L tonxtoi chien tranh va hoa binh

Lev Tơnxtơi và bộ tiểu thuyết Chiến tranh và Hồ bình

10h05, 26/12/2006
Lev Nikolaievits Tơnxtơi ( Tơlstơi) là một bá tước và là nhà văn Nga nổi
tiếng thế giới. Ông sinh ngày 28 tháng 8 năm 1828 tại trang ấp Iasnaia
Poliana gần tỉnh Tula.Bố mẹ mất sớm, ông phong cách sống rất gần gũi
với nông dân và thiên nhiên. Năm 23 tuổi (1851) ơng tham gia qn đội,
chính ở mơi trường này ông bắt đầu sáng tác văn học. Năm 1856 ông
giải ngũ đi du lịch gần hết Đông Âu và cũng từ thời gian này kiệt tác
Chiến tranh và hoà bình (1873- 1877) ra đời.
Cũng như Nguyễn Du - đại thi hào Việt Nam đã từng băn khoăn không biết ba
trăm năm sau có ai khóc mình khơng, thì Tơnxtơi cũng đã từng băn khoăn “Thú
thật tơi hồn tồn khơng biết một trăm năm sau liệu có ai đọc các tác phẩm của tôi không…?” ( thư ông
gửi cho nhà nghiên cứu người Anh Uyliam Rôxtơn ngày 27/12/1878).
Lê-nin đã giải đáp nỗi băn khoăn đó của nhà văn: “Tơnxtơi đã mất rồi và nước Nga trước Cách mạng đã
chìm vào dĩ vãng, nhưng trong di sản của ơng có cái khơng thể chìm vào dĩ vãng, cái đó thuộc về tương
lai. Di sản đó, giai cấp vơ sản Nga đón lấy và nghiên cứu nó”.
Chiến tranh và hồ bình của Tơnxtơi chính là tác phẩm thuộc về tương lai. Và cũng kỳ diệu thay năm
1943 giữa lòng thành phố Leningrad đang bị Phát xít Đức vây hãm ngặt nghèo mà Chiến tranh và hồ
bình được in lại với số lượng 100.000 cuốn!
Tác phẩm kiệt tác này miêu tả một giai đoạn lịch sử quan trọng của đất nước Nga từ 1805 đến 1820.
Nhiều nhà văn nổi tiếng đã cho rằng trong Chiến tranh và hồ bình Tơnxtơi đã thể hiện một sức mạnh
khổng lồ, trong văn học Nga lúc đó chưa từng có một cái gì giống như thế và do đó “Lev” Tơnxtơi đã trở
thành “con sư tử thực sự của văn học Nga” (Chơi chữ - tiếng Nga “Lev” nghĩa là sư tử).
Do miêu tả cuộc chiến tranh yêu nước 1812 chống lại cuộc xâm lược của Napoléon I, tác phẩm đã diễn
tả nhân dân là nhân vật chính, là bức tranh hiện thực tái hiện nước Nga những năm đầu thế kỷ XIX. Tác
phẩm ghi lại cuộc đời của nhiều quý tộc tiến bộ và sự phát sinh tư tưởng tiến bộ trong cao trào cách
mạng yêu nước. Tư tưởng cơ bản chi phối nhà văn là tư tưởng nhân dân. Cụộc chiến tranh ái quốc ấy
như biến cố trung tâm có ý nghĩa quyết định khơng chỉ vận mệnh nước Nga mà toàn châu Âu. Tác phẩm
miêu tả số phận của cả dân tộc, nhiều tầng lớp xã hội rộng rãi trong một thời điểm nghiêm trọng của lịch
sử đất nước. Chiến tranh và hồ bình mang dáng dấp rõ rệt của một thiên anh hùng ca.

Chiến tranh và hồ bình chính là bức tranh của tinh thần dân tộc Nga bất khuất đã chiến thắng quân xâm
lược Napoléon năm 1812. Hơn thế nữa Chiến tranh và Hồ bình xứng đáng được xem là cuốn sử biên
niên hay (các sử gia quân sự Xô Viết vẫn tỏ lòng khâm phục tài miêu tả các trận đánh của Tônxtôi. Trong
kiệt tác này Tônxtôi miêu tả gần như đủ mọi loại hình chiến đấu trong thế kỷ trước đó). Mặc dù là một
tiểu thuyết lịch sử hấp dẫn, nó khơng thua kém bất cứ một tiểu thuyết tình u nào và cịn có đầy đủ điều
kiện của một tiểu thuyết tâm lý xã hội. Nếu bạn đọc ưa loại tiểu thuyết trinh thám ly kỳ sẽ tìm thấy trong
Chiến tranh và Hồ bình nhiều “pha” hấp dẫn, gay cấn. Cịn ai thích xem tiểu thuyết phong tục hẳn sẽ
khơng phật lịng, bởi trong tác phẩm chan chứa phong vị Nga, bản tính Nga, thiên nhiên Nga, tập tục
Nga.


