Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện lạng giang, tỉnh bắc giang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.06 MB, 129 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
BÙI THỊ QUYÊN
QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC
CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
HUYỆN LẠNG GIANG, TỈNH BẮC GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2021
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
BÙI THỊ QUYÊN
QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC TỔ CHỨC
HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC
CHO GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON
HUYỆN LẠNG GIANG, TỈNH BẮC GIANG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THỊ HOÀI LAN
THÁI NGUYÊN - 2021
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng số liệu và các kết quả nghiên cứu trong luận văn
này là hoàn tồn trung thực, khách quan, khơng trùng lặp với các luận văn
khác. Thơng tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc. Nếu sai tơi
xin hồn tồn chịu trách nhiệm.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2021
Tác giả luận văn
BÙI THỊ QUYÊN
i
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt q trình học tập và hồn thành luận văn này, tôi đã nhận
được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cơ giáo, đồng nghiệp và các bạn. Tôi xin
bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Thị Hoài Lan, người đã tận tâm, trực tiếp
hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và q trình nghiên cứu
luận văn. Tơi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo
dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy lớp
Thạc sỹ QLGD K27B.
Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của các
đồng chí trong Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cơ giáo, nhân viên, cha mẹ học
sinh và học sinh các trường mầm non huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang đã tạo
điều kiện thuận lợi và nhiệt tình giúp đỡ tác giả có được các thơng tin cần thiết,
hữu ích để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của mình.
Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số
thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cơ, đồng nghiệp
và bạn bè.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2021
Tác giả luận văn
Bùi Thị Quyên
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT....................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................v
MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.................................................................3
4. Giả thuyết khoa học .........................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài .....................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................4
8. Cấu trúc luận văn .............................................................................................6
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG
LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO
GIÁO VIÊN MẦM NON ..................................................................................7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7
1.1.1. Nghiên cứu nước ngoài..............................................................................7
1.1.2. Nghiên cứu trong nước ..............................................................................9
1.2. Các khái niệm cơ bản .................................................................................11
1.2.1. Quản lý.....................................................................................................11
1.2.2. Bồi dưỡng, bồi dưỡng năng lực...............................................................12
1.2.3. Hoạt động khám phá khoa học ...............................................................15
1.2.4. Năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học ....................................17
1.2.5. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho
giáo viên mầm non ............................................................................................17
iii
1.2.6. Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động học khám phá khoa
học cho giáo viên mầm non...............................................................................18
1.3. Hoạt động khám phá khoa học ở trường mầm non và yêu cầu đối với
giáo viên trong tổ chức hoạt động khám phá khoa học.....................................19
1.3.1. Mục tiêu của tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mầm
non........19
1.3.2. Nội dung tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mầm non ........19
1.3.3. Phương pháp tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ
mầm non............................................................................................................22
1.3.4. Quy trình tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mầm non .......22
1.3.5. Yêu cầu đối với năng lực của giáo viên mầm non trong tổ chức
hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo ...............................................24
1.4. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo
viên mầm non ....................................................................................................25
1.4.1. Kiến thức: ................................................................................................26
1.4.2. Kỹ năng:...................................................................................................26
1.4.3. Phương pháp bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá cho
giáo viên mầm non ............................................................................................29
1.4.4. Hình thức bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động học khám phá
khoa học cho giáo viên mầm non ......................................................................30
1.5. Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học
cho giáo viên mầm non......................................................................................32
1.5.1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám
phá khoa học cho giáo viên mầm non ...............................................................32
1.5.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên mầm non .....................................................33
1.5.3. Chỉ đạo thực hiện bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá
khoa học cho giáo viên mầm non ......................................................................33
