MÔN HỌC QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN VÀ CHẤT THẢI NGUY HẠI CHẤT THẢI NGUY HẠI NGÀNH XI MẠ

1
1
CHẤT THẢI NGUY HẠI NGÀNH XI MẠ
Đại học Quốc gia TP.HCM
Viện Môi trường và Tài nguyên
Môn Học: 
GVGD: PGS.TS. Lê Thanh Hải


 !"
#$%&!'
(!)!"
2
Nội Dung
*+ ,-.%!
/+ !01)2
3+ %2
4+ .12
5+ 6789:
3
1. Đònh nghóa CTNH
- Chất thải nguy hại là chất thải có chứa các chất hoặc hơp chất có một
trong các đặc tính gây nguy hại trực tiếp (dễ cháy, nổ, ngộ độc, ăn mòn, lây
nhiễm, và các đặc tính nguy hại khác) hoặc tương tác với các chất khác gây
nguy hại đến mơi trường và sức khỏe con người (Quy chế 155/1999/QĐ -
TT
- Ngòai chất thải phóng xạ và chất thải y tế, chất thải nguy hại là chất
thải (dạng rắn, lỏng, bán rắn, và các bình chứa khí) do họat tính hóa
học, độc tính, nổ, ăn mòn hoặc các đặc tính khác, gây nguy hại hay có
khả năng gây nguy hại đến sức khỏe con người hoặc môi trường bởi
chính bản thân chúng hay khi được cho tiếp xúc với chất thải khác (theo

UNEP, 1985).
- Chất thải nguy hại là những chất mà do bản chất và tính chất của
chúng có khả năng gây nguy hại đến sức khỏe con người và/hoặc môi
trường, và những chất này yêu cầu các kỹ thuật xử lý đặc biệt để lọai bỏ
hoặc giảm đặc tính nguy hại của nó (đònh nghóa của Canada).
4
2.Tổng quan ngành xi mạ
2 ;< =6 1)8> " $
.?@-)AB>--ACD2
1$E)FA$.GHH?
I >  -  ? J  ;A !%KA L6
M)@N%!O%2?-CP
,!! QR5 S *+4RR A . C ?-  %! T) 
8; UAU/ S UAUR @V*UUU W?X*Y+ Z  ?- C
NE-.2[JA
\P7)@ ]^%A++_A\`a
5
/+*,-.2
b1-:8.@>I)@ 6\"]"
;J??Icd)++8-?78N
-6B +%-?BdI)>\e2

Dung dịch mạ
Vật cần mạ (catot) -
Anot bằng kim loại mạ
+
:/+*fW8Z>\e
6
/+*,-.2^_
%-?Bd\9

^*_gTefZTh8.A @ 
BA8.A-?`)
^/_%)Th8.fdHB8N
^3_i Th8.f9) ]@$)
^4_ L9 7)f \j k?A k?  )  CA ? ? ?lA
?  )++e8NTTe
^5_Z8.;"TP89m
7
K`8dI).289nMA?`Z@d
JA ) C7A  MA n 7A ? 1)A
Th8.+
Có thể chia ra thành 03 lớp mạ thông dụng:
oJ?@ f các kim loại Cr, Ni, Zn, Sn, Cu, Pb, Cd,
Ag, Au và Pt
oJ?  N? @f Cu-Ni, Cu-Sn, Pb-Sn, Sn-Ni, Ni-Co,
Ni-Co, Ni-Cr và Ni-Fe
oJ? ? C: Các hạt rắn nhỏ và phân tán như Al
2
O
3
,
SiC, TiO
2
, SiO
2
, Kim Cương, Graphit
8
2.2 Công nghệ mạ
Mài nhẵn, đánh bóng
Tẩy dầu, mỡ

Làm sạch bằng hoá học và điện hoá
Làm sạch cơ học
Mạ crôm Mạ Niken
Mạ kẽm
Mạ vàngMạ đồng
Chất làm bóng
NiSO
4
H
3
BO
3
Zn(CN)
2
ZnCl
2
ZnO
NaCN
NaOH
H
3
BO
3
H
2
SO
4
NaCN
CuSO
4

