QUY LUẬT GIÁ TRỊ VÀ SỰ BIỂU HIỆN CỦA NÓ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
__________________

TIỂU LUẬN
KINH TẾ CHÍNH TRỊ
QUY LUẬT GIÁ TRỊ VÀ SỰ BIỂU HIỆN CỦA NÓ
TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Tên sinh viên:
Lớp:
MSV:
Giảng viên hướng dẫn: ThS. Đinh Thị Quỳnh Hà

Hà Nội, 5/2020

MỤC LỤC


2
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................3
NỘI DUNG:
Chương I: Quy luật giá trị và vai trò của quy luật giá trị trong nền kinh
tế hàng hoá ......................................................................................................4
1.1. Quy luật giá trị............................................................................................4
1.1.1. Nội dung của Quy luật giá trị..................................................................4
1.1.2. Hình thức của Quy luật giá trị.................................................................5
1.2. Vai trị của Quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hố..............................5
1.2.1. Điều tiết sản xuất và lưu thơng hàng hố ...............................................5
1.2.2. Kích thích cải tiến kỹ thuật......................................................................7

1.2.3. Phân hố những người sản xuất hàng hoá ..............................................7
Chương 2: Thực trạng việc vận dụng Quy luật giá trị vào nền kinh tế
nước ta thời gian qua và những giải pháp nhằm vận dụng tốt hơn Quy
luật giá trị ở nước ta trong thời gian tới........................................................9
2.1. Thực trạng và vai trò..................................................................................9
2.1.1. Thực trạng việc vận dụng Quy luật giá trị ở nước ta thời gian qua.........9
2.1.2. Vai trò của Quy luật giá trị....................................................................15
2.2. Những giải pháp nhằm vận dụng tốt hơn Quy luật giá trị ở nước ta trong
thời gian tới......................................................................................................15
2.2.1. Điều tiết khống chế và quản lý vĩ mô....................................................15
2.2.2. Nâng cao sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập................................16
2.2.3. Giảm bất bình đẳng trong xã hội...........................................................18
2.2.4. Quan tâm đầu tư hơn nữa vào nền giáo dục..........................................19
KẾT LUẬN....................................................................................................20
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................21

LỜI MỞ ĐẦU
Trang 2/21


3
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
Trong nền kinh tế hàng hố, có những quy luật kinh tế chi phối hoạt
động của những người quản lý sản xuất hàng hoá. Quy luật kinh tế hoạt động
ở mỗi phương thức sản xuất hợp thành hệ thống tác động chi phối hoạt động
của phương thức sản xuất đó. Vì vậy, việc tìm hiểu và nắm bắt các quy luật
kinh tế có ý nghĩa hết sức to lớn. Đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, khi đất
nước ta đang xây dựng mơ hình kinh tế là: "Nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa".
Cùng với đề tài: “Quy luật giá trị và sự biểu hiện của nó trong nền

kinh tế thị trường”, tôi xin được đi sâu vào phân tích quy luật giá trị và vai
trị của nó trong nền kinh tế thị trường của nước ta hiện nay.

Trang 3/21


4
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
QUY LUẬT GIÁ TRỊ VÀ VAI TRÒ CỦA QUY LUẬT GIÁ TRỊ TRONG
NỀN KINH TẾ HÀNG HOÁ

1.1. Quy luật giá trị
1.1.1. Nội dung của quy luật giá trị
Trong nền kinh tế hàng hoá, hàng hoá và dịch vụ do các doanh nghiệp,
những người sản xuất hàng hoá tư nhân, riêng lẻ sản xuất ra. Những chủ thể
sản xuất hàng hoá cạnh tranh với nhau. Mỗi người sản xuất hàng hoá đều nghĩ
đến cách chen lấn người khác, đều muốn giữ vững và mở rộng thêm địa vị
của mình trên thị trường. Mỗi người đều tự mình sản xuất khơng phụ thuộc
vào người khác, nhưng trên thị trường những người sản xuất hàng hố là bình
đẳng với nhau. Sản xuất hàng hố càng phát triển thì quyền lực của thị trường
đối với người sản xuất hàng hố càng mạnh. Nó như thế có nghĩa là trong nền
kinh tế hàng hố có những quy luật kinh tế ràng buộc và chi phối hoạt động
của những người sản xuất hàng hoá.
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế quan trọng nhất của sản xuất và lưu
thơng hàng hố.
Quy luật giá trị quy định việc sản xuất và trao đổi hàng hoá phải căn cứ
vào hao phí lao động xã hội cần thiết.