1.5.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học giáo cho giáo viên mầm non ....................................35
iv
1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên mầm non ............................................37
1.6.1. Yếu tố chủ quan .......................................................................................37
1.6.2. Yếu tố khách quan ...................................................................................39
Kết luận chương 1..............................................................................................42
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO GIÁO
VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN LẠNG GIANG,
TỈNH BẮC GIANG .........................................................................................43
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế, văn hố, xã hội, giáo dục mầm non
huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang ...................................................................43
2.1.1. Khái qt về tình hình kinh tế, chính trị văn hố xã hội của huyện
Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang ..............................................................................43
2.2.2. Khái quát về giáo dục mầm non huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang......44
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................45
2.2.1. Mục đích khảo sát....................................................................................45
2.2.2. Nội dung khảo sát ....................................................................................45
2.2.3. Đối tượng khảo sát...................................................................................46
2.2.4. Phương pháp khảo sát..............................................................................46
2.2.5. Cách thức xử lý kết quả khảo sát.............................................................46
2.3. Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ
của giáo viên ở các trườngmầm non huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang ........47
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tổ chức
hoạt động học khám phá khoa học cho trẻ ở các trường mầm non huyện
Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang ..............................................................................47
2.3.2. Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ
của giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang. ......49
v
2.4. Thực trạng bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động học khám phá
khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang, tỉnh
Bắc Giang ..........................................................................................................52
2.4.1. Thực trạng nội dung bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động học
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng
Giang, tỉnh Bắc Giang .......................................................................................52
2.4.2. Thực trạng về phương pháp bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng
Giang, tỉnh Bắc Giang. ......................................................................................53
2.4.3. Thực trạng các hình thức bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng
Giang, tỉnh Bắc Giang .......................................................................................54
2.5. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá
khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang, tỉnh
Bắc Giang ..........................................................................................................56
2.5.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám
phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng
Giang.................56
2.5.2. Thực trạng tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang........58
2.5.3.Thực trạng chỉ đạo triển khai bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện
Lạng Giang. .......................................................................................................60
2.5.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực tổ
chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non
huyện Lạng Giang. ............................................................................................63
2.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng
năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên ở các
trường mầm non huyện Lạng Giang..................................................................67
vi
2.7. Đánh giá chung về thực trạng.....................................................................68
2.7.1. Kết quả đạt được......................................................................................68
2.7.2. Tồn tại, hạn chế .......................................................................................69
Kết luận chương 2..............................................................................................71
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC TỔ
CHỨC HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO GV Ở CÁC
TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN LẠNG GIANG, TỈNH BẮC
GIANG.........72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................72
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ..........................................................72
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................72
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .............................................................73
3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................73
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ..........................................................74
3.2. Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá
khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang, tỉnh
Bắc Giang ..........................................................................................................75
3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức về năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên các trường mầm non huyện
Lạng Giang........................................................................................................75
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên mầm non dựa trên nhu cầu giáo
viên và phù hợp với điều kiện thực tiễn của các trường mầm non huyện
