cơ sở văn hóa việt nam chương 1 các khái niệm cơ bản về văn hóa và văn hóa học

ThS. Huỳnh Thị Thùy Trinh
BỐ CỤC
Bao gồm 5 chương:

Chương 1: Các khái niệm cơ bản về văn hóa và văn hóa học

Chương 2: Tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam

Chương 3: Đặc trưng văn hóa của cộng đồng người Việt

Chương 4: Không gian văn hóa Việt Nam

Chương 5: Định vị văn hóa Việt Nam trong văn hóa
phương Đông và phương Tây trong giai đoạn hiện nay
THUYẾT TRÌNH

Chương 3:

Tổ chức nhà – làng – nước của cộng đồng người Việt

Văn hóa vật chất: Ăn, mặc, ở và đi lại

Văn hóa tinh thần: Tín ngưỡng, phong tục và lễ hội

Chương 4:

Vùng văn hóa Bắc Bộ

Vùng văn hóa Trung Bộ

Vùng văn hóa Nam Bộ

CHƯƠNG I
CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
VỀ VĂN HÓA VÀ VĂN HÓA HỌC
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Khái niệm Văn hóa và Văn hóa học

Phương Đông:
Từ nguyên: “văn 文 ” : đẹp, “hoá 化 ” : làm cho
đẹp. Bản thân chữ hoá 化 gồm chữ nhân 亻 và
chữ chuỷ 匕 , theo quan niệm người Trung
Quốc, đó là hình thức dạy con người biết cách
dùng nĩa để xiên thức ăn.
=> “văn hóa 文化” : làm cho đẹp, làm cho có giá trị.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Khái niệm Văn hóa và Văn hóa học

Phương Tây:
Theo người Anh, Pháp: culture, nghĩa gốc là trồng trọt
=> so sánh việc giáo dục con người cũng giống việc chăm
sóc cho cây cối.

Vào thế kỷ 19, E.B. Tylor: “Văn hóa theo nghĩa rộng về
tộc người học nói chung gồm có tri thức, tín ngưỡng,
nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, tập quán và một số năng
lực và thói quen khác được con người chiếm lĩnh với tư
cách là một thành viên của xã hội”.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Khái niệm Văn hóa và Văn hóa học

Theo Phan Ngọc:

Văn hóa là một quan hệ giữa thế giới biểu tượng và
thế giới thực tại. Quan hệ này được biểu hiện thành một
kiểu lựa chọn của cá nhân hay tộc người khác kiểu lựa
chọn của cá nhân hay tộc người khác.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1. Khái niệm Văn hóa và Văn hóa học

Theo UNESCO:

Văn hóa là tổng thể nói chung những giá trị vật chất và
tinh thần do con người sáng tạo ra.

Văn hóa là chìa khóa của sự phát triển.

Có 2 loại di sản văn hóa: hữu thể (tangible) và vô thể
(intanggible)

Có hơn 1000 định nghĩa về văn hóa.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2. Khái niệm Văn minh
Văn minh chỉ trình độ phát triển nhất định của văn hóa về
phương diện vật chất, đặc trưng cho một khu vực rộng lớn,
một thời đại hoặc cả nhân loại.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
3. Khái niệm Văn hiến
Văn hiến là truyền thống văn hóa được thể hiện thiên về các
giá trị tinh thần.
Chủ tịch
Hồ Chí Minh
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

3. Khái niệm Văn hiến
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
4. Khái niệm Văn vật
Văn vật là truyền thống văn hóa được thể hiện thiên về
các giá trị vật chất (di tích, công trình, hiện vật).
Kinh thành
Huế
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
4. Khái niệm Văn vật
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
4. Khái niệm Văn vật
Thánh địa Mỹ Sơn
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
VĂN HÓA VĂN HIẾN VĂN VẬT VĂN MINH
Giá trị vật chất
+ tinh thần
Thiên về giá trị
tinh thần
Thiên về giá trị
vật chất
Thiên về giá trị
vật chất – kỹ
thuật
Có về dày lịch sử Chỉ trình độ
phát triển
Có tính dân tộc
Có tính quốc
tế
Phương Đông Phương Tây
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

5. Khái niệm Vượt gộp
Vượt gộp là tiếp thu được cái mới nhưng đổi mới được nó
trên cơ sở một cái cũ cũng đã được đổi mới cho thích hợp
với hoàn cảnh mới.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
6. Khái niệm Khúc xạ

Hiện tượng văn hóa nảy sinh như là sản phẩm tất yếu của
quá trình tiếp biến
giữa các quan hệ
“nội sinh” và
“ngoại sinh”
có tính bản chất.
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
6. Khái niệm Khúc xạ

Một hiện tượng văn hóa từ bên ngoài vào tâm thức một
người, một dân tộc vốn chưa biết đến nó thì chịu một độ
lệch.

Hình thức có thể giống nhau nhưng nội dung bên trong lại
khác do môi trường thiên nhiên, điều kiện xã hội…
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
6. Khái niệm Tiếp biến văn hóa

Tiếp biến văn hóa là sự tiếp nhận (một chiều) các yếu tố
văn hóa từ bên ngoài (ngoại sinh) và biến đổi cho phù hợp
với các yếu tố văn hóa bên trong (nội sinh) để làm giàu cho
văn hóa của mình.

I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
7. Khái niệm Giao lưu văn hóa
Giao lưu văn hóa là sự trao đổi qua lại hai chiều những sản
phẩm văn hóa giữa các cộng đồng dân tộc quốc gia với
nhau, là sự giao thoa, học tập lẫn nhau, ảnh hưởng lẫn
nhau, bổ sung cho nhau để làm phong phú cho văn hóa của
mình.

II. ĐẶC TRƯNG VÀ CHỨC NĂNG CỦA
VĂN HÓA
ĐẶC TRƯNG CHỨC NĂNG
Tính hệ thống Chức năng tổ chức XH
Tính giá trị Chức năng điều tiết XH
Tính nhân sinh Chức năng giao tiếp
Tính lịch sử Chức năng giáo dục (nhận thức,
thẩm mỹ, giải trí…)