Một số giải pháp duy trì sĩ số học sinh trong trường trung học cơ sở

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số:

1. Tên sáng kiến:
“Một số giải pháp duy trì sĩ số học sinh trong Trường trung học cơ sở ”.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phổ cập giáo dục trung học cơ sở.
3. Mơ tả bản chất của sáng kiến:
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:
a. Hiện trạng:
Hiện nay, học sinh bỏ học là nỗi lo của ngành giáo dục huyện nhà.
Trường trung học cơ sở nơi tôi công tác trong vài năm gần đây đã có tình trạng
học sinh nghỉ học nhưng đã được kịp thời vận động trở lại lớp. Cịn hiện tượng
học sinh đi học khơng đều, vắng học, có ý định bỏ học vẫn thường xuyên diễn ra
hàng năm. Cơng tác phịng chống học sinh bỏ học được lãnh đạo nhà trường, tập
thể giáo viên, chính quyền địa phương chú trọng quan tâm đề ra nhiều biện
pháp.
- Đối với nhà trường:
Bên cạnh việc chú trọng nâng cao chất lượng giảng dạy và hiệu quả công
tác giáo dục, nhà trường còn thực hiện nâng cấp cơ sở vật chất, đẩy mạnh
phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”… làm
tăng số học sinh khá giỏi, giảm học sinh yếu kém. Đầu năm, các trường đã phổ
biến chế độ thu, miễn giảm học phí, bảo hiểm y tế ... đối với gia đình chính sách,
hộ nghèo, khó khăn; vận động ủng hộ sách vở, quần áo... giúp học sinh nghèo
phần nào ổn định để phụ huynh yên tâm đưa con em đến trường. Gần giữa tháng
8, trường đã tập trung huy động học sinh ra lớp, chú ý học sinh khối 6, khối 9.
Nhà trường phối hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh và các ban ngành đoàn
thể phát huy phong trào xã hội học tập, cộng đồng trách nhiệm chăm lo học sinh
khó khăn để các em ổn định học tập.

- Đối với giáo viên:
Tích cực thực hiện đổi mới phương pháp dạy học; không ngừng học
tập, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm để nâng cao trình độ nghiệp vụ và chất
lượng giảng dạy. Tăng cường bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu
kém. Chú trọng đặc biệt đối với học sinh cá biệt, lười học, hay trốn học; phối
hợp với phụ huynh quản lí, giáo dục, theo dõi sát sao những đối tượng này.
- Đối với chính quyền địa phương:
Chính quyền địa phương chú trọng tồn diện và thực hiện hiệu quả
các chính sách xã hội, giảm nghèo, giải quyết việc làm, lồng ghép các dự án
1


phát triển kinh tế, xã hội.. tăng cường kết hợp với nhà trường vận động học sinh
bỏ học trở lại trường. Đồng thời, thơng qua các nguồn vốn tín dụng lãi suất ưu
đãi giúp hộ nghèo, cận nghèo có thêm thu nhập, ổn định cuộc sống, tạo điều
kiện cho con em được đến trường, không bỏ học giữa chừng.
b. Ưu điểm và một số hạn chế của giải pháp đã thực hiện:
- Ưu điểm:
Nhìn chung, các giải pháp chống học sinh bỏ học trước đây có ưu điểm là
đã giúp cho tình hình học sinh bỏ học có nhiều chuyển biến tốt, khơng cịn xảy
ra trầm trọng như thời gian trước kia. Học sinh có nhiều điều kiện tốt về cơ sở
vật chất, mơi trường học tập, hồn cảnh kinh tế gia đình, để ổn định học tập.
- Hạn chế:
Nhược điểm của việc giải quyết vấn đề chính là nhà trường chưa
quan tâm đúng mức các biện pháp phòng ngừa khi học sinh có nguy cơ bỏ học ,
khi học sinh đã bỏ học rồi mới thực hiện việc tìm hiểu nguyên nhân và vận động
trở lại lớp nên nhiều khi đã q muộn. Và gia đình học sinh, chính quyền địa
phương và cả giáo viên chủ nhiệm lớp chưa nhiệt tình, năng lực hạn chế, chưa
thật sự hết lịng và tích cực xem trọng cơng tác này mà chỉ làm qua loa, chiếu lệ
nên hiệu quả thu được không cao. Trong khi, cơng việc này lại địi hỏi nhiều

