Chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 ĐH Sư phạm

1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA TÂM LÝ HỌC

Tên đề tài: CHUẨN BỊ CHO TRẺ VÀO LỚP MỘT.

Lớp học phần: PSYC176003
Họ và tên: Đinh Nhật Thiên Thanh
Mã số sinh viên: 46.01.611.110

Giảng viên hướng dẫn: Thầy Chung Vĩnh Cao
TP.HCM, ngày 25 tháng 12 năm 2021


2
Mục lục

Mục lục.................................................................................................................................2
Lời mở đầu...........................................................................................................................3
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................................4
2. Đặc điểm hoạt động chủ đạo của trẻ tiểu học so với trẻ mẫu giáo................................5
3. Lý do cần chuẩn bị tâm lý cho trẻ vào lớp Một.............................................................8
4. Khó khăn trong học tập của học sinh lớp Một...............................................................9
5. Chuẩn bị cho trẻ vào lớp Một......................................................................................10
6. Lợi bất cập hại khi cho trẻ học trước lớp Một.............................................................14
Lời kết................................................................................................................................17
Danh mục tài liệu tham khảo..............................................................................................18

asfasdfasdf

3
Lời mở đầu
Trong thư Bác Hồ gửi học sinh nhân ngày khai trường năm 1945, Người có viết: "Non
sơng Việt Nam có trở nên vẻ vang hay khơng, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai
các cường quốc năm châu được hay khơng, chính là nhờ một phần lớn ở cơng học tập của
các cháu". Có thể nói rằng, trẻ em là mầm non tương lai của đất nước, vì “cái mầm có
xanh thì cây mới vững, cái búp có xanh thì lá mới tươi quả mới tốt, con trẻ có được ni
dưỡng giáo dục hẳn hoi thì dân tộc mới tự cường tự lập”. Và, ở độ tuổi ăn chưa no, lo
chưa tới, trẻ em rất cần sự che chở, đùm bọc và bảo ban của người lớn để không bị sai
hướng hay lệch lạc trong quá trình hình thành nhân cách. Thơng qua việc chăm sóc, nuôi
dạy tốt cho trẻ, người lớn cũng đang gián tiếp đặt nền móng vững chắc cho tương lai của
tồn dân tộc. Có nhiều khó khăn mà người lớn có thể gặp phải trong q trình ni nấng
trẻ: kinh tế chưa vững, không dành đủ thời gian quan tâm trẻ, không hiểu tâm lý trẻ,
không biết nên dạy trẻ như thế nào mới là phải, không biết cách ứng xử phù hợp trong các
tình huống như trẻ bị bắt nạt, khơng biết khi nào thì nên giáo dục cho trẻ về giới tính, làm
sao để trẻ khơng tị nạnh lẫn nhau, làm thế nào để gần gũi và khiến trẻ mở lịng,… vì làm
cha mẹ thì ai khơng muốn điều tốt nhất cho con mình. Vì vậy, nhiều bậc cha mẹ tỏ ra băn
khoăn, lúng túng trước việc nuôi dưỡng con cái. Thực sự thì, việc giáo dục con trẻ chưa
bao giờ là một điều dễ dàng cả. Nhận thức được điều đó, bài tiểu luận này muốn đề cập
đến một trong vô số những vấn đề về nuôi dạy con trẻ mà các bậc phụ huynh luôn trăn
trở: Chuẩn bị cho trẻ vào lớp Một.


4
1. Lý do chọn đề tài
Một trong những khó khăn trong việc dạy dỗ trẻ nhỏ chính là việc chuẩn bị cho các em
vào lớp Một. Tuy vậy, nhiều phụ huynh vẫn chưa nhận ra tầm quan trọng của việc chuẩn
bị đầy đủ cho trẻ những điều cần thiết khi bước vào giai đoạn này. Cần hiểu, chuẩn bị cho
trẻ vào tiểu học tức là chuẩn bị về mặt tâm lý: làm thế nào để trẻ tiếp cận được với môi
trường mới một cách dễ dàng và ít khó khăn nhất khó có thể, làm sao để trẻ khơng bị sốc