Lạng Giang ........................................................................................................77
3.2.3. Biện pháp 3: Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức bồi
dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên các
trường mầm non huyện Lạng Giang..................................................................80
3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá hoạt
động bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo
viên các trường mầm non huyện Lạng Giang ...................................................84
vii
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và
khuyến khích động viên tinh thần để giáo viên tích cực tham gia bồi
dưỡng và tự bồi dưỡng.......................................................................................88
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................90
3.4. Khảo sát mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất........91
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................91
3.4.2. Cách thức khảo nghiệm ...........................................................................91
Kết luận chương 3..............................................................................................94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................95
1. Kết luận..........................................................................................................95
2. Khuyến nghị...................................................................................................96
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Giang...............................................96
2.2. Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lạng Giang............................97
2.3. Đối với Hiệu trưởng các trường mầm non huyện Lạng Giang ..................97
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................99
PHẦN PHỤ LỤC
viii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBGV
CBQL
GDMN
:
Cán bộ giáo viên
:
Cán bộ quản lý
:
Giáo dục mầm non
GD&ĐT :
Giáo dục và Đào tạo
GV
:
Giáo viên
GVMN
:
Giáo viên mầm non
HS
:
Học sinh
KH
:
Khoa học
KP
:
Khám phá
KPKH
:
Khám phá khoa học
4
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Thực trạng nhận thức của CBQL, GVMN về nội dung tổ chức
hoạt động học KPKH ở các trường mầm non huyện Lạng Giang
.......47
Bảng 2.2: Thực trạng năng lực tổ chức hoạt động KPKH của GVMN
huyện Lạng Giang .............................................................................50
Bảng 2.3: Thực trạng về các nội dung bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động KPKH cho GVMN huyện Lạng Giang ....................................52
Bảng 2.4: Thực trạng về phương pháp bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động KPKH cho GVMN huyện Lạng Giang ....................................54
Bảng 2.5: Thực trạng các hình thức bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động KPKH cho GVMN huyện Lạng Giang ....................................55
Bảng 2.6: Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
KPKH của GVMN huyện Lạng Giang .............................................57
Bảng 2.7: Thực trạng tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động KPKH cho GVMN huyện Lạng Giang ....................................59
Bảng 2.8: Thực trạng chỉ đạo thực hiện bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động KPKH cho GVMN huyện Lạng Giang ....................................61
Bảng 2.9: Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện bồi dưỡng năng lực tổ
chức hoạt động KPKH cho GVMN huyện Lạng Giang ...................63
Bảng 2.10: Thực trạng các hình thức kiểm tra, đánh giá thực hiện bồi
dưỡng năng lực tổ chức hoạt động KPKH cho GVMN huyện
Lạng Giang ........................................................................................65
Bảng 2.11: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động bồi
dưỡng năng lực tổ chức hoạt động KPKH cho GVMN huyện
Lạng Giang ........................................................................................67
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của
các biện pháp quản lí được đề xuất ...................................................92
5
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc
dân, đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và
thẩm mỹ cho trẻ em. Những kỹ năng mà trẻ được tiếp thu qua chương trình
chăm sóc giáo dục mầm non sẽ là nền tảng cho việc học tập và thành công sau
này của trẻ.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa
XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo chỉ rõ: “Đối với GDMN,
giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết, thẩm mỹ, hình thành các yếu tố
đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị tốt cho trẻ bước vào lớp 1”. Một trong những
nội dung quan trọng của đổi mới GDMN là: tăng cường tổ chức các hoạt động
khám phá khoa học cho trẻ. Nhắc đến khoa học chúng ta thường nghĩ tới những
vấn đề thật cao siêu, nhưng thực tế với trẻ khoa học chỉ là quan sát những sự
vật, hiện tượng xảy ra xung quanh nhằm phân tích, giải thích cách thức hoạt
động, sự tồn tại của sự vật hiện tượng đó. Dưới đơi mắt trẻ thơ, khái niệm khoa
học vô cùng đơn giản và giúp trẻ hiểu ra bản chất của sự vật, hiện tượng. Từ đó
hình thành nền tảng kiến thức vững chắc và đi sâu vào tiềm thức từ khi còn nhỏ
giúp trẻ dễ làm quen và tiếp thu với các chương trình học phức tạp khi lớn lên.
Trẻ em trong giai đoạn 0-6 tuổi là thời kỳ phát triển mạnh mẽ cả về thể
chất, trí tuệ, cảm xúc. Trẻ tương tác tích cực với những gì diễn ra xung quanh
chúng. Bản chất việc học của trẻ em là thông qua sự bắt chước, khám phá, trải
nghiệm, thực hành để hiểu về những sự vật, hiện tượng diễn ra xung quanh trẻ.
Mặt khác trẻ mầm non rất tị mị và muốn chứng tỏ bản thân, do đó chúng luôn
quan sát và đặt câu hỏi với mọi sự vật, hiện tượng đang diễn ra xung quanh
mình. Vì vậy, vai trị của giáo viên là khai thác các tình huống cũng như các
đối tượng khác nhau để khuyến khích trẻ chơi, khuyến khích trẻ hoạt động
cùng nhau. Giáo viên giúp trẻ suy nghĩ nhiều hơn về những gì chúng nhìn thấy
1
và đang làm, kích thích trẻ quan sát, xem xét, phỏng đoán các sự vật hiện tượng
xung quanh và chia sẻ điều trẻ nhìn thấy, điều trẻ nghĩ hoặc điều cịn băn
khoăn, thắc mắc. Đặc điểm tâm lí lứa tuổi này rất thuận lợi cho việc đổi mới
phương pháp dạy học, đồng thời đặt ra yêu cầu phải đổi mới phương pháp dạy
học cho phù hợp với đặc điểm phát triển của trẻ mầm non.
