Nâng cao kiểm toán nhà nước đối với ngân sách địa phương ở nước ta hiện nay

BO GIAO DCJC VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC KINH TE QUOC DAN

VU VAN HOA

NANG CAO

VAI TRO KIEM TOAN NHA NVOC DOI Vdl
NGAN SACH DIA PHUONG 0 NUOC TA HI$N NAY

Chuyen nganh Kinh te chinh tri

Ma so: 5.02.01

LUAN VAN THAC SY KINH TE

Nguoi hirong dan khoa hoc: PGS - TS Phan Thanh Pho

DAI HOC KTQD

TRUNG TAMW
THONG TIN THU VIEW
I I—I—•

Ha Noi, 2004


Toi xin cam doan rang noi dung luan van la do toi viet va
it ca cac so lieu, tai lieu dddc sd dung trong luan van la co can

' va trung thdc.

Ha Noi, ngay 22 thang 10 nam 2004

Van, Jl&a


MUC LUC
Trang
Ma dau

1

Chuang 1: Ly luan chung ve vai tro KTNN doi vOi NSDP

4

1.1. Khai luan ve Kiem toan Nha nuOc, NSNN va NSDP

4

1.1.1. Khai mem va vai tro cua NSDP

4

1.1.2. Khai niem, chuc nang va vai tro cua Kiem toan Nha nuoc

13

1.2. Can cu va noi dung kiem toan nha nuOc doi vOi NSDP

19

1.2.1. Can cu xac dinh noi dung kiem toan nha nuOc doi vOi NSDP

19

1.2.2. Noi dung KTNN doi vOi NSDP

21

1.3. Su c rln thj^e'i khach q uan c ua vigc nang c ao v ai tro kikm toan nha

nuOc doi vOi ngan sach dia phuong

27

1.3.1. Do yeu cau phai thcc hien xa hoi hoa san xuat tren thcc te nen

san xuat xa hoi dien ra trong dieu kien kinh te thi trudng

28

1.3.2. Do yeu cau buc xuc cua xa hoi ve kie’m tra tai chinh cong cua
toan bo nen kinh te' noi chung, NSDP noi rieng

29

1.3.3. Do yeu cau tang cubing vai tro quan ly cua Nha nuOc va chinh
quyen dia phuong doi vOi nen kinh te' thi trucng dinh huong XHCN

31

1.3.4. Do yeu cdu bao dam tinh kinh te', tinh hieu qua cua nen kinh te'

trong • tie'n trinh hoi nhap quoc te'

33

Chuang 2: Thcc trang KTNN doi vOi ngan sach dia phuong

34

2.1. Tinh hinh thcc hien KTNN doi vOi NSDP

34

2.1.1. Khai quat tinh hinh NSDP truOc va sau khi to chuc KTNN ra dci

34

2.1.2. Tinh hinh KTNN doi vOi viec thcc hien nhiem vu thu NSDP

39

2.1.3. Tinh hinh KTNN doi vOi viec thcc hien nhiem vu chi NSDP

43

2.2. Danh g ig c hung ga nhung gan n e d at ra

50

2.2.1. Danh gia chung

50

2.2.2. Nhung van de buc xuc dat ra

57


Chtfong 3: Quan diem va giai phap co ban nang cao vai tro kiem

toan nha node doi vdi ngan sach dia phuong

59

3.1. Quan diem va dinh hudng chi dao nang cao vai tro KTNN doi vdi
NSDP

■

[

69

3.1.1. Nang cao vai tro KTNN trong quan ly vi mo nen kinh te thi
truong phai nhmm thuc d^y tang trudng va phat trien kinh te ben vung

69

3.1.2. Nang cao vai tro KTNN trong quan ly vi mO nen kinh te thi

truOng phai dam bao nang cao dia vi phap ly cua KTNN

70

3.1.3. Nang cao vai tro KTNN phai tren co so tang cuOng viec kiem tra,

soat xet chat luqng kiem toan va dao duc hanh nghe cua KTV

71

3.1.4. Nang cao vai tro KTNN phai dua tren co so hoan thien cac chuc
nang, nhiem vu va quy trinh cua KTNN

71

3.2. Mot so giai ppap co bbn nham nang cao vai tri) KTNN ddi vdi
NSDP

72

3.2.1. Nang cao nhan thuc vai tro va su can thiet cua hoat dong KTNN
trong cac ngahh, cac cap

72

3.2.2. Hoan thien che do, chinh sach, phap luat cua Nha nudc

ve NSNN noi chung va NSDP noi rieng

78

3.2.3. Hoan thien quy trinh kiem toan nha nudc doi vdi NSDP

84

3.2.4. Nang cao hieu qua hoat dong cua co quan
KTNN cac cap va nang luc, pham chat cua Kiem toan vien

88

Ket luan

97

Danh muc tai lieu tham khao

99

Phu iuc

101


BANG KY HlfiU CHU' VIET TAT

Viet day du

Viet tat

Ban quan ly dir an

BQLDA

Chu nghia xa hoi

CNXH

Doanh nghiep Nha nude

DNNN

Doi tupng nop thue

DTNT

Gia tri gia tang

GTGT

Han muc kinh phi

HMKP

Hoi dong nhan dan

HDND

Kho bac Nha nude

KBNN

Kiem soat noi bo

KSNB

Kiem toan Nha nude

KTNN

Kiem toan vien

KTV

Ngan sach Nha nude

NSNN

Ngan sach trung uong

NSTW

Ng&n sach dia phuong

NSDP

San xua't kinh doanh

SXKD

Tai san co dinh

TSCD

Tai khoan

TK

Thu nhap doanh nghiep

TNDN

Tieu thu dac biet

TTDB

Uy ban nhan dan

UBND

Xay dung co ban

XDCB

Xa hoi chu nghia

XHCN

Xua't nhap khau

XNK


DANH MUC CAC BANG, BIEU, SO DO, PHU LUC

T

Ten

Noi dung

Trang

So do 2.1

To chfrc bo may cua Kiem toan Nha nudc

38

Bang 2.1

Ket qua kiem toan ve thu ngan sach

42

Bang 2.2

Ket qua kidm toan chi dhu tu phat trien

46

Bang 2.3

Ket qua kiem toan chi thucmg xuyen

48

Bang 2.4

Kien nghi thu ve cho NSNN

51

Bang 2.5

Kien nghi thu hdi nop NSNN va NSDP

52

Phu luc so 01

Tinh hinh kiem toan tai cac dia phuong tir 1999 - 2003

101

Phu luc so 02

Nghi dinh so 70/CP cua Chinh phu

103

Phu luc so 03

Nghi dinh so 93/2003/ ND - CP cua Chinh phu

106


2.

MO DAU

1. Su can thiet cua de tai nghien ct'ru
De gop phan quan ly thong nhat nen tai chinh quoc gia, nang cao tinh chu

dOng va trach nhiem cua cac co quan, to chUc, ca nhan trong viec quan ly va su
dung ngan sach nha nude, cung cO ky luat tai chinh, su dung tie't kiem, co hieu qua

ngan sach va tai san cua Nha nudc, tang tich luy nham thuc hien cong nghiep hoa,
hien dai hoa dat nudc theo dinh hudng XHCN, dap ung yeu cdu phat trien kinh te'

xa hoi, nang cao ddi song nhan dan, bao dam quoc phong, an ninh, doi ngoai, can
thiet phai . tang cudng chUc nang kiem soat NSNN.