khi vào môi trường tiểu học, dạy trẻ cách làm quen với các bạn học, cách chào hỏi, trả lời
thầy cô sao cho lễ phép,… Có rất nhiều vấn đề phát sinh, tuy nhiên, điều quan trọng nhất
là cần giúp trẻ hiểu rằng, bé sắp phải sống trong một môi trường tập thể có tính kỉ luật cao
hơn hẳn so với mẫu giáo, và vì vậy cần phải phát triển một số kỹ năng cá nhân để trẻ dần
học được tính tự lập khi tham gia vào hoạt động học tập.
Nhiều phụ huynh vẫn còn lầm tưởng về khâu chuẩn bị cho trẻ trong giai đoạn này. Tức là,
thay vì chuẩn bị cho trẻ về mặt tâm lí, nhiều bậc cha mẹ lại cho các bé học trước chương
trình, bắt trẻ ngồi vào bàn học nghiêm túc khi trẻ vẫn đang trong độ tuổi mầm non. Việc
cho trẻ học trước các kiến thức lớp Một không phải là bước chuẩn bị đúng đắn, gây lãng
phí thời gian và làm các bé mất đi khoảng thời gian vui chơi ở tuổi mầm non, ảnh hưởng
đến quá trình phát triển tâm lý tuổi thơ của trẻ. Đây được coi là một sai lầm tai hại của
một bộ phận các bậc phụ huynh hiện nay trong việc chuẩn bị cho các bé vào cấp Một.
Nhận thấy được điều đó, người làm tiểu luận quyết định triển khai đề tài “Chuẩn bị cho
trẻ vào lớp Một” nhằm làm rõ các bước chuẩn bị cần thiết trong giai đoạn từ mẫu giáo lên
cấp I cho các bé, đồng thời nâng cao nhận thức của các bậc phụ huynh trong việc này.


5
2. Đặc điểm hoạt động chủ đạo của trẻ tiểu học so với trẻ mẫu giáo
Trước hết, cần hiểu về khái niệm hoạt động chủ đạo. Hoạt động chủ đạo là hoạt động mà
sự phát triển của nó quy định những biến đổi chủ yếu nhất trong các quá trình tâm lý và
trong các đặc điểm tâm lý của nhân cách đứa trẻ ở giai đoạn phát triển nhất định của nó.
(A.N.Lêơnchiev)
Hoạt động học của trẻ ở giai đoạn tiểu học khác hoàn toàn với hoạt động chơi của trẻ ở
giai đoạn mẫu giáo. Vào tuổi mẫu giáo, nhiều hình thức hoạt động phong phú đã xuất
hiện. Tuy vậy, vui chơi mà trung tâm là trị chơi đóng vai theo chủ đề được coi là hình
thức hoạt động chủ đạo. Chính vui chơi đã tạo nên những biến đổi về chất trong tâm lý
của trẻ. Nó chi phối tồn bộ đời sống tâm lý của trẻ và các dạng hoạt động khác. Vì vậy,
có thể nói, ở trẻ mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ yếu.
-

Vui chơi gây ra những biến đổi về chất trong tâm lý của trẻ

-

Xuất hiện từ cuối tuổi ấu nhi đến hết giai đoạn mẫu giáo

-

Thoả mãn nguyện vọng độc lập và giải quyết khủng hoảng của trẻ ở tuổi lên 3

-

Trò chơi mang tính chất xã hội.

Cịn ở khi đã vào tiểu học, hoạt động chủ đạo của trẻ là học tập. Hoạt động học chủ yếu
hướng trẻ đến việc tiếp thu các kiến thức khoa học, hình thành và điều chỉnh thái độ các
em, qua đó hình thành và phát triển các kĩ năng hành động. Hoạt động học ở tuổi nhi đồng
khơng được hình thành ngay từ đầu mà nó hình thành và phát triển trong suốt quá trình
phát triển ở trường tiểu học.
Hoạt động học là hoạt động kép gồm hai hoạt động có quan hệ hữu cơ với nhau:
-

Hoạt động học chủ yếu hướng đến việc tiếp thu các kiến thức khoa học, hình thành
và điều chỉnh thái độ của các em, qua đó hình thành và phát triển các kĩ năng hành
động.

-

Các hoạt động tu dưỡng, tiếp thu các chuẩn mực văn hóa, các giá trị đạo đức xã hội

và hình thành các hành vi ứng xử hàng ngày.


6
Hoạt động học của tuổi nhi đồng không phải được hình thành ngay từ đầu, nó được hình
thành và phát triển trong suốt quá trình trẻ ở trường tiểu học. Động cơ học của trẻ được cụ
thể hóa bởi các mục đích học và được thực hiện hóa bởi các hành động học. Khi đã xác
định các nhiệm vụ học tập, trong các tình huống cụ thể, trẻ cần có các thao tác thực hiện
nhiệm vụ gắn với các phương tiện học nhất định.
Để dễ hiểu, có thể so sánh hoạt động chơi ở trẻ mẫu giáo và hoạt động học ở trẻ tiểu học
như sau:
Hoạt động chơi:
-

Động cơ hoạt động là bản thân q trình chơi.

-

Hoạt động chơi có chức năng làm phương tiện để trẻ tương tác với đồ vật và người
lớn.

-

Tính chất hoạt động: Tính thực và giả; tính tự do; tính xúc cảm – trí tuệ.

-

Phương thức tiến hành: Độc lập và tự điều khiển.

-

Sản phẩm của hoạt động: Thỏa mãn nhu cầu được chơi của trẻ.

-

Sự phát triển tâm lý cá nhân là sản phẩm đi kèm với hoạt động chơi, là kết quả
không định trước, khơng chủ đích.

Hoạt động học:
-

Động cơ hoạt động là bản thân hoạt động học và là sản phẩm học.

