Tư tưởng hồ chí minh về chống chủ nghĩa cá nhân và sự vận dụng của đảng cộng sản việt nam trong giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

NGUYỄN MAI THẢO NHUNG

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN
VÀ SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ HỒ CHÍ MINH HỌC

HÀ NỘI – 2023


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

NGUYỄN MAI THẢO NHUNG

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN
VÀ SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học

Mã số: 8310204

LUẬN VĂN THẠC SĨ HỒ CHÍ MINH HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Thị Minh Thuỳ

HÀ NỘI – 2023


XÁC NHẬN LUẬN VĂN ĐÃ ĐƯỢC CHỈNH SỬA
Luận văn đã được chỉnh sửa theo khuyến nghị của Hội đồng chấm luận
văn thạc sĩ.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2023

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

PGS,TS. Doãn Thị Chín


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn Tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa
cá nhân và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn
khoa học của TS. Nguyễn Thị Minh Thuỳ. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong
Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

Nguyễn Mai Thảo Nhung


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
Chương 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ
NHÂN ................................................................................................................. 18
1.1. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................ 18
1.2. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân .............. 26
Chương 2: SỰ VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỐNG
CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TRONG
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY .................................................................................. 49
2.1. Những yếu tố tác động đến công tác chống chủ nghĩa cá nhân trong giai
đoạn hiện nay ................................................................................................ 49
2.2. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong phịng, chống chủ nghĩa cá nhân
giai đoạn từ Đại hội XII đến nay................................................................... 53
2.3. Một số giải pháp nhằm chống chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí
Minh trong thời gian tới ................................................................................ 81
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 102
TÓM TẮT LUẬN VĂN .................................................................................. 110


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực tiễn khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định sự

thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong những năm qua. Để đủ sức lãnh đạo
đất nước và xã hội, ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã đặc biệt nhấn mạnh cơng tác
xây dựng Đảng nói chung và đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân nói
riêng. Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh coi chủ nghĩa cá nhân là “kẻ thù của
cách mạng”, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân vừa là một nội dung trọng tâm,
vừa là một giải pháp quan trọng trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị
trong sạch, vững mạnh.
Hơn 90 năm qua, Đảng ta đã nhiều lần tiến hành công tác xây dựng, chỉnh
đốn Đảng. Nhìn lại quá trình xây dựng và chỉnh đốn Đảng thấy rõ, xuất phát từ
yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng, từ sứ mệnh lịch sử của Đảng đối với dân tộc mà
trong mọi thời kỳ cách mạng, Đảng ta đều chăm lo xây dựng, chỉnh đốn Đảng
trong sạch, vững mạnh về mọi mặt. Sự thành cơng nhiều hay ít của các đợt xây
dựng, chỉnh đốn Đảng đều tùy thuộc vào sự thắng lợi nhiều hay ít của việc đấu
tranh chống chủ nghĩa cá nhân. Bởi như Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
từng thống nhất nhận định: “Chủ nghĩa cá nhân là kẻ thù nguy hiểm mà mỗi
người chúng ta phải luôn luôn tỉnh táo đề phịng và kiên quyết tiêu diệt. Chính vì
vậy mà cuộc chỉnh huấn lần này của Đảng ta nhằm mục đích tẩy rửa chủ nghĩa
cá nhân và nâng cao đạo đức cách mạng của giai cấp vô sản” [21,Tr.24]. “ …
thắng lợi của chủ nghĩa xã hội không thể tách rời thắng lợi của cuộc đấu tranh
trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân” [68, Tr.609].
Các nhiệm kỳ đại hội, khi bàn về công tác xây dựng Đảng, Đảng ta luôn
nhấn mạnh đến nội dung đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân. Đặc biệt từ Đại hội
XI, XII, XIII đến nay, tinh thần kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân
của Đảng ta được thể hiện rất rõ nét. Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII,
Đảng ta đã đề ra yêu cầu, nhiệm vụ trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng với 10 giải
pháp cơ bản, và đặc biệt nhấn mạnh phải: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng


2

của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai
trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển
hóa” trong nội bộ” [25,Tr.170].
Tại Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, Đảng ta tiếp tục khẳng định tinh
thần “kiên quyết đấu tranh quét sạch chủ nghĩa cá nhân trong toàn Đảng”
[27,Tr.140]. Tại Điều 3 của Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên
không được làm, Đảng ta cũng nêu rõ đảng viên không được vướng vào “…chủ
nghĩa cá nhân, cơ hội, vụ lợi…”.
Xuất phát từ thực tiễn đất nước cịn nhiều khó khăn, đại dịch Covid -19
đang tác động xấu đến nền kinh tế. Một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có
nhiều người đứng đầu, cán bộ chủ chốt một số cơ quan, ban, ngành đã suy thối
về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, sa vào chủ nghĩa cá nhân, làm suy giảm
niềm tin của nhân dân đối với Đảng, đối với sự nghiệp đổi mới, xây dựng chủ
nghĩa xã hội.
Tuy nhiên, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trên các lĩnh vực cịn
nhiều hạn chế. Cơng tác giáo dục chính trị, tư tưởng, tuyên truyền một số
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho cán
bộ, đảng viên và nhân dân chưa thường xuyên, kịp thời, hình thức chưa phong
phú. Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
của cán bộ, đảng viên và nhân dân chưa đồng bộ giữa học tập và làm theo
Bác; việc thể chế hóa, cụ thể hóa vẫn cịn có nhiều hạn chế, chưa đồng bộ;
một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu nhận thức chưa sâu
sắc, đầy đủ, chưa thực sự đề cao trách nhiệm, chưa tự giác, tính tiên phong
gương mẫu thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng trước cán bộ, đảng
viên; việc xử lý nghiêm minh những cán bộ, đảng viên vi phạm, bên cạnh
những kết quả đạt được, vẫn còn tồn tại, hạn chế,...
Thực tế này đòi hỏi Đảng ta phải tiếp tục đẩy mạnh công cuộc xây dựng,
chỉnh đốn Đảng lên tầm cao mới. Nếu không kịp thời ngăn chặn, đẩy lùi chủ