Mặc dù hoạt động khám phá khoa học đã được đưa vào chương trình
giáo dục mầm non từ năm 2009, tuy nhiên kết quả mang lại đến nay vẫn chưa
được rõ nét nguyên nhân do trình độ, kiến thức khoa học, kinh nghiệm của giáo
viên còn hạn chế và thiết bị dạy học, đồ dùng trực quan cho trẻ cịn chưa đáp
ứng được tính thẩm mỹ và chính xác về kiến thức. Khơng ít giáo viên dạy trẻ
theo phương pháp truyền thống một chiều "cơ nói, trẻ nghe", vẫn cịn khá nhiều
giáo viên chọn việc trình chiếu cho trẻ xem hơn là việc tổ chức cho trẻ được
hoạt động theo các hình thức khác nhau như theo các nhóm, cá nhân…, lớp học
thụ động bị cuốn theo các hiệu ứng trên màn hình làm lỗng đi trọng tâm của
bài học, hiệu quả đạt được không cao, các hoạt động cho trẻ khám phá, trải
nghiệm chưa phong phú và đa dạng, giáo viên chưa tận dụng triệt để mơi
trường tự nhiên, sẵn có để dạy trẻ, đồ dùng đồ chơi cho trẻ vẫn chưa đáp ứng
đủ theo quy định...đây chính là những biểu hiện của việc chậm đổi mới các
phương pháp giáo dục.
Đối với huyện Lạng Giang, một huyện đang rất phát triển, với mật độ dân
số đông, nhu cầu gửi con vào các trường mầm non lớn. Trong những năm gần
đây các trường mầm non tư thục phát triển khá mạnh, cơ sở vật chất của các
trường mầm non công lập cũng được quan tâm đầu tư tốt hơn. 21/21 trường
Mầm non trên địa bàn huyện đạt trường chuẩn quốc gia, 100% các trường đều
đầu tư xây dựng khu khám phá trải nghiệm cho trẻ, CBGV thi đua “Đổi mới
sáng tạo trong dạy và học” và “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương tự học và
sáng tạo”.
Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới của GDMN trong giai đoạn hiện nay
và dựa trên kết quả đánh giá trẻ về các nội dung khám phá, việc thực hiện hoạt
động khám phá cho trẻ tại một số trường mầm non đang bộc lộ một số hạn chế,
chưa đồng đều về mặt chất lượng và về mặt cơ sở vật chất giữa các trường
trung tâm, có điều kiện với các trường nhỏ, xa trung tâm. Điều này đã ảnh
hưởng không nhỏ tới quá trình tổ chức dạy học ở nhiều cơ sở mầm non trên địa
bàn huyện Lạng Giang trong thời gian qua.
Để góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng giáo dục mầm non ở huyện
Lạng Giang nói chung và chất lượng hoạt động khám phá khoa học cho trẻ nói
riêng, tơi lựa chọn đề tài “Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang,
tỉnh Bắc Giang" để nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý giáo
dục, với mong muốn góp phần giải quyết những vấn đề thực tiễn về GDMN
của huyện Lạng Giang hiện nay và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực
tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên các trường mầm non trong
huyện Lạng Giang - Tỉnh Bắc Giang, luận văn đề xuất biện pháp quản lý bồi
dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên, nhằm
nâng cao năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên ở các
trường mầm non huyện Lạng Giang - Tỉnh Bắc Giang góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục ở trường mầm non.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho
giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang, Tỉnh Bắc Giang.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên
ở các trường mầm non.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non Huyện Lạng
Giang, tỉnh Bắc Giang một cách khoa học, phù hợp với đặc thù của hoạt động
khám phá khoa học, đặc điểm của trẻ và điều kiện thực tiễn của các trường
mầm non thì sẽ nâng cao năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho
GV góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường mầm non.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên mầm non.
- Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức
hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng
Giang, tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang,
tỉnh Bắc Giang.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đề tài tập trung nghiên cứu đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng
năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho giáo viên của hiệu trưởng ở
các trường mầm non huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.
- Đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu nội dung chương trình khám phá khoa học
dành cho trẻ mẫu giáo, dựa trên căn cứ đó xác định các năng lực KPKH cần bồi
dưỡng cho GVMN
- Khách thể điều tra 168 người (42 cán bộ quản lý, 126 giáo viên) và tiến
hành trò chuyện một số trẻ mẫu giáo lớn.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
7.1.1. Nghiên cứu các tài liệu, các văn bản
Thu thập, lựa chọn và sàng lọc các tư liệu có liên quan đến hoạt động
khám phá của trẻ mầm non, năng lực tổ chức hoạt động khám phá của giáo
viên, quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động khám phá khoa học
cho giáo viên; Phân tích, đánh giá các thông tin, số liệu thu thập được; Khái
qt hóa, hệ thống hóa những thơng tin thu thập được; Xây dựng cơ sở lý luận
cho đề tài nghiên cứu.
7.1.2. Phương pháp phân tích
Phân tích, đánh giá các thơng tin, số liệu có liên quan đến hoạt động
khám phá khoa học của trẻ, năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học của
giáo viên, việc tổ chức các hoạt động khám phá khoa học và kết quả đánh giá
trẻ; quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học ở trường
mầm non thu thập được.
7.1.3. Phương pháp tổng hợp, hệ thống hóa
Khái quát hóa, hệ thống hóa những thơng tin có liên quan đến hoạt động
khám phá khoa học của trẻ, năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học của
giáo viên, việc tổ chức các hoạt động khám phá khoa học và kết quả đánh giá
trẻ; quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học ở trường
mầm non thu thập được.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (phương pháp Ankét)
Xây dựng hệ thống phiếu điều tra với hệ thống câu hỏi nghiên cứu về
thực trạng việc xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động khám phá khoa học
của giáo viên và quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa
học cho giáo viên tại các trường mầm non. Đối tượng nghiên cứu là cán bộ
quản lý, giáo viên tại các trường mầm non huyện Lạng Giang - Bắc Giang.
7.2.2. Phương pháp quan sát thực tế, phân tích thực trạng
Trong q trình nghiên cứu, tơi tiến hành quan sát việc tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho trẻ của giáo viên tại các trường mầm non huyện
Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang; từ đó bổ sung kết quả nghiên cứu thực trạng năng
lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học của giáo viên ở trường mầm non.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn trực tiếp
Chúng tôi tiến hành phỏng vấn 11 cán bộ quản lý và 11 giáo viên của 11
trường mầm non trên địa bàn Huyện Lạng Giang - tỉnh Bắc Giang để tìm hiểu
thực trạng việc tổ chức hoạt động KPKH, năng lực tổ chức hoạt động khám phá
khoa học của giáo viên, công tác bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Trưng cầu ý kiến cán bộ quản lý Phòng Giáo dục và Đào tạo, cán bộ
quản lý trường mầm non để tìm hiểu tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho
giáo viên.
7.3. Phương pháp thống kê tốn học
Tơi sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu
từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận - khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non
Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang,
tỉnh Bắc Giang.
Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động
khám phá khoa học cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng Giang,
tỉnh Bắc Giang.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ KHOA HỌC CHO
GIÁO VIÊN MẦM NON
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu nước ngoài
Các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động bồi dưỡng giáo viên là vấn
đề phát triển cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo mọi điều kiện thuận lợi
để mọi người có cơ hội học tập suốt đời, học tập thường xuyên kịp thời bổ sung
kiến thức và đổi mới phương pháp hoạt động phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội là phương châm hành động của các cấp quản lý giáo dục ở mỗi quốc gia
và vùng lãnh thổ. Có thể kể đến một số quan điểm về bồi dưỡng và quản lí bồi
dưỡng nguồn nhân lực trên thế giới như:
James Donnoelly, James Gibson (Đại học Kentucky, Mỹ) và John
Ivancevich (Đại học Houston, Mỹ) cho rằng để đào tạo, bồi dưỡng cần phải dựa
trên các tiêu chí sau: Nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của cá nhân và tổ chức đã phù
hợp chưa; những vấn đề cần giải quyết ở mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng đã được
làm rõ chưa; phải kiểm tra, đánh giá công tác đào tạo, bồi dưỡng để xác định
xem chương trình tiến triển như thế nào. Derek Torrington, Laura Hall (Mỹ)
cho rằng mục tiêu cơ bản của quản lý đào tạo, bồi dưỡng là đảm bảo đầy đủ
nhu cầu về nguồn lực cơ quan, nhu cầu về những kỹ năng cần thiết cả về số
lượng và chất lượng để đảm bảo sự phát triển liên tục của cơ quan [46].
