GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ BÀI 1 THÀNH PHẦN NGUYÊN TỬ

1
Hãa häc líp 10 - Ban N©ng cao
Bài 1: THÀNH PHẦN NGUYÊN
TỬ
Gi¸o viªn: NGUY N HU NH QUANGỄ Ỳ
Ch¬ng1. Nguyªn tö

2
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
1. Sù t×m ra electron
Các thí nghiệm của Tôm-xơn

3
-
+
Thí nghiệm tìm ra hạt electron của Tôm-Xơn
Tia âm cực là chùm hạt vật chất và chuyển
động với vận tốc rất lớn

4
Tia âm cực bị lệch bởi điện trường
Tia âm cực bị lệch bởi điện trường

5
Tia âm cực bị lệch bởi điện trường

6
+
+
-

-
-
+
Thí nghiệm tìm ra hạt electron của Tôm-Xơn
Tia âm cực là chùm hạt mang điện tích âm
3

7
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
1. Sù t×m ra electron
-
Tia âm cực là chùm hạt vật chất và chuyển động
với vận tốc rất lớn.
-
Tia âm cực là chùm hạt mang điện tích âm gọi
là hạt electron, kí hiệu là e
m
e
= 9,1095 .10
-31

kg
q
e
= –1,602 .10
–19
C
(qui íc q
e
= 1-)

8
2. Sự tìm ra hạt nhân nguyên tử
Thớ nghim ca Rơ-dơ-pho đã khám phá ra hạt
nhânnguyêntử.
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

9
BH-Sơ đồ 2
Màn huỳnh quang
Rađi chứa trong hộp
chỉ phóng ra tia α
Lá vàng mỏng
Rất ít hạt bị bật
lại phía sau
Một số hạt bị lệch
hướng ban đầu
Đa số hạt xuyên
thẳng qua lá vàng
Mô hình thí nghiệm khám phá ra hạt nhân nguyên tử

10
Thí nghiệm tìm ra hạt nhân nguyên tử

11
2. Sự tìm ra hạt nhân nguyên tử
Năm 1911, Rơ-dơ-pho đã khám phá ra hạt nhân
nguyêntử.
Nguyên tử có cấu tạo rỗng, gồm:

- Hạt nhân mang điện tích d ơng nằm ở tâm của
nguyên tử và có kích th ớc rất nhỏ so với kích th ớc
của nguyên tử.
- Vỏ electron của nguyên tử gồm các electron chuyển
động xung quanh hạt nhân.
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

12
3. Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử
Năm 1918, Rơ-dơ-pho đã phát hiện ra một loại hạt
mang điện tích d ơng gọi là proton(kí hiệu là p).
m
p
= 1,6726.10
-27
kg
q
p
= +1,602.10
-19
C
(qui ớc q
p
= 1+)
a) Sự tìm ra proton
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

13

3. Cấu tạo của hạt nhân nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
b) Sự tìm ra nơtron
Năm 1932, Chat-uých đã phát hiện ra hạt
Năm 1932, Chat-uých đã phát hiện ra hạt
nơtron
nơtron


có khối l ợng xấp xỉ khối l ợng của proton nh ng không
có khối l ợng xấp xỉ khối l ợng của proton nh ng không
mang điện tích (kí hiệu là
mang điện tích (kí hiệu là
n
n
).
).
m
m
n
n
= 1,678. 10
= 1,678. 10
-27
-27
kg
kg

m
m
p
p
q
q
n
n
= 0.
= 0.

14
Kt lun:
Thành phần cấu tạo của nguyên tử gồm:
- Hạt nhân nằm ở tâm của nguyên tử gồm các hạt
proton và nơtron.
- Vỏ nguyên tử gồm các electron chuyển động xung
quanh hạt nhân.
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

15
§Æc tÝnh cña c¸c h¹t cÊu t¹o nªn nguyªn tö
Đặc tính
hạt
Vỏ nguyên tử Hạt nhân
Electron (e) Proton (p) Nơtron (n)
Điện
tích
(q)

Cu-
long
q
e
= -1,602.10
-19
C
1 –
q
p
= +1,602.10
-19
C
1 +
q
n
= 0
0
Quy
ước
Khối lượng
(m)
m
e
= 9,1095.10
-31
kg
≈ 0,549.10
-3
u

m
p
= 1,6726.10
-27
kg
≈ 1 u
m
n
= 1,6748.10
-27
kg
≈ 1 u
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö
I. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö

