Tiểu luận: Quản trị rủi ro thanh khoản trong các ngân hàng thương mại Việt Nam dựa vào chỉ tiêu “hệ số tiền nóng”

Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

1









Tiểu luận

QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG CÁC
NHTM VN DỰA VÀO CHỈ TIÊU “HỆ SỐ TIỀN NÓNG”
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

2

MỞ ĐẦU

Thanh khoản và quản trị rủi ro thanh khoản là yếu tố quyết định sự an
toàn trong hoạt động kinh doanh của các NHTM . Trong tình hình thực tế hiện
nay, nhiều ngân hàng đang phải đối mặt với tình trạng thanh khoản căng thẳng,
nền kinh tế thế giới chưa qua khỏi cơn khủng hoảng, các NHTM phải cạnh tranh
khốc liệt về thu hút tiền gửi và tìm kiếm nguồn tài trợ khác. Khả năng thanh
khoản không hợp lý sẽ dẫn đến tình trạng bất ổn về tài chính. Cùng với sự phát
triển của thị trường tài chính, cơ hội và rủi ro trong thanh khoản của các NHTM
cũng gia tăng tương ứng. Do đó quản trị thanh khoản là vấn đề mà các NHTM
rất quan tâm.

Vì vậy, nhóm em làm tiểu luận này với nội dung:
QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN TRONG CÁC NHTM VN DỰA
VÀO CHỈ TIÊU “HỆ SỐ TIỀN NÓNG”

Nội dung bài tiểu luân gồm 3 phần chính :
PHẦN I : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ
PHẦN II : PHÂN TÍCH VÀ QUY LUẬT VẬN ĐỘNG CỦA CHỈ TIÊU “ HỆ
SỐ TIỀN NÓNG”
PHẦN III : ĐỀ XUẤT PHƯƠNG ÁN ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ AN TOÀN CỦA
CHỈ TIÊU “ HỆ SỐ TIỀN NÓNG”






Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

3

PHẦN I:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ
I. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ
1. Khái niệm thị trường tiền tệ:
“Thị trường tiền tệ là thị trường mua bán các loại giấy tờ có giá ngắn
hạn có kỳ hạn dưới một năm, là nơi Đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn cho nền
kinh tế” (Sử Đình Thành và Vũ Thị Minh Hằng, 2006: 488).
Ở nước ta, thị trường tiền tệ mới hình thành, công cụ giao dịch trên thị trường
tiền tệ còn ít nên luật pháp cho phép các giấy tờ có giá dài hạn Được phép
giao dịch trên thị trường tiền tệ. Theo Điều 9, luật sửa Đổi một số Điều của

Luật Ngân hàng Nhà nước (2003) Định nghĩa: “Thị trường tiền tệ là thị
trường vốn ngắn hạn, nơi mua, bán ngắn hạn các giấy tờ có giá, bao gồm tín
phiếu kho bạc, tín phiếu Ngân hàng Nhà nước, chứng chỉ tiền gửi và các giấy
tờ có giá khác”.
2. Các loại thị trường tiền tệ:
Thị trường tiền tệ được phân loại căn cứ vào cách thức tổ chức hoặc loại
công cụ.
2.1. Phân loại theo cơ cấu tổ chức:
Thị trường tiền tệ bao gồm:
Thị trường tiền tệ cổ Điển: là thị trường vay vốn ngắn hạn giữa các tổ
chức tín dụng (TCTD) Đặt dưới sự quản lý của ngân hàng trung ương
(NHTW). Hàng ngày, tại đây hình thành lãi suất chỉ đạo thị trường tiền tệ,
như: lãi suất LIBOR trên thị trường tiền tệ London (London Inter Banking
Offered rate), lãi suất PIBOR trên thị trường tiền tệ Paris (Paris Inter Banking
Offered rate), SIBOR (thị trường tiền tệ Singapore)…
Thị trường tiền tệ mới: Đây là thị trường các trái phiếu ngắn hạn, cơ cấu
của nó gồm 2 cấp:
Thị trường tiền tệ sơ cấp: là thị trường tiền tệ chuyên phát hành các loại
trái phiếu ngắn hạn lần đầu.
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

4

Thị trường tiền tệ thứ cấp: là thị trường tiền tệ tổ chức mua bán lại các
trái phiếu đã phát hành ở thị trường sơ cấp.
Thị trường mở (Openmarket operation): là thị trường mua bán các loại
chứng khoán nhà nước ngắn hạn như: tín phiếu kho bạc, trái phiếu chính
phủ, nhằm điều tiết cung cầu tiền tệ trong nền kinh tế. Tức thông qua thị
trường mở, NHTW có thể làm cho “tiền dự trữ” của các ngân hàng thương
mại (viết tắt NHTM) tăng lên hoặc giảm xuống, từ đó tác động đến khả năng

cung cấp tín dụng của NHTM làm ảnh hưởng đến khối lượng tiền tệ của nền
kinh tế.
2.2. Phân loại theo đối tượng tham gia:
Thị trường tiền tệ bao gồm:
Thị trường tín dụng ngắn hạn giữa các NHTM (hay thị trường liên ngân
hàng – Interbank): Thị trường này dưới sự điều hành của NHTW nhằm mục
đích điều tiết vốn trong hệ thống NHTM đồng thời tạo điều kiện cho NHTW
thực hiện vai trò là người cho vay cuối cùng.
Thị trường các công cụ nợ ngắn hạn như: tín phiếu kho bạc, thương
phiếu, kỳ phiếu ngân hàng, chứng chỉ tiền gửi, các khế ước cho vay, … bao
gồm cả thị trường phát hành và thị trường lưu thông, thị trường này biểu hiện
cho sự phát triển thị trường tiền tệ.
Thị trường hối đoái: là thị trường giao dịch các loại ngọai tệ và các
phương tiện thanh tóan có giá trị ngoại tệ, là một bộ phận quan trọng trong
kết cấu thị trường tiền tệ. Thị trường ngọai hối mang đặc trưng là tính quốc tế
cao, hoạt động của nó đáp ứng những nhu cầu về thương mại, đầu tư ngắn
hạn trên bình diện quốc tế, đặc biệt là tạo điều kiện can thiệp của NHTW
nhằm đảm bảo sức mua đối ngoại của đồng tiền quốc gia.
Công cụ hoạt Động thị trường hối đoái, gồm: hợp đồng giao ngay (Spot),
hợp đồng hoán đổi (Swap), hợp đồng kỳ hạn (Forward), hợp đồng quyền
chọn (Option)…. nhờ đó đáp ứng được phần lớn nhu cầu ngoại tệ cho các đơn
vị, tổ chức và làm cho thị trường ngoại hối trở nên nhộn nhịp hơn.
3. Các chủ thể tham gia thị trường tiền tệ:
Trong quá trình phát triển của thị trường tiền tệ, thị trường liên ngân hàng
là hình thức sơ khai của thị trường tiền tệ hoạt động với mục đích cân đối,
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