-

Hoạt động học có chức năng làm phương tiện tác động tới đối tượng nhận thức và
kĩ năng.

-

Tính chất hoạt động: Tính thực và giả; tính bắt buộc; tính trí tuệ - cảm xúc.

-

Phương thức tiến hành: Tương tác thầy – trò; điều khiển và tự điều khiển.

-

Sản phẩm của hoạt động: Thỏa mãn các nhu cầu về nhận thức của trẻ.

-

Sự phát triển tâm lý cá nhân là kết quả định trước, có mục đích.

Sự khác nhau giữa hoạt động chơi và học đã tạo ra khoảng cách khá lớn giữa cấu trúc tâm
lý hiện có của trẻ mẫu giáo với yêu cầu khách quan của môi trường mới khi các em bước


7
vào lớp 1. Điều này đặt ra yêu cầu cho các trẻ đầu tuổi tiểu học phải từng bước cải tổ các
cấu trúc tâm lý để có thể thích ứng với hoạt động chủ đạo mới là học tập.

(HA2.1)


8
3. Lý do cần chuẩn bị tâm lý cho trẻ vào lớp Một
Nếu trước đây, các em đã được tiếp xúc với hoạt động học trong môi trường mẫu giáo thì
giờ đây, hoạt động học trong mơi trường tiểu học là bước nâng cao hơn. Trẻ bắt đầu có
các hoạt động học thực sự. Sự khác biệt ở môi trường mẫu giáo và mơi trường tiểu học
chính là sự bắt buộc. Ở các lớp mẫu giáo, hoạt động học của các em chủ yếu là thông qua
tiếp xúc với đồ vật và các hoạt động chơi đơn thuần tích hợp với việc dạy các hành động
giao tiếp xã hội của giáo viên mầm non, mang tính chất thoải mái, khơng bắt buộc. Còn
khi bước vào tiểu học, hoạt động học của trẻ là thực sự nghiêm túc tiếp nhận các tri thức,
kinh nghiệm trong lịch sử lồi người, mang tính bắt buộc, có tổ chức, có kế hoạch, mục
đích, đi kèm với các hình phạt từ nhẹ đến nặng dành cho các em khơng hồn thành nhiệm
vụ học. Và như đã nhắc đến ở trên, vào lớp Một, sự khác nhau giữa hoạt động chơi và học
đã tạo ra khoảng cách khá lớn giữa cấu trúc tâm lý hiện có của trẻ mẫu giáo với yêu cầu
khách quan của môi trường mới. Các em bước sang một mơi trường học tập hồn toàn
mới. Thời gian học bị thay đổi: trẻ phải học với thời gian dài hơn (30 – 45 phút 1 tiết

học); trẻ phải tiếp xúc với nhiều bạn mới, kiến thức mới. Đồng thời, trẻ khơng cịn được
các cơ giúp đỡ 24/7 như hồi mẫu giáo. Các em cần phải điều chỉnh lại cấu trúc tâm lý để
thích ứng với sự thay đổi này, và vì vậy mà 6 tuổi là một bước ngoặt rất quan trọng trong
cuộc đời mỗi người – khi bước vào một mơi trường mới, có vị trí xã hội mới và thiết lập
những mối quan hệ xã hội mới trong đời. 
Ngoài ra, ở mỗi giai đoạn phát triển đều có những yêu cầu về mặt sinh lí, tâm lí, xã hội
khác nhau và địi hỏi sự thích ứng để mọi hoạt động bình thường (và đặc biệt là hoạt động
chủ đạo) diễn ra có hiệu quả. Thời kỳ 5 – 6 tuổi là thời kỳ trẻ phát triển cái tôi cá nhân
mạnh mẽ. Do vậy, nếu phụ huynh khơng có sự chuẩn bị tốt về mặt tâm lý cho con, trẻ sẽ
khó thích ứng, học tập khơng hiệu quả, gặp khó khăn trong đời sống tinh thần,... Có thể
nhận thấy tình trạng nhiều bé khi vào lớp Một khó thích ứng với mơi trường mới, khó làm
quen với bạn bè mới, sợ giáo viên giáo viên, sinh ra tâm lý sợ thầy cô, sợ học, sợ bạn bè
và sợ đến trường; hoặc ngược lại làm các em trở nên ngỗ nghịch, hình thành nên việc
nhiều bé chỉ đến trường để chơi, quấy phá nghịch ngợm. Những hành vi này không chỉ


