Định giá doanh nghiệp nhà nước và thực trạng áp dụng tại Việt Nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHUYÊN NGÀNH KINH DOANH QUỐC TẾ
***










KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:
ĐỊNH GIÁ DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC VÀ
THỰC TRẠNG ÁP DỤNG TẠI VIỆT NAM





Sinh viên thực hiện : Triệu Minh Hạnh
Lớp : Nhật – QTKD B
Khoá : 44
Giáo viên hướng dẫn : TS. Đào Thị Thu Giang

Hà Nội, tháng 05/2009
MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
LỜ I MỞ ĐẦ U 1
CHƢƠNG I TỔ NG QUAN VỀ ĐỊ NH GIÁ DOANH NGHIỆ P 3
1.1. Những vấn đề cơ bản về định giá doanh nghiệp 3
1.1.1. Khi nim gi tr doanh nghiệ p 3
1.1.2. Khi nim đnh gi doanh nghip 4
1.1.3. Vai trò củ a việ c đị nh giá doanh nghiệ p 5
1.2. Cc yu t tc đng đn gi trị doanh nghiệp 7
1.2.1. Cc yu t thuc môi trưng v mô 7
1.2.2. Cc yu t thuc môi trưng ngnh 9
1.2.3. Môi trườ ng nộ i bộ doanh nghiệ p 11
1.2.3.1. Hiệ n trạ ng về tà i sả n trong doanh nghiệ p 11
1.2.3.2. Uy tín kinh doanh– thương hiệ u 11
1.2.3.3. Chấ t lượ ng lao độ ng 12
1.2.3.4. Năng lự c quả n trị kinh doanh 13
1.3. Cc phƣơng php định gi doanh nghiệp 13
1.3.1. Nhm phương php da trên cơ s kt qu hot đng 14
1.3.1.1. Phương phá p chiế t khấ u dò ng tiề n (Discounted Cash Flow –
DCF) 14
1.3.1.2. Phương phá p hệ số giá trị thị trườ ng trên thu nhậ p P /E 17
1.3.2. Nhm phương php da trên cơ s th trưng 19

1.3.2.1. Phương phá p tà i sả n 19
1.3.2.2. Phương phá p lợ i thế kinh doanh (Goodwill) 22
CHƢƠNG II THƢ̣ C TRẠ NG ĐỊ NH GIÁ DOANH NGHIỆ P NHÀ
NƢỚC Ở VIỆ T NAM HIỆ N NAY 25
2.1. DNNN VÀ CPH DNNN vớ i định giá doanh nghiệ p 25
2.1.1. Khi qut v DNNN  Vit Nam 25
2.1.2. Cơ sở phá p lý củ a hoạ t độ ng đị nh giá doanh nghiệ p trong tiế n trình
CPH DNNN 27
2.1.2.1 Đi tưng đnh gi đ c phn ha 28
2.1.2.2. Phương thứ c định giá 29
2.1.2.3. Xử lý cá c tồ n tạ i tà i chí nh trướ c khi xá c định giá trị doanh
nghiệ p 30
2.1.2.4. Phương phá p định giá 31
2.1.2.5. Xc đnh gi tr đi vi quyn s dng đt v gi tr li th 32
2.1.2.6. Việc bán c phn ln đu 34
2.1.3. Mc tiêu CPH DNNN 34
2.1.3.1 Mc tiêu trc tip ca CPH DNNN 35
2.1.3.2 Mc tiêu tng qut ca CPH DNNN 35
2.1.4. Hnh thc CPH DNNN 36
2.1.5. Đi tưng v điu kin đnh gi doanh nghiệ p để CPH 36
2.2. Thực trạng hoạ t độ ng định giá doanh nghiệ p trong tiế n trì nh CPH
DNNN ở Việ t Nam 37
2.2.1. Quy trnh đnh gi DNNN trong qu trnh CPH DNNN 37
2.2.2. Đnh gi chung hoạ t độ ng định giá doanh nghiệ p ở Việ t Nam trong
tiế n trình CPH DNNN 38
2.2.2.1. Nhữ ng kế t quả đã đạ t đượ c 38
2.2.2.2. Nhữ ng mặ t cò n hạ n chế 43
2.3. Khảo sát thực trạng hoạt đng định giá doanh nghiệp trong tin
trình CPH DNNN ở Việt Nam 46
2.3.1. Giai đon trước năm 2002 47

2.3.1.1. Thc trạng và kt quả đnh giá 47
2.3.1.2. Đnh gi chung v hoạt động đnh giá trong tin trình CPH
DNNN trong giai đoạn trưc năm 2002 48
2.3.1.3. Thc trạng và kt quả đnh giá 49
2.3.1.4. Đnh gi chung v công tc đnh giá doanh nghiệp trong giai
đoạn từ năm 2002 đn năm 2004 50
2.3.3. Giai đon từ 2005 đn nay 51
2.3.3.1. Thc trạng và kt quả đnh giá 51
2.3.3.2. Đnh giá v công tc đnh giá 51
CHƢƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
ĐỊNH GIÁ DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN
TỚI 60
3.1. Mt s kinh nghiệm quc t liên quan đn hoạt đng định giá doanh
nghiệp 60
3.1.1. Kinh nghim  mt s quc gia trên th giới 60
3.1.1.1. Tại Trung Quc 60
3.1.1.2. Tại Nga 62
3.1.2.3. Tại Hàn Quc 63
3.1.2. Những bài học kinh nghim rút ra cho Vit Nam 64
3.2. Mt s giải pháp hoàn thiện công tc định giá doanh nghiệp ở Việt
Nam trong thời gian tới 66
3.2.1. Nhóm gii pháp nhằm hoàn thin cc điu kin ban đầu để đnh giá
doanh nghip 66
3.2.1.1. Xây dng hệ thng cơ sở dữ liệu làm nn tảng cho hoạt động
đnh giá 66
3.2.1.2. Hoàn thiện việc la chọn t chức đnh giá chuyên nghiệp 66
3.2.1.3. Công khai, minh bạch bo co ti chính trưc khi tin hành
đnh giá 67
3.2.2. Nhóm gii pháp hoàn thin phương php đnh giá doanh nghip 67
3.2.2.1. Ban hnh hưng dẫn v việc la chọn cho cc phương php

đnh giá doanh nghiệp, điu kiện, cách thức và loại hình doanh nghiệp
áp dng 67
3.2.2.2. B sung cc quy đnh v đnh giá tài sản vô hình đặc thù 68
3.2.2.3. Hoàn thiện cc phương php đnh giá hiện hành 68
3.2.3. Nhóm gii pháp trong quá trình tổ chc đnh giá doanh nghip 70
3.2.3.1. Thường xuyên đo tạo v chuyên môn v đạo đức ngh nghiệp
cho cán bộ tham gia đnh giá doanh nghiệp 70
3.2.3.2. Xây dng v ban hnh cơ ch quy đnh v tiêu chuẩn ca một
s t chức đưc chọn đ thc hiện việc đnh giá doanh nghiệp 70
3.2.4. Gii pháp gim thiểu cn tr v pháp lý 71
KẾT LUẬN 72
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT


BCTC Báo cáo tài chính
CF Dòng tin
CPH C phn hóa
DCF Phương php Chit khu dòng tin (Discount Cash Flow)
DNNN Doanh nghiệp Nh nưc
GW Li th kinh doanh
IFC Công ty kim toán IFC
SXKD Sản xut kinh doanh
TSCĐ Tài sản c đnh
TSLĐ Tài sản lưu động
TSHH Tài sản hữu hình
TSVH Tài sản vô hình
TTCK Th trường chứng khoán
VACO Công ty kim toán VACO
VINARE Tng Công ty tái bảo him Quc gia Việt Nam

VLĐ Vn lưu động
XDCB Xây dng cơ bản
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU


Bảng 2.1: S lưng DNNN đã thc hiện đnh giá doanh nghiệp đ CPH qua
cc giai đoạn 40
Bảng 2.2: Thc trạng và kt quả đnh gi giai đoạn trưc 2002 48
Bảng 2.3: So sánh giá c phiu doanh nghiệp giai đoạn trưc năm 2002 48
Bảng 2.4: Thc trạng và kt quả đnh gi giai đoạn 2002-2004 50
Bảng 2.5: So sánh giá c phiu doanh nghiệp giai đoạn 2002- 2004 51
Bảng 2.6: Thc trạng và kt quả đnh giá Tng Công ty 51
Bảng 2.7: Bảng tng hp kt quả đnh giá Bảo Việt theo từng tình hung tại
thời đim 31/12/2005 53
Bảng 2.8: Kt quả đnh giá doanh nghiệp Bảo Việt theo DCF 53
Bảng 2.9: Các chỉ tiêu v doanh thu và li nhuận 4 năm trưc CPH Bảo Việt
Việt Nam 55
Bảng 2.10: Các chỉ tiêu doanh thu và li nhuận 4 năm trưc CPH Bảo Việt
Nhân thọ 56
Bảng 2.11: So sánh giá c phiu giai đoạn 2005- nay 59


1
LỜ I MỞ ĐẦ U

1. Sƣ̣ cầ n thiế t củ a đề tà i
Trong nn kinh t th trường, nhu cu xc đnh giá tr doanh nghiệp là một
điu cn thit m cc công ty đã v đang hưng đn. Các pháp nhân, th nhân có li
ích liên quan, gắn bó trc tip đn các doanh nghiệp cũng rt quan tâm đn vn đ
giá tr doanh nghiệp.

Ch doanh nghiệp cn thông tin đnh gi đ ra quyt đnh quản lý doanh
nghiệp cũng như tham gia vo th trường chứng khon đang rt sôi động. Nh đu
tư cn thông tin ny đ có cái nhìn tng quát và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp.
Từ đ ra quyt đnh đu tư, ti tr phù hp. Giá tr doanh nghiệp là thông tin quan
trọng cho hoạt động quản lý kinh t vĩ mô. Đặc biệt trong thời gian hiện nay khi mà
hoạt động M&A (Mua bán và sáp nhập) diễn ra kh thường xuyên và ph bin.
Trong thc tiễn xây dng kinh t từ sau khi ginh đưc độc lập ở nưc ta đn
nay, khu vc các doanh nghiệp Nh nưc luôn giữ một vai trò ht sức quan trọng.
Ngay cả khi trin khai nn kinh t th trường nhiu thành phn, doanh nghiệp Nhà
nưc k cả các doanh nghiệp Nh nưc đã c phn hóa vẫn là lc lưng kinh t ch
lc trong nn kinh t. Việc c phn hóa vừa có th giúp cơ cu lại hệ thng doanh
nghiệp Nh nưc hiện có vừa mở ra những khả năng mi cho việc duy trì n đnh
năng lc sản xut. Trong tin trình c phn hóa doanh nghiệp Nh nưc (DNNN),
hoạt động đnh giá doanh nghiệp đng vai trò rt quan trọng. Trong gn 20 năm, lộ
trình c phn ha đã đưc trin khai từng bưc vững chắc v đạt đưc nhiu kt quả.
Tuy nhiên, c phn hóa DNNN còn nhiu hạn ch, vưng mắc. Kh khăn trong hoạt
động đnh giá doanh nghiệp là một trong những nguyên nhân ch yu làm chậm quá
trình chuyn đi này.
Xut phát từ những ý nghĩa trên, từ nhận đnh v s quan trọng và cn thit
ca hoạt động đnh giá doanh nghiệp, trong quá trình nghiên cứu em đã la chọn đ
tài: “Định giá doanh nghiệp Nhà nước và thực trạng áp dụng tại Việt Nam”.
2. Mc tiêu nghiên cƣ́ u
- Nghiên cứ u nhữ ng lý luậ n cơ bả n về định giá doanh nghiệ p , cc phương
php đnh gi doanh nghiệp v cc nhân t ảnh hưởng ti gi tr doanh nghiệp.


2
- Phân tí ch, đá nh giá chung thự c trạ ng đị nh giá doanh ngh iệ p thông qua quá
trình CPH DNNN ở Việt Nam tập trung vo giai đoạn 2001 - 2006.
- Đề xuấ t cá c giả i phá p hoà n thiệ n công tá c đị nh giá doanh nghiệ p trong quá

trình CPH ở Việt Nam hiện nay.
3. Phạm vi nghiên cu
Luậ n văn chủ yế u tậ p trung và o nghiên cứ u hoạ t độ ng đị nh giá doanh nghiệ p
trong nướ c và kinh nghiệ m quố c tế đượ c á p dụ ng cho doanh nghiệ p độ c lậ p là ch
yu cho giai đoạn 2001 đn 2006 l giai đoạn c nhiu vn đ bức xúc liên quan
đn hoạt động định giá doanh nghiệ p trong tiế n trình CPH DNNN.
Đi tưng nghiên cứu ca khóa luận là hoạt động đnh giá doanh nghiệp
thông qua tin trình CPH DNNN ở Việt Nam.
4. Phƣơng phá p nghiên cƣ́ u
Để là m rõ vấ n đề cầ n nghiên cứ u, luậ n văn chủ yế u sử dụ ng cá c phương phá p
sau: phương phá p hệ thố ng , phương phá p so sá nh , phương phá p tổ ng hợ p , phương
php phân tích , phương phá p dự đoá n . Việ c phân tí ch sẽ bá m sá t hệ thố ng lý luậ n
chung về hoạ t độ ng đị nh giá .
5. Kế t cấ u ca đề ti
Ngoi phn mc lc , lờ i mở đầ u, kế t luậ n, danh mụ c cá c tà i liệ u tham khả o
v cc bảng biu, kha luận bao gm 3 chương:
Chương I: L lun cơ bn v đnh gi doanh nghip
Chương II: Thự c trạ ng đị nh giá doanh nghiệ p Nh nước ti Vit Nam hin nay
Chương III: Mộ t số giả i phá p hoà n thiệ n công tá c định giá doanh nghiệ p ở
Việ t Nam trong thờ i gian tớ i
Trong khuôn khổ có hạ n củ a mộ t bà i khó a luậ n tố t nghiệ p , bi vit không thể
trnh khi những sai st . Kính mong nhận đưc những ý kin đng gp ca cc
thầ y cô và bạ n đọ c.
Em xin chân thà nh cả m ơn TS. Đà o Thị Thu Giang đã tậ n tì nh hướ ng dẫ n em
trong quá trì nh hoà n thà nh khó a luậ n nà y.