5

điều hòa vốn giữa các NHTM với các TCTD nhằm khai thông khả năng thanh

toán cho các TCTD. Vì vậy, nếu xét theo chiều ngang, thị trường tiền tệ biểu
hiện quan hệ điều tiết vốn giữa các NHTM, các TCTD. Còn nếu xét theo
chiều dọc, thị trường tiền tệ biểu hiện mối quan hệ giữa NHTW và NHTM
qua con đường tái chiết khấu, trong đó lãi suất tái chiết khấu là một công cụ
linh hoạt để NHTW điều tiết vĩ mô nền kinh tế trong quá trình thực thi chính
sách tiền tệ.
Ngày nay, quy mô họat động của thị trường tiền tệ được mở rộng về phạm
vi điều tiết vốn, theo đó các chủ thể tham gia trên thị trường đa dạng hơn.
Các chủ thể tham gia trên thị trường tiền tệ bao gồm:
Chủ thể cung ứng nguồn vốn như: NHTW, NHTM, các TCTD khác…
Việc Đầu tư nguồn vốn ngắn hạn trên thị trường này có độ rủi ro thấp, do
trong thời gian ngắn giá cả chứng khoán biến động không đáng kể.
Chủ thể có nhu cầu về vốn như: NHTM, các đơn vị kinh tế khác, kho bạc
nhà nước Thông qua thị trường tiền tệ, các chủ thể này có thể thu hút được
nguồn vốn ngắn hạn dễ dàng và chi phí thấp.
Chủ thể trung gian môi giới, vừa đi vay và vừa cho vay như: NHTM,
Công ty chuyên môi giới.
4. Các nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ:
4.1. Nghiệp vụ vay và cho vay vốn ngắn hạn:
Nghiệp vụ này diễn ra chủ yếu giữa các NHTM, xuất phát từ họat động
kinh doanh tiền tệ, tại một thời điểm nhất định một số NHTM tạm thời thừa
vốn trong khi đó một số NHTM khác rơi vào tình trạng thiếu vốn tạm thời.
Do đó để đảm bảo cho khả năng thanh toán, quan hệ điều tiết vốn giữa các
NHTM diễn ra thông qua các hình thức sau:
Cho vay bằng tiền mặt: Khi NHTM thiếu hụt vốn tạm thời, có thể đi vay
tại một NHTM khác đang thừa vốn tạm thời tại thời điểm đó để đảm bảo khả
năng thanh toán. Giao dịch liên ngân hàng chủ yếu dưới hình thức tín chấp
hoặc đảm bảo bằng số dư tiền gửi đối ứng tại ngân hàng cho vay…; Thời hạn
cho vay rất ngắn: hàng ngày (qua Đêm), Định kỳ 1 tuần, 2 tuần, tháng…
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

6

Cho vay dưới hình thức cầm cố hoặc chiết khấu các chứng từ có giá:
Khi có nhu cầu lớn về vốn, các NHTM đã vay các TCTD khác nhưng vẫn
chưa đáp ứng đủ nhu cầu thì NHTW có thể hỗ trợ bằng các nghiệp vụ sau:
Tái chiết khấu chứng từ có giá: NHTW sẽ nhận chiết khấu lại những chứng từ
có giá mà trước đây NHTM đã chiết khấu cho khách hàng.
Tái chiết khấu: NHTW sẽ cho NHTM vay vốn trên cơ sở cầm cố các
chứng từ có giá mà trước đây NHTM đã nhận cầm cố từ khách hàng.
4.2. Nghiệp vụ thị trường mở (mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn):
Là hoạt động ngân hàng trung ương mua vào hoặc bán ra những giấy tờ
có giá của chính phủ trên thị trường. Thông qua hoạt động mua bán giấy tờ có
giá, ngân hàng trung ương tác động trực tiếp đến nguồn vốn khả dụng của các
tổ chức tín dụng, từ đó điều tiết lượng cung ứng tiền tệ và tác động gián tiếp
đến lãi suất thị trường.
Công cụ chủ yếu của nghiệp vụ này là các loại trái phiếu ngắn hạn được
phát hành từ thị trường tiền tệ sơ cấp và bán lại ở thị trường thứ cấp.
Nghiệp vụ này phát sinh trong trường hợp một số chủ thể kinh tế cần bổ
sung vốn bằng tiền của mình nên phát hành một lượng trái phiếu ngắn hạn ra
thị trường, trong khi một số chủ thế khác đang muốn sinh lợi cho khoản vốn
nhàn rỗi của mình bằng con đường kinh doanh trên thị trường tiền tệ, họ sẽ
mua bán trái phiếu ngắn hạn. Ở nghiệp vụ này, ngoài trái phiếu ngắn hạn thì
còn có kỳ phiếu thương mại, khế ước nợ, kỳ phiếu ngân hàng, các lọai thư tín
dụng…. Và đặc biệt là họat động của thị trường mở - thực hiện việc mua bán
ngắn hạn dưới 1 năm các giấy tờ có giá trị như tín phiếu, trái phiếu kho bạc.
Thông qua nghiệp vụ này, NHTW điều tiết cung cầu về tiền tệ: tùy theo mục
tiêu từng thời kỳ mà NHTW bơm tiền hay rút bớt tiền ra khỏi lưu thông.

Nghiệp vụ thị trường mở của các ngân hàng trung ương chủ yếu có hai

loại: mua bán giấy tờ có giá dài hạn và mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn. Ở
Mỹ, nghiệp vụ thị trường mở chủ yếu được thực hiện đối với trái phiếu chính
phủ dài hạn. Ở Việt nam, theo Luật Ngân hàng Nhà nước Việt nam, nghiệp
vụ thị trường mở chỉ là việc mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn như tín phiếu
kho bạc, chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu Ngân hàng Nhà nước và các giấy tờ có
giá ngắn hạn khác
.

Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

7

II. MÔ HÌNH THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ TẠI VIỆT NAM

1.PHƯƠNG THỨC GIAO DỊCH:
Trên thị trường tín dụng: nghiệp vụ hoat động vốn thể hiện qua các hoạt
động bên tài sản nợ tạo nên nguồn vốn của các ngân hàng mà chủ yếu là các
loại tiền gửi. Bên cạnh nguồn vốn tiền gửi, các ngân hàng còn xúc tiến phát
hành 1 số giấy tờ có gía như các loại kỳ phiếu nội tệ và ngoại tệ. Đây là công
cụ có lãi suất cao hơn lãi suất tiết kiệm và được phép chuyển nhượng, vì vậy
tạo sự linh hoạt cho công cụ và tăng tính hấp dẫn đối với khách hàng. Bên phía
sử dụng vốn, hay còn gọi là các nghiệp vụ bên tài sản có bao gồm các hoạt
động “đầu ra” của ngân hàng thương mại, nhưng chủ yếu là nghiệp vụ cho vay
đem lại hơn 90% thu nhập cho các ngân hàng.
Trên thị trường liên ngân hàng: hoạt động của thị trường diễn ra theo hình
thức các ngân hàng trực tiếp vay mượn lẫn nhau không thực hiện thông qua
NHNN. Các Ngân hàng thỏa thuận phương thức giao dịch, thời hạn, lãi suất
cũng như điều kiện bảo đảm tiền vay dựa trên mức độ tín nhiệm và có sự tham
gia tích cực của NHTM cổ phần, Ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng
nước ngoài. Đến nay, phần lớn các giao dịch liên ngân hàng được thực hiện

dưới các hình thức tín chấp, bảo đảm bằng số dư tiền gửi đối ứng tại ngân
hàng cho vay; thậm chí một số ngân hàng đã thực hiện quan hệ vay mượn
dưới hình thức gửi tiền lẫn nhau.
THỊ TRƯ
ỜNG TIỀN
TỆ
Thị trường tín dụng

