbi ssr hinh thanh cac DNNN GTVT dVietNam................................... 37

2.1.1. DNNN va nganh GTVT trong thfii ky thtfc dan Phap xam
ludc nufic ta..................................................................................................... 37

2.1.2. DNNN GTVT trong thfii ky khang chien chong Phap nam

1945-1954.......................................................................................................... 40


2.1.3. DNNN GTVT Mien Bac trong thtii ky khoi phuc phat trien
kinh te trong hoa binh va chong chien tranh pha hoai cua de quoc

My (1954-1975)............................................................................................... 41
2.1.4. DNNN GTVT sau khi thong nhat dat nutic nam 1975 va trong su

nghiep doi moi ngay nay................................................................................. 45

2.2. Thue trang hoat dong cac DNNN GTVT................................................... 53

2.2.1. Tinh hinh to clitic va quy mo DNNN GTVT....................................... 53
2.2.2. Tinh hinh tai chinh cac DNNN GTVT................................................ 56

2.3. Thuc trang CPH DNNN GTVT d Viet Nam trong nhung nam qua........ 61
2.3.1. Tinh hinh CPH trong cac DNNN tren toan quoc............................. 61

2.3.2. Tinh hinh thuc hien CPH DNNN GTVT............................................ 61
2.3.3. Nhung ton tai trong qua trinh CPH DNNN GTVT............................71

2.4 . Mot so dinh hirong co ban va giai phap chu yeu thuc day tien trinh

CPH DNNN GTVT 6 Viet Nam...................................................................... 77
2.4.1. Nhung dinh huting ca ban nham day manh CPH DNNN GTVT.... 77

2.4.2. Cac giai phap chu yeu nham thuc day qua trinh CPH
DNNN GTVT........................................................................ ..................... 81

KET UUJDANH MUC THAM KHAO..........................................................................................96


LOl Md DAU
1. Tinh cap thiet cua de tai:
Til sau dai hoi Dang toan quoc lan thur VI nam 1986, nude ta chuyen tir
n6n kinh te ke hoach hoa tap trung sang phat trien n£n kinh te hang hoa nhiSu

thanh phan van hanh theo co che thi trudng, co su quan ly cua Nha nude theo
dinh hudng XHCN.

Trong budc di nay, cac DNNN la bo phan kinh td trong yeu cua nen kinh

te quoc dan da boc lo rat nhieu bat cap: so luqng DN phat trien trim lan, co so
vat chat ky thuat lac hau, vdn thieu, co che quan ly lung tung, hoat dong kern

hieu qua, khong dap dng duqc yeu cau phat trien va can trd nhidu den vai trd chu
dao cua thanh phan kinh te Nha nude trong nen kinh te nhidu thanh phan. Cac

DNNN GTVT cung roi vao tinh trang yeu kern chung nhu cac DNNN trong toan
quoc. Dung tnrdc thuc trang tren, Dang, Nha nude va Bo GTVT da chu truong

va tien hanh thuc hien doi mdi DNNN GTVT. Hang loat cac giai phap da duqc
tien hanh, trong do co giai phap chuyen doi mot sd DNNN GTVT thanh CTCP

hay CPH DNNN.
Viec CPH DNNN GTVT da tien hanh tir thang 5 nam 1990, don vi dau

tien GTVT duqc thi diem CPH la Cong ty dai ly lien hiep van chuyen
(Gemadept) vao nam 1993, cung trong giai doan thi diem chung CPH tren toan

quoc
Nhung cho den nay ket qua vim chua duqc nhieu, so DNNN trong nganh

chuyen sang CTCP con rat ft. Tien do CPH cham, nhidu muc tieu CPH vln chua

dat duqc nhu mong muon. Cd rat nhieu van de vudng mac ca ve ly luan va thuc

tidn chua duqc giai quyet thong suot. Thuc tidn dang doi hoi Dang, Nha nude ta,
Bo GTVT noi chung, cac nha nghien cdu khoa hoc noi rieng, phai tap trung

nhieu cong sdc va tn tue cao hon nda thi mdi cd the thuc day manh me va vdng
chac qua trinh CPH cac DNNN GTVT trong thdi gian tdi.

La mot can bo lanh dao cua mot DNNN GTVT, tdi luon co mong muon
duqc dong gop mot phan nho sdc minh de day nhanh cong cuoc doi mdi kinh te
3


cua dat nude, cua nganh. Th nhung mong muon nay va nhung van de dang

vudng mac trong thuc hien CPH DNNN GTVT d nude ta, toi chon de tai: “Co
phan hoa DNNN GTVT d Viet Nam” de nghien cuu lam luan van thac sy kinh te'

chuyen nganh ve kinh te' chinh tri - XHCN.
2. Tinh hinh nghien cuu ve CPH DNNN.

CPH DNNN noi chung va CPH DNNN GTVT da dien ra d nhieu nudc
tren the gidi vdi nhung muc dfch khac nhau th nhung nam 70 cua the' ky XX. Da

thu hut nhieu nha nghien cUu va nhieu nha hoat dong thuc tien chu y tdi. Mot so

cong trinh da nghien cuu cd tinh co ban, he thong va da xuat ban thanh sach, tai
lieu khoa hoc. Vi du cuon: “Co phan hoa DNNN d Viet Nam” cua PGS, PTS

Hoang Cong Thu va PTS Phung Thi Doan; Thong tin chuyen de Vien khoa hoc
tai chinh Bo tai chinh xuat ban nam 1992 “Nhung va'n de ly luan va thuc tien cua

co phSn hoa khu vuc kinh te' quoc doanh”; De tai nghien cuu khoa hoc cap Bo,

ma sd' 01-98-017 cua Uy ban vat gia Nha nudc nam 1992: “Co sd khoa hoc cua

viec chuyen mdt so' DNNN thanh CTCP d Viet Nam”; Luan an Pho tien si khoa

hoc kinh te' cua Le Chi Mai, chuyen nganh tai chinh, luu thdng tien te va tin
dung nam 1993 vdi de tai: “Van de von trong CPH DNNN”; “CPH DNNN co sd

ly luan va kinh nghiem thuc tien” cua Pho tien si Nguyen Ngoc Quang, NXB
KHXH nam 1996; “CTCP va chuyen DNNN thanh CTCP” cua Pho tien si Doan

Van Hanh, NXB Thong ke 1998. Luan an tien si kinh te' cua Nguyen Thi Thom

vdi de tai “CPH DNNN d Viet Nam” nam 1999; Mot so' xuat ban phfim cua cac
tac gia nudc ngoai duqc dich ra tieng Viet nam nhu “ Ban ve cai cach DNNN”

cua Truong Van Ban (Trung Qu6'c) NXB Chinh tri quoc gia nam 1996; “Chuyen

doi cac DNNN- Quan ly su thay doi triet de to chut trong moi trudng phi dieu
tiet” cua Barry Spicer, David Emanuel, Michael Poswell (Anh), Vien Nghien
cuu Quan ly Trung Uong, Trung tam Thong tin tu lieu Ha noi - 1998... Bao cao

giua ky ve “Doi mdi DNNN trq giup cho nganh GTVT” nam 2001. Nhung bai
bao va cac cong trinh tren da nghien cuu ve CPH DNNN tren nhung goc do,
khfa canh khac nhau, nham vao cac muc tieu khac nhau nhu quan ly, tai chinh,

lao dong hoac pho bien kinh nghiem, gidi thieu chu truong, dudng loi, chinh

sach, danh gia va kien nghi giai phap, da co mot so' nghien cuu CPH DNNN th
4


linh vuc ly luan co ban, nhung moi co mot sb chi dSn buOc dau, con dac thu

rieng cua cac DNNN GTVT chua dugc nghien cuu. Chinh vi vay tac gia lua
chon de tai “Co phan hoa DNNN GTVT d Viet Nam” thuoc chuyen nganh kinh

te chinh tri XHCN.