3

nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên sẽ dẫn đến những nguy hại khơn lường.
Vì vậy, có thể nói, đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị
nói chung, đấu tranh kiên quyết với chủ nghĩa cá nhân nói riêng khơng phải là ý
muốn chủ quan của ai mà là yêu cầu tất yếu của tình hình nhiệm vụ cách
mạng. Việc tiếp tục vận dụng và triển khai mạnh mẽ tư tưởng Hồ Chí Minh về
chống chủ nghĩa cá nhân là một việc làm quan trọng và cần thiết, có ý nghĩa
sống cịn trong cơng cuộc xây dựng và chỉnh đốn Đảng hiện nay.
Tiếp tục quán triệt sâu sắc mục tiêu, quan điểm và nghiêm chỉnh thực hiện
triệt để các nhiệm vụ, giải pháp, cách thức xây dựng, chỉnh đốn Đảng mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã đề ra; quan tâm, chú trọng hơn nữa tới việc triển khai thực hiện
có hiệu quả nhiệm vụ đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân là nhiệm vụ cấp thiết
hiện nay vì thắng lợi của cơng cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng nói riêng và thắng
lợi của chủ nghĩa xã hội nói chung khơng thể tách rời thắng lợi của cuộc đấu tranh
chống chủ nghĩa cá nhân.
Với lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ
nghĩa cá nhân và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
2.1. Những cơng trình liên quan đến chống chủ nghĩa cá nhân và tư
tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân
Về sách
- Cuốn sách “Giá trị lý luận và thực tiễn của tác phẩm Nâng cao đạo đức
cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” (Nxb Chính trị quốc gia Sự thật,
2009) do Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh, Viện Hồ Chí Minh phối hợp với
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản. Các bài viết trong cuốn sách
đã khẳng định, chống chủ nghĩa cá nhân là một nhiệm vụ quan trọng, cần sự vào
cuộc của Đảng, cán bộ, đảng viên và nhân dân; đây là cuộc đấu tranh gay go,

quyết liệt, lâu dài và gian khổ, với nhiều hình thức. Vì vậy, Đảng ta cần tăng
cường giáo dục, tuyên truyền lý luận chính trị, đường lối, chủ trương của Đảng,


4

yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên phải nghiêm túc thực hành tự phê bình và phê
bình, đi sâu đi sát quần chúng, thật sự tôn trọng quần chúng,… Tuy nhiên, cuốn
sách chỉ nghiên cứu giá trị lý luận và thực tiễn trong tác phẩm Nâng cao đạo đức
cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, do đó, các bài viết mới chỉ đề cập đến
chủ nghĩa cá nhân ở một khía cạnh cụ thể liên quan đến tác phẩm mà chưa mang
tính tồn diện, hệ thống.
- Cuốn sách “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng và sự vận dụng
của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay” của tác giả TS. Nguyễn Thị Hồi Phương
(Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2014) đã trình bày những quan điểm cơ bản của
Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng và tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức trong xây dựng Đảng. Điểm nổi bật là tác giả đã phân tích những nguy hại
mà chủ nghĩa cá nhân gây ra đối với Đảng, đối với dân tộc. Từ việc phân tích sự
nguy hại của chủ nghĩa cá nhân, theo tác giả, cần đẩy mạnh việc học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Đây là việc làm cần thiết hiện
nay, góp phần hình thành một đội ngũ cán bộ, đảng viên vững vàng về bản lĩnh
chính trị, năng lực, trình độ, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước.
- Cuốn sách “Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nâng cao đạo đức
cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân - Nhìn từ góc độ văn hóa” của tác giả
Phạm Ngọc Anh (Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2017) đã khái quát một số
biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân. Tác giả đã đặt chủ nghĩa cá nhân trong ba mối
quan hệ chủ yếu của mỗi người, đó là đối với mình, đối với người và đối với
việc, làm người đọc hiểu hơn về bản chất, đặc trưng chủ yếu và tác hại nghiêm
trọng của căn bệnh nguy hiểm này.
- Cuốn sách “Đạo đức Bác Hồ - Tấm gương soi cho muôn đời” của tác giả

TS. Trần Viết Hồn (Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2017) - người lính cận vệ
của Bác. Nội dung cuốn sách không nghiên cứu sâu về chủ nghĩa cá nhân mà
thông qua các bài viết, bài báo, bài tham luận viết về cuộc đời hoạt động cách
mạng hay những sinh hoạt đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ đó giúp
người đọc hiểu hơn về tấm gương đạo đức của Bác.


5

- Cuốn sách “Chống chủ nghĩa cá nhân” của tác giả Nguyễn Chí Thanh
(Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, 2019), tác giả đã chỉ rõ nguồn gốc, hoàn cảnh
phát sinh chủ nghĩa cá nhân trong Đảng, trong quân đội ta. Cuốn sách đã chỉ rõ:
“Chủ nghĩa cá nhân là sản phẩm của các phương thức sản xuất lấy tư hữu tư liệu
sản xuất làm cơ sở. Nói như vậy để chúng ta thấy rằng, chủ nghĩa cá nhân không
phải là tư tưởng của một giai cấp nào thuần túy, mà là sản phẩm của chế độ tư
hữu và chủ yếu là của giai cấp bóc lột. Đó là nguồn gốc giai cấp, nguồn gốc xa.
Đó là bản chất cố hữu của chủ nghĩa cá nhân” [90, Tr.9]. Về biểu hiện của chủ
nghĩa cá nhân, tác giả cũng nêu rõ: “Chủ nghĩa cá nhân thể hiện ra từng nơi, từng
lúc khác nhau và tùy trình độ, cương vị cơng tác từng người khác nhau nữa. Thí
dụ: chủ nghĩa cá nhân của tư tưởng tư sản và tiểu tư sản trong Đảng ta ở nông
thôn biểu hiện ra ở chỗ tự tư tự lợi trong vấn đề thuế khóa, diện tích, sản lượng,
xét định thành phần, trong vấn đề cá nhân và hợp tác xã, v.v.. Cịn trong qn đội
ta, thì có khi nó biểu hiện bằng tham ơ, lãng phí, cơng thần, kiêu ngạo, địa vị, địi
hỏi hưởng thụ, v.v..” [90, Tr.10]. Trên cơ sở xem xét chủ nghĩa cá nhân trong việc
giải quyết mối quan hệ lợi ích giữa cá nhân và tập thể, tác giả đã cho thấy rõ bản
chất và sự biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân.
Về đề tài, luận văn, luận án
- Đề tài“Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa cá nhân và đấu tranh chống
chủ nghĩa cá nhân” của tác giả Trương Minh Dục đã đề cập về nguồn gốc, biểu
hiện và tác hại của chủ nghĩa cá nhân đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và