3
CHƢƠNG I

TỔ NG QUAN VỀ ĐỊ NH GIÁ DOANH NGHIỆ P

1.1. Những vấn đề cơ bản về định giá doanh nghiệp
1.1.1. Khi niệm gi trị doanh nghiệp
C nhiu đnh nghĩa v khi niệm khc nhau v doanh nghiệp . Theo Luậ t
Doanh nghiệ p 2005, “Doanh nghiệ p là tổ chứ c kinh tế có tên riêng , c ti sn, c
tr s giao dch ổn đnh , đượ c đăng ký kinh doanh theo quy định củ a phá p luậ t
nhằ m mụ c đích thự c hiệ n cá c hoạ t độ ng kinh doanh” . Kinh doanh là thự c hiệ n mộ t,
mộ t số hoặ c tấ t cả cá c công đoạ n củ a quá trình đầ u tư , từ sả n xuấ t đế n tiêu thụ sả n
phẩ m hoặ c cung ứ ng dị ch vụ trên thị trườ ng nhằ m mụ c đích sinh lợ i. [27, tr. 3]
Như vậ y, c th thy rng doanh nghiệp l một t chức kinh t đưc thnh lậ p
nhằ m sả n xuấ t cung ứ ng hà ng hó a và dịch vụ trên thị trườ ng vớ i mụ c đích sinh lờ i.
Ban đầ u khi mớ i hì nh thà nh thị trườ ng , doanh nghiệ p chỉ đượ c coi là mộ t tổ
chứ c kinh tế thông thườ ng chứ chưa đượ c coi là hà ng hó a ca nn kinh t bởi thc
sự nó chưa đượ c mang trao đổ i , mua bá n trên thị trườ ng . Chỉ khi th trường pht
triể n đế n mộ t mứ c độ nhấ t đị nh, lúc ny doanh nghiệp mi thc s l hng ha . Khi
trở thà nh hà ng hó a ngườ i ta mớ i bắ t đầ u quan tâm tớ i giá trị doanh nghiệ p . Câu hỏ i
đượ c đặ t ra là là m thế nà o để xá c định đượ c giá t r doanh nghiệp ? V liệu gi tr
doanh nghiệ p có bằ ng giá cả củ a nó không?
Theo C.Mc thì gi tr l s kt tinh c a lao độ ng xã hộ i cầ n thiế t trong hà ng
ha, còn gi cả l sự biể u hiệ n bằ ng tiề n củ a giá trị trên thị trườ ng nhưng phụ thuộ c
vo quy luật cung cu . Gi cả c th ca o hơn hoặ c thấ p hơn giá trị . [13, tr. 25- 26]
Đi vi mộ t doanh nghiệ p cũ ng vậ y , gi tr ca doanh nghiệp chính l s kt tinh
ca lao động xã hội cn thit trong bản thân doanh nghiệp đ. Tuy nhiên không phả i
như cá c hà ng hó a thông thườ ng, doanh nghiệ p là mộ t loạ i hà ng hó a đặ c biệ t, mộ t cơ
cấ u phứ c tạ p củ a nhiề u yế u tố và cá c mố i liên hệ giữ a chú ng . Trong quá trình hoạ t
độ ng, doanh nghiệ p có cá c mố i quan hệ vớ i cá c chủ thể trên thị trườ ng . V chính
cc yu t bên trong, bên ngoà i doanh nghiệ p gp phn tạo nên gi tr doanh nghiệp .

4
Qua việ c phân tí ch ở trên ta có thể đưa ra mộ t số kế t luậ n về giá trị doanh
nghiệ p như sau:
Mộ t là : Gi tr doanh nghiệp l gi tr c biệt , đượ c xây dự ng trên cơ sở mứ c
hao phí lao độ ng cá biệ t củ a doanh nghiệ p tạ o nên , mỗ i mộ t doanh nghiệ p có mộ t
đặ c thù , mộ t giá trị riêng và không mộ t doanh nghiệ p nà o giố ng doanh nghiệ p nà o .
Hai là : Gi tr doanh nghiệp không chỉ l gi tr đơn thun ghi trên s s ch
m l gi tr đưc mọi người quan tâm – gi tr kinh t . Nh đu tư khi tin hnh
xem xé t giá trị doanh nghiệ p chủ yế u quan tâm đế n khả năng thu đượ c lợ i nhuậ n
trong tương lai.
Ba là : Gi tr doanh nghiệp xc đnh tại thờ i điể m đị nh giá không phả i là giá
tr cui cng v duy nht , n c th thay đi theo thời gian , theo cung cầ u và theo
biế n độ ng thị trườ ng. [11, tr. 6- 7].
1.1.2. Khi niệm định gi doanh nghiệp
Định giá doanh nghiệ p là mộ t khâu rấ t quan trọ ng trong quá trình đổ i mớ i
doanh nghiệ p, cấ u trú c lạ i nề n kinh tế và cũ ng thườ ng đượ c á p dụ ng khi cá c doanh
nghiệ p tổ chứ c sắ p xế p , cơ cấ u lạ i dây chuyề n sả n xuấ t hoặ c cá c bộ phậ n sả n xuấ t
kinh doanh. Qu trình đnh gi nhm mc tiêu tính ton , xc đnh gi tr ca doanh
nghiệ p tạ i mộ t thờ i điể m nhấ t đị nh . Thông thườ ng, đây là quá trình ướ c tính khoả n
tiề n mà ngườ i mua có thể trả để có đượ c doanh nghiệ p . Tuy nhiên, theo cc chuyên
gia kinh tế thì : Định giá doanh nghiệ p là quá trì nh mang nhiề u tính nghệ thuậ t hơn
l tính khoa học chính xc , vì qu trình đnh gi doanh nghiệp ch yu da vo cc
hoạt động sản xut kinh doanh d tính trong tương lai chứ không đơn thuầ n dự a
trên cá c hoạ t độ ng quá khứ . Điề u nà y đò i hỏ i cá c chuyên gia không chỉ nắ m vữ ng
k thuật m còn phải c khả năng phn đon tt.
Hoạt động doanh nghiệp l liên tc v bin đi không ngừng nên khi lậ p cá c
bo co ti chính người ta không quan tâm đế n giá trị thự c tế củ a cá c loạ i tà i sả n
m chỉ phản nh ti sản ca doanh nghiệp theo “Nguyên tắ c giá gố c” , trên “Cơ
sở dồ n tích” , v tính “Liên tụ c hoạ t độ ng” [4,tr. 2- 3]. Theo đó , gi tr thc t

5
ca doanh nghiệp sau mộ t thờ i gian hoạ t độ ng sẽ không cò n phù hợ p vớ i giá trị trên
sổ sá ch kế toá n.
Vì vậy, c th đưa ra khi niệm v đnh gi doanh nghiệp như sau : “Định giá
doanh nghiệ p là xá c định giá trị ướ c tí nh củ a doanh nghiệ p theo giá cả thị
trườ ng”. “Giá trị ướ c tí nh”ca doanh nghiệp gm hai bộ phận : “Giá trị thự c” ca
doanh nghiệ p chính là giá trị cò n lạ i củ a doanh nghiệ p theo sổ sá ch kế ton đưc
tính theo gi th trường vo thời đim đnh gi v “Giá trị kỳ vọ ng” chính l thu
nhậ p kỳ vọ ng mà doanh nghiệ p có thể mang lạ i cho chủ sở hữ u trong tương lai . [17,
tr. 11]
1.1.3. Vai trò củ a việ c định giá doanh nghiệ p
Trong nề n kinh tế thị trườ ng , doanh nghiệ p đượ c coi như là hà ng hó a để
đượ c mua bá n, trao đổ i trên thị trườ ng. Vì vậy, nhu cầ u đị nh giá hay xá c đị nh giá trị
đố i vớ i loạ i hà ng hó a nà y là mộ t tấ t yế u . Trong việ c điề u hà nh kinh tế vĩ mô cũ ng
như trong hoạ t độ ng quả n trị kinh doanh củ a cá c doanh nghiệ p luôn cầ n thiế t cá c
thông tin về giá trị doanh nghiệ p . Gi tr ca doanh nghiệp l bao nhiêu , cao hay
thấ p luôn là mố i quan tâm củ a cá c phá p nhân và thể nhân kinh tế có lợ i í ch liên
quan, gắ n bó trự c tiế p vớ i doanh nghiệ p đượ c đá nh giá , c th:
- Thứ nhấ t: Đi với cc hot đng giao dch mua bn , sp nhp, hợ p nhấ t
hoặ c chia nhỏ doanh nghiệ p . Đây là loạ i giao dch diễn ra c tính cht thường
xuyên và phổ biế n trong cơ chế thị trườ ng . N phản nh cc nhu cu v đu tư trc
tiế p và o SXKD , phản nh nhu cu đi tìm ngun ti tr cho s tăng trưởng v pht
triể n cá c yế u tố từ bên ngoà i, lm gia tăng một cch nhanh chng tim lc ti chính ,
nhằ m tăng cườ ng khả năng tồ n tạ i trong môi trườ ng cạ nh tranh củ a cá c doanh
nghiệ p. Để thự c hiệ n cá c giao dịch đó , đò i hỏ i phả i có sự đá nh giá cá c yế u tố tá c
độ ng đế n doanh nghiệ p ; trong đó , gi tr doanh nghiệp l một yu t c tính cht
quyế t đị nh, l căn cứ trc tip đ quyt đnh cc mức gi trong giao dch.
- Thứ hai: Gi tr doanh nghiệp thc cht l s phản nh năng l c tng hp
ca một doanh nghiệp , phản nh khả năng tn tại v pht trin ca doanh nghiệp .