Qui định ấy là khách quan, đảm bảo sự công bằng hợp lý, bình đẳng
giữa những người sản xuất và trao đổi hàng hoá. Quy luật giá trị buộc những
người sản xuất và trao đổi hàng hoá phải tuân theo "mệnh lệnh" của giá cảthị
trường. Thông qua sự vận động của giá cả thị trường sẽ thấy được sự hoạt
động của quy luật giá trị. Giá cả thị trường lên xuống một cách tự phát xoay
Trang 4/21


5
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
quanh giá trị hàng hoá và biểu hiện sự tác động của quy luật giá trị trong điều
kiện sản xuất và trao đổi hàng hố.
1.1.2. Hình thức của quy luật giá trị
Trong nền sản xuất hàng hoá giản đơn: Sản phẩm làm ra, trao đổi với
mục đích là để thoả mãn nhu cầu cá nhân. Vì vậy, lưu thơng và bn bán
khơng phải là mục đích chính của người sản xuất.
Trong nền sản xuất hàng hố TBCN: Hàng hố được làm ra khơng đơn
thuần để trao đổi mà cịn để bn bán và lưu thơng.
Giá trị hàng hố biểu hiện ra bằng tiền được gọi là giá cả hàng hoá.
Trong nền kinh tế XHCN, tiền tệ cũng dùng làm tiêu chuẩn giá cả.
Tuỳ vào từng giai đoạn mà quy luật giá trị có các hình thức chuyển hố
khác nhau. Trong giai đoạn CNTB tự do cạnh tranh, quy luật giá trị chuyển
hoá thành quy luật giá cả sản xuất. Trong giai đoạn CNTB độc quyền, quy
luật giá trị chuyển hoá thành quy luật giá cả độc quyền cao.
1.2. Vai trò của quy luật giá trị trong nền kinh tế hàng hoá.
Như đã biết quy luật giá trị là quy luật kinh tế quan trọng nhất của sản
xuất và lưu thơng hàng hố. Trong nền kinh tế hàng hố quy luật giá trị có
những tác dụng sau đây:
1.2.1. Điều tiết sản xuất và lưu thơng hàng hố
Trong nền sản xuất hàng hố dựa trên chế độ tư hữu thường xảy ra tình

hình: người sản xuất bỏ ngành này, đổ xô vào ngành khác; tư liệu sản xuất và
sức lao động xã hội được chuyển từ ngành này sang ngành khác, quy mô sản
xuất của ngành này thu hẹp lại thì ngành kia lại mở rộng ra với tốc độ nhanh
chóng. Chính quy luật giá trị đã gây ra những hiện tượng đó, đã điều tiết việc
sản xuất trong xã hội. Muốn hiểu rõ vấn đề này, cần xem xét những trường
hợp thươnừg xảy ra trên thị trường hàng hoá:
Trang 5/21


6
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
- Giá cả nhất trí với giá trị;
- Giá cả cao hơn giá trị;
- Giá cả thấp hơn giá trị.
Trường hợp thứ nhất nói lên cung và cầu trên thị trường nhất trí với
nhau, sản xuất vừa khớp với nhu cầu của xã hội. Do dựa trên chế độ tư hữu,
sản xuất hàng hố tiến hành một cách tự phát, vơ chính phủ, nên trường hợp
này hết sức hiếm và ngẫu nhiên.
Trường hợp thứ hai nói lên cung ít hơn cầu, sản xuất không thoả mãn
được nhu cầu của xã hội nên hàng hố bán chạy và lãi cao. Do đó, những
người sản xuất loại hàng hố đó sẽ mở rộng sản xuất; nhiều người trước kia
sản xuất loại hàng hoá khác cũng chuyển sang sản xuất loại này. Tình hình đó
làm cho tư liệu sản xuất và sức lao động được chuyển vào ngành này nhiều
hơn các ngành khác.
Trường hợp thứ ba chỉ rõ cung cao hơn cầu, sản phẩm làm ra quá nhiều
so với nhu cầu xã hội, hàng hoá bán khơng chạy và bị lỗ vốn. Tình hình đó
buộc một số người sản xuất ở ngành này phải rút bớt vốn chuyển sang ngành
khác, làm cho tư liệu sản xuất và sức lao động giảm đi ở ngành này.
Như vậy là theo "mệnh lệnh" của giá cả thị trường lúc lên, lúc xuống
xoay quanh giá trị mà có sự di chuyển tư liệu sản xuất và sức lao động từ

ngành này sang ngành khác, do đó quy mơ sản xuất của ngành đó mở rộng.
Việc điều tiết tư liệu sản xuất và sức lao động trong từng lúc có xu hướng phù
hợp với yêu cầu của xã hội, tạo nên những tỷ lệ cân đối nhất định giữa các
ngành sản xuất. Đó là biểu hiện vai trị điều tiết sản xuất của quy luật giá trị.
Nhưng sản xuất trong điều kiện chế độ tư hữu, cạnh tranh, vơ chính phủ nên
những tỷ lệ cân đối hình thành một cách tự phát đó chỉ là hiện tượng tạm thời
và thường xuyên bị phá vỡ, gây ra những lãng phí to lớn về của cải xã hội.