Th
ị tr
ư
ờng li
ên ngân
hàng
Th
ị tr
ư
ờng
gi
ấy tờ có
giá ngắn hạn
Thị trường nội tệ li
ên
ngân hàng
Thị trường ngoại tệ
liên ngân hàng
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

8

Trên thị trường giấy tờ có giá ngắn hạn: tín phiếu kho bạc có các loại kì
hạn 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 9 tháng do kho bạc phát hành thông qua ngân
hàng làm đại lý đã được đưa ra đấu giá công khai. Lãi suất áp dụng tùy thuộc
kết quả từng đợt phát hành. Hình thức phát hành có thể là tín phiếu loại ghi sổ,
các chứng chỉ vô danh hoặc các chứng chỉ đích danh. Phương thức phát hành
là chiết khấu, tức bán thấp hơn mệnh giá và thanh toán theo mệnh giá khi đến
hạn.
Hiện nay, Việt nam theo Đuổi mô hình thị trường tiền tệ mới- thị trường của
các CTCG ngắn hạn
2. TÌNH HÌNH GIAO DỊCH TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ VIỆT
NAM
2.1. Thị trường các giao dịch của NHNN
NHNN tham gia giao dịch với các TCTD thông qua các nghiệp vụ cơ bản
sau:
Bảng 1. Các nghiệp vụ TTTT Việt Nam

Số
TT

Tên
nghiệp vụ

Năm
thực
hiện

Mục Đích

Đặc
Điểm về

giao dịch

Đ
ặc
Điểm
của lãi
su
ất

1

Nghiệp vụ
thị
trường mở
(OMO)


7/2000


Là một công cụ được
NHNN sử dụng
để thực thi CSTT quốc gia.


NHNN chủ
động Đề
xuất theo
yêu cầu đi
ều

hành CSTT.


Do thị
trường
quyết
định.
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

9

2



Nghiệp vụ
đấu thầu
TPCP




6/1994


NHNN làm Đại lý cho Bộ
Tài chính trong việc phát
hành và thanh toán trái
phiếu (tín phiếu Kho bạc và
trái phiếu ngoại tệ) theo

phương thức bán buôn
với các thành viên trên thị
trường sơ cấp
(thông qua đấu thầu).


NHNN chủ
động đề
xuất theo
yêu cầu của
Bộ Tài
chính.


Chỉ đạo
hoặc do
thị
trường
quyết
Định.
3

Nghiệp vụ
hoán Đổi
ngoại tệ
(SWAP)


7/2001

Để khắc phục tình tr
ạng các
TCTD g
ặp khó khăn về vốn
khả dụng bằng nội tệ trong
khi nguồn vốn ngoại tệ dư
thừa.

TCTD
Đề xuất khi
có nhu cầu.

Do
NHNN
ấn
Định.
4

Nghiệp vụ
thấu chi và
cho vay qua
đêm


10/2002

Bù Đắp thiếu hụt tạm thời
trong ngày trong thanh toá
n

Điện tử liên ngân hàng/Tất
toán khoản thấu chi tại thời
Điểm cuối ngày làm việc.


TCTD/NHN
N chủ Động
thực hiện.


Do
NHNN
ấn Định.

5

Nghiệp vụ
cầm cố và
chiết khấu
GTCG


2003

Tái cấp vốn cho TCTD trên
cơ sở cầm cố hoặc chiết
khấu GTCG.

TCTD Đề
xuất khi có

nhu cầu.
Do NHNN
ấn định


Dưới Đây là 1 số nghiệp vụ thị trường cơ bản:
a. Nghiệp vụ thị trường mở
- Thành viên tham gia OMO
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

10

OMO bắt đầu hoạt động vào tháng 7/2000, ban đầu có 21 TCTD tham
gia. Số lượng thành viên OMO tăng dần qua các năm, nhưng với tốc độ chậm,
chỉ 1-2 thành viên mỗi năm. Đến ngày 31/12/2005 ã có 30 TCTD được công
nhận là thành viên tham gia OMO, năm 2006 và 2007, con số này tăng lên và
duy trì ở mức 35 thành viên. Năm 2008, số lượng thành viên tham gia OMO là
56 thành viên, tăng thêm 21 thành viên và tăng 27,3% so với năm 2007, đến
31/3/2009 đã có 58 thành viên. Lí do có việc tăng mạnh như vậy là các TCTD
đã nhận thức đầy đủ hơn về tầm quan trọng của kênh cung ứng vốn thông qua
OMO của NHNN trong điều kiện CSTT được điều hành thắt chặt trong nửa
đầu năm 2008.
- Số lượng các phiên giao dịch trên thị trường mở
Từ khi bắt đầu triển khai nghiệp vụ này, tần suất các phiên giao dịch trên
OMO được tổ chức 10 ngày/phiên và ngày giao dịch được tính theo ngày làm
việc.Tuy nhiên, từ phiên thứ 14 ngày 29/11/2000, nghiệp vụ này được rút ngắn
còn 1 tuần/phiên vào thứ 4 hàng tuần. Từ năm 2001, Ban Điều hành OMO đã
tăng định kỳ tổ chức các phiên giao dịch 2 phiên/1 tuần và từ tháng 11/2004,
giao dịch trên thị trường mở đã được thực hiện định kỳ 3 phiên/tuần. Trong
năm 2005, NHNN đã tổ chức được 159 phiên thị trường mở, tăng 36 phiên và

28,5% so với năm 2004. Đến năm 2007, 355 phiên, tăng thêm 293 phiên so
với năm trước, về số tương đối đã tăng gấp 2,19 lần. Năm 2008, đi kèm với
CSTT thắt chặt, trạng thái vốn khả dụng của hệ thống TCTD luôn được đặt
trong trạng thái vô cùng căng thẳng, OMO đã trở thành kênh hỗ trợ vốn tích
cực giúp các TCTD thoát khỏi tình trạng mất thanh khoản tạm thời. Có những
ngày đặc biệt trong 7 tháng đầu năm 2008, NHNN thường xuyên thực hiện can
thiệp 2 phiên/ngày, thậm chí 3 phiên/ngày để đảm bảo thanh khoản của các
ngân hàng, nâng tổng số phiên giao dịch cả năm lên 394 phiên, tăng 39 phiên
so với 2007 và những tháng đầu năm 2009 bình quân giao dịch từ 5-12 phiên
một tuần.
- Giao dịch nghiệp vụ thị trường mở từ năm 2000 đến nay 3/2009
Bảng 2. Tần suất, khối lượng trúng thầu và phương thức giao dịch OMO
Đơn vị: Tỷ Đồng

Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

11







Năm

Doanh s
ố trúng thầu

Tần
su
ất giao
dịch b
ình


Tổng số
Mua

Bán

Doanh
số
bình
quân/phiên
G
iao
ngay

Kỳ hạn

Giao
ngay

Kỳ hạn
2000

1.904

480


874


550


0


112

10
2001

3.934

60

3.254

570

50

82

1
2002

9.146

0

7.246

1.900

0

108

1 tu
ần/2
2003

21.184

0

9.844

11.340

0

198

1 tu
ần/2
2004

61.936

0

60.986

0

950

504

1 tu
ần/3
2005

102.479

0

100.67
1.100

700

649

1 tu
ần/3
2006

125.935

0

36.833

89.102

0

777

1 tu
ần/3
2007

415.861

0

59.011

356.85

0

1.171

1 tu
ần/3
2008

1.024.179

0

947.20
7
76.972

0

2.600

1tu
ần
/5
-
12
phiên
3/2009

52.491

0

52.491

0

0

860

tu
ần/5
-
12
T
ổng

1.849.049

540

1.278.4
538.38
1.700



Nguồn: NHNN (số liệu Đến 31/3/2009).
Qua số liệu Bảng 2 cho thấy, từ năm 2000 đến 2004, doanh số trúng thầu
hàng năm bình quân tăng trưởng gấp khoảng 3 lần so với năm trước. Riêng

năm 2005, mặc dù khối lượng trúng thầu tăng mạnh (102.479 tỷ), nhưng tính
theo tỉ lệ thì chỉ tăng 165,5%. Năm 2006, tổng doanh số giao dịch 2 chiều
mua/bán giấy tờ có giá lên tới khoảng 125.935 tỷ đồng, tăng khoảng 21% so
với năm 2005 và tăng 101% so với năm 2004. Doanh số giao dịch bình quân
một phiên khoảng 777 tỷ đồng, tăng 18% so với năm 2005 và 52% so với năm
2004. Năm 2007, doanh số giao dịch 415.861 tỷ đồng, giao dịch mua có kỳ
hạn 59.011 tỷ Đồng, giao dịch bán hẳn là 356.850 tỷ đồng.
Năm 2008, OMO là công cụ điều hành CSTT chủ yếu nhất và có khối
lượng giao dịch chiếm phần lớn trên TTTT. Doanh số giao dịch đạt 1.024.179
tỷ đồng, tăng 148% so với năm 2007, trong đó mua giấy tờ có giá chiếm đến
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

12

64,67% tổng số phiên giao dịch với doanh số trúng thầu chiếm 91,42% và gấp
15 lần so với năm 2007.
Tính Đến thời điểm tháng 3/2009, cùng với chính sách kích cầu chung
của Chính phủ, NHNN tiếp tục thực hiện CSTT nới lỏng cẩn trọng được thể
hiện thông qua OMO bằng các phiên giao dịch mua các giấy tờ có giá để cung
ứng thêm 52.491 tỷ Đồng cho các TCTD.
- Lãi suất nghiệp vụ thị trường mở
Năm 2000 đến 2003, mức lãi suất này tương đối ổn định. Năm 2004, lãi
suất trên OMO
tăng nhẹ, xoay quanh mức 3,20%/năm đến 3,50%/năm; các phiên sau đó
tăng lên 3,5%-4,0%/năm. Đây là năm mà NHNN thực hiện mua vào là chủ
yếu.
Năm 2005, lãi suất trúng thầu trên OMO dao động quanh mức 6,0%-
6,20%/năm tuỳ theo thời hạn còn lại và tuỳ theo loại giấy tờ có giá. Trong năm
2006, lãi suất trong các phiên chào mua dao động trong khoảng từ 6,0-
8,5%/năm. Lãi suất trong các phiên chào bán có xu hướng giảm dần, từ 4,5-

5%/năm từ đầu năm, đến đầu tháng 12/2006 có thời điểm xuống còn 0,8-
0,95%/năm.
Sang năm 2007, đứng trước những dấu hiệu gia tăng của tỷ lệ lạm phát,
NHNN Đã thực hiện phiên bán hẳn với khối lượng giao dịch lớn. Trên OMO,
diễn biến lãi suất đã có sự biến động tăng mạnh so với những năm trước đó.
Lãi suất trúng thầu bình quân trong các phiên chào bán là 4,35%/năm.
Năm 2008, do thiếu vốn, các TCTD đã tham gia OMO với mức lãi suất
đặt thầu rất cao, cá biệt, trong một số phiên giao dịch mua kỳ hạn với thời hạn
07 ngày, lãi suất đăng ký đã lên tới khoảng 40%/năm và lãi suất trúng thầu
khoảng 30%/năm. Trước tình hình như vậy, NHNN Đã áp dụng đấu thầu khối
lượng, lãi suất thống nhất được sử dụng trong tuần đầu tiên là 15% nhằm tạo
định hướng cho thị trường, trong các tuần tiếp theo lãi suất được điều chỉnh
giảm xuống 14%, 13%, 10% và 9% cho phù hợp với lãi suất cơ bản do NHNN
công bố.
b. Nghiệp vụ Đấu thầu trái phiếu Chính phủ (TPCP)
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

13

+ Trong giai đoạn năm từ 1995 Đến 2000: Nghiệp vụ phát hành TPCP
qua NHNN đã được hình thành và đi vào ổn định với số lượng phiên giao dịch
khoảng 40 phiên một năm, cao nhất là năm 1998 với 46 phiên, khối lượng
trúng thầu đạt 4.020,7 tỷ Đồng. Tổng số tiền Kho bạc Nhà nước huy động
được để bù đắp thiếu hụt tạm thời cho Ngân sách Nhà nước đạt 15.457,8 tỷ
Đồng.
+ Trong 5 năm từ 2001 đến 2005, nghiệp vụ phát hành TPCP qua NHNN
không ngừng phát triển và đạt được kết quả rất khả quan với khối lượng phát
hành không ngừng tăng (năm 2002 tăng 215%; năm 2003 tăng 189%… và
trong năm 2005 tăng 14% so với năm 2004). Số lượng phiên giao dịch cũng
tăng dần và đạt đỉnh vào năm 2005 với 60 phiên. Tính từ năm 2001 đến hết

năm 2005, tổng số tiền TPCP huy động qua NHNN là 85.269,4 tỷ đồng và
14.500.000 USD.
+ Năm 2006, tiếp tục đóng vai trò là một trong các kênh huy động vốn
quan trọng cho NSNN, khối lượng tín phiếu kho bạc (TPKB) trúng thầu đạt
22.070 tỷ đồng, bằng 102% khối lượng trúng thầu của năm 2005, chiếm 66%
tổng doanh số huy động vốn thường xuyên cho NSNN, đạt mức cao nhất trong
11 năm qua. Toàn bộ số tín phiếu bán ra năm 2006 có kỳ hạn 364 ngày. Lãi
suất trúng thầu TPKB trong năm 2006 biến động tương đối phù hợp với lãi
suất thị trường, lãi suất trúng thầu TPKB ít biến động và dao động trong
khoảng 6,3- 6,15%/năm
+ Năm 2007 đạt kết quả thấp hơn nhiều so với năm 2006. Giá trị TPKB
trúng thầu của năm 2007 là 10.620 tỷ đồng, chỉ đạt khoảng 54% khối lượng
chào thầu và 48% giá trị trúng thầu của năm 2006. Lãi suất trúng thầu
TPKB năm 2007 tăng từ 3,35% lên4,8%/năm.
+ Trong năm 2008, kinh tế thế giới biến động phức tạp và khó lường. Do
đầu năm 2008, các TCTD thiếu hụt vốn khả dụng nên trong Quý I và Quý II
năm 2008, mặc dù NHNN tổ chức được 03 phiên đầu thầu phát hành TPKB
nhưng không có thành viên tham gia. Sang quý III và quý IV, một số TCTD
dư thừa vốn khả dụng nên đã tham dự thầu với khối lượng TPKB trúng thầu
đạt hơn 20.000 tỷ đồng, tăng hơn 100% so với năm 2007 và bằng 78,23% kế
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