Cu(CN)
2
Vật cần mạ
Dung môi
NaOH, HCl, H
2
SO
4
Axit
Muội Au
Muội Ag
:/+/fW8Z$.2
9
/+/%$.^_
L) ZTp"@k?@dE1-:2[\"
]H8>1-: \"]A9
)$.U/$8 
i+ b[\"]
–
Xử lý bề mặt bằng cơ học
–
Xử lý bề mặt bằng dung môi hữu cơ
–
Xử lý bề mặt bằng các chất tẩy rửa
–
Xử lý bề mặt bằng các phản ứng hóa học
10
/+/%$.^_
L+ -:
 J 1- :     \" ]   $

.?q]?-$.C)8p
–
Mạ Crôm
–
Mạ Niken
–
Mạ đồng
–
Mạ kẽm
11
/+38"$($q
*+ L`A@d
/+ J
3+ %r
4+ W=$q
12
Axit
Muội Au
Muội Ag
Mài nhẵn, đánh bóng
Tẩy dầu, mỡ
Làm sạch bằng hoá học và điện hoá
Làm sạch cơ học
Mạ crôm Mạ Niken Mạ kẽm Mạ vàngMạ đồng
Chất làm bóng
NiSO
4
H
3
BO

3
Zn(CN)
2
ZnCl
2
ZnO
NaCN
NaOH
H
3
BO
3
H
2
SO
4
NaCN
CuSO
4
Cu(CN)
2
Cr
6+
Ni
2+
, axit CN
-
, Zn
2+
, axit Cu

2+
, axit CN
-
, axit
Vật cần mạ
Dung môi
NaOH, HCl, H
2
SO
4
Nước thải chứa dầu mỡ
Hơi dung môi
Bụi kim loại
Bụi, gỉ
Hơi, axit
Axit, kiềm
:/+3fW8Z$.2-TM7 [2]
13
3+%2
W!! 8"s($
!q
K$!
^*_
%$8 
^/_
!-8;
^3_
Kt%!
^4_
1 Bụi, khí thải, mùi hôi Gỉ, bụi kim loại

SiO
2,
Cr
2
O
3

hơi HCN, hơi
axit…
- Làm sạch,
mài nhẵn
đánh bóng
khô
-
Đánh bóng
ướt, Bể chứa
nước thải xi
mạ
Gây bệnh về mắt,
phổi, ngoài da
07 02 02
2
Nước thải
Chứa Axit -kiềm:
H
2
SO
4
, HCl –
NaOH,

Na
2
CO
3
-
Làm sạch bề
mặt bằng hóa
học và điện
hóa
-
Các quá trình
mạ
Gây ăn mòn 07 02 02
3 Chứa Xyanua CN
-
Quá trình mạ đồng,
kẽm, vàng
Nước thải chứa độc tố
xianua đồng gây
ô nhiễm nguồn
nước
07 02 03
4 Chứa Crôm ( Cr
6+
,
Fe
2+
, Cu
2+
…

Mạ crôm và rữa
sau khi mạ
rất độc cho người và
động vật. Cromat
là chất gây ung
thư da, ung thư
phổi
07 02 03
5 Dầu mỡ Tẩy dầu mỡ xử lý
bề mặt vật
liệu mạ
14
3. Chất thải nguy hại ngành xi mạ (tt)
6 Chất thải rắn &
CTNH
Bùn thải xi
mạ
(Tồn tại
dưới dạng
kết tủa
hydroxit kim
loại)
HTXLNT Gây ô nhiễm
môi trường
07 01 08
7
Sự cố môi trường
Cháy, nổ Tẩy rữa
bằng dung
môi, dung

dịch Axit
Là các chất dễ
cháy, nổ, bay
hơi gây độc
đối với công
nhân
8 Tai nạn lao
động
Quá trình
Mạ
Muối đồng,
muối xianuca
gây ngộ độc
cấp tính cho
người công
nhân làm việc
trực tiếp
15
4. Hệ thống quản lý chất thải nguy hại ngành xi mạ
Lập kế hoạch quản lý
(quy trình, phương pháp cụ thể dựa trên văn bản pháp
quy, kỹ thuật quản lý, hiện trạng…)
Cưỡng chế thực hiện
(hổ trợ, giám sát, xử phạt… và có sự hỗ trợ của đòa
phương)
Kiểm soát
(thông qua hệ thống văn bản báo cáo, chứng từ, đoàn
kiểm tra…)
Tổ chức thực hiện
(triển khai, huấn luyện, hướng dẫn, tư vấn lựa chọn

