Vết thương sọ não

VẾT THƯƠNG
SỌ NÃO
BS. PHÙNG QUỐC THÁI


Mục tiêu


1/ Biết rõ các loại tổn thương Giải phẫu bệnh/
Vết thương sọ não.



2/ Chẩn đoán Lâm sàng ,cận lâm sàng



3/ Xử trí Vết thương sọ não kỳ đầu



4/ Nguyên tắc điều trị phẫu thuật


ĐẠI CƯƠNG


- Nguyên nhân:



Do hỏa khí, mảnh bom/ chiến tranh



(10-15% ở VN/ Thời kỳ chống Mỹ)



Thời bình: chém, cuốc, đinh, tai nạn lao động,
tai nạn sinh hoạt



- Định nghĩa:



Vết thương sọ não là vết thương xuyên thấu
não: rách da đầu, vỡ xương sọ, rách màng cứng,
tổn thương chất não


PHÂN LOẠI


GPB:



Vết thương không thấu não



Vết thương thấu não


a/ Vết thương không
thấu não:


40 – 45%



Chỉ tổn thương da đầu + vỡ sọ


B/ Vết thương thấu
não:


1/ Vết thương chột thấu não:



- Chỉ có 1 lỗ vào



- Mảnh đạn nằm trong hộp sọ



Cách vỏ não 4cm



Nằm giữa 2 bán cầu đại não (não thất)



Xuyên cả 2 bán cầu đại não (ngang)



Đường đạn dây cung: tổn thương 1 số thùy não



Xuyên dọc từ trán đến chẩm




2/ Vết thương xuyên thấu não



Có lỗ vào, lỗ ra:



Lớn ( lổ ra) : não dập, Dịch não tủy, mảnh
xương



Nh ( lổ vào) : mảnh xương vỡ, dị vật



3/ Vết thương thấu não tiếp tuyến



Đường đạn tiếp tuyến vỏ não



4/ Vết thương bật đổi góc:



Vết thương phức tạp: phù não, giập não, tổn
thương thần kinh, mạch máu


LÂM SÀNG


1/ Tại chỗ da đầu:



- Cạo tóc



- Mơ tả vị trí, kích thước



- Miệng VT đầu vào, ra: Mơ não giập, máu
loãng, di vật




2/ Khám thần kinh:



a/ Tri giác: giảm dần do tổn thương thứ phát:
phù não, tụ máu



b/ Khám 12 đôi dây sọ:



- Đồng tử, phản xạ ánh sang



- Dây II, III, IV, VI, dây TK mặt, IX



c/ Dấu tiểu não



d/ Vận động, cảm giác: sức cơ 0/5 -> 5/5



e/ Dấu màng não


DIỄN TIẾN LÂM SÀNG


5 giai đoạn theo Smirnov


GIAI ĐOẠN I (cấp tính)


Ngày 1 -> Ngày 3



Rối loạn hô hấp, tim mạch: Mạch nhanh, huyết
áp tụt do mất máu, thở nhanh nông



Giảm tri giác do máu tụ trong sọ dập phù não


GIAI ĐOẠN II (biến
chứng sớm)


Ngày 4 -> Ngày 30



Áp lực trong sọ (ALTS) giảm



Biểu hiện nhiễm trùng vết thương, viêm màng
não, vụn xương ra miệng VT


GIAI ĐOẠN III (trung
gian)


Thời gian:1 tháng -> 6 tháng



Hình thành sẹo não, màng não; áp xe não



Co giật



Rối loạn tâm thần



Yếu liệt vận động



Rối loạn ngôn ngữ


GIAI ĐOẠN IV (biến
chứng muộn)


Tháng thứ 6 -> 3-4 năm



Tổng trạng hồi phục



Cốt tủy viêm



Dò dịch não tủy (DNT) ra miệng Vết thương.



Động kinh cục bộ, toàn thể, Rối loạn tâm thần


GIAI ĐOẠN V (di
chứng)


Thời gian : > 3 năm



Đau đầu, sa sút trí tuệ



Áp xe não muộn



Động kinh, Rối loạn tâm thần


CẬN LÂM SÀNG


1/ Xquang sọ quy ước: (T+N+3/4)



Hình ảnh tổn thương sọ



Vị trí đường đạn, mảnh kim khí, dị vật, vụn
xương vỡ



2/ Cắt lớp vi tính



3 tư thế: MP trục, MP trán, MP đứng bên



Xác định: tổn thương nguyên phát hoặc thứ
phát đi kèm: ĐM, TM, xoang hơi, xoang TM




2/Chống nhiễm khuẩn:



Kháng sinh phổ rộng: Gram (-), (+), kỵ khí



Xử lý VT/ 6 giờ đầu



3/ Nguyên tắc xử trí kỳ đầu VTSN:



Lấy hết dị vật: mảnh xương, mảnh đạn



Hạn chế làm tổn thương thêm nhu mô não lành,
tránh nhiễm khuẩn lan rơng



Cầm máu kỹ, khâu kín màng não (<6 giờ)



4/ Săn sóc sau mổ:



Nằm nghỉ tuyệt đối



Kháng sinh phổ rộng hoặc kháng sinh đồ



Chống phù não tích cực: lợi tiểu, corticoid



An thần chống co giật



Nuôi ăn TM