9
tạo nên nỗi bất an trong lòng các bậc cha mẹ mà còn gây vất vả cho giáo viên, đồng thời
làm ảnh hưởng đến quá trình học tập sau này của trẻ.
4. Khó khăn trong học tập của học sinh lớp Một.
Khó khăn thứ nhất là về sự thay đổi chế độ hoạt động và sinh hoạt. Hoạt động học ở
trường tiểu học có yêu cầu cao hơn so với ở trường mẫu giáo: phải đi học đúng giờ,
không được tự ý nghỉ học, bỏ học giữa buổi, trong giờ học phải ngồi theo đúng quy định,
phải học và làm bài tập trên lớp và ở nhà, nếu nghỉ học phải được sự đồng ý của phụ
huynh…
Sự thay đổi tính chất của hoạt động học tập buộc trẻ phải nhanh chóng hình thành các thói
quen mới. Vì vậy, nếu trẻ không được cha mẹ dạy dỗ về những vấn đề này trước và chưa
chuẩn bị những yếu tố tâm lý cần thiết để đáp ứng các yêu cầu trên thường dẫn đến sự
chán nản, mệt mỏi, ghét đến trường và chán ln cả việc học.
Khó khăn thứ hai là sự sụt giảm hứng thú học tập. Ở học sinh lớp 1 có một số biểu hiện về

thất vọng và suy giảm hứng thú, sự tích cực trong học tập của học sinh lớp 1 như: đầu
năm học rất thích thú, đi học rất sớm, tích cực phát biểu ý kiến,... Nhưng sau vài tháng
học, các em bắt đầu chán học, muốn nghỉ ở nhà, thờ ơ, chểnh mảng với việc học…
Nguyên nhân của việc này do em nhiều em chỉ hứng thú với sự hấp dẫn bề ngoài của việc
học: được mặc đồ mới (đồng phục, cặp sách,…), gặp bạn bè, thầy cơ… Sau một thời gian,
sự thích thú đó giảm dần, dẫn đến việc chán học. Cịn Vvề phía nhà trường, có thể là do
cách tổ chức dạy học chưa phù hợp với sự phát triển tâm lý lứa tuổi. Trong giai đoạn mẫu
giáo, hoạt động của các em mang tính độc lập, tự do sáng tạo.
Cịn cChuyển sang tiểu học, mọi thứ đều có kỷ cương, phép tắc. Ở trường mầm non, vị trí
ngồi của trẻ ln thay đổi. Trẻ có thể ngồi ở bàn học, trên sàn nhà hoặc ngoài trời sao cho
phù hợp với nội dung bài học và các hình thức hoạt động của trẻ. Còn ở trường tiểu học,
học sinh phải ngồi cố định theo hàng hoặc theo nhóm, việc đổi chỗ là khơng được khi
chưa có sự cho phép của giáo viên.


10
5. Chuẩn bị cho trẻ vào lớp Một
Vậy thì, cần chuẩn bị cho trẻ như thế nào để trẻ có thể học tập một cách hiệu quả nhất?
Có rất nhiều thứ cần chuẩn bị, và tâm thế của trẻ là một trong số đó. Việc chuẩn bị tâm
thế nhằm hình thành ở trẻ sự háo hức và sẵn sàng đến trường, giúp trẻ thích ứng với hoạt
động học tập. Trước đó, qua hoạt động vui chơi nhập vai, trẻ sẽ học được vai trị của các
ngành nghề: cơ giáo thì dạy học, chú cảnh sát bắt người xấu, bác sĩ chữa bệnh,... Lúc này,
cách nói của người lớn có thể tạo dựng được ở trẻ động cơ học tập là trở thành người có
ích cho xã hội: có học hành chăm chỉ đàng hồng thì mới làm được những ngành nghề
trên. Việc nuôi dưỡng hứng thú, nhận thức cho trẻ bằng cách dạy cho các em nắm, hiểu và
vận dụng được bài học cũng rất quan trọng. Cần tạo cho các cảm giác mỗi ngày đi học là
1 niềm vui: vui vì học được điều mới.
Cần chuẩn bị cho các em kĩ càng về trí tuệ, cụ thể là về các phương diện như cảm giác, tri
giác, chú ý, trí nhớ, tư duy, tưởng tượng, ngôn ngữ.
Về tư duy: Ngay từ tuổi mẫu giáo, tư duy của trẻ đã phát triển khá mạnh mẽ trong các

hoạt động, tư duy trực quan – hành động đến tư duy trực quan - hình tượng, rồi xuất hiện
một số yếu tố của tư duy trừu tượng. Để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một, chúng ta cần phát
triển ở trẻ các kiểu tư duy nói trên, đặc biệt là kiểu tư duy trực quan – hình tượng, vì tư
duy trực quan – hình tượng vẫn chiếm ưu thế trong hoạt động nhận thức của trẻ mẫu giáo.
(Cuối tuổi mẫu giáo cần hình thành các yếu tố tư duy trừu tượng bằng cách giúp trẻ hệ
thống hố, chính xác hố, bổ sung thêm vốn biểu tượng của trẻ đã tích luỹ được trong
cuộc sống hằng ngày. Trẻ tiểu học thì dùng tư duy trực quan sơ đồ (kiểu tư duy cao nhất
và bắt đầu có tính khái qt của tư duy trực quan – hình tượng). Những trị chơi học tập,
những sơ đồ, những câu đố, tư duy hình thành ở trẻ, làm chỗ dựa cho việc tiếp thu các bộ
môn khoa học ở trường tiểu học. Trong hoạt động, cần cho trẻ làm quen với một số thao
tác tư duy như: so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hố, khái qt hố, tất nhiên là ở
trình độ cịn đơn giản. Những trị chơi như: xây dựng, lắp ghép, xếp hình, lập nhóm… đều
rất có hiệu quả trong việc luyện tập cho trẻ những thao tác tư duy.