Michael Armstrong nghiên cứu quản lý đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, cơng
chức như một q trình có kế hoạch, xác định nó là những tác động có xem xét,
cất nhắc cẩn thận nhằm đảm bảo chất lượng học tập cần thiết để nâng cao khả
năng làm việc thực tế của cán bộ, cơng chức. Q trình đào tạo, bồi dưỡng có
kế hoạch gồm các bước: Xác định rõ nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng; xác định
những yêu cầu của việc học tập; xác định mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng; xây
dựng kế hoạch các chương trình đào tạo, bồi dưỡng; xác định địa điểm và
người đảm nhận việc đào tạo, bồi dưỡng; triển khai thực hiện kế hoạch đào tạo,
bồi dưỡng; đánh giá thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng [47].
Leonard Nadler và Leslie Rae tập trung vào chất lượng thiết kế chương
trình đào tạo và lập kế hoạch đào tạo. Trong nghiên cứu này thể hiện rất rõ, cụ
thể các kỹ thuật trong đào tạo, bồi dưỡng, chính vì thế mà nghiên cứu dừng lại
ở vị trí tư vấn kỹ thuật không đặt ra những vấn đề như các chính sách quốc gia,
sự định hướng của Chính phủ đối với công tác quản lý đào tạo, bồi dưỡng hay
một mơ hình chung về chất lượng cán bộ, cơng chức và hệ thống các cơ sở đào
tạo, bồi dưỡng phải như thế nào [48].
Những nghiên cứu này có thể bổ sung, tác động ảnh hưởng lẫn nhau và
tạo ra những cơ sở lý luận cho những nghiên cứu tiếp sau về quản lý đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ, công chức. Việc quản lý hoạt động bồi dưỡng cán bộ, công
chức là một trong những khâu quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ cán
bộ công chức đáp ứng nhu cầu phục vụ ngày một tốt hơn cho nền hành chính
quốc gia.
Có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về giáo dục trẻ mẫu giáo và hoạt
động khám phá khoa học với sự phát triển của trẻ.
Các tác giả như Pextalodi J.H; Badodop, L Quen R nhấn mạnh vai trò to
lớn của quá trình quan sát, tiếp xúc với thiên nhiên, xã hội đối với việc lĩnh hội
kiến thức, phát triển trí tuệ, ngơn ngữ của trẻ em. Đặc biệt, vai trị của hoạt
động KPKH đối với giáo dục tồn diện nói chung và được thể hiện ở các cơng
trình nghiên cứu của các nhà tâm lí, giáo dục học Liên Xô như: Usinxki,
Krupxkaia, Chikheeva, Pođzikov, Xamorukova, Verechenhikova, Nhikôlaeva...
[49].
Điểm chung trong nghiên cứu của các tác giả này là: qua hoạt động
KPKH, trẻ được tìm hiểu thế giới xung quanh, được khám phá, thử nghiệm,
phát hiện, giải thích, lập luận... Kết quả là trẻ có những kiến thức hiểu biết về
thế giới xung quanh, cũng từ đó trẻ được phát triển năng lực quan sát, so sánh,
phân loại, tư duy, giải quyết vấn đề...
Nhiều tác giả tiếp cận theo các hướng khác nhau trong dạy trẻ mẫu giáo
KPKH, như: Mary & Susan đưa ra các hoạt động KPKH cho trẻ mẫu giáo dưới
hình thức chơi, xem KPKH như là một phương tiện để giáo dục phát triển toàn
diện cho trẻ mẫu giáo và xây dựng “ngân hàng” các hoạt động KPKH cụ thể
nhằm hướng dẫn giáo viên mầm non tổ chức KPKH cho trẻ một cách đa dạng
và tạo ra các cơ hội để trẻ tham gia hiệu quả [50].
