01 chongmat choangvang

CHỐNG VÁNG VÀ CHĨNG MẶT
 
 
GIỚI THIỆU
      
       Chống váng là một cảm giác có thể khó diễn tả, nhưng thường được mơ tả là một
cảm giác quay vịng hoặc nghiêng ngả, hoặc sắp rơi xuống hay văng ra ngồi. Chống
váng cũng có thể khiến chúng ta cảm thấy đầu óc quay cuồng, chóng mặt hay khó khăn
khi bước đi như bình thường.
       Nhiều người cảm thấy chống váng có kèm chóng mặt, đó là một dạng đặc biệt
của chống váng. Chóng mặt gây ra cảm giác quay vòng, lắc lư hoặc nghiêng ngả.
Chúng ta có thể cũng cảm thấy rằng bản thân đang di chuyển hay căn phòng đang
chuyển động xung quanh chúng ta. Chóng mặt có các nguyên nhân khác nhau, liên
quan đến tai trong hoặc não bộ. Ở một số người, vấn đề này không nghiêm trọng, trong
khi ở những người khác, chóng mặt có thể đe dọa tính mạng.
       Bài viết này mơ tả các triệu chứng chóng mặt và giúp nhận biết khi nào cần tìm đến
sự trợ giúp y tế.
 
 
TRIỆU CHỨNG CHÓNG MẶT
 
        Các triệu chứng phổ biến nhất của chóng mặt bao gồm các cảm giác:
o Xoay vòng (bản thân chúng ta xoay hoặc căn phòng xoay xung quanh
chúng ta)
o Đổ nghiêng hoặc lắc lư
o Cảm giác mất thăng bằng
      Những cảm giác này đến và đi, có thể kéo dài giây, vài giờ hoặc vài ngày. Chúng ta
có thể cảm thấy tồi tệ hơn khi di động đầu, thay đổi vị trí (đứng lên, ngồi dậy), ho hoặc
hắt hơi. Bên cạnh chóng mặt, có thể có:
o Nơn hoặc buồn nơn
o Nhức đầu hoặc nhạy cảm với ánh sáng, tiếng ồn

o Nhìn đơi, khó nói hoặc nuốt hay cảm thấy yếu
o Thở hổn hển hoặc đổ mồ hôi, tim đập nhanh
      Khi đến khám bệnh, chúng ta nên mô tả cho bác sĩ biết các triệu chứng kéo dài
trong bao lâu, yếu tố kích thích xảy ra các triệu chứng và bất kỳ vấn đề liên quan khác.
Những dữ kiện này là manh mối giúp tìm ra ngun nhân chóng mặt.
 
 
NGUN NHÂN THƯỜNG GẶP CỦA CHÓNG MẶT
 




Các nguyên nhân phổ biến nhất của chóng mặt bao gồm:
 
Bệnh lý tai trong, với tình trạng vơi hóa, viêm và nhiễm trùng, có thể gây ra các bất
thường trong hệ thống tiền đình. Đây là hệ thống bao gồm các bộ phận của tai trong và
hệ thần kinh, giúp kiểm sốt cân bằng cho cơ thể.

 
 
     Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính, bệnh Meniere và viêm dây thần kinh tiền
đình là ba trong những nguyên nhân phổ biến nhất của chóng mặt gây ra bởi bất
thường ở tai trong.
 
o Chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (đơi khi được gọi là chóng mặt tư
thế lành tính, chóng mặt vị trí, chóng mặt tư thế hoặc chỉ đơn giản là chóng
mặt) là loại chóng mặt xảy ra do quá trình tích tụ canxi ở tai trong. Cách điều
trị phổ biến là làm dịch chuyển các mảng vơi hóa. Chóng mặt thường diễn ra
trong thời gian ngắn, vài giây đến vài phút. Nó có thể lên cơn kịch phát nếu

người bệnh di chuyển đầu theo những hướng nhất định.
o Bệnh Meniere là một tình trạng khó chịu lặp đi lặp lại, bao gồm chóng mặt,
mất thính lực và ù tai. Các triệu chứng này có thể kéo dài vài phút hoặc vài
giờ. Ngun nhân được cho là do có dịch tích tụ ở tai trong.