11

(HA4.1)
Về cảm giác: Trẻ cần nắm các chuẩn cảm giác về màu sắc, hình ảnh, hình khối, âm thanh.
Về tri giác: Cần dạy trẻ biết quan sát sự vật và hiện tượng xung quanh. Quan sát là một
loại tri giác có chủ định rất cần cho hoạt động học tập. Trong hoạt động học cần dạy cho
trẻ nghĩ về mục đích, cách thức cũng như sử dụng một số phương tiện quan sát thông
thường, chủ yếu là sử dụng các giác quan để phát hiện các thuộc tính của sự vật. Việc so
sánh các bức tranh có cùng nội dung và hình thức nhưng lại khác nhau ở một số chi tiết,
cũng như việc miêu tả lại thật rõ một sự kiện khác trong cuộc sống hằng ngày,… đều là
những việc làm có hiệu quả để kích thích khả năng quan sát của trẻ phát triển.
Về trí nhớ, chú ý: Cần tập cho trẻ nhớ có chủ định, nhớ có ý nghĩa. Trong khi tổ chức hoạt
động, cần tạo điều kiện để giúp trẻ chuyển dần sự chú ý không chủ định đến chú ý có chủ
định vào một việc nào đó. Điều này có thể thực hiện trong các tiết học hay trong hoạt
động vui chơi bằng cách đặt ra một nhiệm vụ nhất định cho trẻ để thực hiện, nhất là

nhiệm vụ nhận thức, như kể lại câu chuyện vừa nghe hay miêu tả lại một sự vật nào đó


12
vừa mới được nhìn thấy, hồn thành một bức vẽ… Cần tập cho trẻ biết duy trì chú ý trong
một thời gian cần thiết vào một cơng việc nào đó, như ăn trong bao lâu, chơi trong bao
lâu… Cần ngăn ngừa chứng đãng trí làm phân tán sự chú ý của trẻ.
Về ngôn ngữ:
-

Phát triển ngôn ngữ: Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp và đặc biệt là để tư duy.
Nó đóng vai trị cực kì quan trọng trong hoạt động học tập, tiếp nhận các tri thức
khoa học. Chuẩn bị cho trẻ vào lớp một, trước hết là giúp trẻ sử dụng thành thạo
tiếng mẹ đẻ trong sinh hoạt hằng ngày. Điều đó thể hiện trong các mặt sau đây:
+ Phát âm đúng và dùng ngữ điệu phù hợp với tình huống giao tiếp.
+ Có đủ vốn từ để nghe và hiểu những điều người khác nói và thể hiện nội dung
mình cần truyền đạt đến người khác nghe.
+ Nói đúng ngữ pháp và mạch lạc. Đây là những yêu cầu tưởng chừng là cao đối
với các cháu nhỏ. Nhưng trong thực tế, nhiều cháu ở cuối tuổi mẫu giáo, do được
dạy dỗ tử tế, công phu trong một mơi trường ngơn ngữ có văn hố đã thể hiện ngôn
ngữ vừa đúng lại vừa trôi chảy khiến cho trẻ dễ giao tiếp với những người xung
quanh, vừa dễ tiếp nhận nội dung người khác truyền đạt cho. Những em bé đó
thường tiếp nhận những tri thức ở trường tiểu học một cách thuận lợi và dễ dàng
trở thành học sinh giỏi.
Để phát triển ngôn ngữ, cần tạo điều kiện cho trẻ có nhiều cơ hội để giao tiếp với
những người xung quanh, như kể chuyện cho trẻ nghe và khuyến khích trẻ kể
chuyện. Điều quan trọng là tạo cho trẻ một mơi trường ngơn ngữ lành mạnh, văn
hóa và phát triển ngôn ngữ bên trong thuần túy.

Thứ 4 là cần chuẩn bị về mặt tình cảm thái độ. Cần giúp trẻ mạnh dạn, chủ động thiết lập

mối quan hệ tốt với những người xung quanh; biết kính trên, nhường dưới, thân thiện với
bạn bè, nhường nhịn em nhỏ và giúp đỡ người tàn tật, trên cơ sở xây dựng lòng nhân ái ở
trẻ. Đồng thời, tập cho trẻ cách ứng xử có văn hóa với mơi trường xung quanh (vật nuôi,
cây trồng, nơi công cộng…). Trẻ cần xác định được vị trí và bổn phận của mình, trong gia


