Vấn đề ngôn ngữ tôn giáo

Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6

VẤN ĐỀ NGƠN NGỮ TƠN GIÁO

Dẫn nhập
Vấn đề ngơn ngữ tơn giấơ trông bôi cấnh triềt hôc xềm xềt liều cô thề nôi về Thiền Chuấ môt cấch
cô ý nghĩấ hấý không nều cấc quấn niềm truýền thông về Thiền Chuấ lấ hiền hữu, vô hấn vấ phi
thời giấn đữờc chấp nhấn. Bời vĩ những quấn niềm truýền thông nấý về Thiền Chuấ khiền chô viềc
diền tấ về Ngấi trờ nền khô khấn, nền ngôn ngữ tôn giấô cô khấ nấng trờ nền vô nghĩấ. Cấc lý
thuýềt về ngôn ngữ tôn giấô hôấc cô gấng chững minh rấng ngôn ngữ đô lấ vô nghĩấ, hôấc cô gấng
chĩ rấ cấch ngôn ngữ tôn giấơ vấn cơ thề cơ ý nghĩấ.
Nội dung
1. Tính chất đặc thù của ngôn ngữ tôn giáo
Thềô Jôhn Hick, tất cấ những tữ ngữ sữ dung trông bôi cấnh tôn giấô đề gấn chô Thiền Chuấ đữờc
sữ dung môt cấch đấc biềt, khấc vời lôi sữ dung thông thữờng. Khi môt tữ ngữ đữờc sữ dung trông
cấ hấi lĩnh vữc trấn thề vấ tôn giấô, thĩ ý nghĩấ trấn thề cuấ nô xuất hiền trữờc vấ nô xấc đinh phấm
vi tữ ngữ. Sấu đô, khi tấ ấp dung tữ nấý đề nôi về Thiền Chuấ thĩ nô gấp nhiều vấn đề trơng cấch
hiều. Vĩ du khi tấ nơi “Ơng Trời cơ mất” thĩ khơng cơ nghĩấ “Ơng Trời” cung cơ hấi côn mất nhữ
chung tấ. Hôấc khi tấ nôi “Thiền Chuấ tôt lấnh”, thĩ “tôt lấnh” không đữờc hiều nhữ những giấ tri
đấô đữc đôc lấp mấ khi môt ngữời cu thề sờ hữu chung thĩ đữờc xềm lấ “tôt lấnh”. Hôấc khi tấ nôi
“Thiền Chuấ lấ tĩnh ýều” thĩ “tĩnh ýều” ờ đấý cung không hiều thềô lôi hiều eros, mấ đữờc hiều
thềô nghĩấ agape.
Nhữ vấý, ngôn ngữ sữ dung trông bôi cấnh tôn giấô phấi đữờc diền tấ vấ phấi đữờc hiều nhữ thề
nấô? Tĩnh đấc thu cuấ tôn giấô cô đữờc công nhấn bời tất cấ cấc triềt giấ không? Phấn sấu cuấ bấi
viềt sề bấn đền cấc lấp trữờng trông vấn đề ngôn ngữ tôn giấô.
2. Các lập trường trong vấn đề ngôn ngữ tôn giáo
Cấc lấp trữờng đữờc Jôhn Hick trĩnh bấý sề đữờc tấm thời chiấ thấnh hấi nhôm chĩnh: ngôn ngữ
tôn giấô mấng tĩnh nhấn thữc (côgnitivề) vấ ngôn ngữ tôn giấô mấng tĩnh phi nhấn thữc
(nôncôgnitivề).
Môt tuýền bô mấng tĩnh nhấn thữc tữc lấ môt tuýền bô nhấm muc đĩch trĩnh bấý môt sữ kiền mấ
quấ đô cô thề đinh nghĩấ nô đúng hôấc sai. Lấp trữờng chô rấng ngôn ngữ tôn giấô mấng tĩnh nhấn

thữc cô lề lấ quấn điềm thữờng tĩnh cuấ môi tĩn hữu. Khi ấi đô nôi “Thiền Chuấ tôn tấi”, “Thiền
Chuấ ýều tôi”, hôấc “Thiền Chuấ đấp lời cấu nguýền cuấ tôi”, thĩ thềô thuýềt nhấn thữc, hô đấng
đữấ rấ môt tuýền bô nhấm muc đĩch hiều thềô nghĩấ đền lấ đung hấý sấi. Những môt sô triềt giấ
chô rấng ngôn ngữ tôn giấô lấ phi nhấn thữc. Điều nấý cô nghĩấ lấ ngôn ngữ tôn giấô không đữờc
côi lấ đung hấý sấi thềô nghĩấ đền, vĩ chung mấng môt chữc nấng hôấn tôấn khấc vời viềc trĩnh
bấý môt sữ kiền.
Tuyên bố nhận thức
Nhấm muc đĩch mô tấ thềô nghĩấ đền thề giời
nhữ thề nấô
Đung hấý sấi
“Thấp Eiffềl ờ Pấris”
“Thấp Eiffềl ờ Bềrlin”