Tất cả các nhà nghiên cứu đã thống nhất đánh giá vai trò quan trọng
trong hoạt động học, hoạt động chơi với trẻ mầm non trong các lĩnh vực phát
triển và hoạt động khám phá môi trường khoa học là một trong những hoạt
động đặc thù của trẻ mẫu giáo. Vì vậy, quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt
động khám phá khoa học cho giáo viên mầm non có vai trị hết sức quan trọng.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Trong suốt các giai đoạn phát triển kinh tế xã hội ở nước ta, vấn đề bồi
dưỡng cán bộ luôn luôn được chú trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Bồi
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần
thiết”. Ngay sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công Người đã quan
tâm xây dựng một nền giáo dục toàn dân, chú trọng xây dựng đội ngũ giáo
viên, từng bước đủ về số lượng và bảo đảm chất lượng để phục vụ sự nghiệp
giáo dục, sự nghiệp cách mạng của Đảng.
Trong những năm gần đây, đã có nhiều nhà nghiên cứu bàn về các lĩnh
vực văn hóa - giáo dục, bồi dưỡng giáo viên. Các tạp chí, tập san, chuyên san,
báo Giáo dục thời đại xuất hiện ngày càng nhiều và càng phong phú về nội
dung, vấn đề bồi dưỡng giáo viên, phát triển đội ngũ giáo viên....
Luận án “Quản lý hoạt động bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giảng
viên đại học theo tiếp cập CDIO”. Tác giả Nguyễn Kiều Oanh đã chỉ ra hiệu
quả của việc từng bước triển khai áp dụng mơ hình quản lý CDIO trong một số
cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam. Tác giả cho rằng đây là một giải pháp
nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu xã hội, và cách quản lý này cũng
là một sáng kiến mới trong giáo dục đào tạo [29].
Luận án “Quản lý chất lượng bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay” của tác giả Nguyễn Duy Hưng đã góp
phần làm thay đổi nhận thức về hành động của cán bộ, giảng viên, học viên các
cơ sở bồi dưỡng về hoạt động dạy học và nâng cao hiệu quả hoạt động bồi
dưỡng [20].
Một số luận văn thạc sĩ khoa học quản lý giáo dục đã nghiên cứu về vấn
đề quản lý bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên như: “Một số giải pháp quản lý
phát triển đội ngũ GVMN trên địa bàn huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh” tác giả
Vũ Đức Đam (2005) [30]. “Quản lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao năng lực
sư phạm cho GVMN thành phố Thái Nguyên” Tác giả Lưu Thị Kim Phượng
(2009) [22]. “Thực trạng hoạt động quản lý việc bồi dưỡng chuyên môn cho
GV ở một số trường mầm non tại thành phố Hồ Chí Minh” tác giả Nguyễn Hữu
Lê Duyên (2011) [31] đã tiếp cận nghiên cứu về vấn đề xây dựng, bồi dưỡng,
quy hoạch, quản lý, phát triển đội ngũ giáo viên, đã từng bước củng cố, hoàn
thiện dần cơ sở lý luận về xây dựng đồng thời đề xuất các biện pháp trong việc
quản lý, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của địa phương, điều kiện nhà
trường mà tác giả đang hoạt động để từng bước củng cố, đào tạo, bồi dưỡng đội
ngũ này trở thành lực lượng chủ yếu nhằm nâng cao hiệu lực trong giáo dục,
quyết định sự phát triển giáo dục. Luận văn thạc sĩ: “Quản lý hoạt động bồi
dưỡng năng lực sư phạm cho GVMN huyện Châu Đức tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu”
[19] của tác giả Phan Thị Hán Huệ đã luận giải những vấn đề về GVMN, năng
lực sư phạm của GVMN và bồi dưỡng năng lực sư phạm cho GVMN. Trên cơ
sở lý luận và thực tiễn đã phân tích, tác giả đề xuất 05 biện pháp quản lý hoạt
động bồi dưỡng năng lực sư phạm cho GVMN huyện Châu Đức tỉnh Bà Rịa
Vũng Tàu. Các giải pháp này đề cập đến phát huy vai trị lãnh đạo của cấp ủy
chính quyền địa phương; xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện có hiệu quả
hoạt động bồi dưỡng; phát huy tính tích cực của GVMN trong tự bồi dưỡng và
thường xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng [19].
Ngày 26 tháng 8 năm 2019, Bộ GD&ĐT đã có Thơng tư số 12/2019/TTBGD&ĐT, ban hành Chương trình bồi dưỡng thường xuyên giáo viên mầm
non ... Thông tư này đã quy định rõ các modul cần bồi dưỡng [8].