13
đình phải biết mình là ai, là con ai, em ai,… và cần phải làm gì cho phù hợp vị trí đó. Khi
đến trường, trẻ cần nhận ra vị trí của mình và cần giao tiếp với bạn bè, thầy cô giáo… như
thế nào cho đúng (xưng hô ngang bằng với bạn, dạ thưa với thầy cô và những người lớn
khác trong trường). Ngồi gia đình, trường mầm non, trẻ cũng cần tiếp xúc với môi
trường xã hội rộng lớn hơn: hàng xóm, khách lạ đến nhà,… Trong q trình đó, cần giúp
trẻ hình thành những động cơ xã hội tích cực. Động cơ hành vi của trẻ khơng ngừng phát
triển và có những biến đổi căn bản trong thời kỳ mẫu giáo, từ những hành động theo động
cơ cá nhân như muốn tự khẳng định “cái tôi”, muốn được giống người lớn, được người
lớn khen… thường thấy ở trẻ mẫu giáo bé; đến cuối tuổi mẫu giáo, cần giúp trẻ hình
thành những động cơ đạo đức mang ý nghĩa xã hội, giúp trẻ hiểu rằng hành vi của chúng
có thể mang lại niềm vui, lợi ích cho người khác, động viên trẻ quan tâm đến người khác
và biết làm các cơng việc vì người khác theo sáng kiến của mình.
Việc chuẩn bị các kỹ năng xã hội cũng rất cần thiết. Cần tập cho trẻ sinh hoạt theo nề nếp,
kỉ luật; biết kiềm chế cơn nóng giận; cũng như kĩ năng định hướng, không gian, thời gian.
Trong sinh hoạt hằng ngày, với nhiều công việc tự phục vụ (tự mặc áo quần, mang giày
dép, sắp xếp đồ đạc…) và trong vui chơi, với nhiều trò chơi, trẻ cần phải biết cách xác
định phương hướng và khoảng cách trong không gian. Đặc biệt trong học tập, trẻ lại cần
phải xác định chính xác trái phải, trên dưới, trước sau, … để nhận ra các con chữ như: b
và d, p và q… và cần phân biệt hướng đúng của việc đọc và viết ( từ trái sang phải, từ trên
xuống, từ trước đến sau). Trong nhiều hoạt động khác như: thể dục, múa, vẽ… việc xác
định hướng và khoảng cách trong khơng gian là điều khơng thể thiếu. Do đó, hướng dẫn
trẻ biết định hướng đúng trong không gian là hết sức quan trọng. Nếu không định hướng
đúng, bé sẽ bị rối loạn trong hành vi, trở nên vụng về trong cuộc sống và học tập. Lúc

đầu, có thể lấy bản thân trẻ ra làm chuẩn để nhận ra phía trước, phía sau, ở trên, ở dưới,
bên trái, bên phải. Sau đó, có thể dạy trẻ biết lấy một vật khác trong không gian (cái bàn,
cái cây, con mèo,…) làm chuẩn để xác định phương hướng. Ngoài việc tăng độ phức tạp
của các phương hướng như: phía trên bên phải, phía dưới bên trái,… cần pdạy trẻ biết xác
định tính tương đối của phương hướng: một vật ở bên phải của một vật nào đó nhưng lại ở


14
bên trái của người đối diện… Tính tương đối của phương hướng là một vấn đề rất phức
tạp nhưng lại cực kì cần cho cuộc sống và học tập. Ngồi việc xác định phương hướng
khơng gian, trẻ cịn phải tập ước lượng những khoảng cách đơn giản trong không gian: xa
gần, rộng hẹp,…
Biết định hướng đúng thời gian cũng là một yêu cầu để sống và học tập của mỗi người.
Cần dạy trẻ biết xác định đúng thời điểm trong suốt chiều dài thời gian của cuộc sống.
Trước hết là dạy trẻ dựa vào các công việc sinh hoạt của con người và quan sát cảnh vật
xung quanh để nhận ra các thời điểm trong ngày: sáng, trưa, chiều, tối, đêm. Trẻ cũng cần
biết số ngày trong mỗi tuần lễ và thứ các ngày trong mỗi tuần lễ và thứ tự các ngày trong
đó. Chúng ta có thể cho trẻ nhận biết các mùa trong mỗi năm: mùa xuân có hoa mai, hoa
đào; mùa hè có nắng vàng gay gắt và ve sầu râm ran; mùa thu mát mẻ cùng hương thơm
của hoa quả; đơng về thì trời hay trở lạnh và nhanh tối hơn. Đặc biệt là dạy trẻ phân biệt
được quá khứ, hiện tại và tương lai, vì đây là phạm trù thời gian chỉ có ửo ở con người.
Chúng ta cũng cần cung cấp chohco trẻ những thời điểm có ý nghĩa trong một năm như:
Ngày Tết cổ truyề , Quốc tế Phụ nữ 8/3, Quốc tế Thiếu nhi 1-6, ngày Quốc Khánh 2-9,
Tết Trung thu… Ngoài ra, cần dạy trẻ ước lượng những khoảng thời gian đơn giản mà trẻ
thường sử dụng như: 5 phút nữa chúng ta sẽ dắt cún đi dạo, được chơi với mèo trong 30
phút, bị bệnh nên được nghỉ ở nhà một ngày, được về quê thăm ông bà một tuần,… Đồng
thời cũng cần chuẩn bị cho trẻ thích ứng với cuộc sống ở trường tiểu học, các chế độ sinh
hoạt kỷ luật và giờ giấc, khơi dậy ở trẻ tính tự giác, đặc biệt là tính tự lực khi thực hiện
chế độ sinh hoạt này.
6. Lợi bất cập hại khi cho trẻ học trước lớp Một

