hình ảnh các u đơn độc ở cột sống

HÌNH ẢNH CÁC U ĐƠN
ĐỘC Ở CỘT SỐNG
BS.Nguyễn Thị Bảo Ngọc
BV CHỢ RẪY

Di căn, đa u tủy, lymphoma: u cột sống ác
tính thường gặp nhất.

Hemangioma: u cột sống lành tính thường
gặp nhất.

Tổn thương xương nguyên phát khác ở cột
sống ít gặp hơn.

Chẩn đoán u: dựa vào tuổi bệnh nhân, vị trí,
hình ảnh u (XQ, CT, MRI).

Đa số trường hợp: sinh thiết đốt sống giúp
hướng dẫn điều trị.

Dưới 30 tuổi: ít gặp, thường lành, ngoại trừ
Ewing Sarcoma & osteosarcoma.

Trên 30 tuổi: hầu hết u ác, ngoại trừ
hemangioma đốt sống & đảo xương.

Hình ảnh lâm sàng: thường không đặc hiệu

1 số triệu chứng điển hình giúp hướng dẫn
chẩn đoán (bệnh nhân trẻ, đau xương thường

ban đêm, giảm đau bằng salicylate
thường osteoid osteoma.

Xét nghiệm cận lâm sàng.

HÌNH ẢNH

X-Quang, CT, MRI

Đánh giá xâm lấn xương và mô mềm.

MRI: tốt nhất chẩn đoán tổn thương khoang
ngoài màng cứng, rễ thần kinh.

Axial, Sagital, Coronal đánh giá phần mềm cạnh sống.

T1W: nhận biết mỡ trong u, xuất huyết bán cấp, bắt thuốc mô
u sau tiêm.

T2W: dịch tăng.

Xạ hình xương: tổn thương tăng hấp thụ
nhân.
CÁC DạNG CHấT NềN:

Giúp chẩn đoán u tạo xương, tạo sụn hay
loạn sân sợi.
a. U tạo xương
- Cốt hóa vô định hình/XQ, CT.

- Chất nền: thường mờ, đậm độ thấp hơn
xương, ít tổ chức bè xương.
- MRI: T1W, T2W thấp.
- Gồm: Đảo xương, Osteoid osteoma,
Osteoblastoma, Osteosarcoma
b. U tạo sụn
- Nốt canxi dạng vòng /XQ, CT.
- Tín hiệu thấp MRI
- Thường cao T2W do có thành phần nước cao
của sụn hyalin.
- Bắt thuốc dạng vòng, viền.

Gồm:Osteochondroma,Chondroblastoma,Chon
drosarcoma
c. Loạn sản sợi: kính mờ

Hình ảnh phân biệt khác:
- Mức dịch – dịch, dịch máu ABC,
osteosarcoma
- Sọc dọc hoặc “tổ ong”: hemangioma đốt
sống.
- Thành phần mỡ : Hemangioma đốt sống,
loạn sản sợi, bệnh Paget, Schmorl node.
- Bờ và giới hạn:
+ U lành tính: bờ xơ hóa, không xâm lấn
mô mềm.
+ U ác tính: bờ giới hạn kém rõ, hủy
xương, xâm lấn mô mềm.
CÁC U TạO XƯƠNG: ĐảO XƯƠNG, OSTEOID
OSTEOMA, OSTEOBLASTOMA,

OSTEOSARCOMA

Đảo xương:
- Thường không triệu chứng, phát hiện tình
cờ.
- XQ, CT: tổn thương tạo xương với hình ảnh
rìa “bàn chải”
- MRI: thấp T1W/T2W.
- Kích thước thay đổi.
- Hầu hết ổn định
- Chẩn đoán phân biệt: di căn tạo xương.