Trang 6/21


7
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
Quy luật giá trị không chỉ điều tiết sản xuất mà điều tiết cả lưu thơng
hàng hố. Giá cả của hàng hố hình thành một cách tự phát theo quan hệ cung
cầu. Cung và cầu có ảnh hưởng đến giá cả, nhưng giá cả cũng có tác dụng
khơi thêm luồng hàng, thu hút luồng hàng từ nơi giá thấp đến nơi giá cao. Vì
thế, lưu thơng hàng hố cũng do quy luật giá trị điều tiết thông qua sự lên
xuống của giá cả xoay quanh giá trị.
1.2.2. Kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá sản xuất nhằm tăng
năng suất lao động.
Các hàng hoá được sản xuất trong những điều kiện khác nhau nên có
giá trị cá biệt khác nhau, nhưng trên thị trường đều phải trao đổi theo giá trị
xã hội. Người sản xuất nào có giá trị cá biệt của hàng hố thấp hơn giá trị xã
hội thì có lợi; trái lại, người có giá trị cá biệt cao hơn giá trị xã hội sẽ ở thế bất
lợi, có thể bị phá sản. Để tránh bị phá sản và giành ưu thế trong cạnh tranh,
mỗi người sản xuất hàng hoá đều tìm cách giảm giá trị cá biệt hàng hố của
mình xuống dưới mức giá trị xã hội bằng cách cải tiến kỹ thuật, hợp lý hoá
sản xuất để tăng năng suất lao động. Lúc đầu, chỉ có kỹ thuật của một số cá
nhân được cải tiến, về sau do cạnh tranh nên kỹ thuật của toàn xã hội được cải

tiến. Như thế là quy luật giá trị đã thúc đẩy lực lượng sản xuất và sản xuất
phát triển.
1.2.3. Phân hoá những người sản xuất hàng hoá nhỏ, làm nảy sinh
quan hệ kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Trên thị trường, các hàng hố có giá trị cá biệt khác nhau đều phải trao
đổi theo giá trị xã hội. Do đó, trong q trình sản xuất và trao đổi hàng hố
khơng tránh khỏi tình trạng một số người sản xuất phát tài, làm giàu, còn số
người khác bị phá sản.
Trong nền sản xuất hàng hoá giản đơn, sự tác động của quy luật giá trị
dẫn đến kết quả là một số ít người mở rộng dần kinh doanh, thuê nhân công
Trang 7/21


8
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
và trở thành nhà tư bản, còn một số lớn người khác bị phá sản dần, trở thành
những người lao động làm thuê. Thế là sự hoạt động của quy luật giá trị dẫn
tới hệ phân hoá những người sản xuất hàng hoá, làm cho quan hễ tư bản chủ
nghĩa phát sinh. Lênin nói: "… nền tiểu sản xuất thì từng ngày, từng giờ, luôn
luôn đẻ ra chủ nghĩa tư bản và giai cấp tư sản, một cách tự phát và trên quy
mô rộng lớn".
Trong nền sản xuất hàng hoá tư bản chủ nghĩa, quy luật giá trị cũng tác
động hoàn toàn tự phát "sau lưng" người sản xuất, hoàn toàn ngoài ý muốn
của nhà tư bản. Chỉ trong nền kinh tế xã hội chủ nghĩa, do chế độ công hữu về
tư liệu sản xuất chiếm địa vị thống trị, con người mới có thể nhận thức và vận
dụng quy luật giá trị một cách có ý thức để phục vụ lợi ích của mình.
Nghiên cứu quy luật giá trị khơng chỉ để hiểu biết sự vận động của sản
xuất hàng hoá, trên cơ sở đó nghiên cứu một số vấn đề khác trong xã hội tư
bản chủ nghĩa, mà cịn có ý nghĩa quan trọng đối với thực tiễn xây dựng chủ
nghĩa xã hội. Các đảng cộng sản và nhà nước xã hội chủ nghĩa coi trọng việc

vận dụng quy luật giá trị trong việc qui định chính sách giá cả, kế hoạch hoá
nền kinh tế quốc dân, thực hiện hạch toán kinh tế v.v..

Trang 8/21


9
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG VIỆC VẬN DỤNG QUI LUẬT GIÁ TRỊ VÀO
NỀN KINH TẾ NƯỚC TA THỜI GIAN QUA VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP
NHẰM VẬN DỤNG TỐT HƠN QUY LUẬT Ở NƯỚC TA
TRONG THỜI GIAN TỚI.

2.1. Thực trạng việc vận dụng quy luật giá trị và vai trò của quy luật giá
trị trong nền kinh tế ở nước ta thời gian qua
Nước ta đang thực hiện chuyển đổi nền kinh tế từ nền kinh tế kế hoạch
hoá tập trung sang nền kinh tế hàng hoá. Mơ hình kinh tế của nước ta được
xác định là: Nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần định hướng XHCN.
2.1.1. Thực trạng việc vận dụng qui luật giá trị ở nước ta thời gian
qua
Trước khi đổi mới, cơ chế kinh tế nước ta hoạt động theo cơ chế tập
trung bao cấp. Nhà nước lãnh đạo nền kinh tế một cách có kết hoạch mang
nhiều yếu tố chủ quan. Điều này đã phủ nhận tính khách quan của quy luật giá
trị làm triệt tiêu những nhân tố tích cực, năng động của xã hội. Nền kinh tế rơi
vào tình trạng kém phát triển.
Sau khi đổi mới quy luật giá trị được nhà nước vận dụng vào kế hoạch
hố mang tính định hướng. Nhà nước phải dựa trên tình hình định hướng giá
cả thị trường để tính tốn vận dụng quy luật giá trị vào việc xây dựng kế
hoạch. Do giá cả hàng hố là hình thức biểu hiện riêng của giá trị, nhưng nó

cịn chịu sự tác động của các quy luật kinh tế khác như quy luật cung cầu.

