Đảm bảo sản phẩm phần mềm

ĐẢM BẢO SẢN PHẨM PHẦN MỀM
Phạm Thị Thương*
*
Khoa Công nghệ thông tin - Trường Đại học CNTT&TT
TÓM TẮT
Đảm bảo sản phẩm là lĩnh vực nghiên cứu trong ngành công nghệ phần mềm. Phần mềm
có thể xem như một loại sản phẩm có thể bán trên thị trường, chúng cần phải đảm bảo
được chất lượng để phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng và cạnh tranh hàng hóa. Do đó đảm bảo
sản phẩm một cách khách quan đóng vai trò quan trọng trong ngành Công nghệ phần mềm.
Trong báo cáo này, tác giả muốn trình bày các kiến thức tổng quan về hoạt động đảm bảo
sản phẩm trong tiến trình phát triển các sản phẩm phần mềm. Những thách thức đặt ra đối
với hoạt động này. Từ đó có thể giúp bạn đọc tìm được các hướng nghiên cứu chuyên sâu
trong lĩnh vực này.
1. GIỚI THIỆU
Để sản xuất được sản phẩm phần mềm hoàn thiện. Nhóm phát triển cần kết hợp các
nguyên tắc trong quản lý, phát triển và đảm bảo sản phẩm trong quy trình phát triển sản
phẩm phẩn mềm, như chỉ ra trong hình 1.
Hình 1 – Các nguyên tắc phát triển hệ thống phần mềm
Phát triển phần mềm là một vấn đề phức tạp. Để giải quyết vấn đề này, người ta
chia nhỏ quy trình phát triển phần mềm thành bốn giai đoạn và kết hợp các nguyên tắc đảm
bảo sản phẩm và các nguyên tắc đánh giá, như chỉ ra trong hình 2.
Hình 2 – Chu kỳ sống phần mềm được kết hợp với các nguyên tắc hệ thống
Đảm bảo sản phẩm được chia thành 2 giai đoạn Giai đoạn 1- Đảm bảo sản phẩm
trong khi phát triển/bảo trì phần mềm – còn được gọi là xét duyệt lại sản phẩm. Hoạt động
này thuộc vùng xét duyệt lại (revview). Nhằm phát hiện các bất đồng và sửa đổi các bất
đồng này để hoàn thiện sản phẩm. Giai đoạn 2 - Đảm bảo sản phẩm trước khi phát hành
sản phẩm. Hoạt động này thuộc vùng đảm bảo sản phẩm, nhằm đo độ hoàn thiện của các
sản phẩm phầm mềm. Các giai đoạn đảm bảo sản phẩm này sẽ được tác giả trình bày chi
tiết trong phần 2 và phần 2. Cuối cùng là kết quả đạt được và các hướng nghiên cứu tìm
hiểu trong tương lại.
2. ĐẢM BẢO SẢN PHẨM TRONG TIẾN TRÌNH PHẦN MỀM

Hoạt động đảm bảo sản phẩm trong tiến trình phát triển phần mềm nhằm so sánh thực thể
cần đảm bảo với chân dung của nó. Hoạt động này có thể được tách biệt thành 2 hoạt động
xét duyệt lại sản phẩm (product review) và kiểm toán sản phẩm (product audit).
2.1 Xét duyệt lại sản phẩm
Hoạt động xét duyệt lại sản phẩm là hoạt động nhằm tạo cho những người tham gia dự án
phát triển phần mềm (gồm những người đảm bảo sản phẩm, người quản lý và người phát
triển) có được cái nhìn trực quan về các trạng thái phần mềm, từ đó có thể đưa ra các quyết
định sáng suốt về việc cần làm gì tiếp theo. Hình 3 – mô tả khái niệm này.
Hình 3 – Xét duyệt lại sản phẩm và tiến trình
Tiến trình phần mềm bao gồm các phương pháp, các hoạt động, các hành động và
các chuyển dịch.Mỗi sản phẩm phần mềm ngoài phần mềm còn các sản phẩn liên quan như
các tài liệu kiểm thử, các phần tử dữ liệu, tài liệu phân tích thiết kế và tài liệu người dùng.
Tiến trình phần mềm và các sản phẩm phần mềm được mô tả như hình 4.
Hình 4 – Con người sử dụng tiến trình phần mềm để bảo trì/cải tiến phần mềm và các sản
phẩm kết hợp
Hoạt động xét duyệt lại ở mức cơ bản nhất được thực hiện bằng cách đặt ra câu hỏi .Để trả
lời câu hỏi cần so sánh thực thể với chân dung gắn với thực thể đó. Kết quả của so sánh là
những khác biệt giữa thực thể cần đánh giá và chân dung của nó. Hình 5: mô tả hoạt động
xét duyệt lại sản phẩm và tiến trình phần mềm.
Hình 5 – Trái tim của các xét duyệt lại sản phẩm và tiến trình là các chân dung
Các kỹ thuật xét duyệt lại được phân loại theo các nguyên tắc hệ thống và thực thể cần xét
duyệt lại (sản phẩm hay tiến trình). Các kỹ thuật này được chỉ ra trong hình 6.
Hình 6 – Các xét duyệt lại thuộc và nguyên tắc hệ thống được chia làm xét duyệt lại tiến
trình và xét duyệt lại sản phẩm.
Các kỹ thuật xét duyệt lại sản phẩm thuộc nguyên tắc phát triển gồm xét duyệt
ngang hàng, biên soạn kỹ thuật. Tương tự thuộc nguyên tắc đảm bảo sản phẩm gồm đảm
bảo chất lượng, thẩm tra và thẩm định, kiểm thử và đánh giá, tự so sánh...Hình 7 chỉ ra các
kỹ thuật xét duyệt lại sản phẩm.
Hình 7 – Các kỹ thuật xét duyệt lại sản phẩm
Xét ví dụ về xét duyệt lại thuộc nguyên tắc kỹ thuật. Để trả lời câu hỏi: Sản phẩm có được

phát triển đúng thời hạn và nằm trong ngân quỹ không. Trả lời câu hỏi bằng cách so sánh
sản phẩm với lịch biểu và ngân quỹ để tìm ra sự không tương đồng. Kỹ thuật sử dụng là
Programmic Tracking. Kết quả so sánh hai bất đồng được chỉ ra trong hình 8.
Hình 8 – Kết quả xét duyệt lại sản phẩm thuộc nguyên tắc quản lý
2.2 Kiểm toán sản phẩm
Các hoạt động xét duyệt lại nên được kết hợp một cách có hệ thống trong tiến trình phát
triển phần mềm. Sự kết hợp này ta gọi là kiểm toán phần mềm. Hình 9 mô tả sự kết
hợp này.