3. Muc dfch va nhiem vu nghien cdu:

- Muc dich nghien cuu: qua nghien cuu co so khoa hoc, kinh nghiem CPH
DNNN cua mot so nuoc phat trien, cac nuoc XHCN Dong Au truOc day, mot sb

nuoc co nen kinh te chuyen doi nhu Trung Quoc va thuc trang CPH DNNN

GTVT Viet Nam de dua ra quan diem co tinh nguyen tac va giai phap thuc day
CPH DNNN GTVT o nn'bc ta trong thOi gian toi:
- Nhiem vu nghien cuu:

+ He thbng hoa co so ly luan khoa hoc cua CPH DNNN tren quan diem

kinh te chinh tri Marx- Lenin. Rut ra cac kinh nghiem th CPH DNNN cua cac
nuoc khac dac biet la cac nuOc co nen kinh te chuyen doi de van dung vao Viet

Nam noi chung va nganh GTVT noi rieng.
+ Phan tich, danh gia thuc trang CPH DNNN GTVT, rut ra nguyen nhan

thanh cong va nhu’ng vubng mac ton tai can dugc giai quyet trong thbi gian tbi.
+ Xac dinh quan diem co tinh nguyen tac va cac giai phap chu yeu nham

thuc day manh hon CPH DNNN GTVT o nuOc ta trong thbi gian tOi
4. Doi tugng va pham vi nghien cuu:
- Doi tu&ngnghien cuu

Lay viec thuc hien co phan hoa DNNN GTVT o Viet Nam la doi tugng

nghien cuu
- Pham vi nghien cuu:
Chi nghien cuu nhung DN ma Nha nuoc khOng can nam 100% von, cac

DN trong nganh hang khOng chua de cap nghien cuu.
- Ve thoi gian: Th khi co chu truong CPH DNNN cho den nay.

5


- Luan van chi nghien cdu CPH DNNN GTVT dudi goc do kinh te chfnh

tri, lam ro cac quan diem cd ban co tfnh nguyen tac va nhung giai phap mang
tarn vi mo.

5. Phuong phap nghien curu:

Su dung phuong phap lu&n cua chu nghia duy vat bien chung va chu nghTa
duy vat lich su vao viec nghien cun. Cac phuong phap dac trung cua kinh te

chinh tri nhu triu tuqng hoa khoa hoc, logic ket hop vdi lich su, phan tfch va

tong hop duqc ket hop su dung. Ngoai ra con su dung mot so cong cu nghien
cun nhu thong ke, mo hinh, so dd.

6. Nhiing ket qua nghien cuu va dong gop cua luan van:
- He thong hoa xu the tat yeu cua CPH DNNN GTVT tren quan diem kinh

te chinh tri Marx Lenin.
- Thay duqc mot so kinh nghiem CPH DNNN cua mot sd nude
- Danh gia duqc thuc trang CPH DNNN GTVT, nhung nguyen nhan thanh

cong va han che cua tien trinh CPH DNNN GTVT d nude ta trong thdi gian qua.
- Dd xuat quan diem va cac giai phap chu yeu nham thuc d£y CPH DNNN

GTVT d nude ta trong thdi gian tdi.
7. Ket cau cua Luan van:

Luan van ngoai phan md dau, ket luan va danh muc tai lieu tham khao

duqc ket cau thanh 2 chuong:
- CHUONG I: NHUNG VAN DE LY LUAN VE CO PHAN HOA DNNN

- CHUONG II: THUC TRANG VA GIAI PHAP CO PHAN HOA CAC DNNN

GTVT 6 VIET NAM.

6


CH JONG 1: NHJNG VAN DE LY LUAN VE CO PHAN HOA DNNN
1.1. CTCP VA VAN DE CPH DNNN.

1.1.1. Khai niem ve CTCP va CPH DNNN.

- CTCP la DN, trong do:
+ Von dieu l6 duoc chia thanh nhieu phan bang nhau goi la c6 phan
+ Co dong chi chiu trach nhiem ve no va cac nghta vu tai san khac cua

DN trong pham vi so von da gop vao DN.

+ Co dong co quyen tu do chuyen nhuong co phan cua minh cho ngudi
khac, trU truong hop phap luat co quy dinh khac.
+ CO dong co the la to chiic, ca nhan, so luong co dong toi thieu la ba va

khong han che so luong toi da.
+ CTCP co quyen phat hanh CK ra cOng chung theo quy dinh cua phap

luat ve CK.

* Dac diem cua CTCP:

+ Von dieu le cua CTCP duoc chia thanh nhieu phan bang nhau goi la co
phan. Nguoi chu so huu von co phan goi la co dong. Moi co dong co the mua
mot hoac nhieu co phan.

+ Cong ty co the phat hanh nhieu loai c6 phan, trong do co co phan pho
thong. Ngoai co phan pho thong, cong ty co the phat hanh co phan uu dai, co
phan uu dai bieu quyet, co phan uu dai co tut, co phan uu dai do dieu le cong ty
quy dinh.
+ Co dong co quyen tu do chuyen nhuong co phan cua minh cho ngudi

khac trU truong hop do la co phan uu dai va co phan co dong sang lap cong ty

trong 3 nam dau ke tu ngay cong ty duoc cap giay chung nhan kinh doanh. Dac
diem nay cua CTCP la cho phep cac nha dau tu co kha nang chuyen d6i hinh

thuc va muc tieu dau tu mot cach linh hoat.

7


+ Co dong chi chiu trach nhiem ve ng va cac nghia vu tai san khac cua

cong ty trong pham vi sd von gop vao cong ty. Dac diem nay cho thay cac co
dong chi chiu trach nhiem phap ly huu han doi vdi phan von gop cua minh vao

cong ty (khac vdi tinh chiu trach nhiem vo han cua cac thanh vien hgp doanh
trong cong ty hgp doanh, chu DN tu nhan trong DN tu nhan).
+ Cong ty dugc quyen phat hanh CK ra cong chung. Dac diem nay cho

thay kha nang huy dong von cua cdng ty la rat ldn va rdng rai trong cong chung.
+ Co dong cua CTCP toi thieu phai la ba va khong han che so lugng toi da

(khac vdi Cong ty TNHH la so thanh vien khong dugc qua 50 thanh vien). Trong

qua trinh hoat dong, CTCP dugc quyen phat hanh CK ra cong chung va cac co
dong dugc quyen tg do chuyen nhugng co phan cua minh. Vi vay so lugng co
dong cua CTCP thudng la rat dong.