Trang 9/21


10
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
2.1.1.1. Tình hình kinh tế nước ta trong thời gian qua
a) Tăng trưởng kinh tế và đóng góp vào tăng trưởng GDP
Nhờ thực hiện đổi mới kinh tế, vận dụng đúng các quy luật kinh tế. Từ
năm 1991 nền kinh tế Việt Nam đạt tăng trưởng với tốc độ khá cao, trung bình
7,67% hàng năm từ 1991-1999, mức kỷ lục là 9,54% năm 1995.
Từ năm 1998, tăng trưởng kinh tế có xu hướng giảm do nhiều nguyên
nhân trong đó chủ yếu là yếu kém về cơ cấu và thể chế cũng như tác động của
cuộc khủng hoảng tài chính châu Á.
Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế đã có chuyển dịch tích cực theo hướng
giảm tỷ trọng khu vực nông - lâm - ngư nghiệp và tăng tỷ trọng của khu vực
công nghiệp - xây dựng và dịch vụ. Tuy nhiên tốc độ dịch chuyển cơ cấu GDP
còn rất chậm. Năm 2000, khu vực nơng - lâm - ngư nghiệp trong GDP vẫn
cịn chiếm 24,3%. Trong khi đó khu vực cơng nghiệp xây dựng là 36,6% và
khu vực dịch vụ là 39,1% từ mức 23,5% và 36% tương ứng của năm 1991.
Cơ cấu GDP theo thành phần kinh tế, cũng có những chuyển dịch đáng
lưu ý là: Sau thời kỳ suy giảm từ năm 1986-1991 tỷ trọng của khu vực kinh tế
nhà nước tăng nhanh từ 29,25% năm 1991 lên 39,2% năm 1993. Sau đó giữ
ổn định khoảng trên 40% từ 1994-1999. Trong khi đó tỷ trọng của khu vực
kinh tế ngồi quốc doanh trong nước trong GDP liên tục giảm từ 70,75% năm
1991 xuống còn 49,4% năm 1999. Tiềm năng của khu vực kinh tế tư nhân vẫn
còn lớn và chưa được khai thác cao cho tăng trưởng kinh tế, khu vực kinh tế
tư nhân tập trung chủ yếu ở sản xuất nông - lâm - ngư nghiệp, sản xuất công
nghiệp và cung cấp dịch vụ với quy mô nhỏ và rất nhỏ. Từ năm 1994 khu vực

có vốn đầu tư nước ngồi đã có vai trị ngày càng tăng trong phát triển kinh tế
Việt Nam. Mặc dù từ năm 1997, đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam
giảm mạnh, tỷ trọng của khu vực này trong năm GDP vẫn tăng, chiếm 9,82%
năm 1998 và 10,4% năm 1999.
Trang 10/21


11
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
b) Xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá
Kim ngạch xuất khẩu hàng hoá năm 2002 đạt 16,706 tỷ USD, tăng
11,2% so với năm 2001, đạt được mục tiêu tăng xuất khẩu năm 2002 là từ 10
đến 12% và cao hơn nhiều so với mức tăng 3,8% của năm 2001. Điều đặc biệt
là sau 6 tháng đầu năm 2002 liên tục giảm xuất khẩu bắt đầu tăng nhanh dần
sau những tháng tiếp theo xuất khẩu hàng hoá của các doanh nghiệp trong
nước đạt 8,834 tỷ USD bằng 52,9% tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng 7,4%
xuất khẩu của các doanh nghiệp nước ngoài đạt 7,87 tỷ USD, bằng 47,1%
tổng kim ngạch xuất khẩu tăng 15,8%.
Kim ngạch nhập khẩu hàng hoá năm 2002 ước đạt 19,73 tỷ USD tăng
22,1% so với năm 2001. Tương tự như xuất khẩu, nhập khẩu hàng hoá liên
tục tăng và nhanh dần vào các tháng cuối năm. Nhập khẩu hàng hoá trong
nước ước đạt 13,11 tỷ USD, bằng 66,5% tổng kim ngạch nhập khẩu, tăng
17,3%. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhập 6,62 tỷ USD, bằng
33,5%. Tổng kim ngạch nhập khẩu tăng 32,8%. Trong tổng kim ngạch nhập
khẩu nguyên liệu, vật liệu, máy móc thiết bị, ơ tơ xe máy chiếm 97,5% tăng
0,1% hàng tiêu dùng chỉ chiếm 2,5%, giảm 0,1%.
c) Lạm phát
Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh tế tương đối cao trong những năm
1990, Việt Nam đã khá thành cơng trong việc kiềm chế và kiểm sốt lạm phát.
Chỉ số giá tiêu dùng giảm từ 67,5% năm 1991 xuống còn 0,1% năm 1996.