Tuyên bố phi nhận thức
Không nhấm muc đĩch mô tấ thềô nghĩấ đền
thề giời nhữ thề nấơ
Khơng đung hấý sấi
“Ơ!”
“Đững lấm thề!”
1


Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6
Dữấ trền cấch hiều nấý, cấc thuýềt về ngôn ngữ tôn giấô bời cấc triềt giấ sề lấn lữờt đữờc trĩnh bấý
ờ nơi dung bền dữời.
2.1. Ngơn ngữ tơn giáo mang tính nhận thức sự kiện (cognitive)
2.1.1. Học thuyết loại suy – Thomas Aquinas
Thômấs Aquinấs (1225-1274) chô rấng chung tấ chĩ cô thề nôi về Thiền Chuấ ờ môt mữc đô nấô
đô, vĩ côn ngữời về cờ bấn không thề nhấn biềt Thiền Chuấ cấch hôấn tôấn đữờc. Tuý nhiền, ông
nghĩ rấng chung tấ cô thề đi xấ hờn môt chut khi nôi về Thiền Chuấ thông quấ phép loại suy. Phềp

lôấi suý lấ môt nô lữc đề giấi thĩch ý nghĩấ cuấ môt điều gĩ đô khô hiều bấng cấch sô sấnh vời môt
điều gĩ đô quền thuôc vấ dề hiều hờn.
Đấu tiền, Thômấs giấi thĩch lý dô tấi sấô cấc phữờng phấp cô điền không thấnh công trông viềc
mô tấ về Thiền Chuấ. Cấch đờn nghĩấ (univôcấl): tữ cô môt nghĩấ. Vĩ du, khi nôi “Thiền Chuấ ýều
thữờng”, tữ “ýều thữờng” cô nghĩấ giông nhữ khi nôi côn ngữời đấng ýều thữờng. Cấch hiều nấý
thất bấi vĩ Thiền Chuấ vữờt quấ tấm hiều biềt cuấ chung tấ. Chung tấ không thề ấp dung cung môt
tữ chô Thiền Chuấ nhữ chung tấ lấm chô côn ngữời, vĩ Ngấi lấ môt đấng siều viềt. Mất khấc, chung
tấ cung không hiều ngữờc lấi rấng tữ “ýều thữờng” khi nôi về Thiền Chuấ cô nghĩấ khấc vời khi
nôi côn ngữời đấng ýều thữờng. Lôi hiều nấý đữờc gôi lấ di nghĩấ (ềquivôcấl), nô không đung vĩ
chung tấ không thề hiều đữờc Thiền Chuấ, đờn giấn lấ chung tấ không biềt tữ ýều thữờng cô nghĩấ
gĩ khi ấp dung chô Ngấi, vĩ vấý nô sề vô nghĩấ đôi vời chung tấ. Chung tấ không giông nhữ Thiền
Chuấ - đô lấ lý dô tấi sấô lôi hiều đờn nghĩấ thất bấi. Tuý nhiền, chung tấ cung không hôấn tôấn
khấc biềt vời Thiền Chuấ. Nhữ sấch Sấng Thề nôi, chung tấ đữờc tấô rấ thềô hĩnh ấnh cuấ Thiền
Chuấ. Chung tấ không giông Thiền Chuấ, cung không hôấn tôấn khấc vời Thiền Chuấ. Vĩ vấý, ngôn
ngữ tôn giấô nhữ “Thiền Chuấ lấ tĩnh ýều” cô thề đữờc hiều thềô cấch lôấi suý, khi khấng đinh rấng
Thiền Chuấ cô phấm chất tĩnh ýều giông/tữờng tữ vời phấm chất cuấ côn ngữời.
Hôc thuýềt lôấi suý thềô thấnh Thômấs đữờc lấm rô hờn quấ hấi hĩnh thữc lấ “đi xuông” vấ “đi
lền”. Khi lôấi suý “đi xuông” ngữời tấ sữ dung những phấm tĩnh mấ chu thề lôấi suý cô đữờc cấch
chấc chấn hờn đề ấp dung chô thữc tấi thấp kềm hờn. Chấng hấn khi tấ nôi “côn chô nấý thông
minh” thĩ tấ đấng dung lôấi suý đi xuông đề chĩ về phấm tĩnh thông minh cuấ côn chô. Phấm tĩnh
ấý đữờc lôấi suý rấ tữ chĩnh phấm tĩnh thông minh cuấ côn ngữời. Vĩ nềt tữờng đông giữấ phấm
tĩnh thông minh cuấ côn ngữời vấ cuấ côn chô mấ tấ không dung chữ “thông minh” môt cấch di
nghĩấ. Những, cô môt sữ khấc biềt rất lờn giữấ phấm tĩnh thông minh cuấ côn chô vấ côn ngữời
nền chung tấ cung không dung chữ “thông minh” nấý thềô đờn nghĩấ, mấ tấ dung nô thềô lôi lôấi
suý. Thề nền, điều cấn bấn vấn phấi luôn nhờ rấng, sữ thông minh cuấ côn ngữời thĩ khấc sữ thông
minh cuấ côn vất, cung giông nhữ côn ngữời khấc côn vất vấý.
Trông khi lôấi suý “đi lền” tữ thu tấô thấp kềm lền tời thữc tấi tôi hấu, nghĩấ lấ tữ côn ngữời lền
Thiền Chuấ, thĩ những thuôc tĩnh hấý phấm tĩnh đữờc lôấi suý ấý chĩ lấ bông mờ bời nời Thiền
Chuấ môi sữ đều hôấn hấô. Chấng hấn, khi nôi “Thiền Chuấ ýều thữờng,” mấc nhiền tấ dữấ vấô khấ
nấng ýều thữờng cuấ chĩnh mĩnh đề cô hĩnh dung rấ môt tĩnh ýều viền mấn hôấn hấô nời Thiền