Từ những vấn đề nêu trên, chúng ta thấy giáo viên là người tham gia
quyết định chất lượng giáo dục của nhà trường. Bồi dưỡng, phát triển đội ngũ
giáo viên sẽ góp phần quan trọng cho sự phát triển của giáo dục, phục vụ cơng
nghiệp hố - hiện đại hố đất nước.
Như vậy, những nghiên cứu ở nước ngoài cũng như ở Việt Nam đã đề
cập rất nhiều đến vai trò và tầm quan trọng của việc bồi dưỡng đội ngũ giáo
viên, đồng thời cũng đưa ra được nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả và chất
lượng công tác bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo. Tuy nhiên vấn đề bồi dưỡng năng
lực tổ chức hoạt động khám phá khoa học và quản lý hoạt động bồi dưỡng năng
lực tổ chức hoạt động khám phá cho đội ngũ giáo viên mầm non vẫn chưa được
quan tâm nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống. Xuất phát từ những điều
này tơi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: "Quản lý bồi dưỡng năng lực tổ chức
hoạt động khám phá cho giáo viên ở các trường mầm non huyện Lạng
Giang - Tỉnh Bắc Giang".
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Có nhiều cách nhìn khác nhau về khái niệm quản lý:
- Warren Bennis, một chuyên gia nổi tiếng về nghệ thuật lãnh đạo đã
từng nói rằng: “Quản lý là một cuộc thử nghiệm gắt gao trong cuộc đời mỗi cá
nhân, và điều đó sẽ mài giũa họ trở thành các nhà lãnh đạo” [32].
- Theo Haror Koontz, “quản lý là một hoạt động thiết yếu đảm bảo sự
phối hợp nỗ lực của các cá nhân nhằm đạt đến mục tiêu tổ chức nhất định”
[33].
- Theo Mariparker Follit (1868 - 1933), nhà khoa học chính trị, nhà triết
học Mỹ thì: "Quản lý là một nghệ thuật đạt được mục tiêu đã đề ra thông qua
việc điều khiển, phối hợp, hướng dẫn, chỉ huy hoạt động của người khác".
Theo từ điển Tiếng Việt “Quản lý là tổ chức điều khiển, hoạt động theo
những yêu cầu nhất định của một đơn vị, cơ quan" [34]. Một số quan niệm
khác về quản lí như:
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý là những tác động có định
hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm làm cho tổ
chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”[35].
Quản lý có các chức năng cơ bản là kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo thực
hiện và kiểm tra đánh giá. Các chức năng này đồng thời cũng là quy trình của
quản lý. Mọi cơng việc quản lý đều phải bắt đầu từ việc xây dựng kế hoạch tiếp
đến là hình thành tổ chức, bố trí nhân sự và các nguồn lực khác để thực hiện
công việc tiếp đến là chỉ đạo triển khai công việc và thường xuyên kiểm tra
đánh giá các bước, các khâu trong quá trình thực hiện để kịp thời uốn nắn, điều
chỉnh tiến độ của kế hoạch, điều chỉnh nhân sự và các nguồn lực khác khi cần
thiết. Khi công việc kết thúc cần đánh giá kết quả tổng thể để rút kinh nghiệm
trong quản lý.
Do tính đa dạng và tính phức tạp của đối tượng quản lý và tuỳ theo từng
giai đoạn lịch sử xã hội cụ thể mà khái niệm quản lý được định nghĩa một cách
khác nhau như vậy. Trong các quan niệm về quản lí trên đều có điểm chung,
Quản lý là: Hoạt động có định hướng, có mục đích, để thực hiện các chức năng
quản lý nhằm đạt được mục đích đề ra của tổ chức; Điều phối các hoạt động
của các cá nhân trong một tổ chức hay nhóm xã hội nhằm hướng tới mục đích
chung.
Từ những cách hiểu trên, tác giả luận văn cho rằng: Quản lí là sự tác
động có mục đích, có kế hoạch, có định hướng của chủ thể quản lí tới khách thể
quản lí thơng qua các cơ chế quản lý nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
1.2.2. Bồi dưỡng, bồi dưỡng năng lực
Bồi dưỡng
Bồi dưỡng là một khái niệm được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Theo
UNESCO, khái niệm bồi dưỡng được hiểu là: “Bồi dưỡng với ý nghĩa nâng cao