cơng sức, sự kiên trì và tâm huyết của những người có liên quan. Chính vì thế,
việc học sinh bỏ học đến nay vẫn chưa giải quyết được triệt để mà vẫn còn nằm
trong mức báo động ở nhiều nơi.
c. Cần có giải pháp mới:
Hiện tượng học sinh bỏ học như hiện nay nhìn chung là một thực trạng
rất đáng lo ngại, là nỗi bức xúc của ngành giáo dục, nỗi trăn trở của cấp ủy,
chính quyền và cả cộng đồng xã hội cả nước. Nếu chúng ta lơ là, không tích cực
quan tâm sâu sát vấn đề này thì việc học sinh tiếp tục bỏ học, không đến trường
sẽ diễn ra trầm trọng khó có thể cứu vãn được. Giảm tỷ lệ học sinh bỏ học
nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục là một mục tiêu phấn đấu quan trọng của công
tác phổ cập giáo dục. Thực tế là cấp học càng cao thì tỷ lệ học sinh bỏ học cũng
tăng lên tương ứng. Vì thế, tìm ra biện pháp duy trì, giữ vững sĩ số học sinh,
kiên quyết khơng để học sinh bỏ học cũng là giải pháp nhằm đạt tốt các chuẩn
phổ cập trung học cơ sở và để tiến tới đạt phổ cập trung học bền vững .
Tôi nhận thấy việc các trường học chú trọng đẩy mạnh việc xây dựng và phát
huy các mơ hình tích cực trong việc phòng chống học sinh bỏ học là việc làm rất
cần thiết nhằm thực hiện tốt nội dung của mục tiêu phấn đấu xây dựng: “Nhà
trường thân thiện và học sinh tích cực” mà ngành giáo dục đã đề ra. Bản thân tôi
vừa là giáo viên giảng dạy vừa kiêm nhiệm công tác phổ cập giáo dục nên tôi
nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc duy trì sĩ số học sinh để nâng cao
chất lượng giáo dục nơi địa bàn đơn vị mình đang cơng tác. Với tâm huyết của
mình đối với sự nghiệp giáo dục, tôi rất quan tâm đến nỗi lo chung của ngành và
suy nghĩ, đề ra một số giải pháp nhằm bảo đảm, duy trì sĩ số học sinh của
trường, của xã; góp phần chấn chỉnh kịp thời học sinh bỏ học cho năm học 2018
2


- 2019 và những năm học tới, kiên quyết không để học sinh trường mình bỏ
học.
3.2. Nội dung giải pháp đề nghị cơng nhận là sáng kiến:

a. Mục đích của giải pháp:
Mục đích nghiên cứu của đề tài này nhằm đưa ra những giải pháp tối ưu,
có tính khả thi để khắc phục, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng học sinh bỏ học,
nhằm giữ vững, duy trì tốt sĩ số học sinh của trường và góp phần thực hiện tốt
cơng tác phổ cập giáo dục tại địa bàn, góp phần giữ gìn và phát huy kết quả đạt
được của phổ cập giáo dục tỉnh nhà. Tôi nhận thấy những giải pháp này đã giúp
cho việc duy trì sĩ số học sinh trong độ tuổi đến trường ở đơn vị tôi đạt kết quả
rất tốt, giúp cho thành quả đã đạt được của phổ cập giáo dục ở địa phương tơi
được duy trì và phát huy có hiệu quả. Chính vì thế, tơi rất muốn giới thiệu, chia
sẻ những giải pháp này đến với những giáo viên làm công tác phổ cập giáo dục
như tôi ở các đơn vị bạn để cùng trao đổi, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm để cùng
nhau hồn thành tốt nhiệm vụ của mình.
b. Nội dung của giải pháp:
b.1.Tính mới của giải pháp và sự khác biệt với giải pháp cũ:
Những điểm khác biệt và tính mới của giải pháp đề nghị cơng nhận là
sáng kiến so với giải pháp đã biết:
Trong thời gian qua, việc đẩy mạnh nâng cao chất lượng giáo dục, cơ sở
vật chất, quan tâm giúp đỡ học sinh khó khăn, vận động học sinh bỏ học trở
lại trường… là công việc chung trường nào cũng thực hiện. Còn việc xây dựng
mơ hình hay các giải pháp ngăn ngừa học sinh bỏ học thì chưa có tài liệu, quy
định cụ thể nào để hướng dẫn làm. Điểm mới ở đây là dựa trên những ưu điểm
và hạn chế của những cách thức đã thực hiện, tôi đã xây dựng và thiết lập mơ
hình tích cực cho người giáo viên phổ cập gồm một số giải pháp hữu hiệu mà
theo tơi có thể duy trì hiệu quả sĩ số học sinh trong trường. Tính mới của các
giải pháp tơi đưa ra thể hiện rõ tầm quan trọng của việc “phòng hơn chống” học
sinh bỏ học và nhấn mạnh vai trò của giáo viên làm cơng tác phổ cập trong việc
tích cực tham mưu, phối hợp cùng các đoàn thể địa phương, phụ huynh học
sinh, đội ngũ cán bộ, nhân viên và ban giám hiệu nhà trường trong việc thực
hiện các biện pháp ngăn ngừa học sinh bỏ học bằng cả tinh thần và tấm lịng
nhiệt tình của mình đối với sự nghiệp giáo dục thì mới có thể giải quyết vấn đề

này một cách có hiệu quả.
b.2. Cách thực hiện sáng kiến:
Một số giải pháp tích cực ngăn ngừa tình trạng học sinh bỏ học nhằm duy
trì sĩ số học sinh của giáo viên phổ cập giáo dục trung học cở:
Tăng cường công tác vận động học sinh ra lớp đầu năm học, duy trì sĩ số,
lập danh sách học sinh có nguy cơ bỏ học.
b.3. Từng bước thực hiện như sau:
3


Ngay từ trong hè, giáo viên làm công tác phổ cập phải liên hệ với
trường để nắm danh sách học sinh được tuyển vào lớp 6, số học sinh bỏ ôn
thi, mới để kịp thời huy động tất cả đến trường, kết hợp cùng với giáo viên
chủ nhiệm lớp làm tốt công tác tuyển sinh vào lớp 6 trước khi chính thức nhập
học. Tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo các ban ngành,
đoàn thể phối hợp cùng nhà trường để huy động tối đa học sinh trong độ tuổi ra
lớp. Tổ chức điều tra, thống kê số liệu học sinh đầu năm, nắm danh sách học
sinh học tại địa bàn và học sinh học trái tuyến. Trong những tháng đầu của năm
học mới, giáo viên phổ cập của trường liên hệ và kết hợp chặt chẽ với giáo viên
chủ nhiệm các lớp để nắm tình hình các em có nguy cơ bỏ học ở các năm học
trước xem các em đã thật sự ổn định học tập hay chưa đồng thời tìm hiểu, lập
danh sách các đối tượng lười học, vắng học thường xuyên, có nguy cơ bỏ học
trong năm học mới rồi xác định nguyên nhân, nắm bắt hoàn cảnh, điều kiện học
tập… để theo dõi, nhằm có giải pháp hỗ trợ, giúp đỡ kịp thời, kết hợp cùng với
giáo viên chủ nhiệm lớp, gia đình học sinh kiểm tra việc đi học, tỉ lệ chuyên cần
của các em, sử dụng các biện pháp giáo dục tích cực, biện pháp vận động phù
hợp đưa các em tiếp tục đến trường, giúp các em tự tin và có tư tưởng, thái độ
tốt hơn trong học tập. Phối hợp tốt với nhà trường, Tổng phụ trách Đội, giáo
viên chủ nhiệm lớp xây dựng các hoạt động ngoại khóa để thu hút học sinh
đến trường: Tham mưu cùng ban lãnh đạo nhà trường, Tổng phụ trách Đội, giáo

viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn xây dựng kế hoạch hoạt động ngoài giờ, bao
gồm hoạt động giữa giờ ra chơi; sinh hoạt chủ điểm; kế hoạch hoạt động, học
phụ đạo, học bồi dưỡng; cắm trại; hoạt động vui chơi trong hè… tạo sự thu hút,
tập trung của các em khi vào trường, giúp các em hăng hái hơn trong sinh hoạt
và học tập, làm cho học sinh cảm nhận được mỗi ngày đến trường là một ngày
vui và ham thích đến trường. Nội dung các hoạt động này chủ yếu tập trung vào
việc tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi dân gian, trò chơi tập thể, văn nghệ,
múa hát cộng đồng, hội khỏe Phù Đổng. Tăng cường chú trọng việc tích hợp rèn
luyện, giáo dục các chuẩn mực đạo đức, kĩ năng sống, nhận thức xã hội cho học
sinh. Các hoạt động nói trên phải được tổ chức kết hợp đan xen trong chương
trình học, trong tiết học một cách hợp lý sao cho phong phú, sinh động và hấp
dẫn để giảm bớt mệt mỏi, căng thẳng cho học sinh do hằng ngày các em phải
tiếp thu một khối lượng kiến thức lớn khi đến trường. Đề xuất thực hiện một số
phong trào nhằm giúp các em đi học đầy đủ như: phong trào giúp bạn vượt khó,
phong trào cùng nhau đi học, phong trào cùng bạn học giỏi… vận động học sinh
tích cực tham gia để giúp học sinh có ý thức và thái độ tốt hơn trong học tập.
Phối hợp chặt chẽ với giáo viên, cán bộ cơng nhân viên và các đồn thể trong
nhà trường đối với cơng tác quản lí và giáo dục học sinh.
Giáo viên phổ cập kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ mơn,
các đồn thể trong nhà trường thường xuyên kiểm tra giám sát sự chuyên cần
của học sinh, đặc biệt là đối tượng học sinh yếu và học sinh cá biệt để có biện
pháp phối hợp giáo dục, giúp đỡ. Học sinh chỉ cần vắng mặt một buổi học khơng
lí do là giáo viên chủ nhiệm liên lạc với gia đình để tìm hiểu nguyên nhân,

4


vắng mặt 2 buổi khơng lí do là báo cáo ngay với Ban giám hiệu nhà trường và
giáo viên phổ cập để tìm biện pháp giải quyết.
Tham mưu tích cực với Ban giám hiệu nhà trường xây dựng một đội