14

hoạch phát hành TPKB qua NHNN của Bộ Tài chính. Lãi suất trúng thầu đạt
mức cao nhất là 15,70% và giảm dần xuống mức 8,38% vào cuối năm 2008.
+ Quý I năm 2009: Trong 3 tháng đầu năm 2009, chỉ có một phiên đấu
thầu TPKB được tổ chức thành công vào ngày 19/01; còn tháng 2, tháng 3
không có phiên đấu thầu nào. Cùng với sự phát triển của thị trường liên ngân
hàng, lãi suất trên TTTT liên ngân hàng ngày càng có quan hệ chặt chẽ với lãi

suất huy động, cho vay trên thị trường 1 và phản ánh sát thực hơn cung cầu
thanh khoản trên thị trường cũng như chuyển tải phần nào tín hiệu về chính
sách của NHNN đến thị trường. Những số liệu thống kê về thị trường đã cho
thấy, kể từ sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu Á năm 1997-1998, lãi
suất cho vay, gửi tiền VNĐ bình quân trên TTTT liên ngân hàng Việt Nam tại
hầu hết các kỳ hạn đều tương đối ổn định, đặc biệt là giai đoạn 2005 đến cuối
năm 2007. Trong khoảng thời gian này, lãi suất bình quân VNĐ trên TTTT
liên ngân hàng chỉ ở mức 6- 8%/năm và biên độ dao động hàng ngày chỉ ở
mức thấp.
Từ Đầu năm 2008 đến khoảng tháng 9/2008, lãi suất bình quân trên thị
trường liên ngân hàng ở tất cả các kỳ hạn có sự biến động tăng đột biến và
đứng ở mức cao, bình quân gần 18%/năm; cá biệt vào thời Điểm căng thẳng
thanh khoản lên Đến Đỉnh Điểm, có TCTD phải chấp nhận giao dịch VNĐ tại
kỳ hạn qua đêm với mức lãi suất lên đến 43%/năm. Để đối phó với tình trạng
căng thẳng về vốn và ổn định TTTT, NHNN đã đẩy mạnh các giải pháp điều
hành chính sách như liên tục điều chỉnh lãi suất và mức dự trữ bắt buộc, điều
chỉnh giảm các loại lãi suất, đẩy mạnh hoạt động cung ứng vốn thông qua
nghiệp vụ tái cấp vốn, OMO, Swaps ngoại tệ, cho phép thanh toán trước hạn
tín phiếu bắt buộc Do vậy, từ tháng 9/2008 đến những tháng đầu năm 2009,
lãi suất các kỳ hạn trên TTTT liên ngân hàng đã giảm mạnh dưới tác động
chính sách của NHNN và dần đi vào ổn định.
Theo thống kê của NHNN, Đến cuối tháng 6/2009, lãi suất huy động
USD tối đa là 1,5%/năm, cho vay là 3%- 5%/năm (giảm 2%- 3%/năm với
cùng kỳ năm 2008); lãi suất cơ bản và lãi suất tái cấp vốn của NHNN là
7%/năm. Mặt bằng lãi suất từ tháng 4 đến nay đã trở về thời kỳ ổn dịnh.
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

15

Lãi suất trúng thầu là 7,49%, thấp hơn lãi suất trúng thầu của năm 2008

(lãi suất trúng thầu năm 2008 từ 8% trở lên, có tháng tới 15,7%). Biểu đồ 2
cho chúng ta thấy rõ hơn vấn đề này.

Bảng 3. Số phiên và khối lượng trúng thầu TPCP


Năm

Số phiên
Kh
ối l
ư
ợng trúng
thầu (tỷ Đồng)
Lãi su
ất trúng thầu
TPCP (%)
1995

4

243,6

-

1996

16

823,4

-

1997

37

2.917,5

-

1998

46

4.020,7

-

1999

45

3.011,6

-

2000

43

4.441,0

4,98

2001

46

3.915,0

5,52

2002

50

8.410,0

5,91

2003

51

15.901,0

5,83

2004

48

19.465,0

5,76

2005

60

21.671,0

5,76

2006

51

58.391,0

3,34

2007

43

10.770,0

4,80

2008

27

7.730,0

11,00

T
ổng số

567

161.710,8


Nguồn: NHNN

2.2. Thị trường tiền tệ liên ngân hàng
Năm 1992, NHNN ban hành chỉ thị số 07/CT-NH1 ngày 07/10/1992, đây
là văn bản pháp lý đầu tiên quy định về quan hệ tín dụng giữa các TCTD.
Tháng 6/1993, NHNN đứng ra tổ chức TTTT liên ngân hàng tập trung với
nghiệp vụ chủ yếu là cho vay, gửi tiền. Tháng 10/1993, NHNN cho phép các
TCTD giao dịch trực tiếp với nhau. Đến năm 1995, NHNN tổ chức thị trường
mua bán giấy tờ có giá giữa các TCTD và từ năm 2001 Đến nay, NHNN chủ
trương đẩy mạnh việc phát triển TTTT, theo đó, ban hành đồng bộ hơn các văn
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

16

bản thể chế đối với hoạt động TTTT, từng bước tiến gần hơn tới thông lệ quốc
tế.
Doanh số giao dịch trên TTTT liên ngân hàng:
Từ khi hình thành TTTT Đến nay, doanh số giao dịch trên TTTT Việt
Nam nhìn chung có sự tăng trưởng mạnh theo từng năm, đặc biệt là trong
khoảng 10 năm trở lại đây.
Chỉ tính riêng từ năm 2005 đến nay, doanh số giao dịch cho vay, gửi tiền
Đều duy trì ở mức cao, phù hợp với khả năng cung ứng ngân quỹ của các
TCTD dư thừa và nhu cầu bù đắp thiếu hụt thanh khoản của các TCTD còn
thiếu trên thị trường. Bảng 4 cho thấy, tháng 12/2005 doanh số cho vay trên thị
trường liên ngân hàng là 3.114,982 triệu Đồng và 1.097,279 ngàn USD; doanh
số tiền gửi VNĐ là 52.016,579 triệu đồng và 5.412,309 ngàn USD.
Tuy nhiên, vào thời điểm cuối năm 2007 và đầu năm 2008, trước những
dấu hiệu ngày càng nghiêm trọng của khủng hoảng tài chính toàn cầu, giá dầu,
giá vàng và các loại nguyên vật liệu tăng ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, lãi
suất huy động từ dân cư tăng cao, NHNN đã thực hiện CSTT thắt chặt nhằm
đối phó với lạm phát cao khiến cho lượng tiền cung ứng giảm. Sự điều chỉnh
liên tục trong CSTT của NHNN (Điều chỉnh tăng lãi tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tăng
cường bán GTCG trên OMO, yêu cầu các TCTD thực hiện mua tín phiếu bắt
buộc ) đã khiến cho nhu cầu vốn của các TCTD trở nên vô cùng cấp bách.
Thời điểm này lãi suất trên TTTT tăng rất cao và vì vậy, doanh số cho vay, gửi
tiền trên TTTT cũng có sự gia tăng đột biến, có thời điểm doanh số gửi tiền
VNĐ trên TTTT liên ngân hàng đã lên đến gần 300.000 tỷ VNĐ (gần bằng ½
tổng mức đầu tư tín dụng của toàn nền kinh tế).
Tại thời điểm 30/6/2008 doanh số cho vay và tiền gửi bằng VNđ đã tăng
lên 8.184,298 và 190.322,905 triệu đồng. Doanh số cho vay và gửi tiền bằng
USD là 67.800,000 và 74.515,960 ngàn USD; có thể nói đây là thời kỳ giao
dịch có doanh số cao nhất tính từ năm 2005- 2008. Từ quý VI/2008 đến những
tháng đầu năm 2009, khó khăn về vốn khả dụng của hệ thống ngân hàng về cơ