Trong nen kinh te' thi trudng hien dai, su ra ddi va hoat dOng cua co quan
Kie’m toan Nha nudc la mOt tat yeu khach quan nham nang cao hieu luc quan ly vi
mo cua Nha nudc do'i vdi viec su dung cac nguon luc, dac biet la nguon luc tai

chinh, tai san cOng cua dat nudc.

Do tam quan trong cua Kiem toan Nha nudc nen Dai hoi lan , thu IX cua
Dang da nha'n manh “ Nang cao hieu luc phap ly va cha't luong kiem toan nha nudc

nhu mOt cong cu manh cua Nha nudc” [11;328]. Xuat phat th yeu cau thuc tien cua

viec kiem tra, giam sat qua trinh quan ly va su dung cac nguOn luc tai chinh Nha

nudc. 0 Viet Nam, Chinh phu ra Nghi dinh 70/CP ngay 11/7/1994 ve viec thanh
lap co 'quan Kie’m toan Nha nudc. Tuy nhien do yeu cau mdi dat ra, trong nam

2003 Chinh phu da co Nghi dinh sd' 93/2003/ND - CP ngay 13/8/2003 (thay the

Nghi dinh 70/CP ngay 11/7/1994) quy dinh lai chuc nang, nhiem vu va bo may cua

Kiem toan Nha nudc.
Th khi thanh lap den nay, KTNN da trien khai nhieu hoat dOng cu the de
phat huy vai tro KTNN doi vdi viec kiem toan quye't toan ngan sach cac cap, trudc

het la TOng quye't toan NSNN va quye't toan ngan sach cua cac tinh, thanh pho' truc
thuOc Trung uong...Thuc te' hoat dong kiem toan NSDP trong nhung nam qua da

gop phan lam lanh manh hoa nen tai chinh quo'c gia, tang thu, giam chi cho NSNN

hang nghin ty dOng. Tuy nhien, trong qua trinh thuc hien vai tro kiem toan nha
nudc do'i vdi NSDP cung con gap nhieu bat cap. Do nhieu nguyen nhan, trong do

1


co viec nhan thurc va thuc hien vai tro kiem toan nha nudc chua duqc coi trong, lam

cho hibu qua va hieu luc quan ly NSDP trong thdi gian qua con nhieu han che.
Tinh trang chi sai muc dich, lang phi, that thoat tien cua Nha nudc van con ldn. Vi
vay viec nghien cuu de nang cao vai tro kiem toan db'i vdi NSDP, nham nang cao

cha't luqng kiem toan la mot yfiu cdu he't sire buc xuc tren ca hai mat ly luan va
thuc tibn trong giai doan hien nay d nudc ta.

De tai “Nang cao vai tro kiem toan nha nudc doi vdi NSDP d nudc ta
hien nay”, duqc chon lam luan van Thac sy kinh te la tren y nghia do.

2. Tinh hinh nghien cuu lien quan den de tai
Van de KTNN tren the' gidi da cd ttr lau, song dd'i vdi nudc ta la van de con
mdi me, nen cac cong trinh nghien cuu mot each cd he thong, doc lap nhat la dudi

goc dd Kinh te' chinh tri chua nhi£u. Mac du vay, tren the gidi va d nudc ta cung da
xuat hiOn mot sb' sach va bai vie't da duqc dang tai trOn tap chi, nhu:

* Sach nudc ngoai duoc dich cd: ALVIN A. ARENS - JAMESK.

LOEBBECKE, “Kiem toan”, NXB Thong kb, Ha Noi 1995.
* Sach, cong trinh va bai vie't trong nudc

- Kiem toan Nha nudc, Cam nang kiem toan vien Nha nudc, NXB chinh tri
quo'c gia, Ha Noi 2000.

- Kiem toan Nha nudc, Co so khoa hoc va thuc tien trong viec xac dinh
pham vi hoat dong cua KTNN va su khac nhau gifra hoat dong KTNN vdi Thanh
tra Nha nudc va thanh tra Tai chinh, De tai cap Bo, 2001.
- Kiem toan Nha nudc, Vai tro cua Ki^m toan Nha nudc trong cong cuoc cai

each nen hanh chinh Nha nudc, 2002.

- Kiem toan Nha nudc, Vai tro cua Kiem toan Nha nudc trong quan ly vi mb
nen kinh te qub'c dan, De tai cap Bo, 2002.
Nhin chung cac cong trinh noi tren mbi cong trinh giai quyb't mbt khia canh

nhat dinh, hoac mang tinh chung.

De tai ma tac gia chon lam luan van Thac si Kinh te, nghien ctru doc lap co

he thb'ng ve Kiem toan nha nudc doi vdi NSDP.

2


3. Muc dich nghien ctiu cua de tai
Tr&n cd sd he thdng hoa nhung van de ve ly luan va phan tich thuc tien vai

tro kiem toan nha nude ddi vdi NSDP, de xua't cac quan diem va giai phap nham
nang cao vai tro kiem toan nha nudc ddi vdi NSDP gop phan nang cao hieu luc va

hieu qua quan ly NSNN noi chung, NSDP noi rieng trong giai doan mdi.

4. Ddi tuqng - pham vi nghien cuu

- De tai la'y viec nang cao vai tro KTNN ddi vdi NSDP lam ddi tuqng nghien
cuu;

- Luan van lay ngan sach tinh lam pham vi nghien cuu;

- Thdi gian nghien cuu ke tir khi to chiic Kiem toan Nha nudc ra ddi ddn nay
(chu yeu tir nam 1999 ddn nam 2003);

- Dudi goc do Kinh te chinh tri, cac giai phap duqc de cap la nhung giai
phap cor ban gdn vdi quan ly kinh te vi mo cua Nha nudc ddi vdi NSDP.
5. Phuong phap nghien cuu

Dd tai tie'p can ddi tuqng nghien cuu dua tren co sd van dung phuong phap
duy vat bien chung va phuong phap trim tuqng hoa lam phuong phap luan chung.

Ngoai ra con sir dung cac phuong phap he thdng, phan tich va tdng hop; phuong
phap thdng ke so sanh...

6. Du kien nhung dong gop cua luan van
- Gop phan lam ro them co sd ly luan ve vai tro KTNN ddi vdi NSDP;

- Dua ra nhung danh gia ve thuc trang vai tro kiem toan nha nudc ddi vdi
NSDP hien nay d nudc ta;

- De xua't nhung giai phap co ban tiep tuc nang cao vai tro kiem toan nha
nudc ddi vdi NSDP d nudc ta trong thdi gian tdi.
7. Ket cau cua de tai

Ngoai phdn md dau va ket luan, danh muc tai lieu tham khao, ve ndi dung
de tai duqc chia thanh 3 chuong, 7 tiet.