các giải pháp)
16
u!vwxyoz%!^_
J1)1f
•
Phát triển công nghệ xử lý CTNH về chất lượng và số lượng.
•
Tăng cường công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra, đảm bảo các công nghệ đã được cấp
phép hoạt động tuân thủ đúng quy định, đạt QCVN.
•
Xây dựng và ban hành các bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ
thuật làm cơ sở khoa học cho công nghệ xử lý CTNH.
•
Chú trọng vấn đề quản lý thị trường và quy hoạch công nghệ xử lý CTNH


tránh cho doanh nghiệp những rủi ro không đáng có, đồng thời nâng cao hiệu quả
BVMT.
JT ).?f
•
Xây dựng HTQLMT, tích hợp sản xuất và môi trường.
•
Xây dựng, sử dụng hệ thống văn bản, biểu mẫu phục vụ công tác thu thập, giám sát,
thống kê và phân tích số liệu môi trường.
•
Trang bị thiết bị đo pH, nhiệt độ, phân tích, nồng độ bụi, kim loại nặng trong
khí và nước

quan trắc đạt hiệu quả.
17

HỆ THỐNG XỬ LÝ CTNH - Bụi, khí thải
Các tác nhân gây ô nhiễm không khí ở nhà máy chỉ tập trung vào
3 dạng chính: hơi acid, hơi kiềm và hơi kim loại, do đó có thể
tập trung các nguồn thải này dẫn ra khỏi khu vực sản xuất và
tiến hành xử lý trên cùng một thiết bị: Thiết bị rửa khí dạng hấp
thụ.
18
Hệ thống xử lý nước thải tập trung
của Cơ sở
Cửa khí
bẩn vào
Dung dịch NaOH 30%
Thải qua
ống khói
Dung dịch NaOH 5-10%
Nước bổ sung
Vật liệu đệm
19
HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC THẢI
Nước thải các khâu
tẩy dầu
Bể tập trung nước thải
Bể phản ứng 2
Bể lắng
Song chắn rác
Bồn lọc áp lực
Nước thải các
khâu khác
Bể tách dầu thô
Thiết bò tách dầu

Bể phản ứng 1
Bể bơm
H
2
SO
4
NaHSO
3
Polymer
Sân phơi bùn
PAC
Bể tạo bông
NaOH
Song chắn rác
20
HỆ THỐNG XỬ LÝ CTNH - Chất thải rắn
Gồm:
•
Xỉ, thùng chứa hóa chất xi mạ, phụ gia, …
•
Dầu nhớt thải, giẻ lau nhiễm dầu.
•
Ắc quy, pin, bóng đèn hùynh quang.
Giải pháp quản lý:
•
Phân loại, thu gom vào các dụng cụ chứa riêng biệt.
•
Dán nhãn (theo mã CTNH).
•
Lưu chứa trong khu vực riêng biệt.

•
Hợp đồng với các đơn vị có chức năng xử lý CTNH.
Biện pháp xử lý:
•
Tái chế, tái sử dụng
•
Ổn định hóa rắn
•
Thu hồi kim loại
21
HỆ THỐNG XỬ LÝ CTNH – Bùn thải
Gồm:
•
Bùn kim loại
•
Bùn thải có chứa dầu
•
Bùn thải sau HTXL nước thải…
Giải pháp quản lý:
•
Thu gom vào các dụng cụ chứa riêng biệt (bao bì nhựa,
thùng phuy…).
•
Dán nhãn (theo mã CTNH).
•
Lưu chứa trong khu vực riêng biệt.
•
Hợp đồng với các đơn vị có chức năng xử lý CTNH.
Biện pháp xử lý:
•

Sấy khô – thiêu đốt
•
Ổn định hóa rắn
•
Chôn lấp
22
5+6789:f%$!)op
5+*+wJ.CN"$
+
Tên công ty: Công Ty TNHH SX & TM Thanh Luân
+
Địa chỉ: 930 C1, Đường C, KCN Cát Lái, P. Thạnh Mỹ Lợi,
Quận 2, TP.HCM
+
Diện tích nhà xưởng : 4.000 m2
+
ĐT : (84-8) 3742 2916 ; 3742 1390
+
3742 1391 ; 3742 1392

o<=@T )f
+
Mạ điện và xử lý bề mặt kim loại
+
Gia công các sản phẩm cơ khí.
+
Kinh doanh hóa chất ngành mạ.
+
Phân tích dung dịch mạ
+