Thế nhưng Chiến tranh và Hồ bình khơng nằm trong khuôn khổ của bất cứ loại nào trong số những tiểu
thuyết nói trên. Nó cũng khơng phải là số cộng giản đơn của nhiều thể loại đó. Chiến tranh và Hồ bình
là tiểu thuyết anh hùng ca.
Tiểu thuyết Chiến tranh và Hồ bình là bức tranh khổng lồ hàm chứa những khả năng rộng rãi tái hiện
nhiều biến cố lịch sử, cả thời kỳ lịch sử của nước Nga, đề cập đến nhiều vấn đề xã hội, lịch sử, triết học,
và đạo đức lớn trong xã hội đương thời nó cịn vẽ ra tính cách con người vơ cùng đa dạng sâu sắc và
sinh động. Do có chất sử thi rộng, sức khái quát cao, dung lượng tác phẩm đã dựng lên một bức tranh
xã hội tồn cảnh theo khơng gian và thời gian diễn đạt được tinh thần của cả dân tộc, một thời đại.
Khâm phục thiên tài miêu tả tâm lý của tác giả Chiến tranh và Hoà bình nhà văn hiện thực Pháp Gustave
viết “… Đó là tác phẩm hạng nhất. Thật là một nghệ sỹ! Thật là một nhà tâm lý … Tôi thấy dường như có
những đoạn xứng đáng Shakespare. Trong khi đọc tơi phải kêu lên vì phấn khởi. Phải, mãnh liệt quá.
Rất mãnh liệt!”.
Chiến tranh và hồ bình là đỉnh cao tuyệt vời trong lịch sử tiểu thuyết thế giới. Với trên 500 nhân vật,
Tơnxtơi đã khắc hoạ tính cách, số phận cuộc đời của mỗi nhân vật với nhiều cảnh ngộ éo le rất khác
nhau. Đúng là một bộ óc phi thường mới làm được điều ấy. Quả vậy thời đại và dân tộc đã tạo ra thiên
tài và thiên tài đó đã làm rạng rỡ dân tộc và thời đại mình.
Khơng có thiên tài siêu thời đại và phi dân tộc. Đó là ý nghĩa sâu sắc trong lời đánh giá của Lê-nin đối với
toàn bộ sự nghiệp sáng tác của Lev Tônxtôi.
“L. Tônxtôi đã là một nghệ sỹ vĩ đại ngay từ thời kỳ nông nô. Trong một loạt tác phẩm thiên tài sáng tác

và già nửa thế kỷ văn Tônxtôi đã miêu tả chủ yếu là nước Nga cũ trước cách mạng. Tônxtôi đã biết đề
ra biết bao vấn đề to lớn. Ơng đã có thể đạt tới sức mạnh nghệ thuật khiến tác phẩm của ông đã chiếm
lĩnh một vị trí hàng đầu trong văn học thế giới. Nhờ sự soi sáng thiên tài của L.Tônxtôi mà thời kỳ chuẩn
bị cách mạng ở trong những nước bị bọn chủ nông nô áp bức đã biểu hiện ra như là một bước tiến trong
sự nghiệp phát triển nghệ thuật của toàn thể nhân loại”.