dân tộc ta trong các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, đề tài đã
đưa ra những giải pháp cụ thể chống chủ nghĩa cá nhân, đó là những giải pháp
quan trọng nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển; nâng cao đạo đức, tư
tưởng, làm cho Đảng ta giữ gìn sự trong sạch, vững mạnh.
- Đề tài “Phịng, chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ hậu cần ở cấp
trung đoàn Quân đội nhân dân Việt Nam” của tác giả Nguyễn Trọng Tiến đã
phân tích, làm rõ các quan niệm, đặc điểm và một số yếu tố tác động đến phòng,
chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ hậu cần. Từ những phân tích và nghiên


6

cứu trên, tác giả đã đề xuất một số giải pháp chủ yếu để phòng, chống chủ nghĩa
cá nhân trong cán bộ hậu cần. Những giải pháp đó là một thể thống nhất, có
quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại với nhau đòi hỏi các chủ thể phải được nhận
thức đúng đắn và tiến hành đồng bộ nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp để
phòng, chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ hậu cần ở cấp trung đoàn Quân
đội nhân dân Việt Nam hiệu quả hơn trong tình hình hiện nay.
- Luận án “Quan hệ cá nhân - xã hội trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
với vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ lãnh đạo, quản lý hiện nay”
của tác giả Phạm Huy Kỳ đã nghiên cứu mối quan hệ cá nhân - xã hội trong tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, tác giả cho rằng nguồn gốc của “chủ
nghĩa cá nhân là sản phẩm tất yếu của chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản
xuất”. Với cách xem xét chủ nghĩa cá nhân trên cơ sở giải quyết mối quan hệ cá
nhân - xã hội, luận án đã đưa ra luận điểm về chủ nghĩa cá nhân là: Chủ nghĩa cá
nhân ln tuyệt đối hóa cái “tơi”, lấy bản thân mình làm trung tâm, đối lập với
cộng đồng xã hội. Chủ nghĩa cá nhân coi lợi ích cá nhân là mục đích và tiêu
chuẩn chủ yếu để đánh giá, xem xét mọi hiện tượng; từ đó dẫn đến động cơ và
mục đích của người cá nhân chủ nghĩa cũng tuân theo nguyên tắc có lợi cho bản
thân,… Tuy nhiên, tác giả Phạm Huy Kỳ mới chỉ xem xét chủ nghĩa cá nhân

trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh mà chưa có xem xét, nhìn nhận trong tồn
bộ tư tưởng Hồ Chí Minh.
Về tạp chí
- Bài viết “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân
trong điều kiện Đảng cầm quyền” của tác giả Bùi Đình Phong, trên cơ sở nghiên
cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, tác giả đã khẳng định: Đảng cầm quyền cần phải
chú ý xây dựng là đạo đức cách mạng. Theo tác giả, nâng cao đạo đức cách
mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân là một nhiệm vụ vơ cùng cấp bách mà trong
đó Đảng phải nâng cao ý thức phục vụ nhân dân, tăng cường công tác phòng,
chống tham nhũng, kết hợp giáo dục và thực hành đạo đức; đặc biệt, cán bộ,
đảng viên phải đặt lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân lên trên, lên trước lợi ích
cá nhân.


7

- Bài viết “Chống chủ nghĩa cá nhân, chống nguy cơ suy thoái của Đảng cầm
quyền” của tác giả Lê Mậu Hãn đã đề cập quan điểm của Hồ Chí Minh về nguy cơ,
tác hại của chủ nghĩa cá nhân. Tác giả cho rằng, để chống nguy cơ suy thoái của
Đảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã yêu cầu phải kiên quyết gột rửa sạch
những vết tích, tàn dư của chế độ cũ,... Tuy nhiên, bài viết mới chỉ đi sâu phân tích
giải pháp cơ bản là đẩy mạnh tự phê bình và phê bình trong Đảng.
- Bài viết “Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ, cơng tác cán bộ và thực tiễn
vận dụng” của Phòng Tổ chức cán bộ Viện kiểm sát nhân dân Thái Bình đã khái
quát tư tưởng Hồ Chí Minh về người cán bộ như: người cán bộ phải có đạo đức
cách mạng, người cán bộ phải tích cực học tập và tự trau dồi kiến thức, phải
được huấn luyện và rèn luyện kỹ năng để trưởng thành;… và về công tác cán bộ
như: phải đánh giá đúng cán bộ; phải huấn luyện, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ một
cách toàn diện; phải sử dụng và bố trí đúng cán bộ; phải kiên quyết chống các
biểu hiện tiêu cực trong công tác cán bộ;…