Chuấ.
Thề những, lôấi suý không phấi lấ phữờng phấp khấm phấ vấ vấch rấ bấn tĩnh vô hấn cuấ Thiền
Chuấ; đô chĩ lấ cấch thữc lý giấi cấc hấn tữ đữờc ấp dung chô Thiền Chuấ, nhữ Thômấs nôi. Nôi
cấch khấc, phữờng phấp nấý không nôi rô cấc thuôc tĩnh hôấn hấô cuấ Thiền Chuấ nhữ thề nấô,
những chĩ nôi lền môi tữờng quấn giữấ cấc ý nghĩấ khấc nhấu cuấ môt hấn tữ khi vữấ ấp dung chô
côn ngữời vữấ ấp dung chô Thiền Chuấ cấn cữ trền mấc khấi. Nhữ thề, thuýềt lôấi suý đề rấ môt
cấi khung đề ngữời tấ cô thề nôi về Thiền Chuấ, đề không rời vấô chu trữờng bất khấ tri vấ xấm
phấm mấu nhiềm khôn dô Thiền Chuấ.
2


Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6
Mấc du phữờng phấp lôấi suý cô nhiều đông gôp tĩch cữc bời nô tô rấ cô nhiều ữu điềm khi diền
tấ về Thiền Chuấ, những nô vấn cô những hấn chề bời lôấi suý bấô giờ cung mấng phấn chu quấn;
những hĩnh ấnh, ý niềm, thuôc tĩnh hấý điều gĩ khấc nữấ mấ chung tấ biềt về Thiền Chuấ cung chĩ
cô giấ tri tữờng đôi. Vĩ chung đữờc lôấi suý luôn luôn cô thề đấnh lữấ tấ nền khi sữ dung phữờng
phấp nấý, tấ cấn hềt sữc thấn trông đôi vời những gĩ đấ thấu lữờm đữờc, đững bấô giờ ngững xềt
lấi những “hiều biềt” nấý. Dô đô, khi sữ dung chung, phấi không ngững phề bĩnh vấ duýềt xềt lấi
những hĩnh ấnh hấý ý niềm ấý đề chung ngấý cấng trờ nền chĩnh xấc vấ tinh tuýền hờn.
2.1.2. Nhập thể và vấn đề ý nghĩa
Nhữ đấ trĩnh bấý ờ trền, côn ngữời vời sữ giời hấn không thề dung ngôn ngữ nhấn lôấi đề nôi về
Thiền Chuấ môt cấch chĩnh xấc. Ngấi vữờt trôi trền chung tấ vấ chung tấ gấn nhữ không thề vữờn
đền. Dô đô, Jôhn Hick đề xuất phữờng phấp quý chiều về Đữc Kitô thông quấ mấu nhiềm nhấp thề
đề phấn nấô đô hiều về Thiền Chuấ.
Trông Tin Mững Giôấn, chung tấ biềt “Ngôi Lời [Chuấ Côn] đấ trờ nền ngữời phấm [nhấp thề] vấ
cữ ngu giữấ chung tấ” (Gấ 1,14). Khấng đinh quấn trông cuấ Kitô giấô lấ Chuấ Giềsu ngữời
Nấzấrềth không ấi khấc chĩnh lấ Côn Thiền Chuấ, ngữời trông khi vấn hôấn tôấn lấ thấn thấnh, đấ
mấng bấn chất côn ngữời vĩ muc đĩch cữu rôi chung tấ.
Chung tấ phấn biềt giữấ cấc thuôc tĩnh siều hĩnh cuấ Thiền Chuấ (tữ hữu, vĩnh cữu, vô hấn v. v. . .)
vấ những thuôc tĩnh luấn lý cuấ Ngấi (tôt lấnh, thữờng ýều, khôn ngôấn v. v. . . ). Giấô Lý về Nhấp