* Co cau to chdc cua CTCP:
CTCP phai co dai hoi co dong, HDQT va giam doc (Tong giam doc), doi

vdi CTCP co tren 11 co dong phai co ban kiem soat.
+ Dai hoi co dong gom tat ca co dong co quyen bieu quyet, la co quan

quyet dinh cao nhat cua CTCP.

+ HDQT: la co quan quan ly cong ty, co toan quyen, nhan danh cdng ty

de quyet dinh mgi van de lien quan den muc dfch, quyen lgi cua cong ty, trU

nhung van de thuoc tham quyen cua dai hoi co dong. Thanh vien HDQT do dai

hoi cd dong bau, mien nhiem va bai nhiem. HDQT bau chu tich HDQT trong so
thanh vien HDQT.
+ Giam doc (T6ng giam doc) do HDQT b6 nhiem, la ngudi dieu hanh

hoat dong hang ngay cua cong ty, chiu trach nhiem trudc HDQT ve viec thuc
hien cac quyen va nghia vu dugc giao. Chu tich HDQT co the kiem giam doc

(Tong giam doc). Trudng hgp dieu le cong ty khong quy dinh chu tich HDQT la
ngudi dai dien theo phap luat, thi giam doc (Tong giam doc) la ngudi dai dien
theo phap luat cua cong ty.

8


+ CTCP co tren 11 co dong phai co ban kiem soat th 3-5 thanh vien, trong
do co it nhat mot thanh vien co chuyen mon ve ke toan. Thanh vien cua ban

kiem soat phai do dai hoi co dong b£u, midn nhiem va bai nhiem. Ban kiem soat
bau mot thanh vien lam trudng ban, trudng ban phai la co dong cua cdng ty.

CTCT la mot DNNN da dupc chuyen doi thanh mot cong ty trach nhiem
huu han trong pham vi von co phan, hoat dong theo luat DN.

DNNN la mot to chuc kinh te dupc nha nudc thanh lap, dau tu va quan ly

nham de thuc hien cac hoat dong kinh doanh, dich vu phuc vu lpi ich chung cua
cong dong nham thuc hien cac nhiem vu khac do Nha nudc giao. Hoat dong cua
DNNN dupc dieu chinh boi luat DNNN.

DNNN chuyen thanh CTCP goi la CPH DNNN. CPH DNNN la mot bien
phap chuyen DN th mot so huu la Nha nudc sang hinh thuc so huu cua nhieu

chu the trong do ton tai mot phan so huu cua Nha nudc.

CPH DNNN nham huy dong cac nguon von cho dau tu phat trien san
xuat, thuc day qua trinh xu ly va khac phuc nhung ton tai hien thdi cua DNNN,

tao dieu kien cho nhung ngudi gop von va ngudi lao dong thuc su lam chu DN

va nang cao hieu qua san xuat kinh doanh cua DN.
1.1.2. Lo gich va lich sit hinh thanh CTCP:
Doi vdi nen kinh te' thi trudng, thi ton tai rat nhieu loai hinh DN cung hoat

dong nhu Cong ty Nha nudc, Cong ty Trach nhiem huu han, Cong ty lien doanh,
CTCP, Tong Cong ty, Tap doan..., trong do CTCP la mot loai hinh DN rat pho

bien. CTCP khong phai la san pham tu co cua Chu nghia tu ban, ma no la ket
qua tat yeu cua qua trinh phat trien kinh te thi trudng trong thdi gian dai.
- CTCP la mot hinh thuc t6 chuc DN trong nen kinh te thi trudng, ra ddi
dau tien 0 Tay Au. Den nay CTCP da trai qua ba giai doan va

dang o giai doan bon, tuc th sau chien tranh the gidi thu 2 den nay. Cung vdi su
phat trien cua CTCP qua cac giai doan tren la su ra ddi va phat trien cua CK va

TTCK. Den nay CTCP va TTCK da co lich su phat trien hang tram nam.

9


- Sy ra ddi va phat trien CTCP va CPH DNNN khong phai la nglu nhien

ma tuan theo quy luat kinh te khach quan. No la ket qua tat yeu cua qua trinh
giai quyet mau thu&n gifra nhu cau tap trung ldn ve von trong thdi gian ngan vdi

su han che cua moi nguon von riSng le.
- CTCP co dac diem ve quan he so huu, day la mot hinh thuc DN co nhieu
chu dong so hiru, doi tuqng so huu la von c6 phan ve quan he quan ly: chu so

huu quan ly DN mot each gian tiep thong qua to chut dai dien la HDQT, thue

giam doc dieu hanh co su giam sat cua Ban kiem soat, ve quan he phan phoi:
theo nguyen tac lqi ttre cd phan.

- Cac CTCP xuat hien dau tien d Tay Au, no ra ddi la do su phat trien

manh me cua cong nghiep san xuat len da, su phat trien nhanh chong cua nong
nghiep va thuong nghiep nen dan den doi hoi khoi luong ldn vd von. Kha nang

tfch luy von ca nhan luc do khong dap ling dupe. Vi vay can phai tim su ket hop,
gop von chung cua nhieu ngudi, nhieu DN vdi nhau. Luc do nude Anh la mdt
nude dien hinh ve tinh hinh hue xue tren vi nude nay co mot lqi the ve dia ly

trong thuong mai, co the khong che dupe luong buon ban ldn tren the gidi, la noi
trung tarn kinh te Nicdectan di chuyen tdi tao nen su thinh vupng ve kinh te, ca

cong nghiep, nong nghiep va thuong nghiep phat trien manh nhat the gidi luc
bay gid.

- Nam 1553 CTCP d Anh dau tien ra ddi vdi so vdn 6000 bang Anh, dupe

thanh lap bang each phat hanh 240 co phieu, mdi co phieu la 25 bang Anh de to

chuc dpi buon gom ba chiec thuyen ldn sang An do duong, do luc do thi truong

An do rat hap dan, thu lpi nhuan rat ldn. Nhu vay CTCP cd dau tien tren the gidi

cung la CTCP ve nganh GTVT. Sau do mot loat cac CTCP d Anh ra ddi chu yeu
tap trung khai thac thi trudng An dd, thi trudng bac My luc bay gid nhu CTCP
Dong An, CTCP Viecginia, Plaimdt, New Scotland...