Sau ba năm liền gần như không tăng chỉ số giá tiêu dùng năm 2002 tăng
4% so với năm 2001. Điều đó phản ánh mức cầu gia tăng khá mạnh đồng thời
thấy được sự ổn định về giá trị của hàng hoá trong nền kinh tế thị trường ở
nước ta. Trên thực tế, tổng giá trị hàng hoá bán lẻ và doanh thu dịch vụ năm
2002 tăng tới 12,85 so với năm 2001. Tuy nhiên có sự khác biệt khá rõ rệt
trong diễn biến giá cả giữa các nhóm mặt hàng.
Trang 11/21


12
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
Giá hàng hố phi lương thực thực phẩm tương đối ổn định. Mức tăng
giá của các mặt hàng này là thấp nhất so với giá cả của các nhóm mặt hàng
khác, đang được coi là dấu hiệu tốt trong mối quan hệ giữa hàng công nghiệp
và nông sản vốn bất lợi cho người sản xuất nông nghiệp trong những năm
qua.
d) Đầu tư và tiết kiệm
Tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 1999 - 2000 đạt khoảng 682.880
tỉ đồng, tăng liên tục từ 6.747 tỷ đồng năm 1990 lên 68.018 tỷ đồng năm 1995
và 120.600 tỷ đồng năm 2000 (giá hiện hành). Tổng đầu tư xã hội so với GDP
cũng tăng nhanh, từ 15,1% năm 1991 lên 28,3% năm 1997 là mức cao nhất
trong cả giai đoạn. Từ năm 1998 khi khủng hoảng tài chính châu Á nổ ra, tỷ lệ
này có xu hướng giảm chỉ còn 26,3% năm 1999, là một trong những nguyên
nhân chính làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế trong 2 năm 1998 và 1999.
Năm 2000 mặc dù tốc độ tăng trưởng kinh tế có dấu hiệu tăng trở lại với mức
6,7% so với mức 4,8% của năm 1999, nhưng tổng đầu tư xã hội ước tính chỉ
đạt khoảng 27,2% so với GDP.
Trong cơ cấu vốn đầu tư, vốn của tư nhân và vốn đầu tư nước ngoài
ngày càng chiếm tỉ trọng lớn năm 1990 vốn nhà nước chiếm 43,8%, vốn của
tư nhân và vốn của dân cư chiếm 41,5% và vốn GDI chiếm 14,7%. Năm 1995

tỷ lệ tương ứng của vốn GDI có chiều hướng giảm mạnh, năm 2000 mặc dù
có dấu hiệu tăng trở lại cũng chỉ đạt khoảng 18,6% của tổng dân cư xã hội.
Đầu tư của tư nhân trong nước khơng cịn ở mức thấp mà còn tăng chậm, kết
hợp với xu hướng giảm của FDI đã ảnh hưởng xấu tới việc tăng trưởng kinh
tế. Từ đó gây sức ép cho đầu tư từ ngân sách nhà nước.
Tiết kiệm trong nước trên GDP tăng từ 2,9% năm 1990 lên 18,25 năm
1995, năm 1996 có giảm nhẹ và từ 1997 trở đi tăng liên tục, đạt 23,6% năm
1999. Trong cả thập kỷ 90, tỉ lệ tiết kiệm/GDP tăng liên tục, kích thích đầu tư,
từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Trang 12/21


13
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
Điều này cịn thể hiện rõ hơn qua tỷ lệ trong đầu tư tăng so với tổng vốn
sử dụng dành cho tiêu dùng, tích luỹ tăng nhanh từ 12,9% năm 1990 lên 24,95
năm 1995 và ước khoảng 27,95 năm 2000. Tiết kiệm trong nước tăng nhanh
đã giảm sức ép, phụ thuộc vào vốn đầu tư từ bên ngồi, góp phần quan trọng
cho tăng trưonửg kinh tế bền vững hơn.
e) Dân số, lao động, việc làm và thu nhập
Một trong những tác động quan trọng nhất của chuyển đối nói chung và
của tăng trưởng kinh tế nói riêng là cải thiện chỉ số GDP bình quân đầu người.
Theo giá hiện hành, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng từ 222
USD năm 1991 lên 400 USD năm 2000.
Thu nhập của nhóm dân cư tăng đã làm thay đổi cơ cấu chi tiêu theo
hướng tích cực. Tỉ lệ chi tiêu dành cho ăn uống giảm từ mức 665 năm 1993
xuống còn 53% năm 1998, đồng thời chi cho sinh hoạt tăng từ 34% năm 1993
lên 47% năm 1998.
So sánh mức thu nhập giữa thành thị nơng thơn và các vùng có sự
chênh lệch đáng kể, mức thu nhập ở thành thị đạt 832,5 nghìn đồng/tháng

năm 1999 tăng 17,8% năm so với năm 1996, nếu loại trừ lạm phát thì mức
tăng là 13,1%/năm (theo kết quả của điều tra mức sống dân cư năm 1999 của
Tổng cục Thống kê). Mức thu nhập ở nông thơn đạt 225 nghìn đồng/tháng
tăng 6,2% so với cùng kỳ nếu loại trừ yếu tố giá chỉ còn tăng 1,9%. Như vậy
mức thu nhập ở khu vực thành thị gấp 3 lần mức thu nhập ở khu vực nông
thôn. Mức tăng thu nhập ở khu vực thành thị có xu hướng ngày càng doãng ra
so với mức tăng thu nhập ở nông thôn (17,8%/năm so với 6,2%/năm). Nếu
loại trừ mức tăng giá thì mức thu nhập ở nơng thơn trong 4 năm 1996-1999
hầu như không tăng.
Năm 1999, dân số Việt Nam là 76,76 triệu người đứng thứ 12 trên thế
giới. Trong suốt thập kỷ 90 chính phủ đã thành cơng thực hiện chương trình
Trang 13/21