thề bấô hấm quấ quýềt lấ cấc thuôc tĩnh luấn lý (chữ không phấi lấ siều hĩnh) cuấ Thiền Chuấ đấ
đữờc nhấp thề nời môt côn ngữời hữu hấn, tữc lấ Đữc Giềsu Kitô. Xấc tĩn nấý giup tấ cô thề quý
chiều về Đữc Kitô nhữ khi tấ nôi "Thiền Chuấ lấ nhấn lấnh" vấ "Thiền Chuấ ýều thữờng tấô vất cuấ
Ngữời" đề hiều tấ muôn nôi gĩ. Cấc thấi đô luấn lý cuấ Thiền Chuấ đôi vời côn ngữời đữờc côi nhữ
nhấp thề nời Chuấ Giềsu vấ đữờc diền tấ cu thề quấ những gĩ Ngấi đôi xữ vời côn ngữời. Chấng
hấn, lông Chuấ Giềsu thữờng xôt những kề ôm đấu vấ mu lôấ về đấng thiềng liềng chĩnh lấ lông
Thiền Chuấ thữờng xôt hô; Chuấ Giềsu thấ thữ tữc lấ Thiền Chuấ thấ thữ. Chuấ Giềsu kềt ấn những
ngữời tữ thi mĩnh lấ công chĩnh cung chĩnh lấ Thiền Chuấ kềt ấn. Dữấ trền niềm tin nấý, cuôc đời
Chuấ Giềsu nhữ đữờc Tấn Ườc miều tấ đềm lấi chô chung tấ cờ sờ đề nôi về Thiền Chuấ. Tữ thấi
đô cuấ Chuấ Giềsu đôi xữ vời môt sô côn ngữời nấô đô tấi Pấlềstinề vấô thề ký thữ nhất, tấ cô thề
quấ quýềt đữờc rấng Thiền Chuấ luôn thữờng xôt côn ngữời nhữ Chuấ Giềsu đấ biều tô. Chuấ Chấ
đữờc mấc khấi nời Chuấ Giềsu, Côn cuấ Ngữời: tất cấ đời sông cuấ Chuấ Giềsu, lời nôi vấ viềc lấm
cuấ Ngữời, lấ nời Chuấ Chấ đữờc tô bấý cấch hôấn hấô, vĩ Chuấ Giềsu luôn chất chề kềt hờp vời
Chuấ Chấ nhờ môt sữ hiềp thông hềt sữc sấu xấ. Vấ nhữ chĩnh Chuấ Giềsu đấ nôi “Ai thấý Thấý lấ
thấý Chuấ Chấ” (Gấ 14,9).
Nhĩn chung, đề xuất cuấ Jôhn Hick gời ý môt cấch mô tấ về Thiền Chuấ cô cờ sờ thông quấ cuôc
đời cuấ Đữc Kitô, tuý nhiền nô cung chô thấý những hấn chề nhất đinh trông diền đất bấng ngôn
ngữ, nhữ lấ cô nguý cờ giấn lữờc Thiền Chuấ chĩ quấ Đữc Kitô.
2.1.3. Ngôn ngữ tơn giáo mang tính biểu tượng – Paul Tillich
Pấul Tillich (1886-1965) lấ ngữời đấi diền chĩnh chô quấn điềm chô rấng ngơn ngữ tơn giấơ mấng
tĩnh biều tữờng. Ơng chu trữờng rấng chĩ cô thề nôi về Thiền Chuấ bấng ngơn ngữ biều tữờng.
Ơng phấn biềt giữấ mơt dấu chĩ vấ môt biều tữờng. Môt dấu chĩ chĩ đờn giấn lấ môt cấi gĩ đô chĩ rấ
môt cấi gĩ đô khấc, vĩ du nhữ biền bấô nhấc nhờ chung tấ cô nguý hiềm ờ phĩấ trữờc. Môt biều
tữờng lấ môt đôi tữờng hôấc hấnh đông không chĩ biều thi môt cấi gĩ đô, mấ côn truýền đất môt
sữ hiều biềt lờn hờn nhiều về sữ vất đô hờn lấ cô thề diền đất thấnh lời. Hấý nhữ Tillich nôi rấng
"môt biều tữờng mờ rấ những lĩnh vữc thữc tấi vôn khềp kĩn đôi vời chung tấ; cung luc đô cung
khấi mờ những chiều kĩch vấ những ýều tô cuấ tấm hôn chung tấ". Nôi cấch khấc, nô chô phềp
3

Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6
chung tấ trấi nghiềm cấc cấp đô thữc tề khấc mấ chung tấ thữờng không cô giời hấn. Đôi vời Tillich,
môt biều tữờng hữờng tời vấ thấm giấ vấô điều mấ nô hữờng tời. Vĩ du, quôc ký cuấ môt quôc giấ
không chĩ đấi diền chô quôc giấ đô mấ côn thấm giấ tĩch cữc vấô viềc truýền đất “sữc mấnh vấ
phấm giấ” cuấ quôc giấ đô. Ngữời Viềt Nấm thữờng “đi bấô” vấ mấng thềô quôc ký đề bấý tô tinh
thấn ýều nữờc, niềm tin vấô sữc mấnh vấ phấm giấ cuấ đôi tuýền bông đấ quôc giấ.
Vĩ Thiền Chuấ lấ vô hấn vấ tôi thữờng (Tillich gôi Thiền Chuấ lấ “hữu thề tữ tấi” vấ chô rấng đấý lấ
tuýền bô phi biều tữờng duý nhất cô thề đữờc đữấ rấ về Thiền Chuấ) vấ niềm tin vấô Thiền Chuấ
lấ môi quấn tấm tôi thữờng, Tillich khấng đinh rấng chĩ cô ngôn ngữ biều tữờng lấ đu đề bấý tô
đữc tin về Thiền Chuấ. Cấc biều tữờng tôn giấô vữấ đữờc khấng đinh vữấ bi phu đinh bời điều mấ
chung hữờng tời. Vĩ du, “Thiền Chuấ lấ tĩnh ýều” lấ đung (vĩ Ngấi hiền hữu) những cung sấi vĩ tĩnh
ýều cuấ Ngấi vữờt xấ bất cữ điều gĩ chung tấ cô thề hiều bấng tữ ngữ. Đôi vời Tillich, bấn chất biều
tữờng cuấ ngôn ngữ tôn giấô chĩ hữờng về môt vi thấn thữc sữ tôn tấi, dô đô quấn niềm nấý thuôc
phấi nhấn thữc (côgnitivề).
Nhữ thề, Pấul Tillich khấng đinh rấng đữc tin tôn giấô chĩ cô thề đữờc diền tấ ngấng quấ ngôn ngữ
biều tữờng. Vĩ những tữ ngữ ngữời tấ sữ dung chĩ đữờc rut rấ tữ kinh nghiềm hữu hấn cuấ côn
ngữời, nền chung không thề xững hờp đề ấp dung chô Thiền Chuấ. Trông chiều hữờng tữ tữờng
nấý cuấ Tillich, xềt về mất tôn giấô, nô nhữ lời cấnh tĩnh đề ngữời tấ không bi rời vấô nhấn hĩnh
thuýềt. Hờn nữấ, Tillich côn đông gôp thềm chô hôc thuýềt lôấi suý bấng lý thuýềt về sữ “thơng
phấn.” Ơng chơ rấng, đữc tin cấn ngơn ngữ chơ chĩnh nô, nhữ môi cấ nhấn hấnh đông chô chĩnh
mĩnh vấý. Dô đô, ngôn ngữ tôn giấô hấý cấc biều tữờng thấn bĩ tôn giấô đữờc công đông tĩn hữu
tấô nền, nền chung không thề đữờc hiều cấch đấý đu ờ ngôấi công đông ấý. Chĩnh ờ bền trông công
đông, ngôn ngữ tôn giấô cô khấ nấng đữấ đền cấc hấnh đông cuấ đữc tin vời những nôi dung cu
thề.
Những liều quấn điềm nấý cô lấm rô cấch ngôn ngữ tôn giấô đữờc sữ dung hờn lấ hôc thuýềt lôấi
suý không? Vĩ du, “hữu thề tữ tấi” dữờng nhữ lấ môt thuất ngữ mờ hô ngấý cấ khi nô đữờc hiều
thềô nghĩấ đền (đờn nghĩấ). Pấul Tillich cô khuýnh hữờng quý kềt cấm thữc tôn giấô trờ thấnh
cấm thữc thấm mý vấ sề đữấ đền chiều hữờng duý tữ nhiền. Vĩ quấn niềm về ngôn ngữ mấng tĩnh
biều tữờng ấp dung dề dấng chô nghề thuất hờn lấ chô cấc quấn niềm vấ khấng đinh cuấ thấn hôc.
Chĩnh ờ điềm nấý mấ tữ tữờng cuấ Tillich du cô nhiều giấ tri vấn không đấp ững đữờc những đôi

hôi cuấ triềt hơc.
2.2. Ngơn ngữ tơn giáo mang tính phi nhận thức (noncognitive)
2.2.1. Quan điểm của Randall
Jôhn Hềrmấn Rấndấll (1899 – 1980) đông ý vời Tillich rấng ngôn ngữ tôn giấô mấng tĩnh biều
tữờng, những khấc vời Tillich, ông chô rấng ngôn ngữ tôn giấô phi nhấn thữc (nôncôgnitivề) vấ
phi biều tữờng (nônrềprềsềntấtivề) vĩ ngữời tấ không thề kiềm chững đữờc sữ trung khờp hôấn
tôấn giữấ ngôn ngữ tôn giấô vấ thữc tấi.
Thềô ông, nhấn thữc tôn giấô giông những hôất đông khấc cuấ côn ngữời, nhữ khôấ hôc, nghề
thuất. Thề nền, điều quấn trông lấ nhấn rấ những biều tữờng tôn giấô thuôc về cấc biều tữờng xấ
hôi vấ nghề thuất, mấ những biều tữờng nấý chấng mấng tĩnh đấi diền cung không quý chiều chô
những thữc tấi mấ chung chĩ về. Dô đô, không thề kiềm trấ tĩnh đung sấi cuấ chung vĩ chung thuôc
về vấn hôấ. Cấc biều tữờng tôn giấô chô chung tấ biềt rất nhiều về sữ phông phu trông trấi nghiềm
côn ngữời cuấ chĩnh chung tấ, những không nhất thiềt chô chung tấ biềt bất cữ điều gĩ về môt thữc
tấi bền ngôấi nhữ lấ môt “hữu thề tữ tấi”. Nôi cấch khấc, cấc biều tữờng cô thề đấi diền chô môt
Thiền Chuấ không tôn tấi ờ đấu ngôấi tấm trĩ cuấ chung tấ vấ không thữc sữ ờ đấu đô ngôấi kiấ.

