Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

THOÁT VỊ ĐĨA ĐỆM
CỘT SỐNG THẮT LƯNG
THS. BS. PHÙNG QUỐC THÁI


MỤC TIÊU
1/ Hiểu được nguyên nhân, cơ chế bệnh
sinh của Thoát Vị Đĩa Đệm Cột sống Thắt
Lưng (TVĐĐ CSTL)
2/ Chẩn đoán lâm sàng, cận lâm sàng
TVĐĐ CSTL
3/ Biết rõ các biện pháp điều trị


LỊCH SỬ
 460

– 377 trước công nguyên: Hippocrates mô tả đau
thần kinh tọa “Sciatica”

 1858:

sống.

Luschka mô tả chi tiết về giải phẫu đĩa đệm cột

 1934:

Mixter và Barr phẫu thuật thành công 34 ca
TVĐĐ CSTL.

DỊCH TỂ:
■ Pháp: 100.000 người/ 1 năm (37.000 bn mổ)
■ Mỹ: 1% dân số bị thoát vị địa đệm cột sống
thắt lưng.


DỊCH TỂ
 95

% Đau dây thần kinh tọa (TK hông to) là do Thoát vị
đĩa đệm cột sống thắt lưng.

 Vị

trí thốt vị: Bùi Quang Tuyển 2007 → 63 % TVĐĐ
CSTL.
 Thoát

vị đĩa đệm L4-L5: 65%

 TVĐĐ

L5-S1: 12,5 %

 TVĐĐ

2 đĩa: 16,5 %

 Tuổi:

25 → 54 (77,7%)


GIẢI PHẪU
 Đĩa

đệm dày 8-10mm:L4-L5,
L5-S1

3

thành phần:

 Nhân

nhầy

 Vòng

sợi

 Tấm

 Vòng
 Nhân

sụn ( thuộc về đốt sống)

sợi 20 vịng

nhầy: thấu kính 2 mặt
lồi, cấu tạo chủ yếu:
polysaccarit:
Trẻ em (90%), người lớn
(80%), già (70%)


CHỨC NĂNG SINH LÝ


3 chức năng: giảm xóc, làm trụ và
tạo hình dáng cột sống



Nhân nhầy: như túi cao su ( đàn
hồi + căng phồng); “lò xo sinh
học” # giảm xóc



Tư thế đứng, mang vác → đè ép
→ chiều cao đĩa đệm giảm



Đĩa đệm thối hóa:
 Giảm

chiều cao

 Chức

năng “giảm xóc” giảm


NGUYÊN NHÂN
 Chấn

thương cấp: tai nạn
(lao động, giao thông, thể
thao…)

 Chấn

thương mãn tính:

sai tư thế (lao động nặng,
ngồi lâu...)
 Do

thối hóa cột sống ( Đĩa
đệm+ đốt sống= khối khớp,
dây chằng)


CƠ CHẾ SINH BỆNH


THỐI HĨA SINH LÝ:



Tư thế ngồi





Thẳng: 140 kg/ 1 cm²



Tựa lưng: 80 kg

Vật nặng 15 kg:


Cúi 20o → 200kg



Cúi 70o → 300kg



500kg → vỡ đĩa đệm



200kg → vỡ đĩa đệm đã bị
thối hóa


CƠ CHẾ SINH BỆNH
THỐI HĨA BỆNH LÝ:


Nhân nhầy len vào khe yếu
nứt vòng xơ → Dây chằng
dọc sau => “Cụp”



Người lớn tuổi: gai đốt
sống, phì đại dây chằng
vàng, trượt đốt sống, thối
hóa khớp.


LÂM SÀNG
 1/

Đau:

 Buổi

sáng, khuân vác vật nặng, táo bón, ho kéo dài,
hắt hơi.

 Giảm

đau khi nằm nghỉ.

 Vị

trí: đau thắt lưng → mông → lan theo rễ thần kinh
tọa bị chèn ép: L5 ( ngồi đùi), tận cùng ngón cái
hoặc ngón út (S1).

 Rối

loạn cảm giác:
Tê kiến bị, kim châm chích.


ĐAU THEO RỂ THẦN KINH BỊ THOÁT
VỊ ĐĨA ĐỆM CHÈN ÉP


KHÁM
 1/

Nhìn

 2/

Sờ

 3/

Gõ


1/ Nhìn:
 Dáng

đi tập tễnh, nghiêng
về chân lành

 Đứng

nghiêng bên tổn
thương

 Vẹo

cột sống (teo cơ)

 Nghiệm

pháp Neri (+): cúi
gập lưng tối đa => đo
khoảng cách từ ngón tay
tới mặt đất (=> 50cm)


2/ Sờ
 Gù

vẹo cột sống

 Dấu

hiệu bấm chuông

 Dấu

hiệu Vallis (+), Bonnet (+)

 Dấu

hiệu Lasegue: tư thế nằm, 1 tay giữ
thẳng gối, 1 tay nâng gót chân. Đo góc tạo
bởi cẳng chân và mặt giường ( dương tính:
<= 60o )

 Cảm

giác:

 Trước
 Gan
 Mu

ngoài cẳng chân

bàn chân (S1)

bàn chân (L4)

2/ Sờ

 Vận

động:

 Gấp

bàn chân yếu (L5), xoay trong bàn chân

 Duỗi

 Hội

bàn chân yếu (S1), xoay ngoài bàn chân

chứng chùm đuôi ngựa:

 Giảm,
 Rối

mất cảm giác quanh hậu môn, bộ phận sinh dục

loạn đi tiểu


3/ Gõ
Phản

xạ gân xương giảm:

Gân

gót (S1)

Gân

gối (L4)

4/ Nghe


CẬN LÂM SÀNG:
 1/

X quang quy ước:

 Hình

ảnh: (T+N+3/4)

 Mất

độ ưỡn

 Hẹp

khoang gian đốt sống

 Vẹo

cột sống

 Gai

thân xương đốt sống

 Trượt
 Gai

đốt sống

đôi

Tam chứng BARR


2/ Chụp bao rễ cản quang
 Omnipaque

Iopamiron

 =>

hoặc

Hình ảnh:

-

Chèn đẩy cột thuốc
1 hoặc 2 đĩa

 - Tắc

thuốc

hoàn toàn cột


3/ Chụp CTscanner:
Hình

ảnh khơng rõ ràng. Hay phối hợp
chụp bao rễ cản quang
Đánh giá tốt nếu có tổn thương đi kèm :
thối hóa đốt sống,vỡ thân đốt sống.