- Bài viết “Chủ tịch Hồ Chí Minh: Chủ nghĩa cá nhân là “chỉ lo mình béo,
mặc thiên hạ gầy””, của tác giả Đặng Ngọc Mai đã đưa ra những nội dung cơ
bản về chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Tác giả khẳng định: Bác
Hồ rất đề cao phép nước, “nhân trị” đi đôi với “pháp trị”. Người hết lòng thương
yêu, dạy bảo cán bộ. Những ai sa vào chủ nghĩa cá nhân, làm hại đến tính mệnh
và tài sản của nhân dân, làm mất thanh danh, mất uy tín của Đảng và Nhà
nước, thì dù họ có là cách mạng kỳ cựu, là bộ trưởng, thứ trưởng gì đi nữa, thì
vẫn phải được đem ra xét xử theo đúng pháp luật và đó là một giải pháp cực kỳ
hữu hiệu để kiên quyết đấu tranh loại bỏ chủ nghĩa cá nhân ra khỏi đời sống xã
hội. Tác giả cũng đã chỉ ra những hạn chế trong công tác xây dựng Đảng được
nêu ra tại Đại hội XIII của Đảng như: “Công tác xây dựng Đảng về đạo đức vẫn
cịn có những hạn chế: Việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của một bộ
phận cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên, một số suy thối về tư tưởng chính trị,
đạo đức, lối sống;… quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cá nhân chủ nghĩa, cơ hội,
thực dụng, bè phái, gây mất đoàn kết nội bộ; chưa nêu cao ý thức trách nhiệm trước


8

tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương và nhân dân” [25, Tr.178-179]. Theo tác giả,
những hạn chế trong công tác xây Đảng đã làm tổn hại đến uy tín của Đảng và Nhà
nước ta, là một trong những thách thức lớn đối với sự sống còn của chế độ.
2.2. Những cơng trình liên quan đến vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về
chống chủ nghĩa cá nhân trong giai đoạn hiện nay
Về sách
- Cuốn sách “Đạo đức, phong cách, lề lối làm việc của cán bộ, công chức
theo tư tưởng Hồ Chí Minh” của tác giả Thang Văn Phúc (Nxb Chính trị quốc
gia Sự thật, 1997). Cuốn sách là tập hợp các bài viết về phẩm chất, tư cách đạo
đức của người cán bộ, công chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh của các nhà nghiên
cứu, học giả, nhà khoa học. Các tác giả đã chỉ ra nếu cán bộ, đảng viên không

thường xuyên rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng, kiên quyết quét sạch chủ
nghĩa cá nhân thì sẽ dẫn đến nguy cơ suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức,
lối sống.
- Cuốn sách “Những giải pháp và điều kiện thực hiện phịng, chống suy
thối tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên” của tác giả Vũ Văn
Phúc (Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2011), đã làm rõ một số vấn đề lý luận về
việc phịng, chống suy thối về tư tưởng, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng
viên và kinh nghiệm của một số nước trong giải quyết vấn đề này. Thơng qua
thực trạng, ngun nhân dẫn đến tình trạng suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối
sống trong cán bộ, đảng viên, tác giả đã đề xuất một số giải pháp trong các công
tác về xây dựng Đảng, trong lĩnh vực quản lý nhà nước, phát huy vai trò của
nhân dân,…Tác giả cũng nhấn mạnh: Đảng ta là đảng cầm quyền, có trách
nhiệm và cơ sở pháp lý để lãnh đạo toàn diện các lĩnh vực của đời sống xã hội,
trong đó có cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên.
- Cuốn sách “Tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác nội chính và phịng,
chống tham nhũng” của Ban Nội chính Trung ương (Nxb Chính trị quốc gia Sự
thật, 2015), tuy khơng nghiên cứu cụ thể về chủ nghĩa cá nhân, nhưng cuốn sách
cũng đã khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh về đấu tranh chống chủ nghĩa cá


9

nhân có vai trị vơ cùng quan trọng, chứa đựng chân lý bền vững và đã được
thực tiễn cách mạng Việt Nam kiểm nghiệm. Nghiên cứu những quan điểm của
Người về đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân và vận dụng trong giai đoạn hiện
nay là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đảng ta.
- Cuốn sách “Cơ sở khoa học về ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hố” trong đội ngũ cán
bộ, cơng chức, viên chức ở Việt Nam hiện nay (Kỷ yếu hội thảo khoa học cấp
quốc gia)” do Ban Tổ chức Trung ương thực hiện đã làm rõ những vấn đề lý luận

cơ bản, nguyên nhân, yếu tố tác động và vấn đề đặt ra trong việc ngăn chặn, đẩy
lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự
chuyển hố” trong đội ngũ cán bộ, cơng chức, viên chức ở nước ta. Các tác giả
cũng đã nêu lên một số kinh nghiệm quốc tế trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy
thoái về đạo đức, lối sống, tham nhũng và xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức,
viên chức liêm chính. Cuốn sách góp phần triển khai thực hiện Nghị quyết Đại
hội XII của Đảng, và nhấn mạnh việc ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hố” trong đội ngũ cán bộ,
cơng chức, viên chức là vấn đề cấp bách và vơ cùng khó khăn, phức tạp, đòi hỏi
sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sức mạnh của tồn thể nhân dân.
- Cuốn sách “Nâng cao vai trò, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và
người đứng đầu theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” (Nxb Chính
trị quốc gia Sự thật, 2018) tập hợp các bài viết của nhiều tác giả. Cuốn sách gồm
hai phần: 1) Giới thiệu một số lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh về nâng cao
vai trò, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và người đứng đầu; 2) Một số bài viết
sâu hơn về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và vai trò, trách nhiệm
của cán bộ, đảng viên và người đứng đầu trong giai đoạn hiện nay. Cuốn sách là
tài liệu cần thiết nhằm đẩy mạnh việc học tập và làm tư tưởng, đạo đức, phong
cách Hồ Chí Minh trong mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân, đặc biệt là người
đứng đầu bộ máy Đảng, Nhà nước hiện nay.


