Thu tài chính công

CHƯƠNG 3
THU TÀI CHÍNH CÔNG
NỘI DUNG
I. Khái niệm và vai trò của thu NSNN
II. Lập dự báo thu:
III. Hệ thống thuế:
IV. Hệ thống thu ngoài thuế:
I. Khái niệm và vai trò của thu NSNN:
1. Khái niệm:

Thu NSNN là hệ thống các khoản thu,
phản ảnh các mối quan hệ kinh tế phát
sinh trong quá trình nhà nước tham gia
phân phối các nguồn tài chính nhằm hình
thành quỹ NSNN đáp ứng nhu cầu chi tiêu
của NN.
2. Đặc điểm thu NSNN:

Đặc điểm nổi bật của thu NSNN là phần lớn các khoản thu
được xây dựng dựa trên nền tảng nghĩa vụ công dân.

Các khoản thu NSNN không mang tính bồi hoàn trực tiếp

Thu NSNN gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ của nhà
nước

Khó kiểm soát và đánh giá hiệu quả: phần lớn chi tiêu của
nhà nước tạo ra hàng hoá, dịch vụ công là những sản phẩm
được tiêu dùng công cộng nên không có người thụ hưởng
cụ thể để kiểm soát quá trình chi tiêu (không lấy LN làm
thước đo hiệu quả)

3.1 Căn cứ vào hình thức động viên
3.2 Căn cứ vào tính chất các khoản thu
3.3 Căn cứ vào lãnh thổ
3.4 Căn cứ vào phân cấp quản lý NS
3.5 Căn cứ vào mục lục NSNN
3. Phân loại thu NSNN:
4.1 Huy động nguồn tài chính đáp ứng
nhu cầu chi tiêu của NSNN
-
Bao quát các nguồn thu
-
Chú trọng đến khía cạnh công bằng
-
Chính sách thu
4.2 Góp phần điều tiết vĩ mô nền kinh tế
-
Chính sách miễn giảm thuế…
-
Các hình thức huy động vốn khác: trái
phiếu…
4. Vai trò của thu NSNN:
5. Các nhân tố ảnh hưởng đến nguồn thu NSNN:

Trình độ phát triển kinh tế quốc gia:
Kinh tế phát triển
GDP lớn
Thu NSNN lớn
Đầu tư công được tăng cường
Kinh tế lạc hậu
GDP nhỏ

Thu NSNN ít
Đầu tư công ít, nhỏ bé

Trình độ hiện đại hoá trong thanh toán
và hạch toán

Trình độ nhận thức của dân chúng

Năng lực pháp lý của bộ máy nhà nước
2.1 Khái niệm:
Dự báo thuế là hoạt động của cơ quan chuyên
môn nhằm dự báo số thuế sẽ thu được trong
ngắn hạn và dài hạn (dự báo thuế gần giống
như là ước tính thuế)
II. Vai trò của công tác dự báo thuế
1.2 Đặc điểm:
-
Gắn liền với hoạch định ngân sách nhà nước.
-
Khác nhau ở các quốc gia
-
Là bộ phận cấu thành quan trọng trong hoạch định
NSNN
-
Làm căn cứ xác định kinh phí hoạt động của bộ máy thu.
(Năm 2005-2007, Tổng cục thuế 2%, Tổng cục Hải Quan
1,6%, năm 2008-2010 là 2,2% và 2%.
-
Đo lường khả năng thụ thuế và nổ lực thu của cơ quan
thuế --> đánh giá hiệu quả hoạt động hành thu.

2.2 Vai trò:
-
t: Tỷ lệ % số thuế thực thu so với GDP
-
t*: khả năng thụ thuế - tính bằng tỷ lệ % thuế so với
GDP
Nỗ lực thu thuế:
Nỗ lực thu
thuế
=
t
t*
Một quốc gia có GDP là 1.338.000 tỷ đồng, thu từ thuế
302.000 tỷ đồng.

Tỷ lệ thuế thực thu 23%
Nếu t* <= 23 % thì nỗ lực thu thuế =>1 --> áp lực thu
thuế là quá lớn
Nếu t* => 46% thì nỗ lực thu thuế <= 0,5 --> cơ quan
thuế hoạt động không hiệu quả
Hoặc Chính phủ đánh giá quá cao khả năng thụ
thuế của nền kinh tế.
Ví dụ: Nỗ lực thu thuế
-
Qua khâu lập dự toán thuế - phân phối
gánh nặng của thuế (distribution of tax
burden) cho các nhóm dân cư: những người
có vốn (capitalists), những người có quyền
sử dụng đất (landlords) và những người chỉ
có sức lao động (labourers).

-
Kiểm soát nguồn thu thuế, kiểm soát thu
nhập xã hội – Nguyên tắc minh bạch trong
quản lý NSNN
Chính phủ -- Khu vực công
Doanh nghiệp
Cá nhân
Người có vốn
(Capitalists)
Người có đất
(Land Lords)
Người chỉ có sức
lao động
(Labourers)
Vốn (Capital) Đất (Land) Lao động (Labour)
Lợi nhuận (Profit) Tiền thuê đất
(Land Rent)
Tiền lương
(Wage/Salary)
Khu vực tư
Phân phối gánh nặng thuế?
Độ co giãn của thuế là con số đo sự thay đổi của tổng
thuế thu được khi tổng sản phẩm trong nước thay đổi 1
lượng nào đó. (thay đổi tự nhiên của thuế)
Độ nổi của thuế đo sự thay đổi thuế có tính đến những
can thiệp của Chính phủ về mặt thuế suất hoặc cơ sở
tính thuế.
Vai trò của độ co giãn thuế