Nhờ đó , cc nh quản tr c th thy đưc khả năng cạnh tranh không chỉ ca doanh


6
nghiệ p mì nh mà cò n cả khả năng cạ nh tranh củ a cá c doanh nghiệ p khá c trong ngà nh
v trong nn kinh t . Vì vậy, gi tr doanh nghip l mt căn c thch hp , l cơ s
để đưa ra cc quyt đnh v  kinh doanh, về tà i chính… mộ t cá ch đú ng đắ n . Ngoi
ra, khi phá t hà nh chứ ng khoá n nhằ m thu hú t vố n trên thị trườ ng cũ ng cầ n phả i định
gi doanh nghiệp lm cơ sở đ tính ton s lưng cn thit cho mi đt pht hnh.
- Thứ ba: Đi vi cc nh đu tư , cc nh cung cp thì thông tin v gi tr
doanh nghiệ p cho thấ y mộ t sự đá nh giá tổ ng quá t về uy tí n kinh doanh , về khả năng
ti chính đ từ đ c cơ sở đưa ra c quyt đnh v đu tư, ti tr.
- Thứ tư: Gi cả ca cc loại chứng khon trong điu kiện bình thườ ng (cung
cầ u về chứ ng khoá n tương đố i cân bằ ng ) đượ c quyế t định bở i giá trị thự c củ a doanh
nghiệ p có chứ ng khoá n đượ c trao đổ i , mua bá n trên thị trườ ng. Vì vậy, trên phương
diệ n quả n lý vĩ mô , thông tin về giá trị doanh ngh iệ p đượ c coi là mộ t căn cứ quan
trọng để cc nh hoch đnh chnh sch , cc tổ chc , cc hip hi kinh doanh
chứ ng khoá n kị p thờ i nhậ n ra sự biế n độ ng không bình thườ ng củ a giá cả chứ ng
khon, nhậ n ra dấ u hiệ u đầ u cơ , thao tú ng thị trườ ng , đầ u cơ thâu tó m quyề n kiể m
sot doanh nghiệp… Để từ đó có biệ n phá p cầ n thiế t ngăn chặ n mố i nguy cơ xả y ra
khng hoảng kinh t bắt đu từ hiện tưng “kinh t ảo”.
- Thứ năm: Nộ i dung chủ yế u củ a quả n trị tà i chí nh doanh nghiệ p là là m sao
c th tăng đưc gi tr doanh nghiệp . Vì vậy, việ c định giá doanh nghiệ p sẽ là cơ
sở quan trọ ng để đá nh giá hiệ u quả ca hoạt động ti chính trong cc doanh nghiệp.
Trên đây là nhữ ng lý do căn bả n nó i lên sự cầ n thiế t củ a việ c định giá doanh
nghiệ p. Đặc biệt trong qu trình CPH DN NN ở nướ c ta, việ c định giá doanh nghiệ p
l công việc quan trọng nht , tố n nhiề u thờ i gian thự c hiệ n và kế t quả định giá luôn
đượ c tấ t cả cá c nhà quả n lý , doanh nghiệ p và đầ u tư quan tâm. Qu trình ny không
chỉ mang tính nghiệp v thun túy m còn mang ý nghĩa kinh t – xã hội quan trọng,
liên quan tớ i việ c bả o toà n vố n củ a Nhà nướ c tạ i cc doanh nghiệp, đn quyn li

ca người lao động trong DNNN , khả năng bn đưc c phn ca DNNN v khả
năng đả m bả o hiệ u quả hoạ t độ ng SXKD củ a CTCP trong tương lai.



7
1.2. Cc yu t tc đng đn gi trị doanh nghiệp
1.2.1. Cc yu t thuc môi trưng v mô
Bao gồ m: môi trườ ng ki nh tế , môi trườ ng chính trị – xã hội, môi trườ ng văn
ha – xã hội, môi trườ ng tự nhiên và môi trườ ng kỹ thuậ t công nghệ .
* Môi trườ ng kinh tế :
Doanh nghiệ p luôn tồ n tạ i trong mộ t môi trườ ng kinh tế cụ thể . Môi trườ ng
kinh tế đó đượ c nhìn nhậ n thông qua hà ng loạ t cá c chỉ tiêu kinh tế như : tố c độ tăng
trưở ng kinh tế , mứ c độ ổ n định củ a đồ ng tiề n, ca t gi ngoại tệ, t sut đu tư, chỉ
số trên thị trườ ng chứ ng khoá n… Mặ c dù môi trườ ng kinh tế mang tí nh khá ch quan
nhưng sự tá c độ ng củ a chú ng tớ i giá trị doanh nghiệ p lạ i là sự tá c độ ng mang tí nh
trự c tiế p.
Mỗ i sự thay đổ i nhỏ củ a yế u tố nà y bao giờ cũ n g ả nh hưở ng đế n sự đị nh giá
doanh nghiệ p: nề n kinh tế tăng trưở ng vớ i tố c độ cao , phản nh nhu cu đu tư v
tiêu dù ng ngà y cà ng lớ n . Chỉ s gi chứng khon phản nh đúng quan hệ cung cu ,
đồ ng tiề n ổ n định, t gi v lãi sut c tính kích thích đu tư s trở thnh cơ hội tt
cho doanh nghiệ p mở rộ ng quy mô SXKD . Ngượ c lạ i , sự suy thoá i kinh tế , gi
chứ ng khoá n ả o , lạm pht phi mã… l biu hiện môi trường tn tại ca doanh
nghiệ p đang b lung lay . Mọi s đnh gi doanh nghiệp trong đ c gi tr doanh
nghiệ p sẽ bị đả o lộ n.
* Môi trườ ng chí nh trị – x hi:
Hoạt động SXKD chỉ c th n đnh v pht trin trong môi trường n đnh
về chí nh trị . Chiế n tranh, tôn giá o, thiế u tí nh minh bạ ch và công bằ ng trong cơ chế
vậ n hà nh cũ ng như cá c yế u tố trậ t tự an toà n xã hộ i khá c bao giờ cũ ng có ả nh hưở ng
không tố t đế n cá c mặ t ca đời sng xã hội chứ không riêng gì hoạt động SXKD.

Cc yu t thuộc môi trường chính tr c s gắn b chặt ch , tc động trc
tiế p đế n hoạ t độ ng SXKD bao gồ m:
 Tính đy đ, đồ ng bộ , r rng v dễ p dng văn bản php luật.
 Quan điể m củ a Nhà nướ c đố i vớ i SXKD thông qua hệ thố ng cá c văn bả n
php quy th hiện trong Luật thu, Luậ t cạ nh tranh, Luậ t sở hữ u trí tuệ …


8
 Năng lự c hà nh vi củ a Chí nh phủ và ý thứ c chấ p hà nh phá p luậ t củ a cá c công
dân và cá c tổ chứ c sả n xuấ t : Php luật đã ba n hà nh nhưng chưa thà nh hiệ n thự c , tệ
nạn buôn lậu, trố n thuế , hng giả… l những biu hiện ca một môi trường chính tr
gây bấ t lợ i cho SXKD.
Môi trườ ng chí nh trị và môi trườ ng kinh tế đó ng vai trò là môi trườ ng cơ sở ,
đem lại những điu kiện thit yu v ti thiu đ doanh nghiệp c th hoạt động . Vì
vậ y phả i xem xé t cá c yế u tố nà y trướ c tiên khi đưa ra đá nh giá về doanh nghiệ p.
* Môi trườ ng văn hó a – x hi:
Mỗ i doanh nghiệ p tồ n tạ i tro ng mộ t môi trườ ng văn hó a nhấ t đị nh . Môi
trườ ng văn hó a đượ c đặ c trưng bở i cá c quan niệ m, hệ tư tưở ng củ a cộ ng đồ ng về lố i
số ng, đạ o đứ c , tc phong. Thể hiệ n trong quan niệ m về “chân , thiệ n, m”, quan
niệ m về nhân cá ch, văn minh xã hộ i, thể hiệ n trong tậ p quá n sinh hoạ t và tiêu dù ng ,
như: văn hó a truyề n thố ng, nghệ thuậ t cây cả nh, văn hó a ẩ m thự c… Nhữ ng điề u đó
s tc động đn gi tr văn ha ca doanh nghiệp.
Môi trườ ng xã hộ i thể hiệ n ở s  lưng v cơ cu dân cư , giớ i tí nh, độ tuổ i,
mậ t độ , sự gia tăng dân số , thu nhậ p bì nh quân đầ u ngườ i và hà ng loạ t cá c vấ n đề
mớ i nả y sinh như ô nhiễ m môi trườ ng, ti nguyên cạn kiệt…
Trên phương diệ n xã hộ i , doanh nghiệ p ra đờ i đá p ứ ng nhu cầ u ngà y cà ng
cao trong đờ i số ng vậ t chấ t và tinh thầ n củ a cộ ng đồ ng nơi doanh nghiệ p đang hoạ t
độ ng. Chính vì th m đnh gi doanh nghiệp không th b qua cc yu t , nhữ ng
đò i hỏ i bứ c xúc ca môi tr ường văn ha– xã hội trong hiện tại m còn phải d bo
đượ c sự ả nh hưở ng củ a nhân tố nà y đế n SXKD củ a doanh nghiệ p trong tương lai.