ngũ nhà giáo thực sự có tinh thần yêu nghề, tận tụy với công việc:
Dưới sự chỉ đạo và phân công của Ban giám hiệu, tất cả cán bộ giáo
viên trong nhà trường phải cùng có ý thức hợp tác, phối hợp đồng bộ trong các
hoạt động bằng tất cả lòng yêu nghề, yêu công việc và tinh thần trách nhiệm, tận
tâm tận lực với nghề và hết lòng với học sinh. Ở đây, vai trò của giáo viên
chủ nhiệm lớp đặc biệt quan trọng, vừa công tác tốt trong giảng dạy vừa quản lý
lớp. Đối tượng của chúng ta là lứa tuổi rất nhạy cảm cho nên người giáo viên
phải hết sức thương yêu, tôn trọng, gần gũi, ân cần, bao dung với thái độ nhẹ
nhàng nhưng nghiêm khắc trong việc giáo dục các em. Nhiều giáo viên của
chúng ta bây giờ vẫn cịn rất nặng lời, thậm chí xúc phạm học sinh khi các em
mắc lỗi. Trong công tác vận động, tôi đã tiếp xúc với một số học sinh bỏ học chỉ
vì giáo viên nặng lời phê phán, các em tự ái nên nhất quyết không chịu đến lớp
nữa. Đây là hiện tượng cần phải được phê phán, nhắc nhở và chấn chỉnh kịp
thời. Công tác chủ nhiệm lớp chính là những giải pháp ban đầu và hiệu quả nhất
nhằm ngăn ngừa học sinh bỏ học và góp phần duy trì sĩ số của học sinh. Nhà
trường cần tích cực chú trọng đổi mới phương pháp dạy học với mục đích là
nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện, góp phần giảm tỷ lệ học sinh yếu kém
đồng thời làm giảm nguy cơ bỏ học ở học sinh. Ngay từ đầu năm học phải tổ
chức tiến hành phân loại học lực của học sinh thật chính xác rồi lựa chọn những
giáo viên có năng lực chun mơn và nghiệp vụ sư phạm tốt thực hiện tiến hành
phụ đạo, bồi dưỡng kiến thức cho các em. Qua đợt khảo sát chất lượng đầu năm,
kịp thời phát hiện những học sinh yếu kém rồi tích cực kết hợp với gia đình kiên
trì rèn luyện cho học sinh nắm vững kiến thức, đem lại cho các em sự tự tin và
thích thú học tập. Trong giảng dạy, chú trọng ngay những học sinh có biểu hiện
lơ là, sa sút trong học tập, kết hợp cùng gia đình tìm nguyên nhân và kịp thời bồi
dưỡng kiến thức. Một biện pháp quan trọng khác là cần khuyến khích, tơn vinh
những giáo viên sau một năm học đã có cơng giáo dục học sinh cá biệt, học sinh
yếu kém. Thực tế cho thấy, giáo dục một học sinh cá biệt, có học lực yếu kém
mất nhiều cơng sức, thời gian khơng kém gì so với việc bồi dưỡng một học sinh
giỏi và chính họ là những người góp phần trực tiếp làm giảm thiểu nguy cơ bỏ

học của học sinh. Thẳn thắn đấu tranh, góp ý, nhắc nhở nếu có đồng nghiệp có
thái độ và tư tưởng chủ quan, khơng có tinh thần trách nhiệm trong công tác.
Thường xuyên trao đổi và nắm bắt thông tin từ ban cán sự của các lớp và
giáo viên chủ nhiệm:
Ban cán sự lớp chính là một tổ chức trực tiếp theo dõi và lãnh đạo lớp
được giáo viên chủ nhiệm cùng cả lớp tín nhiệm đề cử. Chính ban cán sự lớp
nắm bắt rõ nhất về tình hình của lớp mình. Giáo viên phổ cập của trường phải
thường xuyên trao đổi với ban cán sự của các lớp và giáo viên chủ nhiệm để
theo dõi tình hình của từng lớp, kịp thời nắm bắt những thay đổi của lớp về tình
hình duy trì sĩ số học sinh để đề ra biện pháp và xử lý kịp thời khi có vấn đề xảy
5


ra. Kết hợp cùng với giáo viên chủ nhiệm liên lạc thường xuyên với phụ huynh
học sinh để nắm tình hình:
Sự bng lỏng của gia đình là ngun nhân chủ yếu làm cho học sinh lơ
là học tập. Sự lười biếng học tập kéo dài sẽ dẫn đến hậu quả là học lực
nhanh chóng giảm sút. Học sinh bị mất căn bản do lỗ hổng kiến thức quá lớn,
vào học thầy cô giảng bài không hiểu được đồng thời hay bị phê bình nên chán
nản bỏ học. Chính vì thế, từng gia đình phải có trách nhiệm quản lý, nhắc nhở
và thường xuyên giám sát việc học tập của con em mình. Hiện tại vẫn cịn
nhiều gia đình lo làm ăn kiếm tiền khá giả, họ không quan trọng việc học tập của
con em mà có quan niệm là học được thì tốt, cịn khơng được thì ở nhà phụ giúp
gia đình. Với những đối tượng này, chúng ta phải thật khéo léo cải thiện dần
tư tưởng để họ thấy được sự quan trọng của việc học và có trách nhiệm hơn
trong việc cùng nhà trường quản lí, giáo dục con em mình học tập tốt. Nhà
trường cần nhắc nhở phụ huynh học sinh nhất thiết phải thường xuyên duy trì
mối liên hệ với nhà trường, dự họp đầy đủ khi được thơng báo để kịp thời nắm
rõ tình hình học tập, rèn luyện của con em. Giáo viên chủ nhiệm lớp phải trực
tiếp liên lạc với phụ huynh học sinh để trao đổi thơng tin, nắm bắt tình hình,

