01 dai cuong ve gdsk (18 19)

Đại cương về
Giáo dục sức khỏe
BS Trương Trọng Hoàng
Thạc sĩ Khoa học Xã hội Sức khỏe
Bộ môn Khoa học hành vi-Giáo dục Sức khỏe
Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch


Mục tiêu
Bài học giúp sinh viên:
 Biết được những thách thức về giáo dục sức
khỏe (GDSK) trong tình hình hiện nay
 Biết được bản chất của GDSK và vai trò của
người nhân viên y tế trong hoạt động GDSK
 Biết được một số mơ hình GDSK hiện nay.

2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

2


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

3


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

4


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

5


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

6


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

7


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

8


Những thách thức đối với GDSK
 Hành

vi, lối sống ngày càng có nhiều yếu tố
nguy hại cho sức khỏe
 Xã hội có q nhiều luồng thơng tin khơng
chính xác và có hại cho sức khỏe
 Nguồn lực dành cho GDSK cịn hạn chế.
-> GDSK là một việc khơng dễ dàng địi hỏi phải
có những cách tiếp cận phù hợp.

2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

9


Giáo dục sức khỏe là gì?
“Giúp quần chúng đạt được sức khỏe bằng chính
nỗ lực của họ.”
Badgley 1975

“Một hoạt động nhằm vào các cá nhân để đưa
đến việc thay đổi hành vi.”
WHO, 1977

“Là một quá trình nhằm giúp nhân dân tự thay đổi
những HV có hại cho SK để chấp nhận thực
hiện những HV tăng cường SK.”
Bộ Y tế, 1993
2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

10


Giáo dục sức khỏe là gì?
 Giáo

dục sức khỏe là:

Tiến trình
 Thơng qua các hoạt động thơng tin-giáo dụctruyền thơng (Information-EducationCommunication)
 Nhằm giúp các cá nhân, nhóm hoặc cộng đồng
 Chấp nhận những hành vi có lợi cho sức khỏe
 Bằng chính nỗ lực của họ.


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

11

Các khoa học nền tảng của GDSK

2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

12


Ai là người thực hiện việc GDSK?
 Không

chỉ những nhân viên y tế hoặc những
người chuyên làm công tác GDSK mà tất cả
mọi người được huấn luyện/hướng dẫn phù
hợp đều có khả năng thực hiện việc GDSK.
 Y tế đóng vai trị “gạn đục, khơi trong”: cung
cấp những thơng tin chuẩn bao gồm việc điều
chỉnh những thơng tin khơng chính xác và giới
thiệu những thông tin mới.

2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

13


Giáo dục sức khỏe là gì?

 Giáo

dục sức khỏe:

bao hàm các cơ hội học tập được tạo ra một cách
có ý thức
 qua các hình thức truyền thơng khác nhau
 nhằm làm cải thiện hiểu biết cơ bản về sức khỏe
(health literacy)
 bao gồm nâng cao kiến thức và phát triển các kỹ
năng sống cần thiết
 cho sức khỏe của cá nhân và cộng đồng.


(WHO, 1998)
2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

14


Một số mơ hình
giáo dục sức khỏe


Mơ hình Thơng tin-Giáo dục-Truyền thơng
 Thơng

tin-Giáo dục-Truyền thơng (InformationEducation-Communication=IEC): cung cấp

kiến thức và tác động để thay đổi thái độ và
hành vi. Trong đó bao gồm:
Truyền thơng đại chúng
 Truyền thơng nhóm
 Truyền thơng cá nhân.


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

16


Mơ hình Truyền thơng thay đổi hành vi
> Phương pháp tiếp cận Truyền thông thay đổi
hành vi (Behavior Change Communication –
BCC) ra đời.
Chủ trương:
xây dựng thơng điệp cũng như hình thức truyền
thông phù hợp với từng giai đoạn trong tiến trình
thay đổi hành vi của từng nhóm đối tượng
 đặc biệt kết hợp truyền thông với việc tạo ra một
môi trường hỗ trợ cho việc thay đổi hành vi.


2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

17


Mơ hình Truyền thơng thay đổi hành vi
 Mơ

hình KAP

DUY TRÌ

Kiến thức (Knowledge)
 Thái độ (Attitudes)
 Thực hành (Practices)


LÀM

MUỐN

THỤT LÙI

BIẾT
CHƯA BIẾT

2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

18

Mơ hình Truyền thơng thay đổi hành vi
 Mơ

hình KAP đảo ngược:

A>P>K

2018

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

19


Mơ hình Hành vi Cạnh tranh
 Mơ

hình Hành vi Cạnh tranh (Competing
Behavior Model)
hay Hành vi Thay thế (Alternative Behavior)
Tiền đề

Hành vi có vấn đề

+

2018

Hành vi tích cực

GDSK Y5 TĐHYKPNT NK2018-2019

Kết quả

+

20