bản được khắc phục, vì vậy doanh số giao dịch trên thị trường cũng dần đi vào
ổn định.
Bảng 4. Doanh số giao dịch trên TTTT liên ngân hàng
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

17

Đơn vị: triệu VNĐ, ngàn USD


Thời
gian

Doanh s
ố cho vay

Doanh s
ố gửi tiền

VN
Đ

USD

VN
Đ

USD

Tháng

5.666,996

10,806

173.040,654

1.122,36
Tháng
3.607,946

126,474

54.270,735

9.581,
73
Tháng
2.226,001

865,113

36.168,561

5.873,41
Tháng
3.114,982

1.097,279

52.016,579

5.412,30
Tháng
4.355,734

96,601

66.923,788

6.227,70
Tháng
5.064,782

59,629

73.365,203

6.985,97
Tháng
5.433,203

71,862

79.982,4
33

4.244,08
Tháng
2.113,922

50,202

101.414,707

5.802,17
Tháng
4.708,105

75,346

160.785,478

3.938,40
Tháng
5.315,113

95,652

182.096,691

7.014,13
Tháng
4.141,573

92,851

157.073,562

9.748,16
Tháng

9.081,304

332,2
82

288.894,953

9.064,49
Tháng
6.512,323

16.542,54
222.503,712

9.831,01
Tháng
8.184,298

67.800,00
190.322,905

74.515,9
Tháng
4.157,700

78.700,00
168.191,372

15.429,3
Tháng

4.208,455

37.100,00
129.085,297

15.061,2
Tháng
13.825,80
170.213,5
239.478,368

10.520,5

Nguồn: NHNN (số liệu Đến 31/3/2009)
Cùng với sự phát triển của thị trường liên ngân hàng, lãi suất trên TTTT
liên ngân hàng ngày càng có quan hệ chặt chẽ với lãi suất huy động, cho vay
trên thị trường 1 và phản ánh sát thực hơn cung cầu thanh khoản trên thị
trường cũng như chuyển tải phần nào tín hiệu về chính sách của NHNN đến thị
trường. Những số liệu thống kê về thị trường đã cho thấy, kể từ sau cuộc
khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu Á năm 1997-1998, lãi suất cho vay, gửi
tiền VNđ bình quân trên TTTT liên ngân hàng Việt Nam tại hầu hết các kỳ hạn
đều tương đối ổn định, đặc biệt là giai đoạn 2005 đến cuối năm 2007. Trong
khoảng thời gian này, lãi suất bình quân VNđ trên TTTT liên ngân hàng chỉ ở
mức 6- 8%/năm và biên độ dao động hàng ngày chỉ ở mức thấp.
Từ đầu năm 2008 đến khoảng tháng 9/2008, lãi suất bình quân trên thị
trường liên ngân hàng ở tất cả các kỳ hạn có sự biến động tăng đột biến và
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

18

đứng ở mức cao, bình quân gần 18%/năm; cá biệt vào thời điểm căng thẳng
thanh khoản lên đến đỉnh điểm, có TCTD phải chấp nhận giao dịch VNđ tại kỳ
hạn qua đêm với mức lãi suất lên đến 43%/năm. Để đối phó với tình trạng
căng thẳng về vốn và ổn định TTTT, NHNN đã đẩy mạnh các giải pháp điều
hành chính sách như liên tục điều chỉnh lãi suất và mức dự trữ bắt buộc, điều
chỉnh giảm các loại lãi suất, đẩy mạnh hoạt động cung ứng vốn thông qua
nghiệp vụ tái cấp vốn, OMO, Swaps ngoại tệ, cho phép thanh toán trước hạn
tín phiếu bắt buộc Do vậy, từ tháng 9/2008 đến những tháng đầu năm 2009,
lãi suất các kỳ hạn trên TTTT liên ngân hàng đã giảm mạnh dưới tác động
chính sách của NHNN và dần đi vào ổn định.
Theo thống kê của NHNN, đến cuối tháng 6/2009, lãi suất huy động USD
tối đa là 1,5%/năm, cho vay là 3%- 5%/năm (giảm 2%- 3%/năm với cùng kỳ
năm 2008); lãi suất cơ bản và lãi suất tái cấp vốn của NHNN là 7%/năm. Mặt
bằng lãi suất từ tháng 4 đến nay đã trở về thời kỳ ổn định.

Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

19

PHẦN II

PHÂN TÍCH VÀ QUY LUẬT VẬN ĐỘNG CỦA
CHỈ TIÊU : HỆ SỐ TIỀN NÓNG

I - THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG THANH KHOẢN VÀ
RỦI RO THANH KHOẢN TRONG CÁC NHTMVN

1. Khái niệm về thanh khoản và rủi ro thanh khoản:
Tính thanh khoản của ngân hàng thương mại được xem như khả
năng tức thời (the short-run ability) để đáp ứng nhu cầu rút tiền gửi và giải
ngân các khoản tín dụng đã cam kết. Như vậy, rủi ro thanh khoản là loại rủi
ro khi ngân hàng không có khả năng cung ứng đầy đủ lượng tiền mặt cho
nhu cầu thanh khoản tức thời; hoặc cung ứng đủ nhưng với chi phí cao. Nói
cách khác, đây là loại rủi ro xuất hiện trong trường hợp ngân hàng thiếu khả
năng chi trả do không chuyển đổi kịp các loại tài sản ra tiền mặt hoặc không
thể vay mượn để đáp ứng yêu cầu của các hợp đồng thanh toán.
2. Nguyên nhân của rủi ro thanh khoản
Thanh khoản có vấn đề của một ngân hàng có thể do các nguyên nhân
cơ bản sau đây:

Một là, ngân hàng vay mượn quá nhiều các khoản tiền gửi ngắn hạn
từ các cá nhân và định chế tài chính khác; sau đó chuyển hoá chúng thành
những tài sản đầu tư dài hạn. Cho nên, đã xãy ra tình trạng mất cân đối về
kỳ hạn giữa nguồn vốn và sử dụng vốn, mà thường gặp là dòng tiền thu về

từ tài sản đầu tư nhỏ hơn dòng tiền chi ra để trả các khoản tiền gửi đến hạn.
Hai là, sự thay đổi của lãi suất có thể tác động đến cả người gửi
tiền và người vay vốn. Khi lãi suất giảm, một số người gửi tiền rút vốn khỏi
ngân hàng để đầu tư vào nơi có tỷ suất sinh lợi cao hơn; còn những người đi
vay tích cực tiếp cận các khoản tín dụng vì lãi suất đã thấp hơn trước. Như
vậy, rốt cuộc lãi suất thay đổi sẽ ảnh hưởng trạng thái thanh khoản của ngân
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

20

hàng. Hơn nữa, những xu hướng của sự
thay

đổi
lãi suất còn ảnh hưởng
đến giá trị thị trường của các tài sản mà ngân hàng có thể đem bán để tăng
thêm nguồn cung thanh khoản và trực tiếp ảnh hưởng đến chi phí vay mượn
trên thị trường tiền tệ.
Ba là, do ngân hàng có chiến lược quản trị rủi ro thanh khoản không
phù hợp và kém hiệu
quả

như
: các chứng khoán đang sở hữu có tính thanh
khoản thấp, dự trữ của ngân hàng không đủ cho nhu cầu chi trả
3. Dự trữ thanh khoản
- Dự trữ sơ cấp: là các dự trữ tài sản dưới dạng ngân quỹ nhằm đáp ứng các
nhu cầu thường nhật của một ngân hàng thương mại .
Ngân quỹ gồm :
+Tiền mặt trong kho quỹ ngân hàng

+Tiền gửi tại NHTW và tại các ngân hàng khác
+Các khoản tiền đang chuyển
Nhu cầu thường nhật của một ngân hàng:
+Tiền cho các nhu cầu giao dịch của khách hàng (nhu cầu chi trả
tiền gửi và giải ngân cho các khoản tín dụng)
+Nhu cầu dự trữ bắt buộc
+Nhu cầu thanh toán bù trừ
+Nhu cầu mua, thanh toán tiền dịch vụ từ các ngân hàng khác
- Dự trữ thứ cấp: không phải nằm dưới dạng ngân quỹ nhưng chúng thường
là những tài sản có tính linh hoạt cao, có thể nhanh chóng chuyển đổi thành
ngân quỹ với chi phí thấp.
Các tài sản thường dùng làm dự trữ thứ cấp:
+Trái phiếu chính phủ
+Trái phiếu kho bạc
+Tín phiếu ngân hàng, …
4. Đo lường rủi ro thanh khoản
Cung và cầu thanh khoản -Trạng thái thanh khoản ròng – NLP
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

21

+ Cung về thanh khoản: là các khoản vốn làm tăng khả năng chi trả của ngân
hàng, là nguồn cung cấp thanh khoản cho ngân hàng, bao gồm:

- Các khoản tiền gửi đang đến.

- Doanh thu từ việc bán các dịch vụ phi tiền gửi.

- Thu hồi các khoản tín dụng đã cấp.

- Bán các tài sản đang kinh doanh và sử dụng .

- Vay mượn trên thị trường tiền tệ.

+ Cầu về thanh khoản: là nhu cầu vốn cho các mục đích hoạt động của ngân
hàng, các khoản làm giảm quỹ của ngân hàng. Thông thường, trong lĩnh vực
kinh doanh của ngân hàng, những hoạt động tạo ra cầu về thanh khoản bao gồm:
- Khách hàng rút tiền từ tài khoản.

- Yêu cầu vay vốn từ những khách hàng có chất lượng tín dụng cao.

- Thanh toán các khoản vay phi tiền gửi.

- Chi phí phát sinh khi kinh doanh các sản phẩm, dịch vụ.

- Thanh toán cổ tức bằng tiền.

+ Trạng thái thanh khoản ròng - NPL (net liquidity position) của một ngân
hàng

được xác định như sau:

NPL = Tổng cung về thanh khoản - Tổng cầu về thanh khoản

Có ba khả năng có thể xảy ra sau đây:

- Thặng dư thanh khoản: Khi cung thanh khoản vượt quá cầu
thanh khoản (NPL>0), ngân hàng đang ở trạng thái thặng dư thanh khoản.
Nhà quản trị ngân hàng phải cân nhắc đầu tư số vốn thặng dư này vào đâu
để mang lại hiệu quả cho tới khi chúng cần được sử dụng đáp ứng nhu cầu

thanh khoản trong tương lai.
- Thâm hụt thanh khoản: Khi cầu thanh khoản lớn hơn cung
thanh khoản (NPL<0), ngân hàng phải đối mặt với tình trạng thâm hụt thanh
khoản. Nhà quản trị phải xem xét, quyết định nguồn tài trợ thanh khoản lấy
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

22

từ đâu, bao giờ thì có và chi phí bao nhiêu.
- Cân bằng thanh khoản: Khi cung thanh khoản cân bằng với cầu
thanh khoản (NPL=0), tình trạng này được gọi là cân bằng thanh khoản. Tuy
nhiên, đây là tình trạng rất khó xãy ra trên thực tế.
Các chỉ tiêu quản trị thanh khoản :
+ Chỉ tiêu trạng thái ngân quỹ: được tính dựa vào tỉ lệ giữa “Ngân quỹ và
tiền gửi tại các ngân hàng” với “ Tổng tài sản”.
+ Chỉ tiêu chứng khoán thanh khoản: được tính dựa vào tỉ lệ giữa “Chứng
khoán chính phủ” với “ Tổng tài sản”.
+ Hệ số tiền nóng : được tính dựa vào tỉ lệ giữa “Tài sản thị trường tiền
tệ” với “Nợ trên thị trường tiền tệ”.
+ Hệ số thành phần tiền gửi: được tính dựa vào tỉ lệ giữa “Tiền gửi giao
dịch” với “Tiền gửi định kỳ”.
II - QUẢN TRỊ RỦI RO THANH KHOẢN DỰA VÀO CHỈ
TIÊU HỆ SỐ TIỀN NÓNG

1. Công thức xác định : Hệ số tiền nóng: = Tài sản thị trường tiền tệ /
Nợ trên thị trường tiền tệ
2. Tài sản của ngân hàng trên thị trường tiền tệ
a. Khái niệm: tài sản của ngân hàng trên thị trường tiền tệ là tất cả các
khoản tín dụng dưới 1 năm (cho vay) và các công cụ tài chính ngắn hạn mà ngân
hàng được phép giao dịch ,mua bán

b. Phân loại tài sản của ngân hàng trên thị trường tiền tệ và chiến lược
quản trị thanh khoản dự vào tài sản “Có”.
Tài sản của ngân hàng trên thị trường tiền tệ bao gồm:
- Chứng chỉ tiền gửi (CD): là những khoản tiền gửi lớn ($100.000 hoặc cao hơn)
tại những ngân hàng thương mại với một lãi suất nhất định. Cũng có nhiều loại
CD khác nhau. Ví dụ: như loại CD tháng có giá trị thanh toán trong 30 ngày.
- Thương phiếu, hối phiếu: Thương phiếu thì do những công ty lớn phát hành
nhằm đảm bảo trả những khoản vay ngắn hạn từ ngân hàng. Thương phiếu là
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