16
Chỳ ý:
-
Khối l ợng của nguyên tử tập trung hầu hết ở hạt
nhân.
-
Khối l ợng của các electron không đáng kể so với
khối l ợng của nguyênt tử.
-
Trong nguyên tử số electron bằng số proton cho nên
nguyên tử trung hòa về điện.
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử
I. Thành phần cấu tạo của nguyên tử

17

II. Kích th ớc và khối l ợng của nguyên tử
1. Kích th ớc của nguyên tử
- Để biểu thị kích th ớc của nguyên tử ng ời ta th ờng
dùng đơn vị nanomet (nm) hay angstrom ():
1nm = 10
9
m ; 1 = 10
10
m ; 1nm = 10.
- Đ ờng kính nguyên tử 10
10
m.
- Đ ờng kính hạt nhân nguyên tử 10
14
m.
- Đ ờng kính của electron và của proton còn nhỏ hơn
nhiều (khoảng 10
8
nm). Electron chuyển động xung
quanh hạt nhân trong không gian rỗng của nguyên tử.

18
VD: TÝnh khèi l îng nguyªn tö oxi, biÕt h¹t nh©n nguyªn tö
oxi cã 8p vµ 8n.
II. KÝch th íc vµ khèi l îng cña nguyªn tö
II. KÝch th íc vµ khèi l îng cña nguyªn tö
2. Khèi l îng nguyªn tö
Cã 8p cã 8e⇒
m
p

= 8×1,6726.10
−27
= 13,3808.10
−27
kg
m
n
= 8×1,6748.10
−27
= 13,3984.10
−27
kg
m
e
= 8×9,1095.10
−
31
= 72,876.10
−
31
kg
m
hn
= m
p
+ m
n
= 26,7792.10
−27
kg

m
nt
= m
hn
+ m
e
= 26,7865.10
−27
kg
Nguyªn tö ® îc t¹o nªn tõ 3 lo¹i h¹t: p, n, e mµ m
e
 m
p

⇒ m
nt
≈m
hn
=m
p
+m
n
Khèi l îng cña nguyªn tö tËp trung hÇu hÕt ë h¹t nh©n.

19
II. Kích th ớc và khối l ợng của nguyên tử
II. Kích th ớc và khối l ợng của nguyên tử
Đơn vị khối l ợng nguyên tử
KLTĐ (kg)
KLtđ (u)

u (kg)
=
Đối với nguyên tử ng ời ta ít dùng đơn vị gam (khối l
ợng tuyệt đối: KLTĐ) mà dùng khối l ợng u (khối l ợng t
ơng đối: KLtđ). Đơn vị này đ ợc định nghĩa nh sau:
1u = 1,6605.10
-27
kg

20
VD: TÝnh khèi l îng nguyªn tö hi®ro theo u, biÕt khèi l îng
nguyªn tö tuyÖt ®èi cña nã lµ 1,6725.10
-27
kg.
KLNT ® îc tÝnh b»ng u gäi lµ nguyªn tö khèi.
II. KÝch th íc vµ khèi l îng cña nguyªn tö
II. KÝch th íc vµ khèi l îng cña nguyªn tö
27
H
27
1,6725.10 kg
M 1,08u
1,66055.10 kg
−
−
= =

21
Bµi tËp cñng cè
1 nguyªn tö R cã tæng sè h¹t c¸c lo¹i b»ng 115. Sè

h¹t mang ®iÖn tÝch nhiÒu h¬n sè h¹t kh«ng mang ®iÖn
tÝch lµ 25 h¹t. TÝnh nguyªn tö khèi cña nguyªn tö R?
Bài gi i:ả
p n e 115
(p e) n 25
p e
+ + =


+ − =


=

p e 35
n 45
= =


=

⇒

22
C¸ch 1:
Bµi tËp cñng cè
Bµi tËp cñng cè
31 27
nt
27

m 35 9,1095.10 35 1,6726.10
45 1,6726.10
− −
−
= × + × +
+ ×
25
1,3406.10 kg
−
=
⇒
25
H
27
1,306.10 kg
M 80,7u
1,66055.10 kg
−
−
= =
C¸ch 2:
3
M 35 0,549.10 35 1 45.1 80,02u
−
= × + × + =

23
Bµi tËp vÒ nhµ
Bµi tËp vÒ nhµ
1, 2, 3, 4, 5

(S¸ch gi¸o khoa trang 8)