Chuyên viên tham vấn tâm lý, Thạc sĩ Xã hội học Phạm Thị Thúy (Giảng viên Học viện
Hành chính quốc gia) phân tích: “Trong trào lưu cho trẻ học trước khi vào lớp 1 hiện nay,
nhiều cha mẹ đã không cân nhắc kỹ, bắt con học sớm … dẫn đến kết quả trẻ chủ quan,
chán học. 4-5 tuổi là giai đoạn trẻ có nhu cầu vui chơi, khám phá thế giới xung quanh.
Thời điểm này trẻ chưa đủ trưởng thành để ngồi yên một chỗ quá lâu, tay trẻ chưa đủ
khéo để uốn cây bút viết chữ theo ý muốn. Cho trẻ đến lớp luyện viết chữ và tập đọc


15
trước khi vào lớp 1, vơ tình chúng ta đã “đánh cắp” tuổi thơ của con. Không những thế, bị
ép học sớm có thể gây tổn hại tâm lý cho trẻ. Phụ huynh cho trẻ học trước là làm khó cho
chính con mình, làm khó cho giáo viên.”
Vì sao lại như vậy? Vì ở đây, điều khó khăn mà trẻ phải đối mặt giai đoạn đầu cấp tiểu
học chính là sự thay đổi môi trường chứ không phải là vấn đề biết đọc hay biết viết.
Chính vì vậy, các bậc phụ huynh cần chuẩn bị tâm thế cho con thật tốt và tạo được ở con
trẻ hứng thú học tập. Cô Nguyễn Thu Hảo - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lương Yên
cũng khẳng định: “Việc học trước sẽ là lợi bất cập hại. Bởi khi trẻ đã biết chút ít, khi vào
lớp, cô giáo dạy lại từ đầu nên trẻ khơng tập trung, ít hăng hái học tập, thậm chí trẻ thấy
mọi việc đơn giản nên thiếu tinh thần phấn đấu, thi đua.” Phụ huynh cần kiên trì, khơng
nên lấy ý muốn chủ quan của mình áp đặt lên con trẻ, khơng nên nơn nóng đốt cháy giai
đoạn.
Do q sốt ruột mà nhiều phụ huynh cho trẻ học trước với những giáo viên lớn tuổi, đã về
hưu từ lâu, không cập nhật những phương pháp mới nhất nên trẻ bị dạy sai về mặt kiến
thức (cách đánh vần tiếng Việt chẳng hạn). Một số phụ huynh thì cho bé tham gia vào các
khóa học chuẩn bị cho lớp 1 tại các trung tâm. Vào lớp 1, trẻ khơng nhiều thì ít đều gặp
những khó khăn nhất định. Khi thấy con chán học, bố mẹ càng lo lắng, thuê gia sư về rèn,
hay tìm chỗ cho con học thêm. Trẻ ở lớp đã mỏi mệt, về nhà cần được vui vẻ, thư giãn để
cân bằng thì lại bị nhồi nhét kiến thức và bị ép phải học. Điều này khiến các em đã chán
giờ lại càng thêm nản. 
Giảng viên Phạm Thị Phương - Tiến sĩ Tâm lý học, Trường Cao đẳng sư phạm Thái Bình

phân tích như sau: “Về mặt thể chất, việc học sớm quá khi trẻ chưa phù hợp về lứa tuổi sẽ
dẫn đến việc lệch lạc về tư thế ngồi, nét chữ, tay cầm bút. Nếu ép trẻ học sớm quá, trẻ dễ
gặp phải tâm lý sợ học, ám ảnh việc học, tâm lý đó có thể kéo dài và ảnh hưởng đến cả
những năm sau này khi trẻ đi học chính thức. Khi được học trước, trẻ có thể sẽ chủ quan
khi vào lớp 1, tỏ ra chán học vì đã được học trước rồi, khơng cùng học với bạn bè. Nhiều
trẻ học chữ trước độ tuổi có thể phát huy khả năng ghi nhớ ở giai đoạn đầu, nhưng sau đó