* Môi trườ ng kỹ thuậ t công nghệ :
Sự thay đổ i củ a khoa họ c công nghệ có ả nh hưở ng đế n mọ i mặ t củ a đờ i số ng
xã hội, ảnh hưởng một cch mạn h mẽ và trự c tiế p đế n SXKD . Hng loạt cc pht
minh mớ i về công nghệ sinh họ c , công nghệ thông tin… đang là m thay đổ i căn bả n
cc điu kiện v quy trình công nghệ v phương t hứ c tổ chứ c SXKD trong cá c
doanh nghiệ p. Sản phẩm ra đời ngy cng đa dạng , phong phú , đá p ứ ng nhu cầ u
ngy cng cao trong đời sng vật cht , tinh thầ n. Hm lưng tri thức c khuynh
hướ ng chiế m ưu thế tuyệ t đố i trong giá bá n sả n phẩ m.


9
Đi vi doanh nghiệp, sự biế n đổ i về khoa họ c và công nghệ không chỉ là cơ
hộ i mà cò n là thá ch thứ c đố i vớ i sự tồ n tạ i củ a mỗ i doanh nghiệ p. Sự thiế u nhạ y bé n
trong việ c á p dụ ng cá c thà nh tự u khoa họ c mớ i nhấ t có thể dẫ n đế n sự phá sả n cho
doanh nghiệ p. Chính vì vậy, định giá doanh nghiệ p cò n đò i hỏ i phả i xem xé t doanh
nghiệ p trong môi trườ ng kỹ thuậ t công nghệ . Việ c đá nh giá phả i chỉ ra mứ c độ tá c
độ ng củ a môi trườ ng nà y đế n SXKD và khả năng thích ứ ng củ a doanh nghiệ p trướ c
nhữ ng bướ c phá t triể n mớ i củ a khoa họ c công nghệ .
1.2.2. Cc yu t thuc môi trưng ngành
So vớ i môi trườ ng tổ ng quá t , môi trườ ng ngà nh bao gồ m cá c yế u tố tá c độ ng
đn SXKD một cch trc tip v r rệt hơn . Hơn nữ a, đố i vớ i cá c yế u tố nà y, doanh
nghiệ p cò n có thể kiể m soá t chú ng ở mộ t mứ c độ nhấ t định . Môi trườ ng ngà nh bao
gồ m cá c yế u tố về khá ch hà ng, nh cung cp, đố i thủ cạ nh tranh và cơ quan Nhà nướ c.
* Quan hệ doanh nghiệ p vớ i khá ch hà ng:
Trong điề u kiệ n hiệ n nay , SXKD phả i trên cơ sở thỏ a mã n nhu cầ u phong
phú, đa dạ ng về nhiề u mặ t củ a thị trườ ng . Th trường l yu t quyt đnh đu ra
ca sả n phẩ m doanh nghiệ p . Th trường ca doanh nghiệp đưc th hiện bng yu
tố khá ch hà ng hiệ n tạ i hoặ c khá ch hà ng tiề m năng . Th trường ca doanh nghiệp
đượ c duy trì và phá t triể n khi mứ c độ bề n vữ ng và uy tí n củ a doan h nghiệ p đố i vớ i
khch hng đưc đảm bảo. Để đá nh giá uy tí n củ a doanh nghiệ p , ta thườ ng dự a và o

mộ t số yế u tố định tính như : mứ c độ trung thà nh và thá i độ củ a khá ch hà ng , danh
tiế ng và khả năng pht trin ; v duy trì cc mi quan hệ đ vi họ . Điề u đó đượ c
phản nh ở th phn hiện tại, th phn tương lai, doanh số bá n ra và tố c độ tiế n triể n
ca cc chỉ tiêu đ qua cc thời k kinh doanh khc nhau ca doanh nghiệp.
* Quan hệ doanh nghiệ p vớ i nhà cung cấ p:
Doanh nghiệ p nhậ n nguồ n cung cấ p từ bên ngoà i về cá c loạ i hà ng hó a ,
nguyên vậ t liệ u , cc dch v điện , nướ c, tư vấ n, thông tin… lm đu vo cho qu
trình sản xut . Tính n đnh ca ngun cung cp c ý nghĩa quan trọng , đả m bả o
cho sả n xuấ t và tiêu thụ đượ c thự c hiệ n theo yêu cầ u mà doanh nghiệ p đã định ra.


10
Trong mố i quan hệ vớ i nhà cung cấ p , doanh nghiệ p đó ng vai trò là khá ch
hng. Tuy nhiên do tí nh chấ t khan hiế m củ a nguyên liệ u , hng ha… đầ u và o, số
lượ ng nhà cung cấ p không đủ lớ n … hay nguyên nhân nà o đó mà doanh nghiệ p có
thể bị gây sứ c é p . Đặc biệt l sức p v gi cả v s lưng đu vo . Do vậ y, việ c
đá nh giá ổ n định lâu d i ca khả năng đp ứng cc yu t đu vo đảm bảo cho
SXKD cầ n chú ý đế n: sự phong phú củ a cá c nguồ n cung cấ p , số lượ ng, nguyên liệ u
c th thay th, khả năng đp ứng lâu di cho doanh nghiệp tiế p đó là tí nh kịp thờ i ,
chấ t lượ ng và giá cả củ a sả n phẩ m cung cấ p.
* Đi th cạnh tranh:
Cạnh tranh l hoạt động tranh đua nhm ginh giật những điu kiện sản xut
v kinh doanh c li nht giữa cc doanh nghiệp cng sản xut v kinh doanh mộ t
loại mặ t hà ng hoặ c nhữ ng mặ t hà ng có thể thay thế đượ c cho nhau.
Cạnh tranh th hiện dưi một s hình thức khc nhau như : cạnh tranh v gi
cả, cạnh tranh v cht lưng v cạnh tranh v dch v.
Sự quyế t liệ t trong mô i trườ ng cạ nh tranh đượ c coi là nguy cơ ảnh hưởng
trự c tiế p đế n sự tồ n tạ i củ a doanh nghiệ p . Do đó , đá nh giá năng lự c cạ nh tranh ,
ngoi việc xem xt ba yế u tố : gi cả, chấ t lượ ng sả n phẩ m và dị ch vụ hậ u mã i cò n
phải xc đị nh số lượ ng doanh nghiệ p tham gia cạ nh tranh , năng lự c thự c sự và thế

mạnh ca họ. Đng thời cũng phải d bo đưc khả năng xut hiện cc đi th cạnh
tranh trong tương lai. C như vậy mi đưa ra đưc nhận đnh đúng đắn về vị thế và
khả năng cạnh tranh ca doanh nghiệp trên th trường.
* Cơ quan Nhà nướ c:
Trong cơ chế thị trườ ng, doanh nghiệ p nó i chung đượ c quyề n chủ độ ng hoà n
ton trong SXKD . Tuy nhiên, sự hoạ t độ ng củ a doanh nghiệ p phả i luô n đượ c đặ t
dướ i sự kiể m tra , gim st ca cc cơ quan Nh nưc như : cơ quan Thuế , cơ quan
thanh tra, cơ quan môi trườ ng , cc t chức công đon… Cc t chức ny c trch
nhiệ m kiể m tra , gim st, đả m bả o cho sự hoạ t độ ng củ a doanh nghiệ p không vượ t
qua nhữ ng quy ướ c xã hộ i thể hiệ n trong luậ t thuế , luậ t môi trườ ng, luậ t cạ nh tranh,
luậ t lao độ ng…


