Hiểu biết về hợp tác xã

Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
HIỂU VỀ HỢP TÁC XÃ &
NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Tháng 6.2011
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Nội dung
Mở đầu: Bối cảnh của dự án
Phần 1: Định nghĩa, mục tiêu và 7 nguyên tắc của hợp tác xã (HTX)
Phần 2: Phân loại HTX
Phần 3: HTX của người sản xuất và cơ cấu tổ chức
Phần 4: Trách nhiệm của Ban quản trị, ban kiểm soánt và Giám đốc
Phần 5: Nhận diện HTX
Phần 6: Sự khác nhau giữa HTX và doanh nghiệp cổ phần
Phần 7: Khác nhau giữa luật HTX hiện hành của Việt Nam & các quy
ước của Liên minh HTX Quốc tế
Phần 8: Các yếu tố quyết định sự thành công của HTX
Phần 9: Ba nguyên tắc kinh tế của HTX
Phần 10: Chính sách TÍCH LŨY VỐN & chính sách KHÔNG LỖ
Phần 11: Chiến lược kinh doanh của HTX
Phần 12: Những bài học kinh nghiệm
2
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
4
Thực trạng về chuỗi cung ứng cà phê
Việt Nam
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
5
Nông dân
Thương lái,
đại lý thu

mua
Đơn vị
chế biến
Đại lý bán
lẻ/công ty xuất
khẩu
Lưu lượng hàng
hoá
Cơ chế giá
Lưu lượng hàng hoá và cơ chế giá
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
6
Mục tiêu của Dự Án
Nâng Cao Chất Lượng sản xuất và kinh
doanh cà phê Robusta bền vững
Giúp các nông hộ :
•Tổ chức sản xuất, biết làm việc theo nhóm, tạo nên một doanh
nghiệp HTX cho chính những người sản xuất.
•Nâng cao năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả việc kinh doanh
cà phê (chất lượng tốt, sản lượng cao và chi phí thấp)
•Tăng tính chuyên nghiệp hoá trong việc quản lý doanh nghiệp
•Nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng của nông hộ.
•Thu hút mối quan tâm của các công ty chế biến cà phê trong và
ngoài nước.
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Đề xuất mô hình HTX cuả người sản
xuất
•
Phát triển HTX cho nông hộ sản xuất cà phê, nhằm:
–

nâng cao chất lượng và sản lượng cà phê; kết nối các hộ
nông dân cá thể với thị trường lớn
–
xây dựng HTX như một tổ chức sản xuất kinh doanh
chuyên nghiệp:

tối đa hoá doanh thu & giảm thiểu chi phí sản xuất
cho xã viên

được tổ chức tốt và hoạt động hiệu quả
Yêu cầu:
–
các xã viên phải hiểu về HTX và tuân theo chính sách
kinh doanh của HTX
7
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Định nghĩa Hợp Tác Xã
Hợp tác xã là một tổ chức tự chủ của những
người tự nguyện liên kết lại để thỏa mãn những
nguyện vọng và nhu cầu chung về kinh tế, xã
hội và văn hóa thông qua các hoạt động của một
doanh nghiệp, do tập thể đồng sở hữu và quản
lý một cách dân chủ.
(theo Liên Minh Hợp Tác Xã Quốc Tế (ICA))
9
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Mục tiêu chính của HTX
Mục tiêu chính của HTX là tối đa hóa những lợi ích
mà xã viên có được từ những giao dịch kinh

doanh với HTX.
(theo ICA - Liên Minh Hợp Tác Xã Quốc Tế)
10
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Các đặc trưng của HTX
•
Là doanh nghiệp của xã viên
•
Hợp tác trên cơ sở nhu cầu chung
Mục tiêu đầu tiên của HTX là thỏa mãn các nhu cầu của xã viên thông
qua các giao dịch kinh tế.
•
Chia sẻ quyền lợi một cách công bằng
Các xã viên hợp tác trong điều kiện bình đẳng, cùng đóng góp nguồn lực
cá nhân vào HTX phục vụ hoạt động kinh tế của HTX
Nguồn tài chính để HTX thực hiện sứ mệnh của mình được hình thành từ
đóng góp của xã viên.
Xã viên chịu rủi ro trong phạm vi vốn góp của mình. Tuy nhiên, tất cả tài
sản của HTX thuộc về xã viên.
11
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Các nguyên tắc hoạt động là những định hướng để các HTX
đưa các giá trị của mình vào thực tiễn.
1. Tự nguyện & Mở rộng
2. Do các thành viên kiểm soát một cách dân chủ
3. Tham gia kinh tế của xã viên
4. Tự chủ & độc lập
5. Giáo dục, đào tạo & thông tin