10


von la 6,5 trieu Guyden. Day la cong ty do chinh phu dUng ra to chUc thanh lap
bang each phan bo co phan cho cac thuong nhan d cac thanh pho Amxtecdam,

Mitdonbuoc. Cong ty nay khong nhung doc quyen trong viec buon ban lam an

vdi An do ma con co quyen dac biet thay nghi vien ky cac thuong udc, cac hoa
udc, gay chien tranh, say phao dai va no da thu ve cho Ha lan so lqi nhuan
khong ld.

- Giai doan th cuoi the ky XVIII, do co cac cuoc cach mang ve cong

nghiep, cac nganh san xuat mdi ra ddi co uu the ve canh tranh, co kha nang thu
led ldn nen da ra ddi va phat then cac CTCP mdi trong linh vuc san xuat vat chat
hang hoa. Thoi ky dau cac CTCP tham gia vao cac nganh xay dung dudng sa,

nha may dien, co khi ldn va hoa chat, nhung nganh nay doi hoi vdn qua sUc doi

vdi thng nha tu ban rieng le ma can phai co su tap chung, huy dong von hop tac
vdi nhau giua cac tu ban va doi vdi cac cdng trinh qua ldn phai huy dong bang
cach phat hanh cd phieu nhu xay dung dudng sat. Co phieu dudng sat bay gid
K.Marx goi la “giay chung nhan quyen sd huu”. Loai giao dich CK nay tham

chi da vuqt ra ca nudc ngoai, thu lqi nhuan theo hinh thUc dinh ky. Nhung DN tu

nhan ho cung phat hanh cd phieu de thu hut tien ngudi khac de lam giau va luc
nay ho da biet va dan dan tach rieng giua dai dien cho quyen sd huu tUc HDQT
va ngudi kinh doanh dieu hanh (Ban giam doc) ra lam hai. Luc nay cung cac

CTCP hang loat cac sd giao dich CK cung ra ddi d cac nudc phuong Dong.
1.2. CPH DNNN NOI CHUNG, DNNN GTVT NOI RlENG LA TINH PHO BIEN

VA S J HJA NNOT HAH YEU.

1.2.1. Tinh tat yeu khach quan cua CPH DNNN:
Trong lich sd co 3 con dudng hinh thanh CTCP, con dudng truyen thong

bat dau th DN mot chu sang hinh thUc cong ty co 2 chu trd len, rdi trd thanh
CTCP theo trinh tu tu nhien; con dudng thU hai la lien doanh, lien ket giua nha

nudc vdi tu nhan trong va ngoai nudc; va con dudng thU ba la chuyen DNNN
thanh CTCP, con dudng nay goi la CPH DNNN. Trong luan van nay ta chi

nghien cUu con dudng thU 3 la CPH DNNN.

11


Tir nhung nam 70 cua the ky XX, nen kinh te cac nudc tren the gidi da

didn ra qua trinh giam hot su can thiep cua chinh phu vao su van dong cua nen

kinh te thong qua vide tien hanh tu nhan hoa va CPH DNNN. No bat dau tir nudc
Anh roi chuyen sang cac nudc cdng nghiep phat trien khac va cac nudc dang
phat trien, trd thanh hien tuqng pho bien tu nhan hoa va CPH DNNN didn ra

chua timg thay, den nam 1995 da cd hon 100.000 DNNN duqc tu nhan hoa va
co phan hoa, hon 80 nudc cam ket thuc hien chuofng trinh tu nhan hoa va CPH
DNNN.

Co sd cua viec xuat hien hien tuqng nay la:

Thft nhat, do cac DNNN phat trien tran lan, khong duqc to chuc va quan
ly tot, tinh trang vo chu nen hoat dong kern hieu qua. Quan ly kinh te theo kieu

hanh chinh, qua nhidu cap trung gian, he thong ke hoach tai chinh cung nhSc,
khdng cd kha nang thich ting vdi yeu cau cua nen kinh te thi trudng. Tinh chu
dong trong san xuat kinh doanh bi go bo boi nhieu quy che, quy dinh xuat phat

tir ngudn goc la sd huu cua nha nudc. Tinh trang doc quyen cua cac DNNN lai
duqc phap luat che cho, bao ve, danh mat dong luc kinh te la lqi nhuan doi vdi

cac DN nay.
Thu: hai, do hoat ddng kern hieu qua nen cac DN da trd thanh ganh nang

cua ngan sach nha nudc, tinh trang nay pho bien d cac DNNN tren cac nudc. De

cac DNNN tiep tuc duy tri hoat dong thi nha nudc phai chi ngan sach true tiep

phuc hoi day. Chinh vi v&y da lam cho ngan sach bi thieu hut. Chang han d cac

nudc dang phat trien va Ddng Au, tham hut cua cac DNNN tinh trung binh
khoang 4% GDP vao nhung nam 70, d Thai Lan cd 57 DN thi cd 11 DN bi thua
15, so lqi nhuan thu duqc vao cac to chuc tai chinh quoc te ldn nhu Ngan hang

the gidi (WB), Quy hd trq tien te qud'c te (IMF).
Vi the, cac to chuc nay dua ra nhung bien phap ap dat, gay sire ep buoc

cac DNNN buoc phai to chirc lai san xuat, trong do phai dung nhung phuong
phap to chtrc chuyen cac DNNN thanh CTCP.

12


Thu: ba, do co sir thay doi ve quan diem ve vai trd cua nha nude trong nen

kinh te thi trudng, day chinh la nguyen nhan ve nhan thuc ly luan. Su thay doi
nhan thuc ttr cho nhan manh vai trd cua khu vuc kinh te nha nudc den cho coi
trong khu vuc kinh te tu nhan va vai trd su dieu tiet cua co che thi trudng trong

“nPn kinh te hdn hop” theo xu hudng mot mo hinh hdn hop giua khu vuc kinh td
nha nudc va khu vuc kinh te tu nhan.

Quan diem nay da lam thay doi tu duy kinh td cua cac chinh phu, dan den

xu hudng danh gia lai vai trd va hieu qua kinh te xa hoi cua he thong DNNN.
CPH DNNN la mot giai phap ma hau het cac nudc deu coi trong, bat nguon tir
su thay doi quan diem tren
Thu’ tu, do sure hap din tur nhung uu diem cua CTCP so vdi cac DN binh

thuong khac, CTCP cd sure sdng manh hon hieu qua kinh te cao hon va nd cd vai
tro het sdc to ldn trog su phat trien kinh te xa hoi, dap ung yeu cau mdi cua str

phat trien kinh te thi trudng.
Thu: nam, CPH DNNN lien quan chat che den sd huu ca nhan, can dupe

ton trong va phat huy trong ca 2 che dp TBCN va XHCN. “Khi theo duoi quyen
lqi chinh dang cua ban than thi con ngudi thudng lam lqi cho xa hoi hon la khi
ngudi do cd chu dinh ro rang lam lqi cho xa hoi”. (Adam Smith, nha kinh te
ngudi Anh da noi each day tren 200 nam ma ngay nay v§n giu nguyen gia tri).
Khi tham gia CTCP, ngudi lao dong dong gop von cd quan he chat che vdi DN

con trong DNNN thi chu sd huu la nha nudc, la chung chung, mo ho khong gan

quyen sd huu vdi su dung van hanh. Ban chat cuoi cung viec chuyen cac DNNN
sang CTCP la do tmh chat xa hdi hoa cua san xuat trong nen kinh te thi trudng

quyet dinh, do quy luat canh tranh trong nPn kinh te thi trudng thuc day... khong
phai la y muon chu quan cua bat ky the che chinh tri hay ca nhan nao.

