6 chăm sóc mắt ban đầu

CHĂM SĨC MẮT
BAN ĐẦU
ThS.BSCKII.Trịnh Quang Trí
Bộ mơn Mắt – ĐHYK PNT


CSMBĐ & NHÃN KHOA CỘNG ĐỒNG


Tình hình mù lịa & chiến lược PCML



Các khái niệm cơ bản về chăm sóc mắt ban đầu



Giáo dục sức khỏe các bệnh mắt gây mù


Tình hình mù lịa
Chiến lược PCML


Định nghĩa mù
Năm 1993, trong bản sửa lần thứ 10 của Phân loại
thống kê quốc tế của WHO về bệnh, chấn thương
và các nguyên nhân tử vong:
•

Mù là:

−

Thị lực dưới 3/60, hoặc

−

Thị trường thu hẹp tương ứng dưới 10°, ở mắt tốt
hơn

(WHO, 2011)


Định nghĩa mù
Năm 1993, trong bản sửa lần thứ 10 của Phân loại
thống kê quốc tế của WHO về bệnh, chấn thương
và các nguyên nhân tử vong:
•

Khiếm thị là:

−

TL dưới 6/18 nhưng bằng hoặc hơn 3/60, với kính
chỉnh tốt nhất có thể. hoặc

−

Thị trường thu hẹp tương ứng dưới 20° ở mắt tốt
hơn

(WHO, 2011)


Định nghĩa mù
Năm 1993, trong bản sửa lần thứ 10 của Phân loại
thống kê quốc tế của WHO về bệnh, chấn thương
và các nguyên nhân tử vong:
•

Giảm thị lực bao gồm cả:

−

Khiếm thị và mù

(WHO, 2011)


Tình hình mù lịa & chiến lược PCML
Mức độ

Xếp loại WHO

0

Bình thường

3/10 ≤

1

Tổn thương TL nhẹ

1/10 ≤

< 3/10

2

Tổn thương TL nặng

1/20 ≤
(ĐNT 2.5m)

< 1/10

3

Mù độ I

1/50 ≤
(ĐNT 1m)

< 1/20
(ĐNT 2.5m)

ST(+) ≤

< 1/50

4

Mù độ II

Thị lực

(ĐNT 1m)
5

Mù độ III

ST(-)


Tỉ lệ mù
•
−
•
−
•
−

Phân tích số liệu tồn cầu đầu tiên về mù cho
thấy:
Có 28 triệu người mù vào năm 1975
Kết quả ước tính trong năm 1990 cho thấy con số
này sẽ tiếp tục tăng
Từ 38 triệu trong năm 1990 đến 45 triệu trong
năm 2000.

Các dự đoán dựa vào sự tăng dân số và sự già
hóa trên tồn cầu
58 triệu người mù vào năm 2010 và 75 triệu
người mù vào năm 2020.


Tình hình mù lịa & chiến lược PCML


Thế giới:
2007: 45 triệu, mù có thể chữa được 23 triệu
 Mỗi năm: 10 triệu mù mới, 8 triệu mù chết




Việt Nam:




2007: 507.000 mù 2 mắt

Mù lịa có thể phịng chữa được: 70%
Phịng được: Mắt hột, Khô mắt thiếu Vit A…
 Chữa được: Đục thể thủy tinh, Tật khúc xạ…



Các nguyên nhân của mù

Năm 1999, WHO ước tính rằng trên tồn cầu có:
•

45 triệu người mù, và

•

135 triệu người khiếm thị và có nguy cơ bị mù


Các nguyên nhân của mù
Trong số 45 triệu người mù ở năm 2000:
•

Khoảng 60% là do đục thể thủy tinh & tật khúc xạ

−

Có thể chữa được

•

15% do bệnh mắt hột, thiếu vitamin A, bệnh giun
onchocerca

−

Có thể phịng tránh được

Các nguyên nhân của mù
Trong số 45 triệu người mù ở năm 2000:
•

15% do bệnh glơcơm và bệnh võng mạc đái tháo
đường

−

Một phần có thể phịng ngừa, mặc dù khó hơn

•

10% do thối hóa hồng điểm tuổi già và các
bệnh khác

−

Cần có thêm nghiên cứu cho các biện pháp điều
trị và phòng ngừa


Các nguyên nhân của mù
Các nguyên nhân của mù trên tồn
cầu
Đục thể thủy tinh và tật khúc xạ
Bệnh glơcơm và bệnh võng mạc đái tháo
đường
Bệnh mắt hột, thiếu vitamin A, bệnh giun
Onchocerca

Thối hóa hồng điểm tuổi già và các
bệnh khác
Tổng số

Tỉ lệ %
60.0
15.0
15.0
10.0
100


Tình hình mù lịa & chiến lược PCML


Ngun nhân gây mù trên thế giới:












Đục thể thủy tinh:
Tật khúc xạ chưa chỉnh kính:

Glaucome:
Thối hóa hồng điểm tuổi già:
Biến chứng võng mạc do Đái tháo đường:
Sẹo giác mạc:
%
Mắt hột:
Mù trẻ em:
Khô mắt:
Onchocercose:
Nguyên nhân khác:

39%
18%
10%
7%
4%
3%
3%
3%
0.7%
8%

4


Các nguyên nhân của mù
Theo ước tính mới hơn (năm 2002), của Resnikoff
và cs (2004) thì:
•

Số người bị giảm thị lực là 161 triệu, trong đó:

−

37 triệu người mù, và

−

124 triệu người bị khiếm thị


Các nguyên nhân của mù
Ước tính của Resnikoff và cs (2004) cho thấy:
•

Sự giảm tỉ lệ mù trên tồn cầu

•

Trái ngược với một số dự đoán trước đây về sự
tăng tỉ lệ mù

Có thể là kết quả của những nỗ lực tồn cầu trong
việc giảm mù thơng qua:
•

Chương trình THỊ GIÁC 2020 cũng như

•

Các sáng kiến quốc gia


Các nguyên nhân của mù
Các ước tính trước đây của WHO khơng tính đến:
• Tật khúc xạ khơng được chỉnh kính, hoặc
•

Thị lực khi đến trong trường hợp có tật khúc xạ

Những số liệu ước tính tồn cầu được đưa ra năm
2006 bao gồm:
• Qui mơ tồn cầu của giảm thị lực do tật khúc xạ
khơng được chỉnh kính
−

Cộng thêm 153 triệu người vào số giảm thị lực
trước đó


Các ngun nhân của mù
Theo ước tính của WHO:
•

Khoảng 314 triệu người trên thế giới bị giảm thị lực

−

Do bệnh mắt hoặc do tật khúc xạ khơng được chỉnh
kính

Các ngun nhân của mù
Theo ước tính của WHO:
• Số người bị ảnh hưởng trên tồn cầu ở một nhóm
tuổi đặc biệt:
−

Ít nhất 13 triệu trẻ em (tuổi 5–15), và

−

45 triệu người lớn tuổi lao động (tuổi 16–49) trên
toàn thế giới bị ảnh hưởng.

•

Trong số này, 45 triệu người bị mù

•

Thống kê này khơng bao gồm lão thị khơng được
chỉnh kính

−

Tỉ lệ cịn chưa được biết


Các ngun nhân của mù

Theo ước tính của WHO:
•

Có tới 3/4 trong tổng số mù trên thế giới là có thể
phịng tránh được

•

Ở trẻ em, 1/2 các ngun nhân là có thể dự
phịng hoặc điều trị

•

Các ngun nhân mù ở người lớn và trẻ em khác
nhau đáng kể giữa các vùng.