Sống, chết, chiến trận và những cuộc khiêu vũ
Năm 1951, sau khi đọc cuốn tiểu thuyết Chiến tranh và hòa bình đến lần thứ 12, nhà văn người Nga
Mikhail Prishvin (1873-1954) đã ghi lại trong nhật ký rằng cuốn sách đã giúp ơng hiểu hơn về cuộc sống
của chính mình. Như những tác phẩm văn học vĩ đại khác, kiệt tác của Tolstoy có khả năng mang đến
cho người đọc những hiểu biết đích thực về thế giới xung quanh. 
Bất cứ ai khi lần đầu tiên đọc Chiến tranh và hịa bình cũng đều cảm thấy kinh ngạc bởi bức tranh rộng
lớn về thế giới con người mà nhà văn tái hiện trong tác phẩm. Cuộc đời con người từ lúc sinh ra trên đời
cho tới khi trở về với cát bụi đều có thể được tìm thấy trong trang sách của nhà văn. Tolstoy xây dựng
nên hàng trăm nhân vật trong tác phẩm. Mỗi một nhân vật ấy mang đến cho chúng ta một sự cảm nhận
sâu sắc hơn về số phận con người, về sự mong manh, yếu ớt của con người, về những mâu thuẫn bên
trong con người... tất cả những gì thân thuộc và tồn tại trong bản thân mỗi chúng ta.
Tolstoy có khả năng diễn đạt một cách trong sáng, mạch lạc đến phi thường. Ông có thể là nhà văn viết
một tác phẩm dài nhất trong lịch sử văn chương nhân loại, nhưng với ngần ấy nội dung, cảm xúc và vấn
đề được thể hiện trong tác phẩm, khó có nhà văn nào có thể viết lại một cách chính xác và tiết kiệm
ngơn ngữ như ơng. Trong tác phẩm có những cảnh tạo được những ấn tượng không thể nào quên đối
với độc giả như cảnh trận chiến Austerlitz, buổi khiêu vũ nơi Natasha Rostova gặp Andrei... Đó là những
đoạn văn mà chỉ với một vài từ ngữ đặc tả, nhà văn vẽ nên một bức tranh sống động, giúp người đọc
dường như cảm nhận một cách chính xác những tình cảm và suy nghĩ của nhân vật. Đặc biệt là trong
đoạn miêu tả cái chết của Andrei, Tolstoy đưa đến cho người đọc cái cảm giác như chính họ cũng đang
phải đối diện với cái chết, với nỗi đớn đau và khát khao níu kéo sự sống.
Tolstoy từng có một phát biểu nổi tiếng rằng Chiến tranh và hịa bình khơng chỉ đơn thuần là một cuốn
tiểu thuyết. Những kiệt tác văn chương bao giờ cũng vượt qua những khuôn khổ thông thường, nó thách
thức mọi hình thức truyền thống. Lấy bối cảnh từ những sự kiện lịch sử của cuộc chiến tranh giữa Nga

và quân đội Napoleon, hình thức cuốn tiểu thuyết là một bước phát triển dài từ cấu trúc truyện kể cổ điển
của tiểu thuyết châu Âu thế kỷ 19. Tác phẩm tất nhiên có sự phát triển qua mở đầu, diễn biến và kết
thúc, nhưng những trình tự thơng thường đó khơng hề biểu hiện một cách rõ ràng trong kiệt tác này.
Trong khi đảm nhiệm chức năng của một cuốn tiểu thuyết, ở một mức độ nào đó, nhờ vào những nỗ lực
của nhà văn, cuốn sách là một sự tiếp cận rất gần với sự thật lịch sử. Trước khi đến với văn chương,
Tolstoy đã có niềm đam mê đặc biệt với lịch sử nhưng ông thất vọng với lối viết sử mà các nhà sử học
vẫn thường làm. Nó làm nghèo nàn đi sự giàu có về hiện thực. Trong khi cuộc đời sống động của con
người cung cấp cho người viết một khối lượng lớn những chất liệu phong phú thì nhà sử học chỉ nhặt
nhạnh một vài chi tiết để làm cứ liệu cho việc xây dựng giả thuyết và giải thích lịch sử của mình. Điều
làm cho nhà văn thất vọng hơn cả là sự bất lực của lịch sử trong việc thể hiện đời sống bên trong của xã


hội, thể hiện những suy nghĩ và mối quan hệ riêng tư của con người. Chính vì thế Tolstoy đã lựa chọn
văn chương.
Trong những năm 1850, Tolstoy luôn bị ám ảnh bởi ý tưởng viết một cuốn tiểu thuyết về lịch sử bằng
những cảm nhận sống động của cá nhân và cả cộng đồng, làm bật nổi sự tương phản với những nhận
thức mang tính hàn lâm của các nhà sử học về quá khứ. Đó là lý do khiến ơng quyết tâm viết Chiến
tranh và hịa bình.