1.2.2. Thuc chat cua CPH DNNN
De xac dinh thuc chat cua CPH DNNN, trudc het can phan biet hai qua

trinh: co phdn hoa va tu nhan hoa.

13


- Tk nhan hoa: la qua trinh chuyen DNNN sang DN tu nhan th so huu nha
nude sang set huu tu nhan, sau khi tu nhan hoa quyen quan ly DN thuoc ve tu

nhSn. Theo lien hop quoc “Tu nhan hoa la su bien doi tuong quan giua nha nude
va thi trudng trong ddi song kinh te cua mot nude theo hudng uu tien thi
trudng”.

- CPH DNNN la qua trinh chuyen doi DN tit chd chi cd mot chu sd huu

nha nude thanh CTCP cd nhieu chu sd huu, CPH noi chung cd the didn ra tai cac

DN tu nhan, cong ty TNHH, cong ty lien doanh va tai cac DNNN. CPH la qua

trinh thuc hien xa hoi hoa sd huu tai DN. CPH DNNN khong chi la qua trinh
chuyen tai san thuoc sd huu nha nude sang sd huu cua cac co dong ma con cd ca

hinh thuc DNNN thu hut them von de trd thanh CTCP.

Van dd mau chot de phan biet CPH vdi tu nhan hoa la su phan biet quyen
sd huu, quydn su dung va quan ly DN sau khi DNNN chuyen thanh CTCP hay

cong ty tu nhan.
Muc dich cao nhat cua CPH DNNN noi chung va DNNN GTVT noi rieng

la nang cao hieu qua san xuat kinh doanh cua DN. De thanh cong, CPH de ra

nhung muc tieu cu the:

- Gop phan quan trong nang cao hieu qua, sue canh tranh cua DN, tao ra
loai hinh DN cd nhieu hinh thuc sd huu, trong do cd chu the tham gia, tao dong

luc manh me va co che quan ly nang dong cho DN de sir dung cd hieu qua von,
tai san cua Nha nude va cua DN.

- Huy dong von cua toan xa hdi, bao gom: ca nhan, cac to chuc kinh te, to

chuc xa hoi trong nude va ngoai nude de dau tu doi mdi cong nghe, phat trien
DN.

- Phat huy vai trd lam chu thuc su cua ngudi lao dong cua cac co dong,
tang cudng su giam sat cua nha dau tu ddi vdi DN, bao dam hai hoa lqi ich cua

Nha nude, DN, nha dau tu va ngudi lao dong.

- CPH DNNN khong lam thay doi muc tieu dinh hudng XHCN, bdi vi sau
khi chuyen thanh CTCP hoat dong cua DN v3n giu duoc cac tinh chat sau:

14


+ Phat trien san xuat kinh doanh khong tach roti viec thuc hien cac nghia

vu xa hoi, theo dung dudng loi va chinh sach cua Dang va Nha nude.
+ Thuc hien cac nghia vu doi vdti Nha nudc, dac biet la nghia vu tai chinh

(cac loai thue va nop ngan sach, cac quy...).

+ Quan he binh dang giixa cac thanh vien trong cdng ty theo luat va hop
ddng lao dong. Ngudi lao dong khong phai la ngudi lam thue, vi ho cung cd co
phan. Chu tich HDQT va Tong giam doc didu hanh thuc hien nghia vu theo dieu

le quy dinh, khong phai la ong chu doi vdi ngudi lao dong.
+ Dam bao su lanh dao cua Dang va su quan ly cua Nha nudc nhu moi

thanh phan kinh te trong xa hoi...
Thuc hien CPH la cd su chuyen doi tir sd huu Nha nudc sang sd huu nhieu
thanh phan, trong do cd mot phan sd huu cua Nha nudc, nhung do chi la sd huu

ve tu lieu san xuat. Viec chuyen doi v£ sd huu tu lieu san xuat nay khong lam
anh hudng den phan phoi thu nhap va tang thu nhap, gan chat hon vdi thanh qua

hoat dong san xuat kinh doanh va ddng gop cua timg ngudi lao dong, ke ca lanh
dao DN, lam cho viec phan phoi thu nhap doi vdi moi ngudi trong xa hoi cdng
bang hon, cdng khai hon va dd kiem soat hon, dieu do lai phu hop vdi muc tieu

xay dung xa hoi cdng bang va van minh cua nudc ta.

1.2.3. Vai trd CPH DNNN vd DNNN GTVT d Viet Nam.

Thuc chat cua CPH DNNN la qua trinh chuyen DN thuoc sd huu nha

nudc thanh CTCP, qua trinh da dang hoa sd huu tai DN von xua nay thuoc sd
huu nha nudc, dap ling yeu cau phat trien nen kinh te thi trudng va kinh doanh
hien dai. CPH DNNN cd vai tro to ldn trong qua trinh doi mdi ndn kinh te d Viet

Nam, do la:

Thu: nhat, xoa bo tinh trang vd chu cua DN.
Ca mot thdi ky dai trudc doi mdi, cac DNNN noi chung va cac DNNN
GTVT noi rieng duqc hudng che do chinh sach tai tro, bao cap tran lan, hoat
dong, san xuat khong tmh den 16 lai, khong quan tarn den tiet kiem chi tieu,

15


quen vdi cach lam thu dong khong co su cai tien, chu dong trong san xuat kinh

doanh.
Ve phan chinh phu thi tin tudng chac chan vao DNNN se dam bao thuc
hien tot moi chu truong phat trien kinh te xa hoi, nen chinh phu quan ly thong

qua bo chu quan khong kiem tra nghiem ngat ngan sach, tai chinh cua cac

DNNN, thuc hien bu lo tran lan lam cho nhieu DNNN hoat dong kem hieu qua.
Trong mot thdi gian dai, von ngan sach thi han hep, dat nudc con ngheo, nen

kinh te gap muon van kho khan nhung da bo mot so luqng von, tien ngan sach
tuong doi ldn dau tu vao nhung nganh, nhung DNNN ma hieu qua hoat dong

thap.

Thft hai, thao gd kho khan cho ngan sach nha nudc dong thdi huy dong
duoc nguon von nhan roi trong xa hoi.