14
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
kế hoạch hố gia đình, nhờ vậy tỉ lệ tăng dân số tự nhiên đã giảm liên tục, từ
2,33% năm 1991 xuống còn 1,75% năm 1998.
Tổng số lao động làm việc trong ngành kinh tế tăng từ 30,2 triệu người
năm 1990 lên khoảng 40 triệu người vào năm 2000, trung bình mỗi năm tăng
trên 1 triệu lao động. Mặc dù cơ cấu lao động trong khu vực công nghiệp xây dựng và dịch vụ giảm tỷ trọng lao động nông - lâm - ngư nghiệp nhưng
chuyển dịch cơ cấu lao động diễn ra với tốc độ rất chậm. Năm 2000 khu vực
nông nghiệp vẫn chiếm 62,5% tổng lực lượng lao động so với tỷ lệ 73,26%
vào năm 1991.
Trong giai đoạn vừa qua, việc làm được tạo ra trong khu vực kinh tế
ngoài quốc doanh là chính. Tỷ lệ lao động trong khu vực này tăng liên tục từ
89,5% năm 1991 lên 91,72% năm 1998, nhưng năm 1999 lại giảm còn
90,96%, tức bưàng mức của năm 1993. Tỷ lệ lao động trong khu vực nhà
nước tăng lên chủ yếu trong ngành giáo dục, y tế.
Tăng trưởng kinh tế trong thập kỷ qua đã có tác động tích cực tới giảm

tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị, từ 9-10% năm 1990 xuống còn 5,8%
năm 1996. Từ năm 1997, giảm sút về tăng trưởng kinh tế làm cho số người
mất việc làm và không tìm được việc làm tăng lên, đạt mức cao nhất 6,85%
năm 1998 và 6,74% năm 1999. Năm 2000, tình hình kinh tế có dấu hiệu khả
quan hơn, nên tính tỷ lệ thất nghiệp sẽ giảm còn khoảng 6,5%.
2.1.2. Vai trò của quy luật giá trị
Quy luật giá trị, cùng với sự tác động của cung, cầu quyết định giá cả có
ý nghĩa quan trọng trong nền kinh tế thị trường. Nó điều tiết sản xuất và lưu
thơng hàng hố, thúc đẩy sự tiến bộ kỹ thuật. Như vậy nó đã góp phần giúp
nền kinh tế phát triển mạnh.

Trang 14/21


15
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
Quy luật giá trị tạo ra một môi trường cạnh tranh khốc liệt. Nếu khơng
có cạnh tranh thì khơng có kinh tế thị trường nên nó dần hồn thiện cơ chế thị
trường đang được xây dựng ở nước ta.
Tuy nhiên quy luật giá trị có tác dụng phân hố những người sản xuất
nhỏ, phân hố giàu nghèo, dẫn dến bất cơng bằng trong xã hội. Từ đó hình
thành nên mâu thuẫn giữa hiệu quả và công bằng trong nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN ở nước ta.
2.2. Những giải pháp nhằm vận dụng tốt hơn quy luật giá trị ở nước ta
trong thời gian tới
2.2.1. Điều tiết khống chế quản lý vĩ mơ đồng thời có sự giám sát của
xã hội, nhằm khắc phục nhược điểm và mặt tiêu cực của thị trường. Muốn thế
nhà nước cần có những giải pháp như: Hoạch định chính sách ngành nghề dài
hạn cho nền kinh tế quốc dân; Thực hiện quản lý, giám sát và bảo vệ trật tự
thị trường; Hoạch định chính sách thu nhập, điều tiết phân phối thu nhập v.v..