4


Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6
Nhữ ngữời Viềt Nấm vấn tữ hấô nhấn mĩnh thuôc dông giông Côn Rông Chấu Tiền. Trền thữc tề
không cô rông cung chấng cô tiền. Cấ Tiền vấ Rông đều không mấng tĩnh đấi diền vấ không nhấn
thữc đữờc hấý không quý chiều đữờc, những ngữời tấ vấn chấp nhấn nô. Lý dô đờn giấn vĩ nô lấ
biều tữờng về nguôn gôc cấô quý cuấ ngữời Viềt. Hĩnh ấnh Tiền Rông tuý không đung về mất nhấn
thữc những hữu dung vấ đấp ững đữờc tĩnh tữ hấô về nguôn gôc cuấ ngữời Viềt.
Cấc biều tữờng tôn giấô đông vấi trô lấ đông lữc, chung dấn dất những ngữời chiu ấnh hữờng cuấ
chung đền cấc hĩnh thữc hấnh đông. Cấc biều tữờng cô thề truýền đất những trấi nghiềm đinh tĩnh
hôấc những trấi nghiềm thữờng đữờc côi lấ khô diền đất thấnh lời. Sữc mấnh cuấ biều tữờng lấ
gời lền cấm xuc về những trấi nghiềm đô vấ nhữ vấý, đấ mấng lấi môt sữc mấnh đấc biềt chô chĩnh
biều tữờng.

2.2.2. Quan điểm của Braithwaite
Richấrd Bềvấn Brấithwấitề (1900 – 1990) đề xuất rấng những khấng đinh tôn giấô “chu ýều lấ
những tuýền bô tuấn thu môt quấn niềm về lôi sông”. Vĩ du, “Thiền Chuấ lấ tĩnh ýều” bấý tô ý đinh
tuấn thềô “lôi sông” agape. Diền ngôn tôn giấô liền quấn đền cấc vấn đề không liền quấn trữc tiềp
đền hấnh vi ững xữ, chấng hấn nhữ khấng đinh về cấc nhấn vất tôn giấô quấn trông, du ngôn, trĩnh
thuất sấng tấô, v.v., Brấithwấitề gôi tất cấ những điều đô lấ cấu chuýền. Thềô Brấithwấitề, những
cấu chuýền nấý cung cấp những hĩnh mấu về hấnh vi mấu mữc (hôấc hấnh vi cấn trấnh) nhấm hô
trờ về mất tinh thấn chô tĩn hữu hấnh đông thềô ý đinh cuấ hô. Vấ dô đô, không nhất thiềt những
cấu chuýền nấý phấi lấ sữ thất hôấc thấm chĩ chung đữờc tin lấ sữ thất. Những khấng đinh cuấ tôn
giấô dấý những bấi hôc luấn lý cô tấc dung tôt chô đời sông xấ hôi. Chung cô lời chô côn ngữời nền
chấng cấn phấi chững minh những phất biều hấý những chấn lý tôn giấô. Khi ngữời tấ tin vấô
những chấn lý tôn giấô, ngữời tấ sề sông tôt. Vấý những cấu truýền tôn giấô cung giông nhữ “những
chĩ dấn hấý liều thuôc tấm lý” chô côn ngữời.
Nhữ thề, cô thề nôi cấ hấi quấn điềm cuấ Rấndấll vấ cuấ Brấithwấitề đều chô rấng ngôn ngữ tôn
giấô không nhấm hữờng đền mô tấ môt thấn thấnh tôn tấi bền ngôấi ý thữc cuấ côn ngữời, dô đô
không cấn chững minh tĩnh đung – sấi cuấ nô. Những mất khấc, cấ hấi quấn điềm nấý cô nguý cờ
giấn lữờc tôn giấô nôi chung vấ ngôn ngữ tôn giấô nôi riềng thấnh những giấ tri thấp hờn sô vời
những giấ tri thữc mấ nơ cữu mấng.
2.2.3. Trị chơi ngôn ngữ - Wittgenstein
Ludwig Wittgềnstềin (1889-1951) chô rấng chung tấ không thề hiều ngôn ngữ mấ không cô sữ
hiều biềt về những cấch thữc trông đô ngôn ngữ đữờc sữ dung, vấ bấng cấch nấô mấ ngôn ngữ
tữờng tấc vời cấch chung tấ sông vấ hấnh đông. Vời lý thuýềt “Trô chời ngôn ngữ,” ông cô gấng
minh hôấ bấn chất cuấ ngôn ngữ quấ viềc sô sấnh ngôn ngữ vời cấc trô chời.
Cung giông nhữ cô nhiều trô chời cô quý tấc riềng, cô nhiều lĩnh vữc ngôn ngữ cung cô quý tấc
riềng. Vĩ du môi nền vấn hôấ ngôn ngữ cô những quý cấch sữ dung tữ ngữ mấ nô nấm ngôấi vấn
phấm thông thữờng: “ngữấ ô”, “chô mữc”, “mềô đền”,… Hôấc chĩ tĩn hữu trông truýền thông Kitô
giấô mời hiều “tĩnh ýều những không” lấ gĩ. Môi cấi đều lấ những “dấng sông” riềng biềt (thềô cấch
nôi cuấ Wittgềnstềin) vấ đề hiều chung, chung tấ phấi hiều cấch thữc hôất đông cuấ ngôn ngữ
trông tững trữờng hờp. Vĩ vấý, vĩ du, nều chung tấ muôn hiều tin nhấn vấn bấn, chung tấ sề phấi
tĩm rấ ý nghĩấ cuấ những thữ nhữ “LƠL”, “=))”,…. Hơấc mơt vĩ du khấc, khi giời trề nôi rấng “Hấý

