Cấu tạo tế bào vi khuẩn

Cấu tạo tế bào vi khuẩn:
a. Màng tế bào:
*Vỏ nhầy/Dịch nhầy (Capsule)-Giáp mô: Một số vi
khuẩn bên ngoài
được bao bọc bởi một lớp vỏ nhầy hay dịch nhầy. Đó
là một lớp vật chất dạng keo,
có độ dày bất định. Kích thước và thành phần hoá
học của lớp vỏ nhầy thay đổi tuỳ
từng loại vi khuẩn.
+ Chức năng:
- Góp phần bảo vệ tế bào vi khuẩn (bảo vệ tế bào vi
khuẩn tránh bị tổn
thương khi gặp khô hạn, giúp cho vi khuẩn đề kháng
mạnh hơn với những điều kiện
bất lợi, giúp vi khuẩn chống lại hiện tượng thực bào
của bạch cầu).
- Là nơi dự trữ thức ăn (khi thiếu thức ăn vi khuẩn có
thể sử dụng vỏ
nhầy như là nguồn dinh dưỡng).
- Là nơi tích luỹ một số sản phẩm trao đổi chất (vi
khuẩn sắt tích luỹ
Fe(OH)2, đây là sản phẩm sinh năng lượng của vi
khuẩn sắt).
- Giúp vi khuẩn bám vào bề mặt của giá thể.
+ Thành phần hoá học của vỏ nhầy:
Nước chiếm chủ yếu (98%). Phần còn lại là chất hữu
cơ với thành phần
chủ yếu là polysaccharit, ngoài ra còn có polypeptit,
protein.
*Thành tế bào (Cell – wall): Chiếm 25 – 30% khối
lượng khô của tế

bào.Thành tế bào có kích thước khác nhau tuỳ từng
loại vi khuẩn, đa số các vi
khuẩn Gram dương có kích thước lớn (14 – 18 nm),
vi khuẩn Gram âm có kích
thước nhỏ (khoảng 10 nm).
+ Chức năng của thành tế bào:
- Giữ cho tế bào có hình dạng ổn định.
- Bảo vệ tế bào vi khuẩn:
 Giúp tế bào vi khuẩn đề kháng với các lực tác
động từ bên
ngoài,ví dụ: Vi khuẩn Gram dương chịu được áp suất
thẩm
thấu (Ptt) từ 15 – 20 atm, Gram âm chịu được 5 – 10
atm.
 Cản trở sự xâm nhập của một số chất có hại vào tế
bào, ví
dụ: thành tế bào vi khuẩn Gram âm ngăn cản sự xâm
nhập
của các chất kháng sinh có khối lượng phân tử > 800.
- Cần thiết cho quá trình phân cắt bình thường của tế
bào.
- Có liên quan đến tính kháng nguyên, tính gây bệnh
của vi khuẩn:
 Tính kháng nguyên: ở vi khuẩn Gram dương cấu
trúc
polyozit của glycopeptit đã quyết định tính đặc hiệu
về
miễn dịch của kháng nguyên; ở vi khuẩn Gram âm:
thành tế
bào tạo thành kháng nguyên O, đây là kháng nguyên

có tầm
quan trọng trong công tác chẩn đoán bệnh.
 Thành tế bào sinh ra nội độc tố ở vi khuẩn Gram
âm.
13
+ Thành phần hoá học của thành tế bào: giữa vi
khuẩn Gram dương
và Gram âm có sự khác nhau rõ rệt:
Thành phần Tỷ lệ % đối với khối
lượng
khô của thành tế bào
VK
Gram dương Gram âm
-Peptidoglycan
(glycopeptit,
peptit,mucopeptit,
murein)
95 5 – 10
- Axit teichoic 5 0
- Lipit (Lipoit) 0 20
- Lipoprotein Không có hoặc rất ít 50
- Polysaccharit 0 20
Glycopeptit được tạo nên từ các chuỗi polysaccharit
nối với nhau bằng cầu
nối peptit, các chuỗi này được tạo nên từ nhiều loại
đường khác nhau gắn với các
đường amin (N-acetyl glucozamin, Galactozamin,
Axit-N-Acetylmuramic).
*Màng nguyên sinh chất: dày khoảng 4 – 5 nm.
+ Chức năng của màng nguyên sinh chất:

- Duy trì Ptt bình thường bên trong tế bào.
- Khống chế (Điều hoà) sự vận chuyển các chất dinh
dưỡng và các sản
phẩm trao đổi chất ra hay vào tế bào.
- Là nơi sinh tổng hợp các thành phần của tế bào.
- Là nơi tổng hợp nhiều loại enzim.
- Có nhiệm vụ trong sự phân chia tế bào cùng với
mezoxom.