3


Chuang 1

LY LUAN CHUNG VE VAI TRO KIEM TOAN NHA NUdC
DOI V6l NGAN SACII DIA PHUONG

1.1. Khai luan ve Kiem toan nha nude, NSNN va NSDP
1.1.1. Khai niem va vai tro cua ngan sack dia phuang

1.1.1.1. Khai mem ngan sach nha nudc va ngan sach dia phuang
* Khai niem ngan sach nha nude

Trong tien trinh lich sir, NSNN da co qua trinh ra ddi va hinh thanh suot tir
the ky XII den the ky XVIII. Vdi tu each la edng cu tai chinh quan trong ciia Nha

nude, NSNN ra ddi, ton tai va phat tri^n tren co sd hai tien de khach quan la: su ra

doi, ton tai cua Nha nudc va nen kinh te hang hoa- tien te, bieu hidn:
Trong lich sir loai ngudi da xua't hien cac cube dau tranh giai cap va tat ye'u

Nha nudc ra ddi. Dd ton tai va phat trien, Nha nudc phai tap trung cac nguon luc

tai chinh vao tay minh va chi tieu nham ton tai bo may Nha nudc, cung nhu vide
thuc hien cac chdc nang kinh te' - xa hoi cua Nha nudc nhu: chi tra cac nhu cau van
hoa giao due, xa hoi, chi dau tu phat tridn. De cd cac khoan chi tieu do Nha nudc

da sir dung quydn lire cua minh de tham gia vao qua trinh phan pho'i cua cai xa hoi.

Trong didu kien ndn kinh te hang hoa- tien te Nha nudc da su dung cac hinh there
phan phoi bang tien nhu thu thud', phi, le phi, vay no,... nham tao lap quy NSNN

de thuc hien chi dung cho cac muc dich da dinh.

Nhu vay, NSNN la mdt pham trii kinh td' - lich sir, su phat sinh, ton tai va
phat tridn cua NSNN gdn lien vdi su ra ddi, ton tai va phat trien cua Nha nudc va

nen kinh te hang hoa - tien td.
Thuat ngu "Ngan sach nha nude" cd tir lau va ngay nay duqc dung phd bid'n

trong ddi so'ng kinh te' - xa hoi. Song cho den nay chua cd mot khai niem tho'ng

nha't ve ngan sach nha nudc. Ne'u bidu hien ben ngoai hidn nay cd hai quan niem
kha phd bid'n do la:
Thur nha't: NSNN la ban du toan thu, chi tai chinh ciia Nha nudc trong mot

4


khoan thdi gian nha't dinh, thudng la mot nam.
Thur hai: Ndu xem xet dudi hinh thuc tidn te thi NSNN la quy tidn td tap

trung ldn nha't cua Nha nudc.
Cac quan nidm trdn mod mo ta dtrqc nhung mat cu the, mat vat chat cua
NSNN, nhung chua the hidn duqc ndi dung kinh te' - xa hdi cua NSNN.

Trong thuc tien, hoat dong NSNN la hoat dong thu chi quy tidn te tap trung
cua Nha nudc, phan anh moi quan he giua mot ben la Nha nude va mot ben la cac
chu the kinh te' - xa hoi, trong qua trinh phan pho'i cua cai xa hoi dudi hinh thuc gia

tri. Phfa sau nhung hoat ddng thu, chi do chda dung cac moi quan he kinh te giua
Nha nudc vdi cac chu thd khac trong phan phd'i tong san pham xa hdi nham thuc
hien cac chuc nang va nhiem vu cua Nha nudc.

Ngan sach nha nudc ludn cd vi tri quan trong trong he thdng tai chinh do la:
NSNN la ke hoach tai chinh vi mo trong cac ke' hoach tai chinh cua Nha nudc de
quan ly cac hoat ddng kinh td - xa hoi.
NSNN la khau chu dao cua he thdng tai chinh Nha nudc. Bdi le, toan bd
nguon tai chinh trong ngan sach cua chinh quyen Nha nudc cac cap la ngudn tai

chinh ma Nha nudc true tiep nam gift, chi phd'i de thuc hien chuc nang, nhiem vu

cua rriinh. Nguon tai chinh nay givr vi tri chu dao trong tong ngudn tai chinh cua xa
hdi va la edng cu de Nha nudc thuc hien kiem soat vi md nen kinh te'.

Tai didu 1 Luat NSNN quy dinh “Ngan sach nha nudc la toan bo cac khoan
thu, chi cua Nha nudc da duqc co quan nha nudc cd tham quydn quye't dinh va

duqc thuc hien trong mot nam de bao dam thuc hien cac chuc nang, nhiem vu cua
Nha nudc”.

Co cau ngan sach nha nudc bao gdm cac khoan thu va chi:
Thu NSNN bao gdm cac khoan thu tir thud, phi, le phi, cac khoan thu tir hoat

ddng kinh te' cua Nha nudc, cac khoan ddng gop cua cac to chuc va ca nhan, cac
khoan vidn tro, cac khoan thu khac theo quy dinh cua phap luat.
Chi NSNN bao gdm cac khoan chi phat tridn kinh td' - xa hoi, bao dam quoc

phong, an ninh, bao dam hoat dong cua bd may nha nudc, chi tra no cua Nha nudc,
chi vien tro va cac khoan chi khac theo quy dinh cua phap luat.

5

Tir phan tfch trdn cd the hidu: Ngan sach nha nitac la khdu tai chinh tap

trung quan trong nhat, la. kehoach tai chinh cct ban, tong hap ciia Nha nitac.phdn
anh moi quan he kinh tegiita Nha nitac vai cac doanh nghiep, cac to chitc kinh te

- xa hoi va dan cit; gift vai tro chu dao trong he thong tai chinh va co tinh chat
quyet dinh sitphat trien cua nen kinh te quoc dan theo dinh hitdngXHCN.
* Khai niem ngan sach dia phuong

Theo quy dinh cua Luat NSNN: NSNN gom NSTW va NSDP. Ngan sach dia
phuong bao gom ngan sach cua cac don vi hanh chinh cac cap co HDND va

UBND. Hien nay la ngan sach tinh, huydn va xa.
Ngan sach trung uong: La ngan sach cua ca nudc, tap trung dai bo phan
nguon tai chinh quoc gia va dam bao cac nhu cau chi tieu co tinh huye't mach cua

ca nudc. NSTW phan anh nhidm vu thu, chi theo nganh va gift vai tro chu dao
trong he thdng NSNN. NSTW cap phat kinh phi dd thuc hien cac chiic nang, nhidm

vu cua Nha nudc Trung uong (su nghidp van xa, su nghiep kinh te, an ninh, qudc
phong, dau tu phat trien...) va la trung tarn dieu hoa hoat dong ngan sach cua ca

nudc. NSTW bao gom cac don vi du toan cua cap nay; mdi bo, nganh, mdi mot co
quan trung uong la mot don vi du toan cua NSTW.
Ngan sach dia phitang (bao gom ngan sach cua cac don vi hanh chinh cac

cap cd HDND va UBND) la ten chung de chi cac ca'p ngan sach cua cac cap chinh

quyen ben dudi phu hop vdi dia gidi hanh chinh cac ca'p. Hien tai d nudc ta cd 03

cap ngan sach thuoc NSDP, dd U: Ngan sach tinh, thanh phd true thudc trung uong
(sau day goi tat la ngan sach tinh); Ngan sach thanh phd, quan, thi xa, huydn thuoc
tinh (sau day goi tat la ngan sach huydn); Ngan sach xa, phudng, thi tran (sau day

goi tat la ngan sach xa). Trong 3 cap ngan sach neu trdn chi cd ngan sach xa la

khong cd don vi du toan, cac cap ngan sach khac ddu bao gdm mdt sd don vi du
toan cua ca'p ngan sach a'y hop thanh.