Trang 15/21


16
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
2.2.2. Nâng cao sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập, tham gia tổ
chức thương mại quốc tế WTO.
Trong thời gian tới nước ta sẽ bắt đầu tiến trình hội nhập các tổ chức
kinh tế trong khu vực và thế giới. Vì vậy cần phải nâng cao sức cạnh tranh
trên mọi lĩnh vực. Bao gồm 3 yếu tố: Khả năng cạnh tranh của từng mặt hàng
dịch vụ, khả năng cạnh tranh của quốc gia và khả năng cạnh tranh của các
doanh nghiệp.
Muốn nâng cao sức cạnh tranh cần đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng và
triển khai khoa học công nghệ (KHCN). Bởi vì đầu tư vào KHCN làm giảm
chi phí cá biệt tăng năng suất lao động, từ đó tăng khả năng cạnh tranh. Mặt
khách kích thích việc nghiên cứu KHCN bằng nhiều cách như: Đầu tư về
trang thiết bị, xây dựng văn bản pháp luật về "bảo hộ sở hữu trí tuệ" v.v..
Hiện nay đất nước ta đang cố gắng hoàn thiện nền kinh tế tiến tới tham
gia tổ chức thương mại thế giới WTO.
WTO là tổ chức thương mại thế giới điều chỉnh những hoạt động buôn
bán đa phương mang tính chất tương đối tự do, cơng bằng và tn thủ những
luật lệ rõ ràng. Gia nhập WTO, Việt Nam sẽ được hưởng nhưng cũng khơng ít
thách thức phải đặt ra khi gia nhập tổ chức này.
Trong quá trình gia nhập tổ chức này chúng ta đang gặp phải một số
khó khăn.
Gia nhập WTO có thể là cuộc trắc nghiệm khó khăn nhất đối với hệ
thống pháp luật của Việt Nam. Việt Nam phải cam kết thực hiện những tiêu
chuẩn quốc tế về sự minh bạch, tính đồng bộ, tính cơng bằng và tính hợp lý.
Cơng bố cơng khai: Các luật, qui định và các quyết định của toà án liên quan

đến thương mại cần phải được công bố công khai để cho công chúng và thế
giới biết trước khi chúng có hiệu lực. Mọi u cầu về thơng tin, thắc mắc và
bình luận đều có thể được giải đáp. Tính đồng bộ: Có nghĩa là các chính
Trang 16/21


17
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
quyền địa phương không được đưa ra những đạo luật riêng không thống nhất
với những nguyên tắc cuả WTO, tức là chính quyền địa phương phải tuân thủ
các nguyên tắc của WTO. Tính công bằng yêu cầu không chấp nhận bất cứ sự
thiên vị nào trong việc thực hiện luật pháp. Để tuân thủ tính đồng bộ và tính
cơng bằg các đạo luật cũng phải mang tính chất hợp lý, phù hợp. So với
những tiêu chuẩn quốc tế thì hệ thống luật pháp của Việt Nam cịn nhiều yếu
kém. Ngồi ra, Việt Nam đã có luật thương mại và Luật đầu tư nước ngồi,
nhưng chúng ta cịn thiếu nhiều luật trong những lĩnh vực thương mại cụ thể.
Điều đó sẽ gây khó khăn đáng kể cho Việt Nam khi làm việc với các cơng ty
nước ngồi. Chính vì vậy Việt Nam cần nhanh chóng xây dựng, hồn thiện hệ
thống luật đặc biệt là luật thương mại và luật đầu tư nước ngoài để thúc đẩy
q trình gia nhập WTO.
Ngồi ra, cịn khơng ít các vấn đề phức tạp khác khi Việt Nam gia nhập
WTO. Chẳng hạn như việc hạ thấ mức thuế và giảm sự bảo hộ đối với công
nghiệp trong nước. Tham gia WTO Việt Nam không chỉ được lợi từ mức thuế
quan thấp và việc giảm bớt các rào cản phi thuế quan khác đối với hàng công
nghiệp từ các nước công nghiệp, mà ngược lại Việt Nam cũng phải thể hiện
sự sẵn sàng đáp lại tương xứng và cam kết giảm bớt các rào cản thuế quan và
phi thuế quan đối với các cơng ty nước ngồi. Tuy nhiên, Việt Nam luôn đứng
trước một thực tế khách quan là khả năng cạnh tranh kém hơn của các công ty
trong nước so với cơng ty của các nước thành viên. Chính phủ Việt Nam vì
vậy vẫn muốn duy trì sự bảo hộ nhất định đối với các ngành công nghiệp non

trẻ nhằm mục đích đảm bảo nguồn thu ngân sách trước mắt và cuối cùng là
xây dựng một cơ cấu công nghiệp hợp lý. Về thủ tục gia nhập WTO, hiện nay
cịn rất phức tạp và q trình gia nhập cịn quá kéo dài. Hơn thế nữa, những
mục đích gia nhập thường xuyên thay đổi, trong khi đó những cuộc đàm phán
kéo dài và những lợi ích mới trong mỗi thành viên lại đạt ra những vấn đề
mới. Vì vậy cần phải duy trì các tiêu chuẩn và khơng làm mất hiệu lực các
Trang 17/21


