VẬT LÝ CHẤT RẮN Chæ°Æ¡Ng 21 hệ thần kinh

Hệ Thần Kinh


Chức năng
1. Thu nhận cảm giác (sensory input) – tập
hợp thơng tin
 Kiểm sốt các thay đổi trong lẫn ngồi cơ
thể
2. Phân tích
 Xử lý và phân tích các cảm giác thu được
va quyết định hành động nếu cần
3. Đưa ra hành động (motor output)
 Đáp ứng với các kích thích
 Các đáp ứng hoạt hóa cơ và các tuyến



Phân loại theo cấu trúc
 Thần kinh trung ương (CNS)
 Não
 Tủy sống
 Thần kinh ngoại biên (PNS)
 Dây thần kinh


Phân loại theo chức năng
 Thần kinh hướng tâm (afferent)
 Dây thần kinh chuyển thông tin về CNS
 Thần kinh ly tâm (efferent)
 Dây thần kinh chuyển các xung lực từ CNS
 Hai bộ phận

 Thần kinh soma – chủ động
 Thần kinh thực vật – thụ động


Tổ chức của hệ thần kinh


Tế bào hỗ trợ CNS (neuroglia)


 Tế bào hình sao (astrocyte)
 Nhiều, hình sao
 Tế bào thần kinh đệm
 Tạo rào chắn giữa mao mạch và neuron
 Duy trì cân bằng ion xung quanh neuron và
kiểm soát trao đổi chất giữa mao mạch –
neuron
 Tiểu tế bào thần kinh đệm (Microglia)
 Thực bào có hình nhện,
 Có vai trị bảo vệ neuron; tiêu hủy vi khuẩn
hay mảnh vỡ tế bào


 Tế bào màng (ependymal cell)
 Nằm ở các khoang bên trong của não và
tủy sống, bao quanh dịch não tủy
 Tế bào thần kinh đệm (oligodendrocyte)
 Tạo các bao myelin xung quanh dây thần
kinh của CNS
 Các bao trên có nhiều lóng nằm trên những

axon khác nhau
 Bản thân chúng nằm giữa các axon


Neuroglia vs Neuron
 Neuron
 Đơn vị cấu trúc và chức năng của hệ thần
kinh
 Chứa các hạt Nissl’s
 Chứa axon (sợi trục thần kinh)
 Chịu trách nhiệm truyền xung thần kinh
 Không phân chia


Neuroglia vs Neuron

 Neuroglia
 Tế bào hỗ trợ cho mô thần kinh
 Khơng có hạt Nissl’s
 Khơng có axon
 Tạo lớp đệm giữa các tế bào thần kinh
trong CNS, cung cấp chất dinh dưỡng cho
neuron
 Phân chia
 Phần lớn các u não là do tế bào đệm, không
liên quan đến neuron


Tế bào hỗ trợ PNS

Tế bào hỗ trợ PNS
 Tế bào vệ tinh (satellite cell)
 Bảo vệ thân của neuron
 Tế bào Schwann
 Tạo bao myelin cho hệ thần kinh ngoại biên
 Mỗi tế bào chỉ tạo 1 lóng bao
 Nằm trên các axon




Neuron
 Neuron = tế bào thần kinh
 Tế bào biệt hóa để dẫn truyền các xung thần
kinh
 Các phần chính của neuron
 Thân tế bào: chứa nhân, trung tâm chuyển
hóa của tế bào
 Phần kéo dài
 Sợi nhánh: dẫn xung thần kinh về tế bào
 Sợi trục: dẫn xung thần kinh từ tế bào đi



Axon và xung thần kinh
 Axon kết thúc tại điểm cuối sợi trục (axonal
terminal)
 Điểm cuối này có những khơng bào chứa
những chất dẫn truyền thần kinh

(neurotransmitter)
 Điểm này tách khỏi neuron kế cận bằng 1
khoảng trống (khe tiếp hợp - synaptic cleft)
 Điểm nối giữa các dây thần kinh gọi là
synapse – khớp thần kinh



Phân loại neuron dựa trên
chức năng
 Neuron hướng tâm

 Mang xung thần kinh từ thụ thể cảm giác
(sensory receptor): giác quan, các cơ quan
tự cảm (proprioceptor – phát hiện mạch co
dãn hay huyết áp tăng giảm)
 Neuron ly tâm
 Mang xung thần kinh từ CNS tới các tế bào
 Neuron trung gian (Interneuron)
 Nằm trên các đường dẫn truyền thần kinh
trong CNS, nối neuron ly tâm và hướng tâm