Ngan sach tinh: Phan anh nhiem vu thu, chi trdn dia ban nham thuc hidn

cac nhiem vu td chuc quan ly kinh te' - xa hdi cua chinh quyen ca'p tinh. Chinh
quy£n cap tinh duqc chu dong sang tao trong viec tao va khai thac ngudn thu (theo

phan ca'p), de tang thu ddng thdi tid't kidm chi nham thuc hien can ddi ngan sach
6


cua cap minh.
Ngan sach huyen: La'bO phan cua ngan sach dia phuong do Uy ban Nhan

dan huy^n xay ' dung, quan ly va Hoi dong Nhan dan huyen quye't dinh, giam sat
thuc hien. Ngan sach huyen la ke hoach thu chi tai chinh cua chinh quyen ca'p

huyen, nham dam bao didu kien vat cha't cho viec thuc hien chuc nang nhiem vu

cua bo may Nha nudc d cap huyen.
Ngan sach xa: Ngan sach xa la cap ngan sach co sd trong he thong NSNN
dam bao dieu kien tai chinh de cap chinh quyen . xa thuc hien chuc nang nhiem vu

cua minh. No co dac thu rieng, la nguon thu duqc khai thac truc tiep tren dia ban

va thuc hien nhiem vu chi nham phuc vu muc dich cua cOng ddng dan cu trong xa
ma khong qua mOt khau trung gian nao.

Th nhung phan tich tren, th do co the hidu: NSDP la toan bo cac khoan thu,
chi duqc ngan sach cap tren phan cap va da duqc co quan Nha nudc dia phuong

(HDND cac cap) co tham quyen quye't dinh va duqc thuc hien trong mot nam de

bao dam thuc hien cac chuc nang, nhiem vu chinh tri cua dia phuong.
Th khai niem tren co the tha'y co ca'u NSDP nhu sau:
* Nguon thu cua NSDP (theo quy dinh cua Luat NSNN), gom:

- Cac khoan thu NSDP hudng 100%: Thue nha, dat; Thue tai nguyen (khong
ke thue' tai nguyen thu th dau, khi); Thud mOn bai; Thue chuydn quyen sb dung
dat; Thue sb dung da't nOng nghiep; Tien sb dung da't; Tien cho thue dat; Tien cho
thue va tien ban nha d thuOc sd huu nha nudc; Le phi trudc ba; Thu th hoat dong
xd sd' kien thiet; Huy dong th cac td chuc, ca nhan theo quy dinh cua phap luat;

Thu ke't du NSDP...

- Cac khoan thu phan chia theo ty le phSn 'tram (%) giua NSTW va NSDP:
Thue GTGT, khOng ke thue GTGT hang hoa nhap khau; Thue TNDN, khong ke
thue TNDN cua cac don vi hach toan toan nganh; Thue chuyen lqi nhuan ra nudc

ngoai, khOng ke thue chuyen lqi nhuan ra nudc ngoai th linh vuc dau, khi; Thue
thu nhap ddi vdi ngudi co thu nhap cao; Thue tieu thu dac biet th hang hoa, dich vu

trong nudc; Phi xang, dau.

- Thu bd sung th NSTVV
7


- Thu th huy dong dau tu xay dung cac cOng trinh ket cau ha tang, trong
trubng hop tinh, thanh pho' truc thuoc trung uong co nhu cau dau tu xay dung cOng
trinh ket cau ha tang thuoc pham vi ngan sach tinh dam bao, thuoc danh muc ddu

tu trong ke hoach 5 nam da duoc HDND cap tinh quye't dinh, nhung vuot qua kha
nang can doi cua ngan sach cap tinh nam du toan, thi duoc phep huy dOng von

trong nudc va phai can do'i ngan sach ca'p tinh hang nam de chu dong tra het no khi
den han.

*NhiOm vu chi cua NSDP (theo quy dinh hien hanh cua Luat NSNN), gom:

- Chi dau tu phat trien: Dau tu xay dung cac cOng trinh ket cau ha tang kinh
te - xa hOi do dia phuong quan ly; Dau tu va hO tro cho cac doanh nghiep, cac tO

chuc kinh te', cac to chuc tai chinh cua Nha nuoc theo quy dinh cua phap luat; C£c

khoan chi khac theo quy dinh cua phap luat.

- Chi thubng xuyen: Cac hoat dong su nghiep kinh te, giao duc va dao tao, y
te',' van hoa thong tin van hoc nghe thuat, the duc the thao, khoa hoc va cong nghe,

moi trudng, cac hoat dong su nghiep khac do dia phuong quan ly; QuO'c phong, an
ninh va trat tu, an toan xa hoi do trung uong giao cho dia phuong quan ly; Hoat
dong cua cac co quan Nha nuOc, co quan Dang Cong san Viet Nam va cac to chuc

chinh tri xa hoi o dia phuong; Chi tra no go'c va lai cac khoan tiOn huy dong cho
dau tu xay dung cac cOng trinh ket cau ha tang kinh te - ky thuat do dia phuong

quan ly; Chi bO sung quy du tru tai chinh. Trong sO' cac nhiem vu chi noi tren ngan
sach cap huyen va ngan sach ca'p xa khOng duoc chi cac khoan chi sau: Dau tu va

hO tro cho cac doanh nghiep, cac to chuc kinh te', cac to chuc tai chinh cua Nha

nudc; Tra no gOc va lai cac khoan tien huy dong cho dau tu xay dung cac cOng

trinh ket ca'u ha tang kinh te - xa hoi; bo sung quy du tru tai chinh.
* Ve phan ca'p nguon thu va nhiem vu chi giua NSTW va NSDP

NSTW va ngan sach mOi cap chinh quyen dia phuong duoc phan cap nguon
thu va nhiem vu chi cu the;

NSTW giu vai tro chu dao, bao dam thuc hien cac nhiem vu chie'n luoc,
quan trong cua quo'c gia va hO tro nhung dia phuong chua can doi duoc thu, chi

ngan sach;

8


Ngan sach dia phuong dupe phan cap nguon thu bao dam chu dong trong
hue hien nhung nhiem vu dupe giao; tang cuOng nguOn luc cho ngan sach xa.
-1DND tinh, thanh phd' truc thuOc trung uong (goi chung la cap tinh) quyet dinh
dec phan cap nguOn thu, nhiem vu chi giua ngan sach cac ca'p chinh quyen dia
Duong phu hpp vdi phan cap quan ly kinh te' - xa hoi, quoc phong, an ninh va

rinh do quan ly cua mdi cap tren dia ban;

Nhiem vu chi thuoc ngan sach cap nao do ngan sach ca'p do bao dam; viec

ban hanh va thuc hien chinh sach, che do mdi lam tang chi ngan sach phai co giai
phap bao dam nguOn tai chinh phu hpp vdi kha nang can doi cua ngan sach tUng
cap;

Ngoai viec uy quyen thuc hien nhiem vu chi va bo sung nguon thu theo quy

dinh, khPng dupc dung ngan sach cua cap nay de chi cho nhiem vu cua cap khac,
trU truOng hpp dac biet theo quy dinh cua Chinh phu.