bấn tim đi!” thĩ phấi ngấm hiều điều đô cô nghĩấ lấ thữc hiền môt hềấrt-sign bấng ngôn tấý, chữ
không phấi lấ môt cấch hiều đờn nghĩấ lấ bấn vấô trấi tim đấng đấp trông lông ngữc. Dô đô, ý nghĩấ
cuấ môt tữ hôấc cum tữ đữờc tiềt lô không phấi thông quấ hĩnh ấnh cuấ nô mấ thông quấ cấch nô
đữờc triền khấi trông công đông hôấc những ngữời thấm giấ “trô chời”.

5


Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6
Cấc tữ ngữ không cô ý nghĩấ tuýềt đôi, chĩ cô ý nghĩấ mấ chung cô trông trô chời đữờc chời bời
những ngữời đấng chời nô. Vấ bời vĩ chung không cô ý nghĩấ tuýềt đôi, chung tấ không cô quýền
phấn xềt cấch sữ dung ngôn ngữ đô lấ đung hấý sấi, tôt hấý xấu. Chĩ cô những trô chời mấ thôi, cô
gấng vữờt rấ ngôấi chung đờn giấn lấ chung tấ chời môt trô chời khấc. Vĩ vấý, ngôn ngữ tôn giấô
diền rấ trông trô chời hôấc cấc trô chời cuấ chĩnh nô vấ nhiềm vu cuấ triềt hôc không phấi lấ giấi
quýềt cấc vấn đề triềt hôc vĩ những vấn đề nấý chĩ xấý rấ dô môi ngữời nhấm lấn về cấch sữ dung
ngôn ngữ. Thấý vấô đô, công viềc cuấ môt triềt giấ lấ lấm rô hôấc mô tấ cấch ngôn ngữ đữờc sữ
dung trông tững trữờng hờp vấ không gĩ khấc đề lấm sấng tô môi nhấm lấn nấý sinh khi cấc trô
chời ngôn ngữ vấ những ngữời “chời” chung tiềp xuc vời nhấu. Hấý nhữ Wittgềnstềin đấ nôi, triềt
hôc “đề môi thữ nhữ nô vôn cô”.
Điều nấý cô nghĩấ lấ khi cấc Kitô hữu viềt hôấc tuýền bô rấng “Thiền Chuấ lấ tĩnh ýều” chấng hấn,
tất cấ những gĩ chung tấ cô thề lấm lấ xềm xềt cấch nhôm Kitô hữu cu thề nấý sữ dung tữ “tĩnh
ýều”. Chung tấ không cô tữ cấch chĩ trĩch những Kitô hữu nấý nều chung tấ nghĩ rấng Thiền Chuấ
không ýều thữờng hôấc thấm chĩ cô thề không tôn tấi bời vĩ hô không sữ dung tữ “tĩnh ýều” thềô
cấch đô. Đôi vời hô, trô chời không liền quấn đền sữ thất hấý sữ giấ dôi. Mấ đô lấ viềc bấý tô đữc
tin sấu sấc cuấ hô về những gĩ hô nghĩ về Thiền Chuấ.
Tôm lấi, ông chô rấng ngôn ngữ tôn giấô chĩ đữờc hiều trông phấm vi cuấ nhôm ngữời, công đông
cuấ những kề cung niềm tin. Bời vĩ ngôn ngữ lề thuôc cấch thiềt ýều vấô công đông những ngữời
sữ dung nô. Chĩnh công đông ấý tấô nền những nguýền tấc vôn mấng ý nghĩấ nấô đô mấ môi thấnh
viền trông công đông phấi tuấn thềô. Không cô những nguýền tấc nhữ thề, không sữ diền tấ nấô
đữấ rấ đữờc điều gĩ đô cô ý nghĩấ. Thềô đô, những hấn tữ nhữ: nấi xin, cấu khấn, vấng phuc, tấ ờn,

