Chương 3

HỆ THỐNG
KIỂM SOÁT NỘI BỘ
ThS. Mai Phương Thảo


MỤC TIÊU
Sau khi hồn tất chương học, sinh viên có thể:

1. Hiểu được định nghĩa hệ thống KSNB
2. Phân biệt các yếu tố hợp thành hệ thống KSNB
3. Giải thích các hạn chế của hệ thống KSNB
4. KTV đánh giá HTKSNB


NỘI DUNG TRÌNH BÀY

1.
2.
3.

Định nghĩa hệ thống KSNB
Các bộ phận hợp thành hệ thống KSNB

Hạn chế của hệ thống KSNB


Đặt vấn đề
Kiểm toán độc lập
Kiểm toán nội bộ

Kiểm soát nội bộ

4


Các văn bản chuẩn mực quốc tế

COBIT 1996

SAS 55/78/94

Basel 1998
COSO 2013
ERM 2017

Đặc điểm chung:
Nghiên cứu hệ thống KSNB để phục vụ cho mục tiêu quản trị

5


Các văn bản chuẩn mực
VSA 315 - “Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót
trọng yếu thơng qua hiểu biết về đơn vị
được kiểm tốn và mơi trường của đơn vị”
“Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ”
Phục vụ kiểm tốn độc lập,
khơng phục vụ cho mục tiêu quản trị

6

Kiểm soát nội bộ là gì?

Rủi ro
quản lý

Làm ăn thua lỗ
Tài sản bị tham ô
Báo cáo tài chính không trung thực
Báo cáo nội bộ không trung thực
Pháp luật bị vi phạm
Các quy định không được tuân thủ

CHÍNH SÁCH
TIÊU CHUẨN
THỦ TỤC


Kiểm soát nội bộ là gì?
•

Kiểm soát nội bộ là một quá trình do người
quản lý, hội đồng quản trị và các nhân viên của
đơn vị chi phối, nó được thiết lập để cung cấp
một sự bảo đảm hợp lý nhằm thực hiện ba mục
tiêu:
- Báo cáo TC đáng tin cậy;
- Luật lệ và quy định được tuân thủ;

- Hoạt động hữu hiệu & hiệu quả.

COSO là gì?
• COSO( Committee of Sponsoring Organizations of the
Treadway Commission)

• Ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia Hoa Kỳ về chống gian lận
khi lập BCTC

• Thành lập năm 1985, sau các vụ bê bối Watergate 1970;
khủng hoảng tiết kiệm và nợ 1980s.

• Cơ quan bảo trợ:


HỆ THỐNG KIỂM SỐT NỘI BỘ
• Theo COSO (*), KSNB là một quá trình bị chi phối bởi hội
đồng quản trị, ban giám đốc và các nhân viên được thiết
lập nhằm cung cấp sự đảm bảo hợp lý để đạt được các
mục tiêu của tổ chức:

• Hoạt động hữu hiệu và hiệu quả;
• Tính đáng tin cậy của các thơng tin tài chính;
• Các quy định và luật lệ được tuân thủ.
(*) Là một Ủy ban thuộc Hội đồng quốc gia về việc chống
gian lận khi lập BCTC (National Commission on Financial
Reporting, còn được gọi là Treadway Commission)


Diễn giải định nghĩa

•

Một q trình: bị chi phối bởi con người và các thủ tục
thiết lập, duy trì, và giám sát bởi Ban quản lý

•

Đảm bảo hợp lý: khơng phải sự đảm bảo tuyệt đối

•

Các mục tiêu nhằm đảm bảo:

•
•
•

Tính đáng tin cậy của thơng tin tài chính
Tính tn thủ các quy định và luật lệ

Tính hữu hiệu và hiệu quả của hoạt động


Mục đích hệ thống KSNB

• Đảm bảo tính Hiệu lực và Hiệu
quả của các hoạt động trong
cơng ty.