Quoc hoi quyet dinh mdc bO sung tU NSTW cho ngan sach tUng dia phuong,
gom: bO sung can doi ngan sach va bo sung co muc tieu; Uy ban thuong vu Quoc
hOi quyet dinh ty le phan tram (%) phan chia giua NSTW va ngan sach tUng dia
phuong do'i vdi cac khoan thu. Can cd vao Nghi quye't cua Uy ban thuOng vu Quoc

hoi, Chinh phu giao ty le phan tram (%) phan chia giua NSTVV va ngan sach tung
dia phuong do'i vdi cac khoan thu phan chia. Ty le phan tram (%) phan chia cac

khoan thu va so' bo sung can do'i tU ngan sach ca'p tren cho ngan sach cap dudi

dupc On dinh tU 3 ddn 5 nam.
Ngan sach nha nudc dupc quan ly thong nha't theo nguyen tac tap trung dan

chu, cOng khai, minh bach, co phan cong, phan ca'p quan ly, gan quydn han vdi
trach nhiem.
Qudc hoi quyet dinh du toan ngan sach nha nudc; phan bo ngan sach trung

uong, phe chudn quyet toan ngan sach nha nudc.

Hoi dong nhan dan cac cap quye't dinh du toan thu NSNN tren dia ban, du

toan thu, chi NSDP, phe chuan quyet toan NSDP.

Can cd nguOn thu, nhiem vu chi cua ngan sach dia phuong, HDND cap tinh
phan cap cu the nguon thu, nhiem vu chi cho tUng ca'p ngan sach cua chinh quydn
9


dia phuong theo nguydn tac:
+ Phu hop vdi phan cap nhiem vu kinh te - xa hoi, quoc phong, an nmh ddi

vdi thng linh vuc va dac diem kinh te, trinh do quan ly cua dia phuong;
+ Trong cac nguon thu cua ngan .sach xa, thi tran, ngan sach xa, thi tran,
duoc huong toi thie’u 70% cac khoan thu: thud' chuy^n quydn su dung da't, thue nha
da't, thud mOn bai thu th ca nhan va cac ho kinh doanh, thue su dung da't nOng
nghiep thu th ho gia dinh, le phi trudc ba nha, dat;

+ Trong cac nguon thu cua ngan sach thi xa, thanh pho' thuoc tinh, ngan

sach thi xa, thanh pho' thuoc tinh duoc huong toi thi^u 50% khoan thu le phi trudc
ba, khOng ke le phi trudc ba nha, dat.

Can cd ty le phan tram (%) phan chia cac khoan thu do Thu tudng Chinh
phu giao va cac nguon thu ngan sach dia phuong duoc huong 100%, HDND cap
tinh quyet dinh ty le phan tram (%) phan chia cac khoan thu giua ngan sach cac

cap chinh quyen dia phuong.

Ngoai cac khoan thu duoc phan ca'p theo quy dinh chinh quydn xa, thi tra'n,

thi xa, thanh phd thuoc tinh duoc huy dong su dong gop cua to chuc, ca nhan de

xay dung cac cong trinh ket cdu ha tang cua xa, thi tran, thi xa, thanh phd thuoc
tinh theo nguydn tac tu nguydn. Viec huy dong, quan ly, su dung khoan dong gop

nay phai cOng khai, co kidm tra, kiem soat va bao dam dung muc dich, dung che
do theo quy dinh cua phap luat.

1.1.1.2. Vai tro cua NSNN va ngan sack dia phuong
* Vai tro cua NSNN: Vai tro cua NSNN duoc xac dinh tren co so cac chdc

nang va nhiem vu cu the cua no trong thng giai doan. Vdi quan di^m do, vai tro
cua NSNN trong giai doan hidn nay la:

- Huy dong nguon tai chinh de dam bao cac nhu can chi tidu cua Nha nudc.
Dong thdi NSNN thuc hien can ddi giua cac khoan thu va cac khoan chi (bang

tien) cua Nha nudc. Day la vai tro lich su cua NSNN ma trong co che kinh te nao
va trong thdi dai nao NSNN cung phai thuc hien.

. - COng cu didu chinh vi mO ndn kinh te' - xa hoi cua Nha nudc. Vai tro nay
xua't phat th ydu c£u khac phuc nhung khuye't tat von co cua nen kinh te’ thi trudng.

10


rai tro cong cu dieu chinh vi mb ndn kinh te - xa hoi cua NSNN the hien cu the

•en cac mat sau:
+ Ve mat kinh te

De khac phuc nhung khuyet tat cua kinh te thi trudng, Nha nude da thuc
ien viec dinh hudng hlnh thanh co ca'u kinh te moi, kich thfch phat trien san xuat,
inh doanh thuc day tang trudng kinh te va cho'ng doc quydn. Dei thuc hien duoc
tieu nay NSNN da true tiep hoac gian tiep phan bo ngudn luc tai chinh quo'c gia,

:u th& NSNN cung cap ngudn kinh phi de dau tu cho co so ket cau ha tang, hinh
hanh cac doanh nghiep thuoc cac nganh then chd't, de tren co so do tao moi trudng

ra didu kien thuhn lqi cho su ra doi va phat trien cua cac doanh nghiep thuoc moi
hanh phan kinh te. Nhu vSy bang chinh sach dau tu dung dan, NSNN da co tac

long de'n viec hinh thanh co cau kinh te' moi, den viec chdng doc quyen, tao moi
rudng va dieu kien thuan lqi cho SXKD.
Mat khac, ngudn kinh phi cua NSNN cung duoc sir dung de hd tro cho su

lhat trien cua doanh nghiep trong nhung trudng hop ciin thiet de dam biio cho su

5n dinh ve co cau hoac chuan bi chuyen sang co ca'u moi hop ly hon. Ben canh do,
viSc sir dung cong cu thu cua NSNN dac biet la cong cu thue co vai tro dinh hudng

iau tu, kich thlch hoac han che kinh doanh.
+ Ve mat xa hoi

Qua cac hoat dong thu, chi NSNN da thuc hien phan pho'i lai thu nhap quoc

dan nham dam bao thuc hien cac chinh sach xa hdi, the hien nhu sau:

Nha nude da ket hop cac chinh sach thue true thu vdi thue gian thu de dieu

tie't thu nhap, hudng din tieu dung nham dam bao thu nhap chinh dang cho ngudi
lao dong va su cOng bang xa hoi. Ben canh do, Nha nude con thOng qua cac hinh
thuc chi nhu chi tro gia dien, xang d£u, cong tac truybn thanh, truyen hinh va cac

chi phi khac de thuc hien cac chinh sach dan so', chinh sach viec lam, thu nhap va

chinh sach bao tro xa hoi.

Trong di£u kien NSNN con eo hep, trong khi do chi phi de giai quye't cac

van de xa hdi la rat ldn. Vi vfty, can phai quan triet phuong cham Nha nude va
nhan dan cung lam, khuye'n khich moi ngudi dan cung tham gia thuc hien to't cac

11


va'n dd xa hdi. De cac khoan chi cua NSNN cho linh virc nay dat hidu qua chi dung

do'i tuqng, chi dung muc dich can phai co sir ket hop chat che, thd'ng nha't giua cac

chinh sach va cac bien phap thuc hien.
+ Ve mat thi trtf&ng
NSNN co vai tro quan trong do'i vdi viec thuc hien cac chinh sach de dieu

tie't thi trudng, binh on gia ca va kiem che lam phat. Bang cong cu thue va cac
chinh sach chi ngan sach, Nha nudc cd thd chu ddng dieu chinh duqc gia ca thi

trudng. Dac biet vide hinh thanh quy du phong trong NSNN de do'i phd su bien
ddng cua thi trudng da ddng vai tro quan trong trong viec binh on gia ca.
Kiem che lam phat la mdt noi dung quan trong trong qua trinh dieu chinh thi

trudng. Nguyen nhan gay ra va thuc day lam phat xua't phat tir nhieu linh vuc,
trong do cd linh vuc thu, chi tai chinh cua Nha nudc. Vi vay, NSNN phai duqc coi

la mot edng cu quan trong trong viec gop phan khong che va day lui lam phat, do
la: De giam lam phat tat yeu phai dung cac bien phap de ha thap gia, ha thap chi

phi. Bang bien phap thu, chi cua Ngan sach, Nha nudc cd the nang do cung, giam
but cau, nghia la khi xay ra lam phat, mot mat Nha nudc cd th£ tang thue tidu

dung, giam thue dd'i vdi dau tu ddng thdi that chat cac khoan chi tieu cua NSNN,
nha't la cac khoan chi tieu dung.
* Vai tro cua ngan sach dia phuong