Nhung nam gan day, nen kinh te Viet nam dang trong thdi ky chuyen doi

manh me, viec dam bao nen tai chinh quoc gia vung manh la yeu cau cuc ky but

thiet. Ngan sach chinh phu khong chi can duqc phan bo hop ly, co lqi cho viec
tai co cau nen kinh te quoc dan ma tai san nha nudc cung can duqc su dung

nham mang lai hieu qua dau tu toi da. CPH DNNN, DNNN GTVT la giai phap
giup chinh phu thuc hien duqc nhung muc tieu tren day. Tai san DNNN nhd

CPH thu hoi lai phan bo cho nhung du an quoc gia kha thi hoac dau tu vao
nhung nganh mang lai nhieu lqi ich kinh te, xa hoi, quan trong nham thuc day
tang trudng kinh te ben vung. Hon nua cac CTCP dudi quyen dieu hanh cua chu

nhan mdi vdi dong luc mdi trong quan ly DN, phuong hudng hoat dong thay doi
theo hudng khong ngung cung co su'c manh canh tranh cua cong ty tao kha nang

huy dong them nguon von nhan rOi trong xa hoi.
Thd ha, DNNN, DNNN GTVT khi duoc CPH se lam cho quy mo san xuat

duoc mo rong 1 cach nhanh chong, sdm ra ddi cac DN ldn co mot luqng von ldn
ma khong mot chu the nao co the lam duqc. Trong thuc te, mot khoan dau tu
von rieng le ban dau khong du de xay dung 1 DN ldn trong mot thdi gian ngan,

bdi vi viec tich tu dua vao tich luy cua mdi ca nhan dien ra vo cung cham chap
trong khi do viec tap trung von d cac CTCP thong qua phat hanh cd phieu de
16


le den ngay nay (gitra the ky XIX) the gidi vSn chua co dudng sat. Ngupc lai qua
cac cong ty co phan, su tap chung da thuc hien dupe viSc do trong nhay mat”.
(Trich din nguon 11 - 119).

Thft tu, tao dong Itfc moi trong quan ly DN

deu rat quan tarn den cong viec cua minh, lao dong tfch cue vdi tinh than trach

nhiem cao va sang tao phong phu. Nhung bieu hien mdi nay hau nhu khong ton

tai trong DNNN trudc khi c6 phan hoa. Cac cong ty co phan hoat dong theo luat

cong ty trong do dai hoi co dong co quyen quyet dinh phuong hudng cong ty
cung nhu gianm sat hoat dong cua HDQT va giam doc dieu hanh. Ngudi lao

nhung van de ve nguyen tac thu chi tai chinh cua DN, cd quyen thac mac v6
hieu qua quan ly... hon nua, do su thay doi ve co cau to chdc, vai trd trach nhiem

chdc nang doc lap vdi gidi quan ly dieu hanh DN. Vi vay cac y kie'n dong gop
du th bat ky phfa nao deu dupe nghiem tuc lang nghe, ben canh viec quan ly tap

trung, khong khi sinh hoat dan chu thuc su dupe cai thien trong cong ty co phan.
1.2.4. Quan diem cua Dang va Nha nude Viet Nam ve CPH DNNN noi
chung
Chu truong CPH DNNN d Viet Nam lan dau tien dupe neu ra tai hoi nghi

lan thd 2 cua ban chap hanh TW khoa VII (thang 11/1991) va dupe cu the hoa d
Nghi quyet hoi nghi dai bieu toan quoc giua nhiem ky khoa VII (1/1994), Nghi

quyet 10/NQ-TW cua Bo Chinh tri ngay 17/3/1995, thong bao 63/TB- TW ngay

4/4/1997. Dac biet la tir khi cd Nghi quyet hoi nghi lan thd 4 cua ban chap hanh
TW khoa VIII thi chu truong CPH DNNN cang dupe khang dinh ro rang hon.

17


Chinh phu, Bo GTVT da trien khai thng budc cac Nghi quyet noi tren va da chu

y dieu chinh cac chinh sach cho phu hop vdi thuc te'.

- Giai doan CPH thi diem 1992-1995, chu tich HDQT nay la Thu tudng
Chinh phu da ban hanh quyet dinh so 202/CT ngay 8/6/1992 ve thi diem chuyen

mot so DNNN thanh CTCP
- Giai doan CPH DNNN md rong duqc tien hanh th nam 1996 den nay:

CPH, Chinh phu da ban hanh Nghi dinh 28/CP ngay 7-5-1996 ve chuyen mot so
DNNN thanh CTCP. Nghi dinh nay da xac dinh ro gia tri DN, che do uu dai cho

ngudi lao dong trong DN va to chuc bo may giup chinh phu chi dao cong tac

CPH DNNN, dong thdi giao nhiem vu cho cac bo, nganh, dia phuong hudng dan
va to chuc cong tac nay. Trong qua trinh thuc hien, Nghi dinh 28/CP da boc lo
mot sd' han che' nhat dinh vi vay ngay 26/3/1997 chinh phu da ban hanh Nghi

dinh 25/CP sua doi mot so' dieu cua Nghi dinh 28/CP. Nhd vay ma cong tac CPH

tren toan quoc va GTVT da dat duqc nhung ket qua kha quan hon. Tuy nhien
trong vong 5 nam 1992-1997 DNNN GTVT cung mdi chi co 2 don vi CPH.

Nghi dinh so 44/1998 -ND/CP ngay 29/6/1998 cua chinh phu da co nhung doi
mdi kha can ban ve co che, chinh sach CPH theo hudng mo rong uu dai, tao

them thuan lqi, don gian thu tuc, quan tam nhieu den chinh sach xa hoi doi vdi
ngudi lao dong. So vdi Nghi dinh 28/CP ve CPH DNNN trudc kia co mot so bo

sung, sua doi quan trong nhu:
+ Ve doi tuqng CPH: Chinh phu da xac dinh ro loai DN chua CPH bao

gom: cac DN hoat dong cong ich, cac DN san xuat cung Ung dich vu Nha nudc
doc quyen kinh doanh nhu vat lieu no, hoa chat doc, phong xa, in bac, mang truc
thong tin quoc gia va quoc te- So' DNNN con lai thuoc dien CPH hoac cac hinh

thuc chuyen doi sd huu khac, day la dinh hudng lau dai de Nha nudc co cau lai
DNNN. Doi vdi cac DN duqc phep CPH ma no dong vai tro nong cot trong qua
trinh cong nghiep hoa, hien dai hoa thi Nha nudc phai giu cd phan chi phoi, co

phan dac biet. So' DN san xuat kinh doanh trong cac nganh nghe thong thudng
co dieu kien hoat dong tot hon Nha nudc thi se duqc CPH, trong do Nha nudc co

the tham gia hoac khong nhat thiet tham gia nam co phan.
18


+ Ve hinh thuc CPH: Ngoai 3 hinh th tic cu de hinh thanh CTCP la:

- Chuyen DN th mot chu sang DN co th hai chu trd len

- Hinh thanh cac cong ty lien doanh, lien ket giua Nha nudc vdi tu nhan

trong va ngoai nudc.
- Chuyen DNNN thanh CTCP
Vdi quan diem CPH DNNN theo cac nghi dinh hien nay, chinh phu quy

dinh bo sung hinh thurc ban toan bo gia tri von Nha nudc hien co tai DNNN de

chuyen thanh CTCP. Hinh thur nay ap dung cho cac DN hoat dong kinh doanh

cac nganh nghe thong thudng.
+ Quydn duqc mua co phan lan dau khi thuc hien CPH:

Ddi vdi cac DNNN giu cd phtin chi phoi, co phan dac biet thi mot phap

nhan duqc mua khong qua 10% va mot ca nhan duqc mua khong qua 5% tong
so co phan cua DN.
Ddi vdi cac DNNN khong nam cd phieu chi phoi cd phan dac biet thi mot

phap nhan khdng duqc mua qua 20% va mot ca nhan khong mua qua 10% tong

sd cd phan trong DN.