10

- Cuốn sách “Công tác kiểm tra, giám sát của Đảng với phịng, chống lãng
phí ở nước ta hiện nay - Những vấn đề đặt ra và giải pháp” của tác giả Hà Quốc
Trị làm chủ biên (Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2018) khẳng định công tác
kiểm tra, giám sát của Đảng không chỉ là những chức năng lãnh đạo của Đảng
mà cịn góp phần quan trọng, có hiệu quả vào cuộc đấu tranh phịng, chống lãng
phí ở nước ta hiện nay. Cuốn sách đã phân tích, đánh giá thực trạng, từ đó xác

định các giải pháp nhằm tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đối
với việc phịng, chống lãng phí ở nước ta hiện nay.
- Cuốn sách “Đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và công tác
cán bộ trong giai đoạn mới (Sách chuyên khảo)” của tác giả Cao Văn Thống và
Vũ Trọng Lâm (Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2020). Trên cơ sở tư tưởng Hồ
Chí Minh về công tác cán bộ, tác giả đã chỉ rõ: Chống chủ nghĩa cá nhân trong
giai đoạn hiện nay là chống lại những hành vi đạo đức sai trái, xâm phạm lợi ích
của người khác, bất chấp pháp luật, bất chấp đạo lý, nhân cách của con người”,
đồng thời, theo tác giả “Sở dĩ có hiện tượng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”
trong thời gian vừa qua ở một số cán bộ, đảng viên là do họ sa vào chủ nghĩa cá
nhân, xa rời ý thức trách nhiệm của người đảng viên, xa rời ý thức mình là cơng
bộc của nhân dân, xa rời bản chất của Đảng.
Về đề tài, luận án, luận văn
- Đề tài “Phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán
bộ, cơng chức cấp xã của Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay” của tác giả Trần
Hải Hà đã làm rõ khái niệm, nguồn gốc và cụ thể hóa các biểu hiện của “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã. Đặc biệt, đề tài
đã làm rõ được đối tượng, nội dung và phương thức phòng, chống “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, cơng chức cấp xã cấp xã. Qua đó
khảo sát làm rõ thành tựu, hạn chế và những vấn đề đặt ra đối với cơng tác
phịng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, cơng chức
cấp xã ở Thành phố Hồ Chí Minh.


11

- Đề tài của tác giả Phạm Ngọc Anh: “Thực hành chống chủ nghĩa cá nhân
trong Đảng và bộ máy Nhà nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh” đã phân tích quan
điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về sự cần thiết, nội dung và những biện pháp cụ
thể để chống lại căn bệnh nguy hiểm này. Tác giả chỉ rõ, để chống chủ nghĩa cá

nhân, biện pháp đầu tiên là cán bộ, đảng viên phải không ngừng học tập, bồi
dưỡng nhận thức về lý luận chính trị, nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ.
Bên cạnh đó, cần tăng cường mối liên hệ giữa Đảng với quần chúng, nâng cao
chất lượng thanh tra, kiểm tra, giám sát trong Đảng, thường xuyên đấu tranh tự
phê bình và phê bình,…
- Đề tài “Giải quyết quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội trong
điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Hoàng Văn Khải
tuy không trực tiếp bàn về chủ nghĩa cá nhân và chống chủ nghĩa cá nhân trong
giai đoạn hiện nay, nhưng khi tác giả làm rõ một số vấn đề về nội dung, bản
chất, những yếu tố tác động đến việc giải quyết quan hệ giữa lợi ích cá nhân và
lợi ích xã hội thì về thực chất cũng đã liên quan đến một trong những nội dung
biểu hiện và giải pháp của việc ngăn chặn, đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân. Theo tác
giả, quá trình tác động vào việc nhận thức và thực hiện hài hồ lợi ích của cá
nhân và xã hội, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong
điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay chính là một trong những giải
pháp để ngăn chặn, đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân.
- Đề tài “Năng lực đấu tranh phịng, chống “diễn biến hịa bình” trên lĩnh
vực tư tưởng chính trị của chính trị viên Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay”
của tác giả Nguyễn Đình Nam đã luận giải đấu tranh phòng, chống “diễn biến
hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng chính trị của chính trị viên quân đội cũng là
một trong giải pháp để đấu tranh phòng ngừa một trong những biểu hiện của chủ
nghĩa cá nhân trong giai đoạn hiện nay. Theo tác giả, năng lực đấu tranh phịng,
chống “diễn biến hịa bình” trên lĩnh vực tư tưởng chính trị của chính trị viên
quân đội được biểu hiện trên 4 nội dung: Khả năng nhận thức và tư duy về đấu
tranh phòng, chống “diễn biến hịa bình” trên lĩnh vực tư tưởng chính trị; khả


12

năng tham mưu, đề xuất và chỉ đạo tổ chức đấu tranh ở đơn vị; khả năng vận

dụng, phát huy điều kiện khách quan để đấu tranh và được biểu hiện tập trung ở
kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị, cá nhân. Luận án đã khảo sát, đánh giá
thực trạng năng lực đấu tranh phòng, chống “diễn biến hịa bình” trên lĩnh vực
tư tưởng chính trị của chính trị viên quân đội trên 4 nội dung biểu hiện của nó,
đồng thời chỉ rõ nguyên nhân của thực trạng và một số vấn đề đặt ra.
- Đề tài “Phát triển ý thức đạo đức cách mạng của sĩ quan trẻ ngành hậu
cần Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” của tác giả Vũ Hồng Hà. Trong đó,
đề tài xác định: Giải pháp đẩy mạnh giáo dục, rèn luyện với tự giáo dục, rèn
luyện ý thức đạo đức cách mạng của sĩ quan trẻ ngành Hậu cần Quân đội nhân
dân Việt Nam là giải pháp có ý nghĩa quyết định.
- Đề tài “Phát triển đạo đức cách mạng của chính trị viên Quân đội nhân
dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh” của tác giả Trần Minh Đức
đã đề xuất một số giải pháp cơ bản, đồng bộ, có tính khả thi nhằm phát triển đạo
đức cách mạng của chính trị viên Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay theo tư
tưởng Hồ Chí Minh. Các giải pháp được xác định trong luận án là một thể thống
nhất, đồng bộ để phát triển đạo đức cách mạng của chính trị viên Quân đội nhân
dân Việt Nam hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Đề tài “Bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ hậu
cần ở Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, thành phố giai đoạn hiện nay” của tác giả Bùi
Nam Hưng đã đưa ra một số nội dung về chức trách, nhiệm vụ, đặc điểm đội
ngũ cán bộ hậu cần; quan niệm, những chuẩn mực và đặc điểm hình thành, phát
triển đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ hậu cần ở Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh,
thành phố. Đề tài đã xác định được những yêu cầu cần bồi dưỡng, rèn luyện đạo
đức cách mạng cũng như một số yếu tố cơ bản tác động đến đạo đức, bồi dưỡng,
rèn luyện đạo đức cách mạng hiện nay của đội ngũ cán bộ hậu cần ở Bộ Chỉ huy
quân sự tỉnh, thành phố.
- Đề tài “Tuyên truyền chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên
theo tư tưởng Hồ Chí Minh ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Thu

