DINH DƯỠNG TIÊU hóa

DINH DƯỠNG CHO NGƯỜI BỆNH
TIÊU HÓA

ThS. Trần Trịnh Quốc Việt


ĐẠI CƯƠNG

•
•
•
•

Hệ tiêu hóa đóng một vai trị quan trọng chính yếu trong hoạt động dinh dưỡng
của con người.
Bất kỳ bệnh lý hay rối loạn nào trong hoạt động của hệ tiêu hóa cũng dẫn đến
hậu quả nghiêm trọng về việc cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể.
Nhưng vai trò chung của dinh dưỡng trong điều trị bệnh lý đường tiêu hóa
khơng phải là vai trị tối quan trọng vì việc điều trị phải dựa trên nguyên nhân và
cơ chế bệnh sinh.
Dinh dưỡng tốt đóng vai trị nền tảng giúp sự tái cấu trúc và phục hồi chức năng
ống tiêu hóa


VAI TRỊ CỦA VI KHUẨN CHÍ ĐƯỜNG RUỘT

•
•

Hỗ trợ cho hoạt động tiêu hóa và hấp thu, lên men thức ăn thừa

•
•
•

Tân tạo các acid béo chuỗi ngắn

Giúp duy trì môi trường tối ưu, bào vệ niêm mạc dạ dày, hạn chế sự phát triển
của cá vi khuẩn có hại
Sản sinh các vitamin cần thiết để cung cấp cho sinh vật (vitmin K)
Phá hủy các dị ứng nguyên


LOẠN KHUẨN ĐƯỜNG RUỘT và Biotics

•

Loạn khuẩn đường ruột là khái niệm chỉ sự thay đổi về số lượng, mật độ, tỉ lệ các
chủng vi khuẩn…theo hướng bất lợi cho sức khỏe

•

Các sản phẩm Biotics thường được dùng để phịng ngừa hoặc điều trị tình trạng
loạn khuẩn đường ruột chia làm 3 loại chính: Probiotics, prebiotics, Synbiotics


BỆNH LÝ DẠ DÀY


YẾU TỐ THUẬN LỢI

•
•
•

Rối loạn giờ giấc ăn uống thường xuyên
Thuốc lá , càphê , trà , rượu.
Thức ăn chua , cay …

làm loét phát triển nặng hơn


Mục tiêu

•
•
•
•
•

Là tránh bài tiết quá nhiều và tăng co bóp ở dạ dày .
Giảm triệu chứng đau liên quan đến bữa ăn
Giảm sự căng dạ dày, duy trì tốc độ thốt lưu bình thường của thức ăn
Thúc đẩy phục hòi các tổn thương thực thể ở niêm mạc dạ dày
Giải quyết các hậu quả do thiếu hụt dinh dưỡng ( thiếu máu, SDD, thiếu vi
chất…)



NGUYÊN TẮC

•
•
•

Chia nhỏ bữa ăn: Nên 5-6 bữa, cách đều nhau trong ngày, kích thước bữa ăn và
giờ ăn nên duy trì ở mức độ ổn định nhất
Giảm các kích thích cơ học: nấu chin, mềm hoặc nhừ, nên ăn chậm, nhai kỹ thức
ăn.
Giảm các kích thích hóa học: Các thức ăn là tăng tiết dịch vị ( chất béo, rượu, cà
phê, thuốc lá, nước ngoạt có gaz, thức ăn muối, thức ăn chế biến sẵn nhiều
muối, ngoài ra các thức ăn làm thay đổi môi trường PH của dạ dày ( chua, nóng,
cay, nhiều gia vị, tiêu, ớt, tỏi, xả….


NGUYÊN TẮC (tt)

•
•
•

Khuyên bệnh nhân dùng thức ăn, đồ uống khơng có chất kích thích . Khơng nên
dùng các thức uống đồ hộp có nhiều hơi, các thức ăn chua ,cay .Hướng dẫn
bệnh nhân biết tác hại của rượu , thuốc lá
Rượu là chất kích thích mạnh: nồng độ rượu cao sẽ phá hủy hàng rào bảo vệ
niêm mạc dạ dày và gây kích thích xuất tiết mạnh
Thuốc lá : làm tăng rối loạn chức năng vận động của dạ dày –tá tràng làm tăng
qúa trình rối loạn tuần hồn tại các mơ , tổ chức tế bào vì vậy làm chậm lành ổ
loét và tỉ lệ tái phát cao

NGUYÊN TẮC (tt)

•

Gia tăng các yếu tố bảo vệ niêm mạc dạ dày: thức ăn có tính kiềm ( sữa, trứng…),
thức ăn có tác dụng bang niêm mạc dạ dày, hút dịch vị ( bột nếp, bột mì..)

• Cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng:
G-P-L=68-14-18 (%)
Bổ sung thêm vitamin B,C,A,E và các vi khống có tác dụng làm tăng sản TB và
phục hồi tổn thương niêm mạc

B12 bằng đường TM nếu bệnh thiếu máu HC to


BỆNH LÝ Ở GAN


NGUYÊN NHÂN


•
•

Bệnh nhân xơ gan khi chưa có cổ chướng, phù và các dấu hiệu của hơn mê gan
cần có chế độ ăn giàu đạm có giá trị sinh học cao ( trứng, thịt, sữa..), vitamin
nhóm Bvà vitamin khác như A, C, K và acid Folic.
Động viên bệnh nhân ăn uống, ăn nhiều lần trong ngày, mỗi lần một ít được
dung nạp tốt hơn

•
•
•
•
•

Kiểm soát chế độ ăn một cách chặt chẽ , khi thấy có triệu chứng tăng NH3 phải giảm lượng
protid kịp thời
Thức ăn hợp khẩu vị, được trình bày đẹp mắt. Trường hợp người bệnh ăn kém kéo dài cần
được nuôi ăn qua sonde dạ dày hoặc đường tĩnh mạch.
Bỏ rượu tránh kích thích dạ dày
Vệ sinh răng miệng kích thích khẩu vị
Thực hiện y lệnh về thuốc : chống nơn, tiêu chảy, táo bón …  giảm triệu chứng tiêu hóa và
cảm giác khó chịu


BỆNH LÝ Ở TỤY


NGUYÊN NHÂN

•
•

Uống rượu lâu ngày là nguyên nhân thường gặp của các đợt viêm tụy cấp.
Rượu vừa kích thích tăng tiết dịch tụy, vừa gây phù nề niêm mạc ống dẫn và cơ
vòng Oddi

•
•
•
•

Ln đánh giá tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân , theo dõi cân nặng bệnh
nhân
Việc ăn uống phải ngừng  giảm sự hình thành và bài tiết men tụy
Bù nước và nuôi dưỡng bằng đường truyền tĩnh mạch phục hồi sự cân bằng
thể dịch
Điều dưỡng nên giải thích rõ mục đích của việc nhịn ăn uống  bệnh nhân hiểu
rõ và hợp tác trong điều trị


•

Khi các triệu chứng cấp tính của bệnh giảm đi (hết đau bụng , hết nôn ),việc nuôi
dưỡng bằng đường miệng phục hồi dần dần từ lỏng đến đặc .Bệnh nhân được
cung cấp chế độ ăn nhiều carbohydrate , ít chất béo , ít protein  Chế độ ăn này
cung cấp năng lượng mà khơng kích thích tụy bài tiết nhiều dịch tụy.


•

Tránh các bữa ăn khó tiêu, nhiều gia vị cũng như các thức uống có rượu , cà phê
có thể gây tăng bài tiết của dạ dày và tụy, gây thêm tổn thương cho tụy