11
Doanh nghiệ p có mố i quan hệ tố t đẹ p vớ i cá c tổ chứ c đó thườ ng là nhữ ng
doanh nghiệ p thự c hiệ n tố t nghĩa v vi xã hội như : nộ p thuế đầ y đủ và đú ng hạ n ,
chấ p hà nh tố t luậ t lao độ ng , bảo vệ môi trường… Đó cũ ng là nhữ ng biể u hiệ n có
ảnh hưởng tích cc đi vi gi tr doanh nghiệp m chúng ta cn xem xt trong qu
trình đnh gi.
1.2.3. Môi trườ ng nộ i bộ doanh nghiệ p
1.2.3.1. Hiệ n trạ ng về tà i sả n trong doanh nghiệ p
Ti sản đưc hiu l ton bộ những ti sản hữu hình v vô hình nm trong
bảng Cân đi k ton tại thời đim đnh gi . Số lượ ng và cơ cấ u cá c loạ i tà i sả n
thườ ng có sự khá c nhau giữ a cá c doanh nghiệ p ngay cả ở trong mộ t ngà nh SXKD .
Hoạt động đnh gi doanh nghiệp thường quan tâm đn hiện trạng ti sản ca doanh
nghiệ p, vì hai lý do ch yế u:
- Thứ nhấ t: Ti sản ca doanh nghiệp l biu hiện yu t vật cht cn thit, tố i
thiể u đố i vớ i quá trì nh SXKD. Số lượ ng, chấ t lượ ng, trình độ k thuật v tính đng bộ
ca cc loại ti sản l yu t quyt đ nh đế n số lượ ng và chấ t lượ ng sả n phẩ m củ a
doanh nghiệ p sả n xuấ t ra . Do vậ y, khả năng cạnh tranh v tạo li nhuận ca doanh

nghiệ p phụ thuộ c mộ t cá ch trự c tiế p và có tí nh chấ t quyế t đị nh cá c yế u tố nà y.
- Thứ hai: Gi tr ca cc ti sản doanh nghiệp đưc coi l căn cứ và là s
đả m bả o rõ rà ng nhấ t v  gi tr doanh nghiệp . Vì thay cho việc d bo cc khoản
thu nhậ p tiề m năng thì ngườ i sở hữ u có thể bá n chú ng bấ t cứ lú c nà o để nh ận v
mộ t khoả n thu nhậ p từ nhữ ng tà i sả n đó .
Do vậ y mà cá c phương phá p đượ c vậ n dụ ng và đá nh giá cao là cá c phương
php c liên quan trc tip đn việc đnh gi ti sản.
1.2.3.2. Uy tín kinh doanh– thương hiệ u
Uy tí n và danh tiế ng củ a mộ t doanh nghiệ p đượ c thể hiệ n ở sự ổ n định củ a
khch hng, ở s gia tăng nhanh chng th phn v doanh s bn.
Uy tí n kinh doanh là sự đá nh giá củ a khá ch hà ng củ a khá ch hà ng về sả n
phẩ m, dch v ca doanh nghiệ p và đượ c hì nh thà nh chủ yế u từ cá c yế u tố bên trong


12
doanh nghiệ p như : chấ t lượ ng sả n phẩ m cao , trình độ v năng lc quản tr kinh
doanh giỏ i, thi độ phc v ca nhân viên…
Thự c tế , c những doanh nghiệp trong nư c c th sản xut những mặt hng
c cht lưng không thua km gì hng ha nưc ngoi nhưng không th bn vi gi
cao do chưa gây dự ng đượ c uy tí n và danh tiế ng vớ i khá ch hà ng.
Như vậ y, c th thy rng khi sả n phẩ m củ a doanh nghiệ p đã đượ c đá nh giá
cao trong con mắ t khá ch hà ng th uy tn đ tr thnh mt ti sn thc s v đưc gọi
l gi tr thương hiu. Trong thự c tế , quyề n dá n mc sản phẩm, quyề n về thương hiệ u
đượ c mua bá n và đá nh giá rấ t cao . Vì vậy, uy tí n và thương hiệ u củ a doanh nghiệ p
đượ c thừ a nhậ n là mộ t yế u tố quan trọ ng cấ u thà nh nên giá trị doanh nghiệ p.
1.2.3.3. Chấ t lượ ng lao độ ng
Yế u tố quyế t định trong cạ nh tranh chính là chấ t lượ n g sả n phẩ m đượ c sả n
xuấ t ra, dch v đưc cung cp phải đưc th trường đnh gi rt cao . Chấ t lượ ng
sản phẩm, dch v ca doanh nghiệp đạt đưc một mặt ph thuộc vo trình độ k
thuậ t công nghệ , my mc thit b, mộ t mặ t khá c phụ thuộ c và o trì nh độ kỹ thuậ t và

tay nghề ngườ i lao độ ng đặ c biệ t là dịch vụ tư vấ n, ti chính ngân hng…
Đá nh giá về trì nh độ kỹ thuậ t và tay nghề củ a ngườ i lao độ ng không chỉ xem
ở bng cp , bằ ng thợ v s lưng lao động đạt đưc cc tiêu chuẩn đ m quan
trọng hơn l xem xt hm lưng tri thức c trong mi sản phẩm m doanh nghiệp
sản xut ra. Do vậ y, khi đá nh giá khả năng tồ n tạ i và phá t triể n , khả năng sng tạo
ra lợ i nhuậ n củ a doanh nghiệ p thì trì nh độ kỹ thuậ t và tay nghề củ a ngườ i lao độ ng
l yu t nội tại quyt đnh đn gi tr doanh nghiệp.
Trình độ k thuật v s lnh ngh ca người lao động không chỉ c ý
nghĩa quan trọng đi vi việc nâng cao cht lưng sản phẩm , dch v m còn c
thể là m giả m chi phí SXKD do việ c sử dụ ng hợ p lý nguyên vậ t liệ u , lm việc
khoa họ c… trong quá trình sả n xuấ t , cung cấ p dịch vụ gó p phầ n nâng cao thu
nhậ p cho doanh nghiệ p .


13
1.2.3.4. Năng lự c quả n trị kinh doanh
Trong xu thế toà n cầ u hó a , dướ i sứ c é p và tá c độ ng từ nhiề u phí a củ a môi
trườ ng kinh doanh, nhữ ng yêu cầ u đố i vớ i hoạ t độ ng sả n xuấ t và và yêu cầ u về sả n
phẩ m, dch vụ cung cấ p ngà y cà ng đò i hỏ i phả i đá p ứ ng nhữ ng tiêu chuẩ n khắ t khe .
Trong hoà n cả nh đó , mộ t doanh nghiệ p muố n tồ n tạ i và phá t triể n lâu dà i phả i có
mộ t bộ má y quả n lý SXKD đủ mạ nh để sử dụ ng hữ u hiệ u cá c nguồ n l c trong qu
trình sản xut , biế t tậ n dụ ng mọ i cơ hộ i và tiề m năng , ứng ph một cch linh hoạt
vớ i nhữ ng cơ hộ i , nhữ ng biế n độ ng củ a môi trườ ng để nâng cao hiệ u quả SXKD .
Do đó , năng lự c quả n trị kinh doanh luôn đượ c nhắ c tớ i như mộ t yế u tố đặ c biệ t
quan trọ ng tá c độ ng đế n giá trị doanh nghiệ p.
Năng lự c quả n trị kinh doanh đượ c đá nh giá theo cá c nộ i dung cơ bả n củ a
hoạt động quả n trị , bao gồ m: đá nh giá về khả năng hoạ ch định chiế n lượ c , tm nhìn,
hệ thố ng kiể m soá t nộ i bộ , năng lự c quả n trị cá c yế u tố đầ u và o và đầ u ra củ a quá
trình sản xut, khả năng quản tr ngun nhân lc…
Năng lự c quả n trị kinh doanh tổ ng hợ p cò n thể hiệ n thông qua hệ thố ng cá c