OSTEOID OSTEOMA
- Tổn thương tạo xương lành tính, nhân tạo
xương (nidus), viền xơ hóa.
- Nidus hình thành do các bè xương kết lại với
chất nền nhiều mạch máu.
- Kích thước nidus <1,5 cm (> 2cm:
osteoblastoma)
- 20 – 30 tuổi, tỷ lệ nam/nữ: 2 – 3/1.
- Vị trí: đa số cung đốt sống, cột sống thắt
lưng > cột sống cổ > cột sống ngực > xương
cùng.
- Bệnh nguyên chưa rõ, cột sống thường vẹo,
đau cột sống, giảm đau bằng Aspirin.

Hình ảnh:
- Nidus đồng nhất.
- MRI: thấp- trung gian/ T1W, thay đổi /T2W
tùy mức độ mạch máu, canxi.

- Phù cuống và mảnh sống đến 1/3 – 2/3 thân
sống sau bên.
OSTEOBLASTOMA
-Bệnh học tương tự Oteoid osteoma, nhưng
lâm sàng và bệnh sử khác nhau.
- Khuynh hướng xâm lấn (Oteoid osteoma có
khuynh hướng thoái lui).
- 1% các u xương nguyên phát, nam/nữ : 2/1.
- 32 – 46% Osteoblastoma ở cột sống.
- 90% 20 – 30 tuổi.
- Xuất phát từ cung đốt sống, lan vào thân
sống.
- Nidus > 2cm

OSTEOSARCOMA
- Tổn thương tạo xương ác tính grade cao
- 4% Osteosarcoma liên quan cột sống.
- Chủ yếu tuổi 40.
- Cột sống ngực # thắt lưng, đến xương cùng,
cột sống cổ.
- 79% u xuất phát từ thành phần sau & 1
phần thân sống.
- 17% liên quan 2 đốt sống.
- Lâm sàng: đau, triệu chứng chèn ép thần
kinh, khối sờ được.
- 80% có khoáng hóa chất nền.
- Số ít trường hợp khoáng hóa từ thân sống :
“đốt sống ngà”
- MRI: không đặc hiệu.
- Mức dịch – dịch: liên quan telangiectatic

osteosarcoma
- Điều trị: kết hợp cắt bỏ và hóa trị, xạ trị sau
mổ.
CÁC U TạO SụN:
OSTEOCHONDROMA,CHONDROBLASTOMA,
CHONDROSARCOMA

Osteochondroma:
- U xương phổ biến nhất, phát triển.
- Hóa xương nội sụn dẫn tới u xương – màng xương với
nắp sụn bề mặt.
- U này phát triển hơn do nắp sụn.
- Hóa xương nội sụn dẫn tới tủy xương chứa mỡ và tế bào
máu.
- Hầu hết đơn độc, 1 vài trường hợp đa u
- 1,3 – 4,1% u đơn độc bắt nguồn từ cột sống, 9% trường
hợp đa u có tổn thương cột sống.
- Tỷ lệ nam/nữ:1,9/1, tuổi trung bình 33.
- Phổ biến cột sống cổ, tiếp đến cột sống ngực, thắt lưng.
- Trường hợp đa u: cột sống ngực & thắt lưng thường gặp.
- MRI: viền ngoại biên tín hiệu thấp (vỏ
xương), trung tâm tín hiệu mỡ, +/- nắp sụn
mỏng, đặc biệt ở trẻ con.
- Nắp sụn dày > 1cm ở người lớn
- Thường chuyển dạng ác tính.
- Điều trị: phẩu thuật


Chondroblastoma:

- U sụn lành tính.
- Cali dạng “chicken wore” (lưới thép) ở chất
nền, điển hình cho u này.
- 1,4% bắt nguồn từ đốt sống.
- Thường ở độ tuổi từ 30 – 40.
- U liên quan thân sống và thành phần phần
sau.
- Triệu chứng phổ biến: đau lưng.
- U thường có hình ảnh xâm lấn, hủy xương và
khối mô mềm, nhưng không có phù xương.
- CT: viền xơ hóa.
- MRI: thấp T2W: chất nền xương, giàu tế bào,
canxi, hemosiderin.
- Điều trị: nạo cắt.