• Đảm bảo Độ tin cậy của Báo

cáo tài chính

• Tn thủ pháp luật và các quy
định

• Bảo vệ tài sản


Các bộ phận hợp thành
hệ thống kiểm soát nội bộ


Hệ thống kiểm sốt nội bộ
• Các thành phần
Mơi trường kiểm soát: Phong cách của một tổ chức ảnh
hưởng đến ý thức của nhân viên, nền tảng của các thành
phần khác của hệ thống KSNB.
Đánh giá rủi ro: Xác định và Phân tích các Rủi ro ảnh
hưởng đến việc hồn thành các Mục tiêu của hệ thống
KSNB, cơ sở Quản lý rủi ro như thế nào
Các hoạt động kiểm soát: các chính sách và các thủ tục
giúp đảm bảo thực hiện các chỉ thị hướng dẫn của Ban
giám đốc
Thông tin và báo cáo: hỗ trợ việc xác định, phản ánh và
trao đổi thông tin đúng hạn và theo mẫu, giúp nhân viên
thực hiện tốt nhiệm vụ
Giám sát: Quá trình đánh giá chất lượng việc vận hành
hệ thống KSNB theo thời gian

Hệ thống kiểm soát nội bộ

Ngăn
ngừa
CÁC THÀNH PHẦN
HỆ THỐNG KSNB
Phát
hiện

Sai sót trọng yếu
ảnh hưởng
Cơ sở dẫn liệu
của báo cáo tài
chính


MƠI TRƯỜNG KIỂM SỐT

• Thiết lập sắc thái

riêng của 1 tổ chức,
ảnh hưởng đến ý thức
kiểm soát của thành
viên trong tổ chức.

• Là nền tảng của các bộ
phận khác

Slide 16

MƠI TRƯỜNG KIỂM SỐT
Gồm các yếu tố:

• Giá trị đạo đức và tính chính trực
• Năng lực nhân viên
• Hội đồng quản trị hay ủy ban kiểm tốn
• Triết lý quản lý và phong cách điều hành
• Cơ cấu tổ chức
• Phân định quyền hạn và trách nhiệm
• Thủ tục và chính sách nguồn nhân lực


MƠI TRƯỜNG KIỂM SỐT
Tính chính trực và giá trị đạo đức
Chuẩn mực về đạo đức và hành vi của nhân viên cần được
thiết lập.
Hiệu lực của hệ thống KSNB phụ thuộc sự chính trực và
đạo đức của người thiết lập, quản lý và giám sát các hoạt
động kiểm soát.
Năng lực nhân viên
Kiến thức và kỹ năng của nhân viên thực hiện các nhiệm
vụ đối với một công việc cụ thể.
Sự tham gia của Hội đồng quản trị (HĐQT) và Ban kiểm sốt

Giám sát các chính sách thủ tục báo cáo kế toán.


MƠI TRƯỜNG KIỂM SỐT

• Triết lý và phong cách quản lý của Ban giám đốc
Việc thiết lập, bảo trì và giám sát hệ thống KSNB là trách
nhiệm của Ban giám đốc.
Các yếu tố nhận biết:

Phương pháp mạo hiểm và giám sát rủi ro kinh
doanh
Thái độ và hành động của Ban giám đốc đối với báo
cáo tài chính
Thái độ của Ban giám đốc đối với việc xử lý thông
tin, các chức năng kế toán, nhân sự


MƠI TRƯỜNG KIỂM SỐT NỘI BỘ

•

Cơ cấu tổ chức
Thể hiện quyền hạn và trách nhiệm được thực hiện và
giám sát như thế nào
Thiết lập các khâu quan trọng về quyền hạn phê duyệt và
trách nhiệm, bộ phận cần báo cáo


MƠI TRƯỜNG KIỂM SỐT

Đề nghị
Lập chứng từ
Phê duyệt
Kiểm tra

Thực hiện
Ghi nhận
Quản lý tài sản

PHÂN
CÔNG
PHÂN
NHIỆM


ĐÁNH GIÁ RỦI RO
• Xác định, phân tích rủi ro
ảnh hưởng đến tiến trình
đạt mục tiêu của tổ
chức.

• Xác định cách thức quản
trị rủi ro

• Đánh giá khả năng của rủi
ro

• Xác định giải pháp cần
thiết để quản lý rủi ro

Slide 22


Những trường hợp ảnh hưởng
•

•
•
•
•
•
•

Những thay đổi trong mơi trường hoạt động
Sự thay đổi nhân sự
Thiết lập hay sửa đổi hệ thống thông tin
Sự tăng trưởng của đơn vị
Sự ứng dụng kỹ thuật mới
Sắp xếp lại tổ chức
Các chính sách kế toán mới áp dụng


CÁC HOẠT ĐỘNG KIỂM SỐT
•

Là các chính sách và thủ tục nhằm đảm bảo các
hướng dẫn của các nhà quản lý được thực hiện.

•

Các bộ phận của hoạt động kiểm sốt:

•

•
•

•
•

Phân chia trách nhiệm
Kiểm sốt q trình xử lý thơng tin

Kiểm soát vật chất
Kiểm tra độc lập việc thực hiện
Soát xét việc thực hiện


Phân chia trách nhiệm