13

Huyền đã tiếp cận chống chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí Minh như là
một nội dung của hoạt động tuyên truyền, trên cơ sở đó góp phần làm rõ hơn tư
tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa cá nhân và chống chủ nghĩa cá nhân. Đồng
thời, luận án chỉ rõ những yếu tố cấu thành hoạt động tuyên truyền chống chủ
nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh gồm: chủ thể,
nội dung, phương pháp, hình thức, phương tiện, chất lượng tuyên truyền.
- Trong luận án tiến sĩ của tác giả Vũ Cơng Tồn về “Ảnh hưởng của chủ
nghĩa cá nhân trong đội ngũ cán bộ ở các doanh nghiệp Quân đội nhân dân Việt
Nam hiện nay - Thực trạng và giải pháp ngăn chặn, khắc phục”, đã nghiên cứu
các mặt căn bản của chủ nghĩa cá nhân như: khái niệm, đặc điểm, tác hại của chủ
nghĩa cá nhân đối với đội ngũ cán bộ ở các doanh nghiệp Quân đội nhân dân Việt
Nam. Tác giả luận án cũng đã khẳng định: Chủ nghĩa cá nhân là một hiện tượng
xã hội có tính lịch sử, vì vậy, chủ nghĩa cá nhân sẽ có những đặc điểm chung và
đặc điểm riêng tương ứng, phù hợp với mỗi loại hình xã hội cụ thể. Chủ nghĩa cá
nhân là tuyệt đối hố lợi ích cá nhân, tách rời, coi thường và đối lập với lợi ích
chung của tập thể, của xã hội... Hiện nay, dưới tác động của nền kinh tế thị
trường, chủ nghĩa cá nhân đã có những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với tồn xã
hội, trong đó có đội ngũ cán bộ ở các doanh nghiệp Quân đội nhân dân Việt
Nam, như: sa sút về tư tưởng, chính trị, lối sống, có biểu hiện phai nhạt niềm tin,
bản lĩnh chính trị,…ở một bộ phận cán bộ doanh nghiệp trong Quân đội nhân dân.
Có thể nói, luận án đã phân tích khá kỹ về một số biểu hiện cụ thể, ảnh hưởng của
chủ nghĩa cá nhân, trong đó tác giả cũng có nêu được tư tưởng Hồ Chí Minh về
chủ nghĩa cá nhân, nhưng đây không phải là luận án chuyên bàn về tư tưởng Hồ
Chí Minh và sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân.
Về tạp chí
- Bài viết “Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong Đảng” của tác giả
Đồng Anh Dũng đã nhấn mạnh: Chống chủ nghĩa cá nhân, chống “giặc nội
xâm” là cuộc đấu tranh phải được tiến hành thường xuyên, liên tục, quyết tâm

cao, dũng cảm, kiên quyết, kiên trì, khơng bao che, bao biện, đồng thời giữ vững


14

sự đồn kết nhất trí trong Đảng, như “giữ gìn con ngươi của mắt mình”. Cuộc
đấu tranh này phải được tiến hành một cách toàn diện, đồng bộ đối với mọi đảng
viên, trên tất cả các mặt công tác, các lĩnh vực của đời sống xã hội, song, phải có
những bước đi thích hợp, thận trọng, có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào
những nơi, những lĩnh vực, những vị trí, những cương vị dễ nảy sinh chủ nghĩa
cá nhân với những căn bệnh của nó.
- Bài viết “Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nâng cao đạo đức cách
mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân nhằm củng cố niềm tin của nhân dân vào sự
lãnh đạo của Đảng” của tác giả Dương Minh Huệ, Phạm Quỳnh Trang. Bài viết
đã chỉ rõ để chống chủ nghĩa cá nhân, cần nhận thức, quán triệt một cách đầy đủ
tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề này. Trong đó, Đảng và Nhà nước cần thực
hiện các giải pháp cơ bản, đặc biệt là cần chú trọng tăng cường công tác giáo
dục chính trị, nâng cao nhận thức cho mỗi cán bộ, đảng viên, đẩy mạnh việc
tuyên truyền rộng rãi trong toàn Đảng, toàn dân về tác hại và những biểu hiện
của chủ nghĩa cá nhân, nhằm nhận diện và có đưa ra các biện pháp ngăn chặn.
Theo tác giả, cần đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong
cách Hồ Chí Minh đây phải được coi là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu
dài của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân hiện nay là.
- Bài viết “Thực hành tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân
trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí hiện nay” của tác giả Nguyễn Như
Trúc. Bài viết đã chỉ ra hiện nay có một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thối về
tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, để phịng, chống thực trạng đó, tác giả đưa
ra một số giải pháp cụ thể: tăng cường cơng tác giáo dục chính trị, nâng cao
nhận thức cho cán bộ, đảng viên, tăng cường kỷ luật trong Đảng,…
Nhìn một cách tổng thể, có thể thấy vấn đề chống chủ nghĩa cá nhân theo

tư tưởng Hồ Chí Minh đã nhận được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà
nghiên cứu trong và ngồi nước. Các cơng trình này đã tạo cơ sở lý luận và thực
tiễn quan trọng để khẳng định chống chủ nghĩa cá nhân là một vấn đề quan
trọng, cần thiết trong giai đoạn hiện nay; chủ nghĩa cá nhân gây ảnh hưởng