Thiền Chuấ, cấu nguýền, chữấ lấnh vấ những hấn tữ tữờng tữ chĩ cô thề hiều trông “sấn chời” cuấ
những ngữời cung niềm tin vời nhấu.
Cung nhữ hấi quấn điềm cuấ Rấndấll vấ Brấithwấitề, thuýềt trô chời ngôn ngữ cuấ Wittgềnstềin
cung cô khấ nấng giấn lữờc môi khấng đinh tôn giấô trông bôi cấnh mấng tĩnh cuc bô vấ gấn nhữ
“bất khấ xấm phấm” tữ những lôgic nấm bền ngôấi. Trền thữc tề, hấu hềt cấc phất biều tôn giấô,
khấng đinh tôn giấô vấ niềm tin tôn giấô liền quấn đền sữ cấm kềt vời môt Thiền Chuấ
“siều hĩnh vấ cô thữc”, niềm tin tôn giấô trấ lời chô môt thữc tề đôc lấp vấ siều viềt. Nều không cô
Thiền Chuấ, thĩ quấ thữc, Augustinề đấ sấi lấm khi kều cấu Thiền Chuấ trền tững trấng cuấ tấc
phấm Tự Thú.
Kết
Cô thề nôi rấng, du không cô lấp trữờng nấô về vấn đề ngôn ngữ tôn giấô đữờc hôấn tôấn chấp
nhấn, những cô thề nôi, cấc lấp trữờng nấý cung tấô nền những điềm nhấn khi giup ngữời tấ ý
thữc về giời hấn cuấ mĩnh vấ giời hấn cuấ ngôn ngữ mấ mĩnh sữ dung. Vấ quấ thữc, ngôn ngữ tôn
giấô vấn cô tấc dung biều đất đữc tin, vấ vấn lấ cờ hôi mờ rấ chô tữ dô cuấ côn ngữời trữờc thấi đô
chấp nhấn hấý tữ chôi sữ hiền hữu cuấ Thiền Chuấ.
Thề nền, mời thấý rấng, tất cấ những nô lữc cuấ côn ngữời khi nôi về Thiền Chuấ chĩ lấ những cô
gấng, chĩ lấ những tiềng bấp bề, chĩ lấ thấi đô môn mền khi bấn về môt thữc tấi tôi hấu siều viềt.
Những không vĩ thề mấ tấ im lấng không dấm bấn thấô gĩ về Thiền Chuấ, dấu chô những phất biều
hấý diền tấ cuấ tấ về Ngấi đấý khiềm khuýềt. Vĩ nều im lấng không dấm nôi gĩ về ngấi, chung tấ cô
nguý cờ rời vấô chu trữờng bất khấ tri; trấi lấi, nều khấng đinh mĩnh cô thề nôi đấý đu về Thiền
Chuấ, nghĩấ lấ tấ đấ khấng đinh về Ngấi, khi ấý tấ cô nguý cờ rời vấô chu trữờng nhấn hĩnh thuýềt.
Dô đô, phấi hềt sữc hô nghi những ấi nôi “hiều” Thiền Chuấ môt cấch quấ dề dấng.
Tài liệu tham khảo
1. Jôhn Hick (1990), Philosophy of Religion, 4th ềd, Nềw Jềrsềý: Prềnticề-Hấll.
6


Vấn đề ngơn ngữ tơn giáo | Nhóm 6
2. Hơc viền Thấnh Giusề Dông Tền (2018), Vấn đề ngôn ngữ tôn giáo, truý cấp ngấý
03/05/2023, tữ <https://sjjs.ềdu.vn/ền/vấn-dề-ngôn-ngu-tôn-giấô/>.

3. Stấnfôrd Encýclôpềdiấ ôf Philôsôphý (2017), Religious Language, truý cấp ngấý
03/05/2023, tữ <https://plấtô.stấnfôrd.ềdu/ềntriềs/rềligiôus-lấnguấgề/>.
4. Triềt hơc (2015), “Trị chơi ngơn ngữ” trong Wittgenstein và luận đề “Ngôn ngữ là ngôi nhà
của tồn tại” của Martin Heidegger, truý cấp ngấý 03/05/2023, tữ
<http://triềthôc.ềdu.vn/vi/chuýền-dề-triềt-hôc/triềt-hôc-ngôn-ngu/trô-chôi-ngôn-ngutrông-wittgềnstềin-vấ-luấn-dề-ngôn-ngu-lấ-ngôi-nhấ-cuấ-tôn-tấi-cuấ-mấrtinhềidềggềr_551.html>.

7