18
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
luật lệ của WTO. Như vậy vẫn tồn tại một mâu thuẫn giữa việc kết nạp thêm
nhiều nước vào WTO và nhu cầu duy trì đặc tính của nó.
2.2.3. Giảm bất bình đẳng xã hội, giải quyết mâu thuẫn giữa hiệu
quả và công bằng
Về mặt khách quan bộ phận dân cư cần được hỗ trợ của các chính sách
xã hội được chia thành hai phần. Phần dân cư chịu sự thiệt thòi tự nhiên so
với phần còn lại do họ bị khiếm khuyết mặt nào đó trong năng lực cá nhân và
do đó thường xuyên có thu nhập thấp. Đó chủ yếu là người tàn tật, thương
binh, gia đình chính sách, các dân tộc thiểu số có trình độ văn hố thấp. Phần
cịn lại bao gồm những cá nhân gặp khó khăn về thu nhập không thường
xuyên do biến động của kinh tế, chính trị, chiến tranh và thiên tai. Bộ phận
này ln thay đổi theo tình hình phát triển kinh tế của đất nước.
Nhìn chung gánh nặng phúc lợi xã hội của nước ta khá lớn do hậu quả
chiến tranh kéo dài do điều kiện kinh tế xã hội quá thấp và do tốc độ tăng dân
số quá nhanh trong khi đất đai, tài ngun của nước ta khơng giàu có lắm.
Chính phủ không thể không gánh vác vấn đề này. Để giải quyết nó chính phủ
cần xây dựng phát huy các chính sách như: tạo ra cơ hội có việc làm, mở các
trường dạy nghề, giúp đỡ gia đình neo đơn khó khăn. Đóng thuế thu nhập cá
nhân, gây dựng quỹ phúc lợi xã hội.

Hiện nay việc giải quyết chế độ cho người thất nghiệp ở Việt Nam còn
khá tự phát và lộn xộn tuỳ thuộc chủ yếu vào năng lực t chính của doanh
nghiệp, vào chế độ lương và việc làm của nhà nước trong từng thời kỳ, vào
chính sách đào tạo của nhà nước cũng như nhiều yếu tố khác. Chính vì chưa
có đường hướng rõ ràng về vấn đề này, nên công tác xử lý lao động dôi dư ở
các doanh nghiệp cổ phần hố gặp khơng ít khó khăn. Về lâu dài, nhà nước
cần phải có chính sách rõ ràng, nhằm vừa tạo điều kiện vận hành kinh tế một
cách có hiệu quả, vừa ổn định xã hội.
Trang 18/21


19
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14
Tóm lại, kinh tế thị trường tất yếu dẫn đến phân hoá giàu nghèo. Song
sự phân hố đó khơng đáng sợ đến mức phải gạt bỏ kinh tế thị trường trong
chủ nghĩa xã hội. Ngày nay nhân loại đã tìm ra cơ chế khắc phục và kiểm soát
sự phân hoá giàu nghèo của kinh tế thị trường. Trung tâm của cơ chế đó là các
giải pháp thực thi công bằng trong thu nhập của nhà nước cùng với các phong
trào xã hội dưới ảnh hưởng của các tổ chức khác nhau. Thành công và hiệu
quả của cơ chế thực thi công bằng phụ thuộc vào đường lối, chủ trương, thực
lực kinh tế và tài năng của giới lãnh đạo xã hội.
2.2.4. Quan tâm, đầu tư hơn nữa vào nền giáo dục
Giáo dục để nâng cao trình độ, kiến thức cho tồn dân nói chung, cho
lực lượng lao động nói riêng. Khi đó người sản xuất sẽ dễ dàng hơn trong việc
giảm giá trị cá biệt của hàng hoá so với giá trị xã hội, có khả năng giành ưu
thế trong cạnh tranh. Giáo dục tạo điều kiện cho giáo dục sẽ giúp cho năng
lực lao động của toàn xã hội tăng vọt. Muốn thế cần phải đưa ra các giải pháp
như: Tạo ra 1 sự tiếp cận công bằng hơn đến dịch vụ giáo dục, nâng cao chất
lượng và tính thiết thực của dịch vụ giáo dục, nâng cao hiệu quả trong chi tiêu
cho giáo dục đồng thời ngăn chặn nạn "chảy máu chất xám".

Trang 19/21


20
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14

KẾT LUẬN
Trên cơ sở phân tích quy luật giá trị và vai trị của nó trong nền kinh tế
thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Chúng ta
có thể thấy được vai trò và phạm vi ảnh hưởng của quy luật giá trị đối với nền
kinh tế của Việt Nam. Qua đây chúng ta cũng có thể thấy việc vận dụng chúng
vào các quy luật kinh tế, đặc biệt là quy luật giá trị vào việc xây dựng các kế
hoạch của nhà nước là rất quan trọng. Đề án cũng đã đưa ra được một số giải
pháp nhằm vận dụng tốt hơn quy luật giá trị vào nền kinh tế Việt Nam trong
giai đoạn tới.

Trang 20/21


21
Tiểu luận Kinh tế chính trị - TRI115.14

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Báo Văn nghệ số 29 ngày 20/7/1991.
2. C. Mác Tư bản quyển III tập 2 - NXB Sự thật Hà Nội - 1978.
3. C. Mác Tư bản quyển thứ nhất tập III - NXB Sự thật - Hà Nội.
4. Các phương pháp tài chính về liên quan đến xố đói giảm nghèo - Tạp
chí kinh tế và phát triển.
5. Giáo trình Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin - NXB

Chính trị quốc gia - Sự thật - 2016.
6. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin - NXB Giáo dục.
7. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin về phương thức sản xuất tư
bản chủ nghĩa - NXB Chính trị quốc gia.
8. Lý luận chính trị số 1/2002.
9. Số liệu nguồn báo cáo phát triển kinh tế, con người của Tổng cục thống
kê.

Trang 21/21