Nhà văn Tolstoy và các cháu. Evan lấy ở nguồn:
Timesonline
Thông qua nhân vật trung tâm của cuốn tiểu thuyết, Tolstoy kết hợp những trải nghiệm cịn nóng hổi về
chiến trận với những dịng ký ức của chính nhân vật. Ví như trong cảnh Pierre Bezukhov lang thang trên
bãi chiến trường Borodino, anh hy vọng được nhìn thấy một chiến trường gọn gàng, ngăn nắp như
những gì anh được đọc trong sách vở nhưng sự thật hiện ra trước mắt anh là một không khí tan hoang,
chết chóc.
Từng phục vụ trong cuộc chiến tranh 1854-1856, những kinh nghiệm trận mạc được nhà văn tận dụng từ
vốn sống thực sự của mình. Theo ơng, trong những giờ phút bối rối, hỗn loạn trên chiến trường, khơng
một ai có thể nhận thức hoặc kiểm sốt được việc gì sẽ xảy ra. Trong những tình huống may rủi này,
hành động dũng cảm hay bình tĩnh của cá nhân một người lính có thể ảnh hưởng đến tinh thần của cả

một trung đồn và do đó ảnh hưởng đến cục diện của cuộc chiến.
Nhưng với tư cách là một nhà tiểu thuyết, Tolstoy hứng thú hơn cả trong việc tái hiện lại đời sống tinh
thần của xã hội nước Nga trong thời kỳ diễn ra cuộc chiến tranh với Napoleon. Trong Chiến tranh và hịa
bình, thời kỳ lịch sử này là một bước ngoặt vĩ đại trong đời sống văn hóa của giới quý tộc Nga. Cuộc
kháng chiến năm 1812 được coi là một cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc khỏi sự xâm thực văn hóa
của Pháp. Đó là thời kỳ mà những nhà quý tộc như Rostovs và Bolkonskys đấu tranh quyết liệt để chống
lại dòng ảnh hưởng văn hóa Pháp và xây dựng một cuộc sống mới theo những tập tục mang "tính cách
Nga".
Tolstoy miêu tả q trình chuyển hóa này trong một loạt những motif khác nhau. Mở đầu cuốn tiểu
thuyết, tác giả tái hiện cảnh một salon thời thượng ở St Petersburg, nơi những nhà quý tộc giao tiếp với
nhau bằng một thứ tiếng Pháp kiểu cách và giả tạo. Bên cạnh đó, có những quý tộc trại ấp lại chối từ
thực đơn kiểu phương Tây, ăn vận những trang phục của dân tộc, lao động như những người nông dân
yêu quý đất đai và tìm mọi cách để phục hồi những giá trị văn hóa truyền thống. Một hình ảnh điển hình
là nhân vật Natasha, một tiểu thư từng theo học ở Pháp say sưa trong một điệu nhảy dân gian Nga.
Từ cách nhìn nhận đó, Chiến tranh và hịa bình là một bản anh hùng ca của dân tộc Nga, một sự khám
phá "dòng ý thức Nga" bên trong đời sống nội tâm của từng nhân vật. Trong quá trình tự sự, Tolstoy đã
gạt bỏ cách đong đếm thời gian lịch sử và mang vào đó một khơng gian, thời gian nghệ thuật in đậm dấu
ấn của dịng chảy văn hóa. Ông đạt đến trình độ bậc thầy về phương diện này. Chẳng hạn, sự quay trở
lại với lối ăn vận truyền thống trên thực tế diễn ra trong hàng thập kỷ nhưng nhà văn miêu tả nó như một
sự chuyển đổi hầu như chỉ trong một đêm trong năm 1812, đấy là một cách biểu hiện nhấn mạnh vào sự


chuyển đối mạnh mẽ diễn ra trong lòng nước Nga.
Khi cuốn tiểu thuyết xuất hiện vào quãng năm 1865-1866, giới trí thức Nga đã phải bận rộn với câu hỏi
về sự định hình cho những đặc trưng và con đường phát triển của nước Nga, đặc biệt là từ sau cuộc giải
phóng nơng nơ năm 1861.
Có rất nhiều ngun nhân khiến cho người đọc khắp nơi trên thế giới đam mê Chiến tranh và hịa bình
nhưng trên hết, cuốn sách hấp dẫn người đọc bởi sự hoàn mỹ của một tác phẩm nghệ thuật. Đó là khúc
ca chiến thắng của con người trong tất cả sự khó khăn và phức tạp của cuộc sống.

 
Theo Nước Nga.net