 
Viêm dây thần kinh tiền đình có thể do một loại virus làm sưng viêm xung quanh dây
thần kinh tiền đình. Các triệu chứng hình thành và phát triển đột ngột, gồm có chóng
mặt nặng, buồn nơn, nơn ói và gặp khó khăn khi đi lại hoặc đứng dậy; kéo dài trong vài
ngày. Một số người có thể cảm thấy khó nghe ở một bên tai.
 
Chấn thương đầu có thể ảnh hưởng đến hệ thống tiền đình và gây ra chóng mặt.








 
Thuốc là một nguyên nhân ít gặp. Tuy nhiên, một số loại thuốc có thể gây tổn thương
tai trong. Các thuốc khác ảnh hưởng đến chức năng của tai trong hoặc não bộ và dẫn
đến chóng mặt.
 
Chứng đau nửa đầu (đau đầu Migrain) đơi khi cũng có triệu chứng chóng mặt. Đây là
loại chóng mặt thường xảy ra cùng với đau đầu, mặc dù thỉnh thoảng cũng khơng có

đau đầu.
 
Các bệnh lý ở não, như đột quỵ hoặc cơn thiếu máu não thống qua, xuất huyết não
hay bệnh xơ hóa rải rác, cũng có thể gây chóng mặt. Các bệnh lý này thường có thêm
những triệu chứng khác, đặc trưng cho các tổn thương ở não.
 
 
KHI NÀO CẦN PHẢI ĐƯỢC TRỢ GIÚP
 
      Chúng ta nên tìm sự trợ giúp y tế ngay lập tức nếu có chóng mặt hay chóng mặt đi
kèm bất kỳ những triệu chứng sau đây:
o Nhức đầu lần đầu tiên hoặc nhức đầu dữ dội
o Thân nhiệt > 38ºC (100.4ºF)
o Nhìn đơi hoặc nhìn thấy khơng rõ ràng
o Nói khó hoặc nghe khó
o Yếu một tay hoặc chân
o Đi lại phải cần trợ giúp
o Té xỉu
o Tê hoặc ngứa râm ran
o Đau ngực
o Ĩi mửa liên tục
      Ngồi ra, cũng nên tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức nếu chóng mặt kéo dài vài
phút hoặc hơn khi chúng ta:
o Lớn tuổi
o Đã từng bị đột quỵ
o Có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh đột quỵ (cao huyết áp, tiểu đường, hút
thuốc lá)
     Nếu những cơn choáng váng hay chóng mặt đến rồi đi mà khơng để lại bất kỳ vấn
đề nào, chúng ta vẫn nên đến bác sĩ. Họ sẽ chỉ định các xét nghiệm tùy thuộc vào bệnh
sử và tiền căn bệnh lý của chúng ta để tìm ngun nhân gây chóng mặt hay tầm soát

các nguyên nhân tiềm ẩn.
 
 


ĐIỀU TRỊ CHÓNG MẶT
  
       Trong đa số các trường hợp, chóng mặt là một cảm giác khó chịu nhưng thường
khơng có nguyên nhân nghiêm trọng. Điều trị chóng mặt là điều trị các nguyên nhân
gây ra chóng mặt (nếu biết được nguyên nhân), giảm bớt các triệu chứng và giúp
nhanh chóng hồi phục.
 