Kiểm tra lớp mạ
23
5+/+: 8;$
Nhả Dầu
Gia công bề mặt
(sóc bóng)
Tẩy gỉ
H2SO4 + HCl
rửa (xà phòng +
Na2CO3)
Rửa nước
Tẩy axit (H2SO4)
Sắt, thép Rửa 2 lần nước
Mạ CuCN
Mạ CuSO4
Mạ Niken bóng
Rửa
Sấy khô
Kiểm tra
Mạ Crôm
Sản phẩm
Hơi axit
Hơi khí kim
loại
Hơi kiềm
nước thải
Nước thải
Hơi acid
Nước thải
Nước thải

Khí thải
Nước thải
Khí thải
Nước thải
Khí thải
Nước thải
Khí thải
Nước thải
Nước thải
Quá trình sản xuất
Chất thải
24
5.3. Các loại hình chất thải nhà máy
%$8  %d !-8; Kt

Mài thô, mài tinh Bụi bột mài, bụi kim loại,
SiO
2,
Cr
2
O
3
Gây bệnh về mắt, phổi, ngoài da
07 03 07
Quay bóng khô Bụi mùn cưa, dầu hôi, oxit kim
loại
Bụi công nghiệp ảnh hưởng đến môi trường
03 08 08
Quay bóng ướt Bột kim loại, axit sunfuric, các
chất hoạt động bề mặt

Nước thải axit, cặn thải kim loại gây ô nhiễm môi trường,
hơi axit, khí hydro dễ gây các bệnh đường hô hấp
07 03 09
Tẩy dầu mỡ bằng
dung môi hữu cơ
Các chất dầu mỡ, dung môi, hơi
dung môi,cặn kim loại
Là các chất dễ cháy, nổ, bay hơi gây độc đối với công nhân
07 01 07
Tẩy rỉ hóa học Dung dịch axit, muối kim loại
nặng
Nước thải có PH thấp, gây ăn mòn, các kim loại nặng gây
độc
07 01 06
Mạ kẽm Nước có PH cao, chứa nhiều kẽm,
muối kẽm, muối xianua,
Nước thải có chứa nhiều kẽm, xianua gây ô nhiễm môi
trường
07 02 03
Mạ Niken Muối Niken, muối florua, axit
boric, axit sunfuric, khí độc thoát
ra từ bể mạ
Nước thải chứa kim loại nặng gây ô nhiễm môi trường
Khí độc ảnh hưởng đến sức khỏe
07 02 03
Mạ Crom Axit sunfuric, axit cromic Nước thải có chứa cromat rất độc cho người và động vật.
Cromat là chất gây ung thư da, ung thư phổi
07 02 03
Mạ đồng Nước thải có chứa muối vô cơ
cao,muối đồng, muối amoni,

xianua
Nước thải chứa độc tố xianua đồng gây ô nhiễm nguồn
nước
Muối đồng, muối xianuca gây ngộ độc cấp tính cho người
công nhân làm việc trực tiếp
07 02 03
Bảng 5.1 Các nguồn ô nhiễm trong xi mạ
25
5.4. Các biện pháp xử lý chất thải của nhà máy
5+4+*+L.?-?2[@d
Các hóa chất dùng trong quá trình xi mạ rất độc hại…Hơi của chúng có
thể gây ngộ độc cho người lao động như CuCN. Hiện tại công ty chưa có hệ
thống xử lý khí thải. Hơi của các hóa chất được hút qua buồng hút và đưa ra
ngoài khí quyển.
5+4+/+L.?-?1
Nhà máy đã ký hợp đồng với đơn vị có chức năng đến thu gôm và xử
lý rác thải từng loại rác thải khác nhau.
5+4+3+L.?-?2[J
Hiện nay tại công ty đã có hệ thống xử lý nước thải nhưng nước thải đầu ra
chưa đạt tiêu chuẩn thải gây ô nhiễm môi trường. Trong nước vẫn còn hàm
lượng lớn kim loại nặng như crom, sắt, đồng, PH thấp.