Giáo án Văn 10 bài Cơ sở lịch sử xã hội và văn hóa của văn học Việt Nam (XVII - nửa đầu XVIII)

VietJack.com

Facebook: Học Cùng VietJack

Tiết 78
CƠ SỞ LỊCH SỬ XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ
THẾ KỈ XVII ĐẾN NỬA ĐẦU THẾ KỈ XVIII
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Thấy được các thành phần và giai đoạn phát triển, đặc điểm về nội dung và
nghệ thuật của văn học Việt Nam từ thế kỉ XVI đến nửa đầu thế kỉ XVIII.
2. Kĩ năng
- Nhận diện một giai đoạn văn học, cảm nhận tác phẩm thuộc giai đoạn
VHTĐ.
- Rèn luyện năng lực tổng hợp, khái quát hoá hệ thống hoá các kiến thức đã
học về VHVN từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX
3. Thái độ, phẩm chất
- Yêu mến, trân trọng giữ gìn và phát huy di sản văn học dân tộc.
- Yêu quê hương, tự hào về những giá trị văn hóa tinh thần dân tộc.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực tự chủ và tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và
sáng tạo; năng lực thẩm mỹ, năng lực tư duy; năng lực sử dụng ngôn ngữ.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS
1. Giáo viên
- SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
2. HS
- SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định tổ chức lớp
Lớp
Ngày dạy

Học trực tuyến: khoahoc.vietjack.com

Youtube: Học Cùng VietJack


VietJack.com

Facebook: Học Cùng VietJack

Sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ
- Kiểm tra phần chuẩn bị bài của HS và kiểm tra kết hợp trong giờ.
3. Bài mới
● Hoạt động 1. Hoạt động khởi động
Bên cạnh dòng văn học dân gian, văn học viết phát triển qua các triều đại: Lý,
Trần, Lê với thành tựu của nó đã đóng góp vào văn học trung đại Việt Nam cho
đến hết thế kỉ XIX, đặc biệt là văn học giai đoạn thế kỉ XVII đến nửa đầu thế kỉ
XVIII. Để thấy rõ diện mạo của nền văn học ấy, chúng ta đọc - hiểu bài ngày hôm
nay: “Cơ sở lịch sử xã hội và văn hóa của VHVN từ thế kỷ XVII đến nửa đầu thế
kỷ XVIII”
● Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới
Hoạt động của GV & HS

Nội dung cần đạt

Nêu các đặc điểm chính về hồn cảnh
1. Hồn cảnh lịch sử- xã hội
lịch sử xã hội của giai đoạn VH từ thế
* TK XVII
kỉ XVII- XVIII?

- Chiến thắng giặc Minh, triều Hậu Lê
được thành lập, chế độ PK đạt độ cực
thịnh ở cuối thế kỉ XV.
- Nội chiến: Mạc- Lê, Trịnh- Nguyễn
chia cắt đất nước vào thế kỉ XVIXVII khiến chế độ PK suy yếu.
→ Nhìn chung tình hình xã hội vẫn ổn
định.
*TK XVIII
- Nội chiến PK tiếp tục gay gắt, kéo
dài khiến chế độ PK suy thoái.

Học trực tuyến: khoahoc.vietjack.com

Youtube: Học Cùng VietJack


VietJack.com

Facebook: Học Cùng VietJack

- Phong trào nông dân khởi nghĩa sôi
sục, đỉnh cao là khởi nghĩa Tây Sơn,
diệt Trịnh- Nguyễn, quân Xiêm và
quân Thanh, thống nhất đất nước.
- Tây Sơn thất bại, nhà Nguyễn khôi
phục vương triều PK chuyên chế.
- Nội dung, âm hưởng chủ đạo của
VH giai đoạn này?
- Đất nước bị đặt trước hiểm họa xâm
lược của thực dân Pháp.

→ Là giai đoạn lịch sử đầy biến động,
có bi kịch và có anh hùng ca.
→ Nền văn học dân tộc phát triển
mạnh, kết tinh nhiều tác giả, tác phẩm
văn học xuất sắc → được đánh giá là
giai đoạn VH cổ điển.
- Nêu những đặc điểm nghệ thuật lớn
của VH giai đoạn này?

1. Các bộ phận văn học
- TK XVII: VH chữ Hán và VH
chữ Nôm đều phát triển, đạt
nhiều thành tựu.
- TK XVIII: VH chữ Hán phát
triển; VH chữ Nôm phát triển
đạt đỉnh cao.

Học trực tuyến: khoahoc.vietjack.com

Youtube: Học Cùng VietJack


VietJack.com

Facebook: Học Cùng VietJack
2. Nội dung
* TK XVII
- Tiếp tục phát triển cảm hứng yêu
nước, tự hào dân tộc, khẳng định dân
tộc và triều đình PK.

VD: Bình Ngơ đại cáo, Quốc âm thi
tập (Nguyễn Trãi); Hồng Đức quốc
âm thi tập, Thánh Tông di thảo (Lê
Thánh Tông);...
- Phản ánh, phê phán hiện thực xã hội
đương thời với những tệ lậu, suy thối
về đạo đức.
VD: Thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, Truyền
kì mạn lục (Nguyễn Dữ),...
*TK XVIII
Trào lưu nhân đạo chủ nghĩa:
+ Tiếng nói địi quyền sống, quyền
hạnh phúc, đấu tranh địi quyền giải
phóng con người cá nhân.
+ Cảm thông với những số phận bất
hạnh.
+ Tố cáo, phê phán các thế lực bạo tàn

Học trực tuyến: khoahoc.vietjack.com

Youtube: Học Cùng VietJack


VietJack.com

Facebook: Học Cùng VietJack
chà đạp lên quyền sống của con người.
+ Ngợi ca những vẻ đẹp của con
người.
+ Khát vọng tự do cơng lí, mơ ước về

xã hội tốt đẹp cho con người.
3. Nghệ thuật
* TK XVII
- VH chữ Hán: đạt thành tựu vượt bậc
ở văn chính luận và văn xuôi tự sự.
- VH chữ Nôm: thơ Nôm phát triển,
xuất hiện xu hướng Việt hoá thơ
Đường luật, các khúc ngâm, vịnh, diễn
ca lịch sử bằng thơ lục bát và song thất
lục bát phát triển.
*TK XVIII
- Phát triển mạnh và khá tồn diện cả
VH chữ Hán và VH chữ Nơm, cả thơ
và văn xuôi.
- VH chữ Nôm được khẳng định và
phát triển đạt đến đỉnh cao.

4. Củng cố
Học trực tuyến: khoahoc.vietjack.com

Youtube: Học Cùng VietJack


VietJack.com

Facebook: Học Cùng VietJack

- Nắm vững các thành phần chủ yếu và các giai đoạn phát triển của văn học
Việt Nam từ thế kỉ XVII đến hết thế kỉ XVIII.
5. Dặn dò

- Học bài cũ.
- Soạn tiết tiếp theo: Tác phẩm “Chinh phụ ngâm” và đoạn trích “Tình cảnh lẻ
loi của người chinh phụ”

Học trực tuyến: khoahoc.vietjack.com

Youtube: Học Cùng VietJack