Điều trị triệu chứng - Nếu chóng mặt mức độ nặng hay kéo dài nhiều giờ đến nhiều
ngày, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc giúp giảm các triệu chứng nghiêm trọng, như
thuốc chống nơn. Theo đó, điều trị bằng thuốc sẽ khơng được chỉ định nếu chóng mặt
chỉ trong một giây hoặc vài phút.
Các loại thuốc được chỉ định bao gồm:
o Kháng histamin, như meclizine, dimenhydrinate, diphenhydramine
o Chống buồn nôn, như promethazine, metoclopramid, ondansetron.
o An thần, như diazepam, lorazepam, clonazepam
       Hầu hết các loại thuốc này dễ khiến chúng ta buồn ngủ. Vì vậy, khơng nên dùng khi
làm việc hay lái xe. Đồng thời, chỉ nên dùng thuốc theo toa để điều trị triệu chứng
chóng mặt với mức độ nghiêm trọng và cần phải ngừng thuốc khi các triệu chứng đã
được cải thiện.
Dịch chuyển các mảng vôi hóa – Đây là một phương pháp điều trị được khuyến khích
áp dụng cho người bệnh chóng mặt tư thế kịch phát lành tính. Bác sĩ sẽ nhẹ nhàng di
chuyển đầu của người bệnh vào những vị trí nhất định. Trong những trường hợp cần
thiết, người chăm sóc sẽ được hướng dẫn cách thực hiện những động tác này để có
thể thực hành tại nhà.
       Khi đầu di chuyển, các mảng canxi sẽ có xu hướng dịch chuyển vào một phần của

tai. Tại đó, chúng sẽ được hấp thụ lại. Vì vậy, người bệnh có thể thấy chóng mặt cải
thiện ngay lập tức sau khi điều trị hoặc chỉ trong vòng một đến hai ngày.
 


 
 
 


 
 
 
Phục hồi chức năng thăng bằng – Khi bị chóng mặt, hầu hết các bệnh nhân đều
muốn giữ đầu cố định. Tuy nhiên, tư thế bất động và không di chuyển đầu lại làm cho
việc đối phó chóng mặt gặp khó khăn hơn. Do đó, điều trị phục hồi chức năng giữ thăng
bằng giúp cải thiện chóng mặt có nguyên nhân là do tổn thương hệ thống tiền đình.
       Cụ thể, chúng giúp não điều chỉnh phản ứng với những thay đổi trong hệ thống tiền
đình. Liệu pháp này cũng giúp luyện tập cho mắt và các giác quan khác biết cách làm
thế nào để cân bằng. Đây là một cách điều trị hiệu quả cao, nhất là khi được bắt đầu
thực hiện càng sớm càng tốt sau khi khởi phát chóng mặt.
 
       Trong suốt thời gian phục hồi chức năng, bác sĩ cũng sẽ cung cấp các bài tập để
thực hiện ở nhà. Ví dụ, chúng ta có thể bắt đầu bằng cách tập trung nhìn vào một đối


tượng trong không gian trống trải và cùng lúc di chuyển đầu từ từ sang phải, trái và lên,
xuống. Chúng ta sẽ thực hiện bài tập này trong vài phút, lặp lại hai đến ba lần mỗi ngày.
 
Đề phòng chấn thương - Nếu gặp khó khăn khi đứng hoặc đi lại vì chóng mặt, người

bệnh sẽ dễ bị chấn thương khi té ngã. Ở người lớn tuổi, điều này lại dẫn đến những
biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như gãy xương đùi. Để giảm nguy cơ té ngã, cần
chú ý đến những mối nguy hiểm hiện diện ngay trong nhà, như dây điện lỏng lẻo hay
tấm thảm trơn trượt và tránh đi lại dù trong khu vực quen thuộc mà không được thắp
sáng.
 
       Nếu còn những vấn đề lo lắng, thắc mắc, cần sớm đến tham vấn bác sĩ hay những
chuyên gia chăm sóc sức khoẻ để biết thêm thơng tin. Bởi vì chống váng hay chóng
mặt có khi chỉ là một cảm giác khó chịu thống qua hay cũng có thể là dấu hiệu báo
trước của các bệnh lý nghiêm trọng sau này.