16
khả năng tiếp thu của các em sẽ giảm dần.” Khi trẻ sắp vào lớp 1, các bậc phụ huynh gấp
rút chuẩn bị nhưng lại không đúng cách, như ép con phải học viết chữ, làm toàn, đánh vần
sao thành thục. Việc học trước cũng gây nhiều vất vả cho các bé. Ở độ tuổi 4 – 5 tuổi, có
khi phải học một tuần trẻ mới viết được một chữ, thì khi 6 tuổi, bé chỉ cần 1 buổi đã có
thể làm được điều này. Nhiều cơng trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã chứng minh
rằng: Trẻ dưới 6 tuổi vẫn chưa đủ khả năng để học chữ, học tính (trừ những trường hợp
đặc biệt). Việc cho trẻ học trước kiến thức lớp 1 làm trẻ chán, không màng việc học dẫn
tới việc lơ là và bị trượt dài về thành tích, tạo nên cú sốc tinh thần đầu đời cho trẻ. Ngồi
ra thì theo một số nghiên cứu cho thấy, dù một số trẻ được cha mẹ cho học trước kiến
thức thì sau vài tháng, trình độ các bé lại tự động đồng bộ với các bạn học, tốc độ học
cũng ngang bằng các bạn trong lớp.
Dường như còn rất nhiều phụ huynh chưa hiểu được tầm quan trọng của việc chuẩn bị
hành trang cho trẻ vào lớp 1 hoặc hiểu sai về vấn đề này. Tóm lại, việc chuẩn bị cho trẻ
vào tiểu học là sự chuẩn bị về mặt tâm lý và một số kĩ năng cá nhân như đã đề cập ở trên
chứ không phải là chuẩn bị về mặt kiến thức bằng cách cho trẻ học trước những thứ trẻ sẽ
học ở cấp I. Việc ép con trẻ phải học trước quá nhiều kiến thức khơng có lợi ích gì mà cịn
làm mất đi sự hứng thú, ham thích trong học tập của các bé.


17
Lời kết

Việc cho trẻ học các kiến thức nền trước khi vào lớp Một là điều khá thường thấy hiện
nay. Tuy vậy, đó khơng phải là một quyết định đúng đắn. Như những luận điểm đã được
trình bày và hệ thống hóa lại thơng qua bài tiểu luận như một số khó khăn ở trẻ lớp Một,
những điều lưu ý khi chuẩn bị cho trẻ vào tiểu học, mong rằng các bậc phụ huynh nên lưu
ý, quan tâm và chuẩn bị sát sao, đúng cách cho trẻ trong giai đoạn này, đồng thời tạo điều
kiện để trẻ có thể học tập trong tâm trạng vui vẻ, thoải mái nhất, tránh vì áp đặt ý muốn
chủ quan của bản thân mà làm tuổi thơ bé không được trọn vẹn. Mỗi giai đoạn phát triển
của con trẻ đều cần đến sự dìu dắt của người lớn. Và sự hướng dẫn, dìu dắt này càng quan
trọng hơn trong giai đoạn bé chập chững bước vào lớp Một. Bước ngoặt 6 tuổi là một
bước ngoặt lớn của trẻ thơ. Có rất nhiều sự thay đổi ở bước ngoặt này: trẻ phải tập trung
chú ý, phải rèn luyện tính kỉ luật, nghiêm túc và tự giác. Dần dần, trẻ bớt đi sự hiếu động
và chuyển sang tính nền nếp, kỷ cương. Cịn nhiều điều thách thức trẻ trong giai đoạn này
nữa, và tất cả những điều ấy đều là thử thách đối với trẻ. Muốn trẻ vượt qua được tốt và
khơng có gánh nặng tâm lý thì gia đình, nhà trường và xã hội cần có sự quan tâm, giúp đỡ
và ủng hộ. Cịn nếu không vượt qua được, trẻ sẽ rất dễ trở nên ngỗ nghịch và trượt dài
trên con đường học vấn. Đây là sự khởi đầu cho cả quá trình học tập lâu dài của trẻ, vì thế
học lớp Một cũng tương tự như việc đặt viên gạch nền móng đầu tiên cho cả cơng trình
nhận thức của con sau này vậy.


18
Danh mục tài liệu tham khảo
1. Loh E. Ba mẹ cần chuẩn bị gì. Littlevoices. Truy xuất ngày 24/12/2021 từ
/>2. Minh Duyên. (01/12/2020). Báo Điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam. Truy xuất
ngày 25/12/2021 từ />3. Ngọc Anh. (07/04/2021). Lợi bất cập hại khi trẻ học trước lớp 1. ThaiBinh TV.
Truy xuất ngày 24/12/2021 từ />4. Phạm Thị Nhung. (01/06/2016). Ươm mầm xanh tương lai của đất nước. Xây
Dựng Đảng. Truy xuất ngày 25/12/2021 từ
/>5. Sỹ Minh. (03/07/2016). Trẻ học trước khi vào lớp 1: Lợi bất cập hại. Đại Đoàn Kết
[online]. Truy xuất ngày 25/12/2021 từ />6. Tầm quan trọng của việc chuẩn bị hành trang cho trẻ vào lớp 1. Cùng Con Khôn
Lớn. Truy xuất ngày 25/12/2021 từ />7. Trần Thị Thúy Kiều. (06/04/2019). Chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. PGD Tam

Nong. Truy xuất ngày 25/12/2021 từ />