cùng phụ huynh tìm ra các giải pháp phối hợp tốt nhất trong cơng tác quản lí và
giáo dục con em họ; góp phần duy trì tính chun cần, tích cực học tập của học
sinh. Tích cực chủ động liên lạc với phụ huynh học sinh nhất là những trường
hợp học sinh cá biệt, thường xuyên trốn học để phối hợp giáo dục.
Phối hợp chặt chẽ với các đoàn thể, lực lượng xã hội tại địa phương:
Tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, có chiều sâu giữa nhà trường, gia đình
và xã hội cùng chăm lo sự nghiệp giáo dục. Cụ thể là giữa Ban giám hiệu,
giáo viên chủ nhiệm, cha mẹ học sinh và chính quyền, đồn thể địa phương để
tất cả những học sinh có biểu hiện sa sút về học tập hoặc vi phạm nội quy, vi
phạm pháp luật phải được quản lý và có biện pháp ngăn ngừa, giáo dục ngay từ
đầu. Hơn lúc nào hết, đối với học sinh cá biệt, rất cần sự nghiêm khắc, bao dung,
độ lượng và nhiệt tình của giáo viên và các ban ngành, đoàn thể trong xã hội.
Phối kết hợp với chính quyền địa phương và các tổ chức đồn thể tích cực
thường xuyên tuyên truyền cho các bậc phụ huynh học sinh về tầm quan trọng
của việc học tập, vận động xây dựng gia đình văn hóa nhằm phát hiện và giáo
dục học sinh tránh xa các tệ nạn xã hội cùng các loại hình giải trí khơng lành
mạnh, hỗ trợ kịp thời khơng để cho xảy ra tình trạng học sinh bỏ học.
3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp:
Các giải pháp trên được ứng dụng trong việc ngăn ngừa học sinh
trường trung học cơ sở bỏ học, nhằm bảo vệ vững chắc và duy trì sĩ số học sinh
của trường. Dựa vào những kết quả đạt được từ việc đổi mới cách tổ chức,
phương pháp ngăn ngừa tình trạng học sinh bỏ học, duy trì sĩ số… tơi nghĩ kết
quả nghiên cứu này có thể ứng dụng rộng rãi ở các trường trung học cơ sở.
3.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua áp dụng những biện pháp cụ thể như trên, tôi nhận thấy ý thức
học tập và kết quả giáo dục của các em học sinh chán học đã được nâng cao
6


rất nhiều. Các em khơng cịn ý định bỏ học, khơng cịn tìm lí do để trốn học và

học tập tiến bộ hơn. Nhờ sự tác động tư tưởng của giáo viên mà gia đình phụ
huynh học sinh đã nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của việc học và trách nhiệm
của mình trong việc quản lí, giáo dục các em. Cụ thể trong năm học 2017 –
2018, sĩ số học sinh trường tơi dù có biến động nhưng cuối cùng đã được giữ
vững.
3.5. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến lần đầu:
- Tập thể giáo viên, cán bộ nhân viên trường tôi.
- Những thông tin cần được bảo mật: Không.
- Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Không.
- Tài liệu kèm theo gồm:
Sơn Định, ngày 11 tháng 2 năm 2018
Người viết

Nguyễn Hồng Trí

7