6. Hợp tác giữa các HTX
7. Quan tâm đến cộng đồng
12
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 1: Tự nguyện & Mở rộng
HTX là tổ chức dân chủ, mở rộng cho tất cả mọi người có nhu
cầu & khả năng sử dụng những dịch vụ của HTX và sẵn
lòng chấp nhận trách nhiệm của xã viên, không phân biệt
giới tính, xã hội, chủng tộc, quan điểm chính trị hay tôn
giáo.
13
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 2: Quản trị dân chủ bởi xã viên
Các thành viên HTX (những người tham gia xây dựng và ra
quyết định của HTX) kiểm soát HTX một cách dân chủ.
Các xã viên có quyền biểu quyết ngang nhau (mỗi người một
phiếu bầu). Trong một số trường hợp, quyền biểu quyết tỷ lệ
với mức giao dịch kinh tế giữa xã viên với HTX.
14
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 3: Tham gia kinh tế của xã viên
•
Các xã viên phải tham gia giao dịch kinh tế với HTX.
•

Xã viên góp vốn & kiểm soát vốn của HTX một cách dân
chủ. Một phần vốn của HTX thường là tài sản chung không
chia, như quỹ phát triển SX, dự phòng rủi ro.
•
Thặng dư được phân chia cho xã viên theo tỉ lệ giao dịch
trong năm của xã viên đối với HTX.
15
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 4: Tự chủ & độc lập
HTX là tổ chức tự chủ, tự giúp đỡ lẫn nhau, được quản trị
bởi xã viên của mình.
Nếu HTX tham gia các thỏa thuận với các tổ chức khác,
HTX luôn phải đảm bảo việc kiểm soát dân chủ của xã
viên và duy tính tự chủ của mình.
16
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 5: Giáo dục, đào tạo & thông tin
HTX cung cấp dịch vụ đào tạo cho xã viên, thành viên BQT
và nhân viên, để họ có thể đóng góp hữu hiệu vào việc
phát triển HTX.
HTX thông báo rộng rãi cho quần chúng, cụ thể là thanh niên
và những người lãnh đạo có uy tín, về bản chất và lợi ích
của việc hợp tác.
17
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX

(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 6: Hợp tác giữa các HTX
HTX phục vụ các xã viên của mình một cách hiệu quả và
củng cố phong trào HTX bằng cách hợp tác với những tổ
chức khác ở địa phương, vùng, quốc gia và quốc tế.
18
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
7 nguyên tắc hoạt động của HTX
(theo Liên Minh HTX quốc tế)
Nguyên tắc 7: Quan tâm đến cộng đồng
HTX hoạt động vì sự phát triển bền vững của cộng đồng
thông qua các chính sách do xã viên quyết định.
19
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
1. Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
Dựa trên những mối quan hệ kinh tế giữa HTX & xã viên, HTX được
phân thành 3 loại chính:

HTX của người tiêu thụ (siêu thị HTX, điện, nước..)

HTX của người sản xuất (nông sản, chế biến rượu...)

HTX của người lao động (hàng thủ công, lâm nghiệp,
lao động…)
21
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Sự khác biệt giữa 3 loại hình
HTX theo quan hệ kinh tế
Sự khác biệt giữa 3 loại doanh nghiệp HTX có thể được minh họa bằng

cách dùng ví dụ của nhà máy chế biến cà phê.
Mục tiêu quản trị của nhà máy sẽ khác biệt rất lớn tùy thuộc vào việc nhà
máy do ai làm chủ: hoặc HTX của người sản xuất cà phê, hoặc HTX của
người tiêu thụ cà phê, hoặc HTX của những người lao động làm chủ.

22
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
HTX của người sản xuất
Nếu doanh nghiệp do tập thể những xã viên sản xuất cà phê sở hữu, thì
doanh nghiệp này sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:

Thanh toán với giá càng cao càng tốt cho cà phê do xã viên cung cấp.

Tối thiểu hóa chi phí sản xuất, làm cho chúng càng thấp càng tốt.

Tối đa hóa giá bán sản phẩm của mình cho người tiêu dùng, nếu điều
kiện thị trường cho phép.
23
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
HTX của người tiêu dùng
Trái lại, nếu doanh nghiệp do tập thể những người thu mua cà phê
thông qua HTX của người tiêu dùng làm chủ sở hữu, thì doanh nghiệp
này sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:

Bán sản phẩm cho xã viên với giá càng thấp càng tốt.

Do vậy, một lần nữa, tối thiểu hóa chi phí sản xuất.


và tối thiểu hóa chi phí cung ứng bằng cách thu mua cà phê của
người sản xuất cà phê với giá càng thấp càng tốt.
24
Rabo International Advisory Services (RIAS) BV
Phân biệt HTX theo quan hệ kinh tế
HTX của người lao động
Cuối cùng, nếu doanh nghiệp do tập thể những người lao động sở hữu, thì
doanh nghiệp này sẽ thông qua phương thức quản lý mà tìm cách:

Trả lương cho những xã viên của mình càng cao càng tốt, và cung
cấp những điều kiện lao động tốt nhất.

Tối đa hóa giá bán sản phẩm cà phê cho người tiêu dùng (trong điều
kiện thị trường cho phép).

Tối thiểu hóa chi phí bằng cách mua cà phê từ những người sản xuất
cà phê với giá càng thấp càng tốt.
25