Ddi vdi cac DNNN khdng tham gia cd phan thi khdng han chd, ca nhan
mua cd phan nhung phai dam bao dieu kien ve thanh lap CTCP

+ Ve xac dinh gia tri DN: thuc hien CPH phai dam bao nguyen tac ngudi

ban, ngudi mua deu chap nhan duqc. Trude day viec dinh gia tai DN duqc thuc
hien theo y kien chu quan cua ngudi ban. Chinh phu quy dinh giao cho Bo tai

chinh tham dinh cdng bo gia tri phan vdn Nha nudc tai DN tren 10 ty dong, con
tit 10 ty dong trd xuong thi uy quyen cho Bo trudng, UBND tinh, HDQT Tong

cdng ty 91 xem xet quyet dinh.

+ Ve sir dung tien ban cd phan:

Sd tien ban cd phan khdng duqc dung vao cac khoan chi thudng xuyen
cua ngan sach ma chu ydu dung de dao tao lai va bo tri viec lam mdi cho ngudi

lao dong, trq cap cho sd lao dong ddi du bd sung vdn cho cac DNNN can uu tien

cung cd phat trien va md rong cac DN da CPH theo phuong an da duyet.

19


+ Ve Uu dai cho ngudi lao dong trong DN:

Danh mot so co phidu dd ban rru dai cho ngudi lao dong vdi mdc giam gia

la 30% so vdi cac ddi tupng khac. Tong gia tri co phieu uu dai khong qua 20%
gia tri von Nha nude tai DN. Ngudi lao dong ngheo trong DNNN CPH duoc
mua co phieu vdi gia Uu dai nhung tra din toi da la 10 nam, 3 nam dau an han

khong phai tra lai suat, dupe hudng cd trie. Cd phan sau khi thanh toan du cho
Nha nude se cd quyen chuyen nhuong thua ke nhu cac cd phan khac.
+ Viec quan ly von Nha nude tai CTCP
Nghi dinh 44/CP quy dinh Bo trudng cac bo chu quan, chu tich UBND la

nhung ngudi chiu trach nhiem chinh trong viec cu ra ngudi quan ly true tiep

phan von Nha nude tai CTCP.
Gan day nhat ngay 19 thang 6 nam 2002 chinh phu da ra Nghi dinh

64/2002/ND-CP ve viec chuyen DNNN thanh CTCP
Muc tieu cua nghi dinh nay cung co ban nhu Nghi dinh 44/CP rieng phan

huy dong von md rong them bao gom: cac ca nhan, cac to chdc kinh te nude
ngoai dupe tham gia mua cd phan dd dau tu doi mdi cong nghe, phat trien DN.

Cac chinh sach ddi vdi DNNN CPH va ngudi lao dong dupe nhieu uu dai hon
cac DNNN khac nhu quan he vdi cac to chdc tin dung, lai suat. Nhung chi thi,
nghi dinh cua chinh phu trien khai thuc hien cong cuoc CPH DNNN tren dua

tren cac quan diem sau:

Thu: nhat: Viec lua chon DNNN de chuyen thanh CTCP phai duoc dat

trong chuang trinh tong the doi vdi khu vuc kinh te Nha nude va sap xep lai cac
DNNN. Xet theo nhung yeu cau cau true lai thanh phan kinh te Nha nude de
duy tri dupe vai trd chu dao va dinh hudng su phat trien nen kinh te thi trudng d

nude ta cd the chia lam 3 nhom DNNN:
Nhom thd nhat: cac DN trong dieu kien hien nay can phai giu lai hinh

thde DNNN 100% von thi thuc hien cac giai phap ddi mdi to chdc va bo may
quan ly, ap dung ky luat cua thi trudng vao trong DN, thuc hanh trao quyen tu
chu trong viec bao toan von dong thdi kiem soat chat che theo luat DNNN. Doi

20


vdi cac DN nay trong mot sd trudng hop va trong nhung dieu kien nhat dinh co
the duqc nha nude bao cap hoac bti 16.

Nhom thu" hai : la cac DN thuoc cac nganh, cac linh vuc thay khong can
thiet phai duy tri hinh thde sd huu nha nudc thi nen thu hep dan bang qua trinh

da dang hoa sd huu va CPH de khuyen khfch canh tranh va nang cao hieu qua

san xuat kinh doanh.
Nhom thd ba : la cac DNNN thua 16 keo dai, mat kha nang thanh toan,
khong thuoc dien nha nudc trq cap nhu nhom thu nhat va khong the CPH nhu d
nhom thu hai thi duqc xu ly theo luat pha san DN hoac theo quyet dinh

315/HDBT vdi 4 giai phap : sat nhap, cho thue, nhuqng ban va giai the, kien

quyet khong duy tri nd dudi moi hinh thde lan tang them ganh nang cho ngan

sach Nha nudc.
Thu: hai: Viec lua chon cac DN de tien hanh CPH thuoc tham quyen vd
chuc nang cua nha nude vdi tie each la ngudi sd hieu chu khong tuy thuoc vao y

kien giam doc vd tap the lao dong trong DN. Quan diem tac nay duqc neu ra de
lam co sd cho cac co quan chu quan cua nha nudc phan loai cac DN do minh

+ Loai DNNN cd the chuyen thanh CTCP
+ Loai DNNN cd the chuyen thanh cong ty cd phan trong vai nam tdi vi

hien tai cac didu kien chu quan va khach quan chua thuan lqi.
+ Loai DN uu tien chuyen thanh CTCP.