Ngan sach dia phuong la mot bo phan cua NSNN, nen nd cung la cong cu de

there hien tich luy va tap trung von, phan phoi va sir dung vd'n cho qua trinh cong
nghidp hoa, hien dai hoa kinh te - xa hdi cua dia phuong, timg budc xay dung co sd
vat chat - ky thuat cua CNXH, xay dung co cau kinh te mdi, timg budc chuyen nen

kinh te tir san xua't nhd len san xua't ldn XHCN.
NSDP cd y nghia quye't dinh den viec thuc hidn cac muc tieu chie'n lirqc de

phat trien kinh td' - xa hdi cua dia phuong, cung nhu dap ung mot phan cac can dd'i
ldn trong nen kinh te quoc dan.

Ngan sach dia phuong cung cap kinh phi cho cac linh vuc hoat dong khong

san xua't, cung nhu cung cap mot phdn quan trong von cho cac khau, cac bo phan
khac de phat tridn kinh td' - xa hdi cua dia phuong.
12


Cung vdi qua trinh tang trudng kinh te', . cac khoan thu trong nudc ngay cang
tang chiem dai bo phan trong tdng thu cua ngan sach, cac nguOn thu ngoai nudc

dang giam dan, nen da gop ph£n quan trong de phat trien kinh te va ddi song nhan
dan. Dong thdi cac khoan chi cung doi hoi nhidu va ngay cang tang, vdi xu hudng

ty trong chi an ninh, quoc phong va quan ly hanh chinh giam xuong, con ty trong
cac khoan chi cho d^u tu xay dung phat trien kinh td, chi cho su nghiep phat trien,

dac biet la su nghiep giao duc, dao tao, nghien cuu khoa hoc - ky thuat ngay cang
tang len. Do la xu hudng phat trien tat yeu cua thu va chi NSDP trong thdi ky qua

do len CNXH d nudc ta.
Trong qua trinh doi mdi kinh td, cung vdi thanh tuu dat duoc trong san xuat,

tinh hinh thu, chi ngan sach dia phuong nhung nam gan day co nhieu chuyen bien
va tidn bo nhat dinh trong viec ddng vien nguon thu, phan phoi va su dung NSDP
theo hudng hach toan kinh doanh thng budc xoa bo dan bao cap qua bu ld, bu gia,
thuc hien cac che' do thu, chi, ca'p phat ngan sach..., quan tam nghien cuu dieu
chinh, xu ly moi quan he giua tich luy va tieu dung qua ngan sach de bao dam thuc

hien thang loi cac muc tieu kinh te' - xa hoi cua dia phuong cung nhu cua da't nudc.
1.1.2. Khai niem, chile nang rvi vai tro cua Kiem toan nha nitac

1.1.2.1. Khai niem va chi(c nangKiemtoan nha nitac

* Thuat ngu “kidm toan” thuc su mdi xuat hien va mdi duoc su dung d nudc

. ta th hon 10 nam qua. Trong qua trinh do, cach hieu va cach dung khai niem nay

chua duoc ■ tho'ng nhat. Co the khai quat cach hieu ve “kiem toan” theo 3 quan niem
chinh nhu sau:

Quan diem thu nha't cua Vuong qud'c Anh trong Ldi md dau “Giai thich cac
chuan muc kiem toan” cho rang: “Ki£m toan la su kiem tra ddc lap va su bay to y

kien ve nhung ban khai tai chinh . cua mdt xi nghiep do mdt kiem toan vien duoc bo
nhiem de thuc hien nhung cdng viec do theo dung vdi bat cu nghia vu phap dinh
co lien quan”.

Quan diem thu hai cua cac chuyen gia kiem toan Hoa Ky cho rang: “Kiem

toan la mot qua trinh ma qua do mot ngudi ddc lap, co nghiep vu tap hop va danh
gia ro rang ve thdng tin co th£ luong hoa co lien quan deh mot thuc the kinh te'

13


rifing biet nham muc dich xac dinh va bao cao mire do phu hop giua thong tin co

the lupng hoa vdi nhung tieu chuan da dupe thiet lap”.
Quan diem thii ba cua Cong hoa Phap trong giao due va dao tao kiem toan

cho rhng: “Kiem toan la viec nghiSn cun va kiem tra cac tai khoan nien do cua mot

td chuc do mot ngudi ddc lap, du danh nghia goi la mot kidm toan vien tien hanh

dd khang dinh rang nhung tai khoan do phan anh dung dan tinh hinh tai chinh thuc
te, khong che dau su gian lan va chung duoc trinh bay theo mlu chinh thuc cua

luat dinh”.
Ca 3 khai niSm nSu tren ve co ban deu bao gom 5 yeu td co ban ve kiem
toan, do la: Chuc nang cua kiem toan la xac minh va bay to y kien (nghien cuu va
kiem tra); Doi tuong true tidp cua kiem toan la cac bao cao tai chinh cua cac to

chuc hay mot thuc thd kinh te; Khach the kiem toan duoc xac dinh la thuc thd kinh
tehoac mot to chtrc; Chu thd kiem toan la nhung kiem toan vien ddc lap, co nghiep

vu; Co so thuc hien kidm toan la nhung luat dinh, tieu chudn hay chuan muc

chung.
0 nude ta do kiem toan moi xuat hiSn vdi then gian con ngan, nen cac khai
niem “kiem toan” noi chung va khai niem “Kiem toan nha nude” noi riSng, moi

duoc de cap d miic do ra't han che, sau day la mot so quan diem chinh:

Ve khai niem “kidm toan”

- Theo dir thao Luat Kiem toan Nha nude trinh Chinh phu (Td trinh so: 493/
TTr- KTNN ngay 5/7/2004) thi khai nidm “Kiem toan” nhu sau: “Kidm toan la
viec kiem tra, danh gia va xac nhan tinh dung dan, trung thuc, hop phap cua bao

cao tai chinh, bao cao quyet toan ngan sach; tinh tuan thu phap luat, tinh kinh te,
tinh hieu luc va tinh hieu qua trong quan ly tai chinh va cac nguon luc cua co
quan, don vi, td chuc duoc kiem toan.

- Theo Nghi dinh so 105/2004/ND - CP ngay 30/3/2004 cua Chinh phu ve
kidm toan doc lap, thi khai nidm “Kidm toan” nhu sau: “Kiem toan la vide kiem tra
va xac nhan cua KTV va doanh nghiSp kidm toan ve tinh trung thuc va hop ly cua

cac tai lieu, so lieu ke toan va bao cao tai chinh cua cac doanh nghiep, td chtrc (goi
chung la don vi dupe kiem toan) khi ySu cau cua cac don vi nay”.