chỉ tiêu ti chính doanh nghiệp . Vì vậy, thự c hiệ n phân tí ch tổ ng thể tình hình tà i
chính trong nhữ ng năm gầ n vớ i thờ i điể m định giá có thể rú t ra nhữ ng kế t luậ n quan
trọng v năng lc quản tr v s tc động đn gi tr doanh nghiệp… [11, tr. 23- 25]
1.3. Cc phƣơng php định gi doanh nghiệp
Giá tr doanh nghiệp khác vi giá bán doanh nghiệp trên th trường. Giá tr
doanh nghiệp đưc đo bng độ ln ca các khoản thu nhập mà doanh nghiệp có th
đem lại cho nh đu tư. Gi bn thc t ca doanh nghiệp là mức gi đưc hình
thành trên th trường và chu tc động ca các yu t v cung cu “hng ha doanh
nghiệp”, cung cu v chứng khoán và cung cu v tin tệ trên th trường. Mặt khác
giá tr doanh nghiệp luôn tn tại ngay cả khi không có việc mua bán và chuyn
nhưng. Hoạt động đnh giá doanh nghiệp không chỉ đ c phn hóa, mua, bán, sáp
nhập, hp nht hoặc chia nh doanh nghiệp mà còn nhm phc v cho nhiu hoạt
động giao dch kinh t khc, như: xc đnh v th th trường, v th tín dng, quản lý
kinh t vĩ mô, hoạch đnh chin lưc…


14
Phương php đnh giá doanh nghiệp đ lưng hóa mang tính tin cậy v giá tr
hiện tại ca các tài sản trong doanh nghiệp theo giá th trường và các khoản thu
nhập mà doanh nghiệp có th tạo ra trong tương lai lm cơ sở cho các hoạt động
giao dch thông thường ca th trường.
Trong thc t, khi xây dng trình t, cách thức v phương php đnh giá
doanh nghiệp, các nhà kinh t trong cc nưc có nn kinh t th trường phát trin, đã
đứng trên nhiu gc độ khc nhau đ đnh gi v li ích ca doanh nghiệp do vậy s
có s khác nhau v cách thức v phương php đnh giá doanh nghiệp. Phương php
đnh giá doanh nghiệp thường gm hai nhóm ch yu sau:
1.3.1. Nhm phương php dựa trên cơ s kt quả hoạ t độ ng
Nhm phương php đnh gi ny da trên quan đim cho rng gi tr doanh
nghiệ p không đơn thuầ n là tổ ng số giá trị họ c cá c tà i sả n hiệ n có củ a doanh nghiệ p
m n l tng hp cc gi tr kinh t đưc đo bằ ng khả năng sinh lờ i củ a doanh

nghiệ p. Lợ i nhuậ n luôn là mụ c tiêu quan trọ ng đố i vớ i doanh nghiệ p cũ ng như vớ i
cc nh đu tư . Do đó , điề u mà cá c nhà đầ u tư luôn mong đợ i là khả năng sinh lờ i
ca doanh nghiệp trong tương lai.
Nhm phương php ny gm:
- Phương phá p chiế t khấ u dò ng tiề n (Discounted Cash Flow - DCF)
- Phương phá p hệ số giá trị thị trườ ng trên thu nhậ p P/E
1.3.1.1. Phương phá p chiế t khấ u dò ng tiề n (Discounted Cash Flow – DCF)
DCF là phương php m gi tr doanh nghiệp đưc xc đnh bng cch hiện
tại ha cc dòng tin thun doanh nghiệp d kin thu đưc trong tương lai theo một
t lệ chit khu tương ứng vi mức độ ri ro ca doanh nghiệp.
Dng tin thuầ n củ a dự á n= Dng tin vo – Dng tin ra (1.1)
Trong đó :
- “Dò ng tiề n và o” là cá c khoả n thu nhậ p mà doanh nghiệ p có thể mang lạ i
dướ i hì nh thứ c như: khấ u hao TSCĐ , lợ i nhuận thuầ n hà ng năm v cc khoản vn
doanh nghiệ p thu đượ c khi dự á n đầ u tư kế t thú c.


15
- “Dò ng tiề n ra” là cá c khoả n đầ u tư và o doanh nghiệ p , bao gồ m cá c khoả n
vố n đầ u tư và o TSCĐ và TSLĐ thườ ng xuyên cho doanh nghiệ p.
Phương phá p nà y đượ c thể hiệ n thông qua công thứ c tổ ng quá t sau:

Trong đó :
V
0
: Gi tr doanh nghiệp thời đim hiện tại
CF
t
: Dòng tin thun năm thứ t
V

n
: Gi tr doanh nghiệp ở cui chu k đu tư (năm thứ n)
i : t sut hiện tại ha
Việ c xá c đị nh giá tr doanh nghiệp theo phương php ny thường đưc chia
ra thà nh cá c bướ c:
Bướ c 1: Phân tí ch hoạ t độ ng kinh doanh củ a doanh nghiệ p trongqu kh,
đá nh giá , dự đoá n chiế n lượ c kinh doanh và kế t quả kinh doanh trong tương lai:
Thự c hiệ n dự bá o dà i hạ n về cá c dò ng tiề n và o và dò ng tiề n ra trong quá khứ
đ đnh gi ảnh hưởng đn dòng tin pht sinh trong tương lai , bao gồ m: ưc tính,
dự đoá n cá c chỉ tiêu như tỷ lệ tăng trưở ng , t sut hon vn đu tư. Thườ ng đượ c
thự c hiệ n thông qua việ c á p dụ ng phân tí ch SWOT (Strengths- đim mạnh,
Weaknesses- đim yu, Opportunities- cơ hội, Threats- thách tức) hoặ c phân tích
Five Forces (Threat of the entry of new competitors- khả năng thâm nhậ p thị
trườ ng, Threat of substutute products- sản phẩm /dch v thay th , Bargaining
power of suppliers- nh cung cp , Intensity of competitive rivalry- đố i thủ cạ nh
tranh, Bargaining power of customers- ngườ i mua/khch hng) hoặ c thông qua cá c
bưc: (1) Đá nh giá khả năng cạ nh tranh củ a doanh nghiệ p ; (2) Dự tính tiề m năng
ca doanh nghiệp trong tương lai ; (3) Dự bá o về doanh thu , chi phí vậ n hà nh , cc
khoản vn đu tư b sung v cc khoản vn rút ra khi qu trình luâ n chuyể n trong
từ ng năm; (4) Dự bá o chu kỳ đầ u tư (n) v gi tr doanh nghiệp ở thời đim cui ca
chu kỳ đó (V
n
).
Bướ c 2: Xc định t lệ chit khu dng tin i, nhưng phả i đả m bả o:


16
- T sut chit khu phải th hiện đư c gi tr thời gian ca tin tệ vừa
tính đn yu t ri ro. T sut ny thường d tính chi phí s dng vn đu tư (phản
nh chi phí cơ hội đu tư vn vo doanh nghiệp).