23

loại công cụ không được đảm bảo và buôn bán với giá chiết khấu. Hầu hết
chúng có thời hạn 30 ngày mặc dù chúng có thể lên đến 270 ngày.
- Euro-đôla: là những khoản tiền ký gửi bằng đồng đôla tại những ngân hàng
nước ngoài. Những khoản này thường được gửi trong một thời hạn nhất định với
một lãi suất cho trước. Thị trường Euro có tính thanh khoản rất cao và nó cho ta
những lợi nhuận mà chính phủ Mỹ không hề quy định.
- Trái phiếu kho bạc dưới 1 năm.
- Các khoản tín dụng ( bao gồm tín dụng liên ngân hàng và tin dụng thông
thư
ờng )
- Ngân quỹ ( tiền mặt và tiền gởi tại các tổ chức TD hoặc NHNN)
Khi thực hiện chiến lược quản trị thanh khoản dựa vào tài sản “Có”, ngân
hàng chỉ cho vay ngắn hạn. Trong trường hợp nhu cầu thanh khoản phát sinh,
ngân hàng có thể thu hồi các khoản cho vay hoặc bán nợ để đáp ứng nhu cầu
thanh khoản. Hạn chế của chiến lược này là ngân hàng sẽ mất dần thị phần cho
vay trung, dài hạn.
Chiến lược tiếp cận thị trường tiền tệ còn gọi là chiến lược tiếp cận thị
trường vốn ngắn hạn: chiến lược này đồi hỏi ngân hàng phải dự trữ thanh khoản

đủ lớn dưới hình thức nắm giữ những tài sản có tính thanh khoản cao, chủ yếu
tiền mặt và chứng khoán ngắn hạn. Khi xuất hiện nhu cầu thanh khoản, ngân
hàng sẽ bán lần lược các tài sản dự trữ cho đến khi nhu cầu thanh khoản được
đáp ứng. Chiến lược quản trị thanh khoản theo hướng này thường được gọi là sự
chuyển hóa tài sản, bởi lẻ nguồn cung thanh toán được tài trợ bằng cách chuyển
đổi tài sản phi tiền mặt thành tiền mặt.
3. Nợ của Ngân hàng trên thị trường tiền tệ.
a.Khái niệm: nợ trên thị trường tiện tệ của ngân hàng là các khoản vay
ngắn hạn liên ngân hàng dưới sự điều hành của ngân hàng nhà nước và nghiệp
vụ phát hành các công cụ tài chính được chấp nhận và giám sát của ngân hàng
nhà nước và nghiệp vụ huy động vốn ngắn hạn từ các tổ chức và dân cư
Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

24

b. Phân loại nợ trên thị trường tiền tệ và chiến lược quản trị thanh
khoản “Nợ”:
Nợ của ngân hàng trên thị trường tiền tệ bao gồm:
 Vay vốn dưới hình thức phát hành trái phiếu phát sinh có thời hạn giao
dịch dưới 1 năm
 Vay vốn liên ngân hàng
 Vay vốn từ ngân hàng nhà nước
 Huy động vốn từ các tổ chức và dân cư
 Bán các hợp đồng mua lại
 Các chứng chỉ tiền gửi có thể chuyển nhượng mệnh giá lớn
Chiến lược quản trị thanh khoản dựa vào tài sản nợ thì nhu cầu thanh khoản
được đáp ứng bằng cách vay mượn trên thị trường tiền tệ. Việc vay mượn chủ
yếu là để đáp ứng nhu cầu thanh khoản tức thời và chỉ thực hiện khi có nhu cầu
thanh khoản phát sinh.
Nhược điểm của chiến lược này là ngân hàng bị phụ thuộc vào thị trường tiền

tệ khi đáp ứng nhu cầu thanh khoản ( nhưng đồng thời cũng mang lại lợi nhuận
cao nhất) do sự biến động về khả nang cho vay và lãi suất trên thị trường tiền tệ.
Hơn nữa, một ngân hàng vay mượn quá nhiều thường bị đánh giá là có khó khăn
về tài chính, khi thông tin này lan rộng ra thì, những khách hàng tiền gửi sẽ rút
vốn hàng loạt hoặc ngân hàng phải huy động vốn với chi phí cao gấp nhiều lần.
Cùng lúc đó các định chế tài chính khác, để tránh rủi ro có thể gặp phải, sẽ thận
trọng, dè dặt hơn trong việc tài trợ vốn cho ngân hàng này để giải quyết khó
khăn về thanh khoản.

4. Chỉ Tiêu “Hệ số tiền nóng” của ngân hàng TMCP SACOMBANK
a. Phân tích tỷ lệ chấp nhận nhằm mục đích giảm rủi ro thanh
khoản nhưng vẫn đạt được mục tiêu về lợi nhuận.
Dựa vào số liệu trên BCTC quý 1 năm 2009 Ngân Hàng SACOMBANK :


Nhóm SV-Lớp TCNH VB2 GVHD: NGUYỄN XUÂN TRƯỜNG

25

Đn v: triu đng

NĂM
31/03/2009 31/12/2008
A. TÀI SẢN THỊ TRƯ
ỜNG TIỀN TỆ BAO GỒM :

I. Tiền mặt, vàng bạc, đá quý
6,010,349 8,458,614
II. Tiền gửi tại NHNN
3,302,511 3,224,539

III
.

Ti
ền, v
àng g
ửi tại các TCTD khác v
à cho vay các
TCTD khác
9,137,019 7,047,584
1. Tiền, vàng gửi tại các TCTD khác
9,107,259 7,016,726
2. Cho vay các TCTD khác
29,949 31,042
IV. Chứng khóan kinh doanh
1,374,964 370,106
V
.

Các công c
ụ t
ài chính phái sinh và các tài s
ản t
ài
chính khác
0 6,928
VI. Cho vay khách hàng
40,484,695 34,757,119
VII. Chứng khóan đầu tư
9,323,640 8,969,574

TỔNG TÀI SẢN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ :

69,633,178


62,834,464



B. NỢ TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ BAO GỒM

I. Các khỏan nợ Chính phủ và NHNN
52,509 52,161
II. Tiền gửi và tiền vay các TCTD khác
1,093,619 4,488,354
III. Tiền gửi của khách hàng :
56,871,152

46,128,820

IV
.

Các công c
ụ t
ài chính phái sinh và các kh
ỏan nợ
tài chính khác
145,492 0
V

.

V
ốn t
ài tr
ợ ủy thác đầu t
ư, cho vay TCTD ch
ịu rủi
ro
1,028,029

1,014,462

VI. Phát hành giấy tờ có giá
5,923,924 7,659,063
VII. Các khỏan nợ khác
2,208,403 1,337,084

TỔNG NỢ TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ :



67,323,128



60,679,944


PHÂN TÍCH KHẢ NĂNG THANH KHOẢN CỦA NGÂN HÀNG

Khả năng thanh toán của ngân hàng SACOMBANK :
Khả năng thanh toán Quý 1 năm 2009 Năm 2008
Khả năng thanh toán hiện hành
( hệ số tiền nóng)
1.034 1.035