14


Vd khai niem “Kiem toan nha nude”

- Theo giao trinh “Kiem toan” cua Trudng Dai hoc Tai chinh - Ke toan Ha
Noi (nay la Hoc vien Tai chinh) thi “Kiem toan nha nude la cong vide kiem toan

do cac co quan quan ly chuc nang cua Nha nudc (Tai chinh, Thud...) va co quan
Kiem toan Nha nudc chuyen trach tidn hanh. Kidm toan Nha nudc thudng tidn

hanh cac cudc kiem toan tuSn thu, xem xet viec chap hanh cac chinh sach, luat le
va che dd cua nha nudc tai cac don vi cd su dung vdn do NSNN cap. Ngoai ra,

Kiem toan Nha nudc con thuc hiSn kiem toan hoat dong dd danh gia tinh hieu luc

va hieu qua trong hoat dong cua cac don vi noi trdn”.
- Theo giao trinh “Ly thuyet Kiem toan” cua Trudng Dai hoc Kinh te Quoc

dan thi “Kiem toan nha nudc la hd thdng bo may chuyen mon cua Nha nudc thuc
hien cac chuc nang kiem toan tai san cong”.
- Theo Nghi dinh 70/CP ngay 11/7/1994 cua Chinh phu (nay la Nghi dinh

93/2003/ND-CP ngay 13/8/2003) thi “Kidm toan nha nudc thuc hien chuc nang
kiem toan, xac nhan tinh dung ddn, hop phap cua bao cao quyet toan NSNN cac

cap va bao cao tdng quyet toan NSNN; bao cao quyet toan, oao cao tai chinh cua
cac co quan, don vi, td chuc cd su dung NSNN; kiem toan tinh tudn thu phap luat,

tinh kinh te trong viec quan ly, str dung NSNN va tai san cong”.
Tir cac quan diem tren cd thd rut ra khai nibm ve Kiem toan nha nudc nhu

tien hanh, nham xac nhan tinh dung dan, hop phap cua bao cao quyet toan NSNN
cac cap va bao cao tdng quyet toan NSNN; bao cao quyet toan, bao cao tai chinh
cua cac co quan, don vi, td chftc co sit dung NSNN; kiem toan tinh tuan thu phap

luat, tinh kinh te trong viec quan ly, sit dung NSNN va tai san cong”.
* Chuc nang cua Kiem toan nha nudc: Tir cac khai niSm ve “Kiem toan” va

“Kiem toan nha nudc”, cd thd thay KTNN cung cd 2 chiic nang co ban cua kidm

toan noi chung, do la: Chuc nang xac minh va bay to y kien.
Chuc nang xac minh nham khang dinh muc do trung thuc cua cac tai lieu sd'

lieu, tinh hop ly cua viec thuc hien cac nghiep vu hay vide lap cac bao cao tai
chinh;

15


Chuc nang bay to y kien co the duoc hi£u rong vdi y nghia ca ke't luan vd

chat luong thong tin va ca phap ly, tu van qua xac minh.
1.12.2. Vai tro cua Kiem toan nha mtcfc

Su ra ddi va phat trien cua ndn tai chinh quoc gia, trong do tai chinh cong la

quan trong nha't, vi no luon gdn lidn vdi su phat trien cua Nha nudc va cua nen
kinh te. Trong dieu kien nen kinh te nudc ta van dong theo co che thi trudng co su

quan ly cua Nha nudc, theo dinh hudng XHCN, nen da phat sinh nhieu quan he
kinh te, tai chinh phuc tap trong viec su dung cac ngudn luc tai chinh cong. Nha

nirdc vdi chuc nang cua minh la quan ly va ' su dung tai chinh cOng de duy tri hoat
dong cua bo may Nha nudc, de phat trien kinh te xa 'hoi va bao dam an ninh quoc

phong. Tai chinh cong cung chinh la cong cu chu ye'u de Nha nudc dieu chinh vi
mO nen kinh te. Vi vay chuc nang kiem tra tai chinh cong la chUc nang quan trong

va von co cua moi Nha nudc. Chuc nang nay the hien quyen luc cua Nha nudc va

duoc thuc hien thong qua cac cong cu kiem tra, kiem soat cua cac co quan chuc
nang co thdm quyen, nham tang cudng su quan ly cua Nha nudc ve tai chinh, bao

dam cho su dn dinh va phat trie'n cua Nha nudc va cua xa hoi.
Qua cac giai doan phat trien cua Nha nudc, viec kiem tra tai chinh cong cua
Nha nudc duoc thuc hien dudi nhieu hinh thuc khac nhau, nhung deu co chung
muc dich la kiem tra va xac dinh cac khoan chi tieu tai chinh, cong quy cua bo
may Nha nudc, ngan chan, phong ngua cac hanh vi tham nhung, lam' dung lam tha't

thoat cong quy, de bao dam cac khoan chi tieu tiet kiem, dung muc dich va co hieu

qua cao. Theo quy dinh cua phap luat, Qud'c hoi la co quan giam sat toi cao doi vdi
NSNN. Quo'c hoi co thin quyen cao nha't trong viec phe duyet du toan va tdng
quyet toan NSNN. Dd dam bao cho hoat dong nay thuc su co hieu luc, hieu qua,

doi hoi Nha nudc (Quo'c hoi) phai co trong tay mot cOng cu chuyen mOn ddc luc de
thuc hien kiem. tra, kie’m soat thudng xuyen he thong tai chinh, NSNN. Cong cu do

phai du manh, du kha nang. phan tich, danh gia thuc trang va cung ca'p thong tin
xac thuc cho Quo'c hoi, Chinh phu ra cac quyet sach chinh xac va hop ly, co nhu

vay thi hoat dong giam sat to'i cao doi vdi ngan sach nha nudc va tai chinh cong

mdi thie't thuc va co hieu qua.
16


Theo thong 16 qudc td, d hau het cac nudc tren the gidi cong cu kiem tra tai

chinh cdng cao nha't cua Nha nudc la co quan Kiem toan Nha nudc hay con goi la
co quan Kiem toan Tdi cao

Viec thanh lap KTNN la nham hinh thanh mot thiet che quan ly cua Nha
nudc, la mot dieu kidn bao dam cho nen dan chu xa hoi, khong chi trong xa hdi

dan chu ma ca trong nhung hinh thai td chuc Nha nudc khac, viec thanh lap thiet
che kiem toan la dieu kien can thiet cho moi Nha nudc noi chung, bat ke Nha nudc

do co hinh thdc to chdc nhu thd nao. Vidt Nam hinh thanh thidt chd kidm toan la
mot su tidn trien phu hpp vdi tidn trinh thuc hidn cai each nen hanh chinh quoc gia,
xay dung Nha nudc phap quydn. Day la cong cu cua co quan quyen luc Nha nudc

thuc hien chdc nang kidm tra tai chinh edng va cimg vdi cac co quan thanh tra,

kiem tra, cac co quan bao ve phap luat bao dam de phap luat cua Nha nudc dupc

thuc hien, phap chd XHCN dupc tang cudng, phuc vu tot cho Nha nudc quan ly
kinh td xa hoi. Qua 10 nam di vao hoat ddng, mac du vdi nhung ket qua dat dupc

con khidm td'n, nhung budc dau cung da cd nhung co sd de khang dinh Kidm toan

nha nudc la mpt trong nhung cong cu kidm tra, kidm soat vi mo ndn kinh td noi
chung. Tuy nhien vai tro kidm tra, kidm soat cua Kidm toan nha nudc khac vdi cac
cong cu kidm tra, kiem soat khac cua Nha nudc (nhu Thanh tra Chinh phu, Thanh

tra Tai chinh...). He thdng KTNN nudc ta hinh thanh tir nam 1994 ghn lidn vdi sir
ra ddi Nghi dinh 70/CP ngay 11/7/1994 cua Chinh phu vd vide thanh lap KTNN.