- Bao gồ m i ca tt cả cc ngun vn vì CF phả n á nh luồ ng tiề n thuộ c sở
hữ u củ a tấ t cả nhữ ng ngườ i đầ u tư và o doanh nghiệ p . Lãi sut chit khu phải đưc
xc đnh cộng thêm vi ri ro hệ thng m cc nh đu tư phải gnh chu.
- Gi tr n v c phiu ưu tiên t ính theo lung tin tri ch nhận
đượ c. Gi tr vn ch sở hữu : lấ y theo giá cổ phiế u củ a doanh nghiệ p đang đượ c
giao dị ch trên thị trườ ng . Nế u không có thì có thể sử dụ ng giá trị sổ sá ch và
chính sch cơ cu vn .
- Khi có những thay đi bt thường trong tương lai như lạm phát, ri ro
thì phải điu chỉnh lại các yu t tính CF.
Bướ c 3: Xc định gi trị hiện tại ca dng tin thun theo t sut chit
khấ u (i) đ tm ra gi trị doanh nghiệp.
Giá tr ca toàn doanh nghiệp là tng giá tr hoạt động SXKD trong cc năm
ca doanh nghiệp cộng vi giá tr ca tài sản khi kt thúc hoạt động SXKD.
Giá tr vn ch sở hữu bng giá tr toàn doanh nghiệp trừ đi gi tr th trường
ca tt cả các khoản n. [17, tr. 8- 12]
 Ƣu điể m:
+ Đị nh giá sá t thự c hơn giá trị củ a doanh nghiệ p đang hoạ t độ ng có hiệ u quả ,
c k hoạch v chin lưc kinh doanh tt , thể hiệ n khả năng phá t triể n trong tương
lai.
+ Quan niệ m về dò ng tiề n cò n cho phé p cá c c huyên gia đị nh giá trá nh đượ c
vấ n đề phứ c tạ p khi phả i điề u chỉ nh số liệ u kế toá n sao cho có thể phả n á nh đú ng
thờ i điể m phá t sinh cá c khoả n tiề n, như điề u chỉ nh doanh thu, khấ u hao…
+ Phương phá p DCF phả n á nh sá t thự c hơn thu nhậ p củ a doanh nghiệ p trong
tương lai vì nó đượ c điề u chỉ nh theo mứ c độ rủ i ro thí ch hợ p cho từ ng loạ i hì nh
doanh nghiệ p và ngà nh nghề kinh doanh , đồ ng th ời cũng lý giải tại sao doa nh
nghiệ p nà y lạ i có giá trị cao hơn d oanh nghiệ p kia mà mộ t số phương phá p khá c
như: phương phá p tà i sả n, phương phá p chi phí … không thể giả i thí ch đượ c.


17

 Hạn ch:
+ p dng DCF s gặp phải những kh khăn khi ưc lưng t sut hiện tại
ha (i) v chu k đu tư (n). Mặ t khá c, việ c dự bá o cá c “dò ng tiề n và o” và “dò ng
tiề n ra” nhiề u khi phứ c tạ p và mang tí nh suy đoá n.
+ Đò i hỏ i mộ t lượ ng thông tin lớ n , mang tí nh tin cậ y để đá nh giá sự ả nh
hưở ng củ a cá c yế u tố về môi trườ ng vĩ mô, vi mô, cc yu t bên trong v bên ngoi
tc động đn doanh nghiệp.
 Đi tƣng p dng : Đi vi những doanh nghiệp c căn cứ đ ưc
tính đưc tình hình hoạt động trong tương lai , nhữ ng doanh nghiệ p hoạ t độ ng trong
lĩnh vc dịch vụ tà i chí nh, ngân hà ng, bảo him, tư vấ n thiế t kế xây dự ng, tin họ c và
chuyể n giao công nghệ …mà tà i sả n củ a doanh nghiệ p chủ yế u là TSVH.[17, tr.131]
1.3.1.2. Phương phá p hệ số giá trị thị trườ ng trên thu nhậ p P/E
Phương phá p nà y dự a trên dự tí nh về khả năng sinh lờ i củ a doanh nghiệ p và
tính ton theo hệ s gi tr th trường trên thu nhập.
Công thứ c tí nh: V = P
g
x P/E (1.3)
V : Gi tr doanh nghiệp
P
g
: Lợ i nhuậ n có thể đạ t đượ c
P/E : Hệ số giá thị trườ ng trên thu nhậ p
Để xá c đị nh đượ c giá trị doanh nghiệ p thì cầ n phả i xá c đị nh đượ c:
 Lợ i nhuậ n có thể đạ t đượ c P
g
:
P
g
đượ c coi n hư lợ i nhuậ n củ a bấ t cứ khoả n đầ u tư nà o củ a doanh nghiệ p .
Nế u xem xé t trên bá o cá o kế t quả kinh doanh thì đó chính là lợ i nhuậ n trướ c thuế .

Tuy nhiên, lợ i nhuậ n nà y chịu ả nh hưở ng củ a nhiề u yế u tố nên cầ n đượ c điề u
chỉnh để xá c định đượ c mứ c sinh lợ i nhuậ n hợ p lý nhấ t , phản nh một cch chính
xc nht li nhuận thc t ca doanh nghiệp.
 Hệ số giá thị trườ ng trên thu nhậ p P/E:

Trong đó : P
s
: Gi mua bn c phn trên th trường


18
EPS: thu nhậ p dự kiế n củ a mỗ i cổ phầ n hoặ c lợ i nhuậ n thuầ n cho mỗ cổ
phiế u đang lưu hà nh. [3,tr.23- 24]
Hệ số P/E cho biế t để có đượ c mộ t đồ ng thu nhậ p từ cổ phiế u , ngườ i đầ y tư
phải b ra bao nhiêu.
Nh đu tư thường ưa thí ch cổ phiế u có P /E cao vì điề u đó chứ ng tỏ doanh
nghiệ p kinh doanh có hiệ u quả nên thị trườ ng trả giá cao . P/E là thông tin củ a
nhữ ng công ty lớ n đượ c công bố thườ ng xuyên trên thị trườ ng chứ ng khoá n và kể
cả P/E trung bình c a cc doanh nghiệp cng một lĩnh vc kinh doanh , c chứng
khon đưc giao dch . Vì vậy, đ đnh gi doanh nghiệp ở thời đim hiện tại , cầ n
phải s dng P/E ở cá c thờ i kỳ trướ c.
Mộ t số yế u tố cầ n lưu ý khi ướ c tí nh h ệ s P/E như: xu hướ ng củ a lợ i nhuậ n,
triể n vọ ng tương lai củ a doanh nghiệ p , tình trạng thanh khoản , t lệ n/vố n chủ sở
hữ u, kinh nghiệ m quả n lý … Vớ i nhữ ng doanh nghiệ p mà hệ số P /E không đượ c
công bố thì có thể tham khả o P/E củ a cá c doanh nghiệ p cù ng ngà nh có mứ c rủ i ro
tương ứ ng vớ i doanh nghiệ p cầ n đị nh giá . Tuy nhiên phả i điề u chỉ nh để đưa ra chỉ
số chí nh xá c, ph hp vi đặc đim ca doanh nghiệp đưc đnh gi.
 Ƣu điể m:
+ Phương phá p P/E đượ c sử dụ ng khá phổ biế n tạ i cá c nướ c đã xây dự ng và
pht trin th trường chứng khon vì m cho php c th ưc tính một cch nhanh

chng v tương đi tin cậy v gi tr doanh nghiệp , giúp nh đu tư c th ra quyế t
định mộ t cá ch kị p thờ i củ a nhà đầ u tư trên thị trườ ng thứ cấ p.
+ Bản cht ca phương php P/E là sử dụ ng giá trị thị trườ ng để ướ c tí nh giá
tr doanh nghiệp. Vì vậy, nế u thị trườ ng chứ ng khoá n hoạ t độ ng ổ n đị nh, cc yu t
đầ u cơ có thể giả m tớ i mứ c thấ p nhấ t, thì phương php P/E sẽ trở thà nh mộ t phương
php đnh gi rt thông dng.
 Hạn ch:
+ Định giá doanh nghiệ p bằ ng hệ số P /E có cơ sở lý thuyế t chưa rõ rà ng ,
mang nặ ng t ính kinh nghiệm . Ngay vớ i mộ t thị trườ ng chứ ng khoá n đượ c tổ chứ c
mộ t cá ch tố t nhấ t như hiệ n nay cũ ng không trá nh khỏ i có yế u tố đầ u cơ trên thị
trườ ng thứ cấ p ả nh hưở ng đế n giá chứ ng khoá n.