Thu: ba: Viec lua chon cac DNNN de tien hanh CPH dua tren bang can
ddi tdi san vd ket qua hoat ddng san xuat kinh doanh cua DN, can xac dinh cac

muc tieu chu yeu va cu the ddi vdi timg DN duqc lua chon CPH. Dua tren 3 muc
tieu da dua ra d tren cd the xac dinh tung DN cu the nhu sau:

7. Neu nhSm muc dich thu hoi von de dau tu vao linh vuc khac thi didu
kien co doanh lqi ft duqc chu y hon la bang can doi tai san. Thuc chat co phan

hoa loai DN nay la nha nudc khong hudng vao muc tieu huy ddng von de kinh
doanh ma la ban DN vdi tinh trang phap ly ddu tu de nhieu tu nhan muon “kinh

21


doanh him vdn” mua lai phap nhan de hoat dong. Day la mot hudng chuyen cac
DN sang CTCP tu nhan.
2. Neu nham muc tieu huy dong vdn de tiep tuc kinh doanh thi dldu kien

ve doanh lpi can duoc nhan manh nhu vay se co nhung trudng hop sau day :
+ DN hoat dong san xuat kinh doanh binh thudng bang can ddi tai san

duong. Viec phat hanh them co phieu se tao co hoi md rong san xuat kinh

doanh.
+ DN bi tham hut nang can can thanh toan tai chinh nhung chua den muc

phat mai, tuy nhien san pham da cd thi trudng on dinh va cd kha nang md rong d
trong va ngoai nudc. Viec co phan hoa se gop phan huy dong them vdn hoac
chuyen no thanh vdn gop de khai thac thd manh cua thi trudng.

+ DN da cd nhung hop dong ldn vdi nudc ngoai, cd nhieu quan he ban

hang chat che vdi thi trudng mdi ma dang thieu vdn de tang them quy md san

xuat. Viec CPH se tao them didu kien thuan lqi de lien ket, lien doanh vdi cac
nha dau tu nudc ngoai ve cdng nghe, quan ly kinh doanh va khai thac thi trudng.
+ DN cd mire lpi nhuan cao, neu dau tu them cdng nghe se thu dupe lpi

nhuan sieu ngach. Vide CPH se tao dldu kien tan dung lpi the nay.

Nhu vay dua vao nhung dieu kien cu the cua tirng loai DN noi tren thi tien
hanh CPH la de chuyen sang mot md hinh DN huy dong, quan ly va su dung vdn

hieu qua cao.
3. Neu nham muc tieu huu san hoa cdng nhan, tao dieu kien de ngudi lao

nhap cua cong nhan cd kha nang mua co phan dudi dang tra gop cung nhu ty
trong “vdn tu cd” trong tong sd vdn phap dinh cua DN.

22


Thu: tit: Moi tai san cua DN deu thuoc sd hieu nha nude, trit quy phuc lai
xa hoi tap the la phan tien luang khong chia de lai cho moi can bo cong nhan

vien trong DN cung hudng. Phan “von tu cd” cua cac DNNN hien nay thuc chat
la phan lqi nhuan va quy khau hao duoc nha nude cho phep giu lai de tai san

xuat md rong, nen duong nhien thuoc ve nha nude va trd thanh von co phan cua

nha nude trong cong ty co phan se duoc hinh thanh. Didu nay la hop ly neu nhu

xet ve mat phap ly trong san xuat kinh doanh cua DN khi tat ca cac khoan cd va

no ddu thuoc ve nha nude.
Khong thd quy ket cac khoan no cua DN cho tap the. Vi vay le duong

nhien khi tien hanh Up bang can doi tai san cho DN, xac lap gia tri tai san con
lai de CPH thi cung khong the dua “von tu cd ra” ngoai bang can doi vi nd la
cua tap the. Xac dinh quan diem nay dd dam bao chong lai su phan tan tai san
cua nha nude va phan phoi khong cong bang trong qua trinh chuyen doi sang

hinh thuc CTCP.
Thit nam: Viec xac dinh gid tri tai san cua DNNN de CPH phai chu y

va gia tri dat dai ma DN dang su dung la mat bang san xuat kinh doanh. Trong
yeu td gia tri vo hinh nhu uy tin va nhan hieu san pham cua DN, Uu the vd thi

trudng va kha nang canh tranh, cac dieu kien vd dia diem, quang cao ban hang...

tuu chung lai, deu bieu thi d kha nang sinh lqi hay ty suat lqi nhuan cua DN.
Thit sau: Phuong phap ban cd phan d nhung DN duoc chon CPH, can

duoc thuc hien cong khai, rd rang, thit tuc dan gian, de hieu ddi vdi moi ngudi.

Vd co ban cd the van dung mot hoac ket hop 3 phuong phap sau:
+ Ban cho cac ddi tuqng xac dinh trudc, ap dung cho cac DN cd bo may

quan ly yeu kern. Cac ddi tuqng duoc lua chon thuong dong vai trd nhung co
dong chu luc de tao lap co sd cho viec tiep tuc CPH sau nay. Vi vay ngudi cd

von, cd trinh do ky thuat hoac cd kinh nghiem vd quan ly. ap dung phuong phap

nay thudng thfch hop cho loai DNNN se duoc chuyen thanh CTCP tu nhan.

23


+ Ban rong rai cho moi doi tuqng, ap dung cho cac DN co thanh tfch kinh

doanh kha quan, mure do lqi nhuan dam bao. Ddi vdi nhung DN nay, mure co

phieu can phai nghien cdu cu the theo quan he cung cau nhung ngudi mua tien

hang.

+ Ban cho noi bo cdng nhan vien trong DN, ap dung cho cac DN quy mo
nho va ho cd kha nang mua du bo phan cd phieu cua DN.
Viec ban cd phieu cd the duqc ban true tiep tai tru sd chfnh va cac chi

nhanh cua DN hoac uy thac cho cac ngan hang, cac cdng ty tai chfnh lam dai ly.
Thit bay: De thuc hien thanh cdng chucfng trinh CPH DNNN khong chi
chu y den thu hoi von ma phai biet chap nhan mot khdan phi ton nhat dinh. Do
la nhung khoan phf ton can thiet ma d nudc nao cung cd nhu chi phf bao hiem,

tro cap cho ngudi lao ddng bi mat vide lam va tim kiem nghd mdi... nhung chi

phf do ban gia thap nham uu dai nhung tang ldp dan cu nhat dinh theo nhung

muc tieu chfnh tri, xa hoi cua chfnh phu, nhung chi phf cho bo may va cac co

quan mdi gidi, tu van quang cao...
Ngoai ra, vdi dieu kien dac thu d nudc ta can cd them nhung phi ton khac

nhu cd the chap nhan ban DN thap hon gia thi trudng chut ft de khuyen khfch

moi ngudi, moi thanh phan tham gia, nha nudc cd the chap nhan nhung chi phf
vd tro cap, cho vay vdi nhung dieu kien Uu dai dac biet, ban gia thap cho mot sd

tang ldp nhan dan va can bo cdng nhan vien trong DN.

Thu tarn: Theo tinh than nghi quyet 202IHDBT thi cac DN da duqc CPH

se hoat dong trong khuon kho luat cdng ty (cd hieu luc tit ngay 15-4-1991) cd ve
hinh thitc quan ly lan hoat dong tdi chinh. Vi vay cln phai cd dieu le va quy che
hoat dong tuan thu theo cac quy dinh cua cdng ty.
Thit chin: Cac DN duqc chon de CPH can phai cd su gidi quyet rd rang,

dirt diem cac van de ton dong ve tdi chinh vd lao dong trudc khi chuyen sang

CTCP.

Cac van de ve tai chfnh cd the gom :
+ Cac tai san dang chd thanh ly

24