Tai Nghi dinh nay vai tro cua KTNN thd hien:

Mot la: Kidm toan nha nudc la mpt trong nhung nhan td gop phan dam bao,
duy tri tinh kinh td, tinh hidu qua trong hoat dong kinh td. Thdng qua hoat dong

cua minh chi rd vide sir dung ngudn ngan sach nha nudc trong timg nganh, tirng

linh vuc, timg doanh nghiep... va cac yeu td can tro tinh hieu qua cua cac hoat
dong trong ndn kinh td. Mat khac KTNN con cung cap cac co sd du lieu tin cay de

thuc hidn vide phan bo va didu hanh ngdn sach nha nudc noi chung, NSDP noi

rieng mot each cd hieu qua phu hpp vdi tinh hinh thuc tidn cua tirng nganh, timg

linh vuc, tirng dia phuong, tirng khu vuc..., cu the:
+ KTNN hd tro Quoc hoi tang cudng nang luc giam sat NSNN, thdng qua
17


viec kiem toan du toan NSNN, phuong an phan b6 NSTW, du toan va quye't toan
cac cong trinh quan trong cua quo'c gia do Quo'c hoi quye't dinh, Tong quye't toan

NSNN. Tren co sd do de xuat, kien nghi va cung cap thOng tin cho Quoc hoi va cac
co quan cua Quoc hoi, co can cd de quyet dinh du toan NSNN, phan bo NSTVV va

phe chuan Tong quyet toan NSNN chinh xac va trung thuc; quyet dinh viec su
dung NSNN dung dinh muc, tieu chuan va phu hop vdi chie'n lupc phat trien kinh
te xa hoi cua da't nudc, bao dam tiet kiem, hieu qua.
+ Kiem toan nha nudc gop phan giai toa trach nhiem cho Chinh phu va

UBND cac cap trong viec tO chuc thuc hien ngan sach theo du toan da dupc Quoc
hoi, HDND cac cap quye't dinh; thOng qua viec xac nhan tinh dung dan, hop phap

cua Bao cao quye't toan NSNN cac dia phuong va Bao cao tong quyet toan NSNN.
Theo quy dinh cua phap luat (Luat NSNN), viec quye't dinh du toan ngan sach, phe

chuan quye't toan ngan sach thuoc tham quydn cua Quoc hoi, HDND, con Chinh
phu, UBND co nhiem vu lap du toan NSNN, phuong an phan bo ngan sach cap
minh va quyet toan ngan sach hang nam trinh Quoc hoi, HDND; dong thOi Chinh

phu, UBND to chuc thuc hien ngan sach da dupc Quoc hoi, HDND quye't dinh.
Ket thuc qua trinh td chuc thuc hien ngan sach, Chinh phu, UBND co trach

nhiem trinh Quo'c hoi, HDND cac cap ke't qua thuc hien ngan sach thong qua Bao

cao quye't toan ngan sach nam. Khi Qudc hoi, HDND cac ca'p phe chuan Bao cao
quye't toan ngan sach thi trach nhiem to chuc thuc hien ngan sach cua Chinh phu,

UBND ve nam ngan sach do dupc giai toa.
Hai la: Kiem tra tinh hop phap, tinh hop ly trong cac hoat dong kinh te - tai

chinh, lam lanh manh hoa cac quan he kinh te' - tai chinh trong nen kinh te'. ThOng
qua hoat dong kiem toan tai cac don vi tie'n hanh xac nhan tinh dung dan, hop phap

cua cac tai lieu, so' lieu ke' toan hang nam;
Ba la: DO xua't nhung giai phap nham thuc hien co che chinh sach tai chinh,

lap va giao ke hoach ngan sach nha nudc, kiem tra viec thuc hien ke hoach ngan
sach nha nudc, dong thdi xu ly cac vi pham trong thu - chi, didu hanh va quyet

toan ngan sach nha nudc, cac vi pham ve hach toan tai san, vo'n, lai va phan phoi
tai chinh trong san xuat kinh doanh;
18


Bon la: Ngoai ra hoat dong cua KiOm toan nha nude con co tac dung ran de,
phong ngUa cac sai pham trong quan ly tai chinh, cung ca'p thOng tin cho cOng luan

ve cac hoat dong kinh te' - xa hOi, thuc hanh quy£n giam sat va thu hut vOn dtiu tu
cho toan xa hoi.

Tu nhung phan tich tren co the khang dinh rang Kiem toan Nha nudc co vai
tro quan trong, trong viec giup Quoc hoi, Chinh phu thuc hien chdc nang quan ly

kinh te - xa hoi, xay dung va di^u hanh co hieu qua cac mat hoat dong cua nen

kinh te noi chung, NSNN noi rieng. Dong thdi thong qua hoat dong cua minh cung
cap thong tin cho Quo'c hoi, Chinh phu va cac co quan quan ly Nha nudc khac dieu
chinh, bo sung, hoan thien cac co che' chinh sach tai chinh hien hanh. Do do de

tang cudng va phat huy vai tro cua KTNN trong nen kinh te', c£n thiet phai xac lap,
duy tri quan he chat che giua QuOc hoi, Chinh phu, cac Bo, nganh, HDND va
UBND cac tinh vdi co quan KTNN, dong thdi quan tam xay dung he thd'ng kiem

toan, xac lap d^y du nhung dieu kien tidn dd dd co quan KTNN thuc hien tot vai

tro cua minh.
1.2. Can cu va noi dung kiem toan nha nudc doi vdi NS1DP
1.2.1. Can cit xnc dinh noi dung kiem toan nha ntndc doi vdi NSDP

Mot IC: Can cd vao chdc nang, nhiem vu duqc quy dinh tai Nghi dinh
93/2003/ ND-CP ngay 13/8/2003 cua Chinh phu, cu the: Dieu 1 quy dinh “Kiem

toan Nha nudc la co quan thuoc Chinh phu, thuc hien chdc nang kiem toan, xac

nhan tinh dung dan, hqp phap cua bao cao quyO't toan NSNN cac ca'p va bao cao

tong quye't toan NSNN; bao cao quye't toan, bao cao tai chinh cua cac co quan, don
vi, to chdc co su dung NSNN; kiem toan tinh tuan thu phap luat, tinh kinh tO trong
viec quan ly, su dung NSNN va tai san cOng theo ke hoach kiem toan hang nam
duqc Thu tudng Chinh phu phe duyet va cac nhiem vu kiem toan dot xua't do Thu

tudng Chinh phu hoac do co quan Nha nudc co tham quy^n yOu cau” va tai khoan
2 di^u 2 quy dinh rat ro “ Kie’m toan Nha nudc co trach nhiem xay dung chuong

trinh ke hoach kiem toan hang nam trinh Thu tudng Chinh phu phe duyet va to
chdc thuc hien, chuong trinh, ke hoach do...”

19