15

nghiêm trọng đến sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Tuy nhiên, chưa
có cơng trình nào làm rõ một cách có hệ thống về nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về
chống chủ nghĩa cá nhân và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Trên cơ sở kế thừa các cơng trình đã được cơng bố, tác giả sẽ tiếp tục
triển khai nghiên cứu, làm sáng tỏ những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí
Minh về chủ nghĩa cá nhân và chống chủ nghĩa cá nhân; biểu hiện, tác hại của chủ
nghĩa cá nhân; thực trạng của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân ở nước ta hiện
nay và chỉ ra những nguyên nhân của thực trạng đó. Từ đó, tác giả đề xuất một số
giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá
nhân của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của luận văn nhằm làm rõ nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về
chống chủ nghĩa cá nhân và sự vận dụng của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay.
Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm góp phần nâng cao hiệu quả chống chủ nghĩa
cá nhân trong cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ các khái niệm liên quan.
- Làm rõ những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa
cá nhân và chống chủ nghĩa cá nhân.
- Làm rõ sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân
của Đảng ta từ Đại hội XII đến nay.

- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao hiệu quả công tác
chống chủ nghĩa cá nhân theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là tư tưởng Hồ Chí Minh về chống
chủ nghĩa cá nhân và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay.


16

4.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về chống
chủ nghĩa cá nhân và công tác chống chủ nghĩa cá nhân của Đảng từ Đại hội XII
đến nay (2016 - 2022)
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được triển khai trên nền tảng các quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước về chống chủ nghĩa cá nhân.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Ngoài phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận văn còn sử
dụng các phương pháp lơgíc, phương pháp lịch sử - cụ thể, phương pháp phân
tích, so sánh, tổng hợp...
6. Đóng góp mới của luận văn
- Góp phần làm sáng tỏ thêm những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ
Chí Minh chống chủ nghĩa cá nhân và sự vận dụng của Đảng ta trong giai đoạn
hiện nay.
- Làm rõ hơn các hình thức, biểu hiện và tác hại của chủ nghĩa cá nhân
trong cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay.
- Đề xuất những giải pháp có tính khả thi trong việc chống chủ nghĩa cá

nhân của cán bộ, đảng viên.
- Luận văn cung cấp thêm những luận cứ khoa học trong công tác xây
dựng Đảng.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
7.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu của luận văn làm rõ những nội dung cơ bản trong tư
tưởng Hồ Chí Minh về chống chủ nghĩa cá nhân, qua đó góp phần khẳng định
giá trị khoa học và cách mạng của tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng,
Nhà nước về cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên
giai đoạn hiện nay.


17

7.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần nâng cao nhận thức về tầm
quan trọng của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ, đảng viên
giai đoạn hiện nay. Đồng thời, những giải pháp mà luận văn đề xuất là những
gợi ý, góp một phần vào cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong cán bộ,
đảng viên ở nước ta hiện nay.
8. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm
2 chương, 5 tiết.


18

Chương 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỐNG CHỦ NGHĨA CÁ NHÂN
1.1. Một số khái niệm cơ bản

1.1.1. “Chủ nghĩa cá nhân”
Các nhà xã hội chủ nghĩa theo học thuyết của Xanh Ximông là người
đầu tiên đưa ra khái niệm “chủ nghĩa cá nhân”. Theo họ, “chủ nghĩa cá nhân”
là một hình thức của “chủ nghĩa vị kỷ” hoặc “vơ chính phủ” hay là “sự bóc
lột tàn nhẫn giữa con người với chính con người trong xã hội cơng nghiệp
hiện đại”, và theo họ, đây chính là nguyên nhân của sự phân rã xã hội Pháp
sau cách mạng năm 1789.
Trong lịch sử triết học, “Chủ nghĩa cá nhân” là một trào lưu tư tưởng
đề cao và tuyệt đối hoá quyền sống, bản tính, sự tự do tuyệt đối của cá nhân
con người đối với cộng đồng và xã hội. Với những đặc tính này chủ nghĩa cá
nhân đã ngày càng phát triển trong từng bước phát triển của chủ nghĩa tư bản.
C. Mác đã nhận xét: “Mỗi một nguyên lý đã từng có thế kỷ của nó, để biểu
hiện ra ở đó: ngun lý quyền uy chẳng hạn thì có thế kỷ XI, cũng như
nguyên lý chủ nghĩa cá nhân có thế kỷ XVIII” [55, Tr.193], thế kỷ phát triển
mạnh mẽ của chủ nghĩa tư bản.
Chủ nghĩa cá nhân trong giai đoạn đầu của sự phát triển đã đóng góp
nhiều mặt tích cực, chống lại chế độ phong kiến và đại diện tinh thần của nó là
Giáo hội Giatơ giáo. Chủ nghĩa cá nhân đã lên án mạnh mẽ, chống đối quyết liệt
tính chất độc tài, phản nhân đạo của Giáo hội Giatô giáo cũng như cấu trúc đẳng
cấp nghiêm ngặt, hà khắc dày xéo lên tự do, hạnh phúc của cá nhân con người,
đòi hỏi mỗi cá nhân phải được giải phóng khỏi mọi sự áp bức, thống trị của nhà
nước chuyên chế phong kiến của Giáo hội và của bất kể cá nhân nào khác. Mục
tiêu đấu tranh của chủ nghĩa cá nhân lúc bấy giờ là tất cả mọi người đều có
quyền bình đẳng trước Chúa trời, trước pháp luật và trong mọi lĩnh vực của cuộc
sống. Vì vậy, trong giai đoạn đầu chủ nghĩa cá nhân đã góp phần giải phóng một
nguồn năng lực lớn trong hoạt động của con người, trên tất cả các lĩnh vực kinh
doanh, khoa học, nghệ thuật,… nên đã thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất,


19

làm cho con người trở nên năng động, sáng tạo hơn hẳn con người bị điều chỉnh
bởi các quy tắc đạo đức phong kiến. Lý tưởng “Tự do - Bình đẳng - Bác ái” đã
góp phần vào q trình hình thành những chuẩn mực đạo đức mang tính phổ
quát, rộng lớn trên thế giới. Vì thế, trong giai đoạn đầu, chủ nghĩa cá nhân cũng
có những yếu tố cách mạng so với đạo đức phong kiến.
Khi chủ nghĩa tư bản hồn tồn chiến thắng chế độ phong kiến, thì mặt
trái, tiêu cực của chủ nghĩa cá nhân ngày càng lộ rõ. Chủ nghĩa cá nhân đã đề
cao cái “tôi”, tuyệt đối hóa cái “tơi” ra khỏi cộng đồng và trở thành nguyên tắc
ứng xử trong xã hội. Theo nguyên tắc này, mỗi cá nhân riêng biệt được coi là giá
trị cao nhất, lợi ích của cá nhân được đặt lên trên lợi ích của người khác, trên lợi
ích của tồn xã hội. Họ khinh thường, coi thường mọi thứ, ngoại trừ “tơi”, tơi
kiếm lời, và khơng có gì khác để “tơi” để ý. Vì vậy, những người theo chủ nghĩa
cá nhân luôn thể hiện việc đề cao cái tôi, coi cái tôi, sự tự do cá nhân là trên hết,
là tuyệt đối, từ đó dẫn sự tự do vơ tổ chức, chạy theo mục tiêu và lợi ích cá nhân.
V.I. Lênin cũng đã chỉ rõ: Chủ nghĩa cá nhân là kiểu thế giới quan và nhân sinh
quan dựa trên sự tuyệt đối hóa lợi ích cá nhân, đề cao tự do cá nhân, tách rời và
đối lập, xâm hại đến lợi ích cá nhân, xâm hại đến lợi ích của cộng đồng, xã hội,
kể cả lợi ích của chính mình. Vì vậy, Lênin khẳng định: “Thế giới quan của bọn
vơ chính phủ là thế giới quan tư sản lộn ngược. Những lý luận cá nhân chủ
nghĩa của chúng, lý tưởng cá nhân chủ nghĩa của chúng trực tiếp đối lập với chủ
nghĩa xã hội” [101, Tr.157-158]. Trên quan điểm như vậy, các nhà kinh điển
Mác - Lênin chỉ ra rằng, cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội khơng thể tách rời
cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân. Không đấu tranh và chiến thắng chủ
nghĩa cá nhân thì khơng thể có chủ nghĩa xã hội.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, chủ nghĩa cơ hội “hữu
khuynh”, “tả khuynh”, tơn sùng nhân cách, cường điệu hố, tuyệt đối hóa vai trị
của một cá nhân là những biểu hiện chính của chủ nghĩa cá nhân.
Thực tế cho thấy, những kẻ cơ hội “hữu khuynh” là những phần tử chủ
trương “cách mạng cải lương”. Khi cách mạng giành chính quyền, bọn cơ hội

“hữu khuynh” là những kẻ xu nịnh, quan liêu, a dua, lợi dụng thời cơ để thăng


20

tiến, kể cả hãm hại người khác, để thực hiện mưu đồ, lợi ích cá nhân. Những kẻ
cơ hội “tả khuynh” chủ trương những phương thức đấu tranh “siêu cách mạng”
và quyết liệt nhất, từ chối mọi thỏa hiệp, mọi khả năng hợp tác. Như vậy, dù là
cơ hội “hữu” hay “tả” thì chúng đều xuyên tạc lý luận cách mạng, ca ngợi chủ
nghĩa vơ chính phủ, kìm hãm phong trào cách mạng, đẩy cách mạng vô sản đến
chỗ lầm lạc, thỏa hiệp hoặc phiêu lưu.
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam, chủ nghĩa cơ hội là hệ thống quan
điểm chính trị khơng theo một định hướng, một đường lối rõ rệt, khơng có chính
kiến. Chủ nghĩa cơ hội là chính trị thỏa hiệp, cải lương, hợp tác vơ ngun tắc,
trong phong trào cách mạng vơ sản, thì chủ nghĩa cơ hội chính là sự thoả hiệp,
trái với lợi ích cơ bản của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Bản chất chủ nghĩa cơ hội là tàn dư tư tưởng tư sản, tiểu tư sản trong
phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, là trào lưu tư tưởng đối lập với chủ
nghĩa Mác - Lênin. Chủ nghĩa cơ hội tồn tại dưới nhiều hình thức biểu hiện như
về lý luận đó là sự chiết trung, ngụy biện và sẵn sàng thay đổi quan điểm tư
tưởng cơ bản để trục lợi hay về kinh tế đó là tư tưởng thực dụng; hoặc về hành
động đó là lúc tả, lúc hữu, lúc nóng vội, lúc chủ quan sẵn sàng từ bỏ mục tiêu
của phong trào... Chủ nghĩa cơ hội sẵn sàng hy sinh lợi ích cơ bản lâu dài của
giai cấp cơng nhân, của dân tộc, vì lợi ích trước mắt của một nhóm, một bộ
phận, đầu hàng trước những trào lưu tư tưởng tư sản và phản bội lại chủ nghĩa
Mác - Lênin.
Chủ nghĩa cá nhân còn biểu hiện ở việc tôn sùng nhân cách. Tức là cường
điệu hố, tuyệt đối hóa vai trị của một cá nhân, quy cho họ những phẩm chất
siêu nhiên. Sự sùng bái cá nhân dẫn đến việc hạ thấp vai trò của tập thể và của
đảng cộng sản với tư cách là lực lượng lãnh đạo của nhân dân. Sự sùng bái nhân

cách còn dẫn đến bệnh giáo điều, bệnh sách vở, trích dẫn, làm tổn hại đến tư duy
khoa học, nhất là khoa học chính trị và khoa học xã hội.
Chủ nghĩa cá nhân, theo các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin,
cịn có những biểu hiện rất đa dạng, phức tạp như vụ lợi, hẹp hòi, thủ đoạn gian
dối, kèn cựa, mất đoàn kết,…